ޤާނޫނަށް ޢަމަލުކުރަން ފެށުނު ތާރީޚް: 2 ޖުލައި 2017 | އިސްލާހުތަކުގެ އަދަދު: 5 (ޤާނޫނަށް 5 ވަނަ އިޞްލާޙު ގެނައުމުގެ ޤާނޫނާ ހަމައަށް އަދާހަމަކޮށްފައި)
5 ވަނަ އިޞްލާޙަށް އަަމަލުކުރަން ފެށި ތާރީޚް: 17 ޑިސެމްބަރު 2024

J_I_2016_12_Islaahuthakaaeku furihamakurevifa_upto 5th Amendment

J_I_2016_12_Islaahuthah vakin faahagakurevifa_upto 5th Amendment

އެއްވަނަ ބައި - އިބްތިދާއީ މާއްދާތައް

އެއްވަނަ ބާބު: ތަޢާރުފާއި މަޤްޞަދު

މާނަ: 1. (ހ) މިއީ، ދިވެހިރާއްޖޭގައި ޖިނާއީ ކުށްކުށް ތަޙްޤީޤުކުރުމާއި، ޖިނާއީ ކުށްކުށުގެ ދަޢުވާ އުފުލުމާއި، އެފަދަ މައްސަލަތަކުގެ ޝަރީޢަތް ހިންގުމުގައި ޢަމަލުކުރާނެ އުސޫލުތައް ބަޔާންކުރުމުގެ ޤާނޫނެވެ.(ށ) މި ޤާނޫނަށް ކިޔާނީ، "ޖިނާއީ އިޖުރާއަތުގެ ޤާނޫނު" އެވެ.

މާއްދާ 1. ތަޢާރުފާއި ނަން

މަޤްޞަދު: 2. މި ޤާނޫނުގެ މަޤްޞަދުތައް، ތިރީގައި ބަޔާންކޮށްފައި އެވަނީއެވެ.(ހ) ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ ފަރާތުގެ ޙައްޤުތަކަށް އުނިކަން ނާންނާނެ ގޮތެއްގެމަތިން ޖިނާއީ ކުށުގެ ތަޙްޤީޤުތައް ކުރިއަށްގެންދިޔުމަށް މަގުފަހިކުރުމާއި، އެފަދަ ތަޙްޤީޤުތައް، ހަރުދަނާ ގޮތެއްގައި އަދި އެކަށީގެންވާ އަވަސް މިނެއްގައި ކުރިއަށްގެންދިޔުމަށް ބޭނުންވާ އުސޫލުތައް ކަނޑައެޅުން؛(ށ) ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ ފަރާތުގެ ޙައްޤުތަކަށް އުނިކަން ނާންނާނެ ގޮތެއްގެމަތިން ޖިނާއީ ކުށުގެ ދަޢުވާ އުފުލުމަށް ބާރުއެޅުމާއި، އެފަދަ ދަޢުވާތައް، ހަރުދަނާ ގޮތެއްގައި އަދި އެކަށީގެންވާ އަވަސް މިނެއްގައި ކުރިއަށްގެންދިޔުމަށް ބޭނުންވާ އުސޫލުތައް ކަނޑައެޅުން؛(ނ) ޖިނާއީ މައްސަލަތަކުގެ ޝަރީޢަތްތައް ވީހާވެސް އިންޞާފުވެރިކޮށް، އަދި އެކަށީގެންވާ އަވަސް މިނެއްގައި ހިންގުމަށްޓަކައި ބޭނުންވާ އުސޫލުތައް ކަނޑައެޅުން.

މާއްދާ 2. މަޤްޞަދު

ޤާނޫނު އެމައްޗަށް އެކުލެވިގެންވާ ބައިތައް: 3. މި ޤާނޫނު އެކުލެވިގެންވަނީ، އަންނަނިވި ބައިތަކުގެ މައްޗަށެވެ.(ހ) އިބްތިދާއީ ބައި: ފެށުމުގެ މާއްދާތަކާއި، ޤާނޫނުގެ މަޤްޞަދުތަކާއި، ޤާނޫނުގައި އެކުލެވޭ މަފްހޫމްތަކުގެ ރަދީފު؛(ށ) ތަޙްޤީޤު މަރުޙަލާ: ޖިނާއީ ކުށްތަކާ ގުޅިގެން މައްސަލަ ހުށަހެޅުމާއި، ތަންތަނާއި މުދާ ބަލައި ފާސްކުރުމާއި މުދާ ހިފެހެއްޓުމާއި، މީހުން ހުއްޓުވައި ބަލައި ފާސްކުރުމާއި ހައްޔަރުކުރުމުގައި ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާތަކުން ޢަމަލުކުރަންޖެހޭ އުސޫލުތަކާއި، ޖިނާއީ ކުށްކުށް ތަޙްޤީޤުކުރުމާ ގުޅޭގޮތުން ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާތަކަށް ލިބިދޭ ބާރުތަކާއި، އެފަދަ ކުށްކުށް ތަޙްޤީޤުކުރުމުގައި އެ އިދާރާތަކުން ޢަމަލުކުރަންޖެހޭ އެނޫންވެސް އުސޫލުތައް؛(ނ) ދަޢުވާކުރުމުގެ މަރުޙަލާ: ދަޢުވާކުރުމުގައި ޢަމަލުކުރަންޖެހޭ އުސޫލުތަކާއި، ދަޢުވާ ނުކޮށް ދޫކޮށްލެވޭނެ ޙާލަތްތަކާއި، އުފުލިފައިވާ ދަޢުވާއެއް އަނބުރާ ގެންދެވޭނެ ޙާލަތްތަކާއި، އެކަންކަން ކުރުމުގައި ޢަމަލުކުރަންވީ އުސޫލުތައް؛(ރ) ޝަރީޢަތުގެ ކުރީގެ މަރުޙަލާ: ޝަރީޢަތުގެ އިބްތިދާއީ އަޑުއެހުމާގުޅޭ އުސޫލުތަކާއި، ޝަރީޢަތުގެ ކުރިން ހުށަހަޅާ ހުށަހެޅުންތައް ހުށަހެޅުމާބެހޭ އުސޫލުތައް؛(ބ) ޝަރީޢަތުގެ މަރުޙަލާ: ޝަރީޢަތަށް ހުށަހެޅޭ މައްސަލަތައް ހިންގުމުގެ އުސޫލުތަކާއި، ހެކި ހުށަހެޅުމާއި ހެކީން ހާޒިރުކުރުމާގުޅޭ އިޖުރާއަތުތަކާއި، ޙުކުމްކުރުމާއި އަދަބު ކަނޑައެޅުމާގުޅޭ އުސޫލުތައް؛(ޅ) ޝަރީޢަތުގެ ފަހުގެ މަރުޙަލާ: ޙުކުމް ތަންފީޛުކުރުމާގުޅޭ އުސޫލުތަކާއި، އިސްތިއުނާފުކުރުމާގުޅޭ އުސޫލުތައް؛(ކ) ޢާންމު ބައި: ޢާންމު ޖިނާއީ އިޖުރާއަތުތަކާއި، ޤާނޫނަށް ޢަމަލުކުރަން ފެށުމާގުޅޭ އުސޫލުތަކާއި، ޤާނޫނުގައި އެކުލެވޭ ލަފްޒުތަކާއި ޢިބާރާތްތަކުގެ މާނަކުރުން.

މާއްދާ 3. ޤާނޫނު އެމައްޗަށް އެކުލެވިގެންވާ ބައިތައް

ޖިނާއީ ކުށުގެ ދަޢުވާ އުފުލުން: 4. ޖިނާއީ ކޮންމެ މައްސަލައެއްވެސް ޝަރީޢަތަށް ހުށަހަޅަންވާނީ ދައުލަތުން ކުރާ ދަޢުވާއެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ޖިނާއީ މައްސަލަތަކުގައި ދައުލަތުގެ ނަމުގައި ދަޢުވާކުރާނީ، ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލްއެވެ.

މާއްދާ 4. ޖިނާއީ ކުށުގެ ދަޢުވާ އުފުލުން

ޖިނާއީ ކުށް ތަޙްޤީޤުކުރުން: 5. (ހ) ދައުލަތުން ކުރާ ކޮންމެ ޖިނާއީ ދަޢުވާއެއްގައި އެކުލެވިގެންވާ ކުށުގެ މައްސަލަ، އެކަށީގެންވާ މިންވަރަކަށް ތަޙްޤީޤުކުރެވިފައި އޮންނަންވާނެއެވެ.(ށ) ޖިނާއީ މައްސަލަތައް ތަޙްޤީޤުކުރުމުގެ ބާރު ލިބިގެންވަނީ، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާތަކަށެވެ.

މާއްދާ 5. ޖިނާއީ ކުށް ތަޙްޤީޤުކުރުން

ޖިނާއީ މައްސަލަ ބެލުމުގެ އިޚްތިޞާޞް ލިބިގެންވާ ކޯޓުތައް: 6. (ހ) ޖިނާއީ މައްސަލަތައް ފުރަތަމަ މަރުޙަލާގައި ބެލުމުގެ އިޚްތިޞާޞް ލިބިގެންވަނީ އަންނަނިވި ކޯޓުތަކަށެވެ.(1) އަންނަނިވި ސުޕީރިއަރ ކޯޓުތައް:(i) ކްރިމިނަލް ކޯޓު؛(ii) ޖުވެނައިލް ކޯޓު؛(iii) ޖިނާއީ މައްސަލަ ބެލުމުގެ އިޚްތިޞާޞް ޤާނޫނަކުން ދީ، ސުޕީރިއަރ ކޯޓުގެ ދަރަޖައިގައި އުފައްދާފައިވާ ޚާއްޞަ ކޯޓުތައް.(2) މެޖިސްޓްރޭޓް ކޯޓުތައް.(3) ފުރަތަމަ މަރުޙަލާގައި ޖިނާއީ މައްސަލަ ބެލުމުގެ އިޚްތިޞާޞް ޤާނޫނަކުން ދީފައިވާ އެނޫންވެސް ކޯޓުތައް.(ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކުރާ ކޯޓުތަކަށް ޖިނާއީ މައްސަލަ ބެލުމުގެ އިޚްތިޞާޞް ލިބިގެންވަނީ، ޤާނޫނު ނަންބަރު 22/2010 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ކޯޓުތަކުގެ ޤާނޫނު) ގައި ނުވަތަ އެހެން ޤާނޫނެއްގައި އެ ކޯޓުތަކަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ އިޚްތިޞާޞްގެ ދާއިރާގެ ތެރޭގައެވެ. އަދި އެއިން އެއްވެސް ކޯޓަކަށް ލިބިދީފައިވާ އިޚްތިޞާޞްގެ ދާއިރާ ޤާނޫނަކުން ހަނިކޮށްފައިވާނަމަ، އެ ކޯޓަކަށް އެ އިޚްތިޞާޞް ލިބިގެންވާނީ، އެ ޤާނޫނަކުން އެ އިޚްތިޞާޞް ހަނިކޮށްފައިވާ މިންވަރަކަށް ކަމުގައި މި ޤާނޫނުގެ ބޭނުމަށްޓަކައި ބެލޭނެއެވެ.(ނ) މެޖިސްޓްރޭޓް ކޯޓަކުން ބެލުމުގެ އިޚްތިޞާޞް ލިބިގެންނުވާ މައްސަލަތަކުގެ ދަޢުވާ ހުށަހަޅާނީ، މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާންކުރާ ސުޕީރިއަރ ކޯޓުތަކުގެ ތެރެއިން އެ މައްސަލައެއް ބެލުމުގެ އިޚްތިޞާޞް ލިބިގެންވާ ކޯޓަކަށެވެ.(ރ) އެހެން ޤާނޫނެއްގައި އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައިވީނަމަވެސް، ޖިނާއީ ކުށުގެ ޢަމަލު ހިނގި ރަށެއްގައިވާ، ކަމުގެ އިޚްތިޞާޞް ލިބިގެންވާ ކޯޓެއްގައި، ނުވަތަ ދަޢުވާ ލިބޭ މީހާ ދިރިއުޅޭ ރަށެއްގައިވާ، ކަމުގެ އިޚްތިޞާޞް ލިބިގެންވާ ކޯޓެއްގައި، އެ ކުށުގެ ދަޢުވާ އުފުލުމުގެ ޙައްޤު، ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލްއަށް ލިބިގެންވެއެވެ. (ބ) ޖިނާއީ މައްސަލަތައް އިސްތިއުނާފު މަރުޙަލާގައި ބެލުމުގެ އިޚްތިޞާޞް ލިބިގެންވަނީ، ހައި ކޯޓަށާއި ސުޕްރީމް ކޯޓަށެވެ.

މާއްދާ 6. ޖިނާއީ މައްސަލަ ބެލުމުގެ އިޚްތިޞާޞް ލިބިގެންވާ ކޯޓުތައް

ދެވަނަ ބާބު: މަފްހޫމްތަކުގެ ރަދީފު

މަފްހޫމްތަކުގެ އަސާސް: 7. މި ޤާނޫނުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ މަފްހޫމުތައް މި ބާބުގައި ބަޔާންކޮށްފައި އެވަނީ، މި ޤާނޫނުގެ އަސްލު އެގޮތުގައި ދެމެހެއްޓުމަށާއި، މި ޤާނޫނުގެ މަޤްޞަދު އެންމެ ފުޅާމިނުގައި ޙާޞިލުކުރުމަށް މަގުފަހިކުރުމުގެ ބޭނުމުގައެވެ. މި ޤާނޫނުގެ ހަމަ ކޮންމެ މާއްދާއެއްވެސް ކިޔަންވާނީ، އެ މަފްހޫމުތަކަށް ހަނިކަމެއް ނާންނާނެ ގޮތުގެމަތިންނެވެ.

މާއްދާ 7. މަފްހޫމްތަކުގެ އަސާސް

ޙުކުމްކުރުން: 8. "ޙުކުމްކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކަމުގެ އިޚްތިޞާޞް ލިބިގެންވާ ކޯޓަކުން ޖިނާއީ ދަޢުވާއެއްގެ ޝަރީޢަތް ހިންގުމަށްފަހު، ނުވަތަ އެފަދަ މައްސަލައެއް އަވަސް ނިޔާއިން ބެލުމަށްފަހު، އެ ދަޢުވާގައި ބަޔާންކުރާ ކުށް، ދަޢުވާ ލިބޭ ފަރާތުގެ މައްޗަށް ސާބިތުވާ&nbsp;ކަމަށް ނުވަތަ ސާބިތުނުވާ&nbsp;ކަމަށް ކަނޑައަޅައި، ނުވަތަ ދަޢުވާ ލިބޭ ފަރާތް އެ މައްސަލައިގައި ޖިނާއީ މަސްއޫލިއްޔަތު އުފުލަންނުޖެހޭ ކަމަށް ކަނޑައަޅައި، މި ޤާނޫނުގެ 154 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން ކުރާ ޙުކުމަށެވެ.

މާއްދާ 8. ޙުކުމްކުރުން

ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހާ: 9. "ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޖިނާއީ ކުށެއް ކުރިކަމުގެ ތުހުމަތުކުރެވިގެން އެމީހަކާ ދެކޮޅަށް މި ޤާނޫނުގެ ދަށުން އެ ވަގުތަކު ތަޙްޤީޤު ހިންގެމުންދާ، ނުވަތަ ހިންގުމަށްފަހު އެ ވަގުތަކާ ހަމައަށް އެ ކުށުގެ ދަޢުވާ އުފުލިފައިނުވާ މީހާއަށެވެ. މީގެ ތެރޭގައި، އެމީހެއްގެ މައްޗަށް ތަޙްޤީޤު އިތުރަށް ކުރިއަށް ނުގެންދިއުމަށް ނުވަތަ ދަޢުވާ ނުއުފުލުމަށް ނިންމޭ މީހާއަކީ ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހެއްކަމަށް ބަލައިގެންނުވާނެއެވެ.

މާއްދާ 9. ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހާ

ކަމުގެ އިޚްތިޞާޞް ލިބިގެންވާ ކޯޓު: 10. "ކަމުގެ އިޚްތިޞާޞް ލިބިގެންވާ ކޯޓު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޖިނާއީ ދަޢުވާއެއް ބެލުމުގެ އިޚްތިޞާޞް ލިބިގެންވާ ކަމަށް މި ޤާނޫނުގެ 6 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކުރާ ކޮންމެ ކޯޓަކަށެވެ.

މާއްދާ 10. ކަމުގެ އިޚްތިޞާޞް ލިބިގެންވާ ކޯޓު

އިބްތިދާއީ އަޑުއެހުން: 11. "އިބްތިދާއީ އަޑުއެހުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކުށުގެ ތުހުމަތުކުރެވިފައިވާ މީހާގެ މައްޗަށް ކުރެވިފައިވާ ދަޢުވާ އޭނާއަށް ސާފުވެފައިވޭތޯ ބެލުމަށާއި، ދަޢުވާއަށް އޭނާ ޖަވާބުދާރީވާ ގޮތެއް ބެލުމަށާއި، ދަޢުވާއައިގެން ކުރިއަށްދާނެ ތަނެއް އޮތްތޯ ބަލައި، މައްސަލައިގެ ކުރިއަށްހުރި އަޑުއެހުންތައް ރާވައި ތާވަލުކުރުމަށްޓަކައި، ކަމުގެ އިޚްތިޞާޞް ލިބިގެންވާ ކޯޓަށް ހުށަހެޅޭ ކޮންމެ މައްސަލައެއްގައި ބާއްވާ އިބްތިދާއީ އަޑުއެހުމަށެވެ.

މާއްދާ 11. އިބްތިދާއީ އަޑުއެހުން

އަވަސްނިޔާއިން މައްސަލަ ބެލުން: 12. "އަވަސްނިޔާއިން މައްސަލަ ބެލުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޖިނާއީ މައްސަލައެއްގެ އިބްތިދާއީ އަޑުއެހުމުގައި ދަޢުވާ ލިބޭ މީހާ ކުށަށް އިޢުތިރާފުވާ ޙާލަތުގައި، އޭނާގެ މައްޗަށް ޙުކުމްކުރުމަށްޓަކައި މި ޤާނޫނުގެ 162 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން ޝަރީޢަތް ހިންގުމަށެވެ.

މާއްދާ 12. އަވަސްނިޔާއިން މައްސަލަ ބެލުން

އިސްތިއުނާފުކުރުން: 13. "އިސްތިއުނާފުކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކަމުގެ އިޚްތިޞާޞް ލިބިގެންވާ ކޯޓަކުން ޖިނާއީ ދަޢުވާއެއްގެ ޝަރީޢަތް ހިންގުމަށްފަހު، އެ ދަޢުވާގައި ބަޔާންކުރާ ކުށް، ދަޢުވާ ލިބޭ މީހާގެ މައްޗަށް ސާބިތުވާކަމަށް ނުވަތަ ސާބިތުނުވާކަމަށް ކަނޑައަޅައި، ކުރާ ޙުކުމް، މައްސަލައިގައި ހިމެނޭ ފަރާތަކުން ހައިކޯޓުގައި އިސްތިއުނާފުކުރުމަށެވެ. ނުވަތަ ދަށު ކޯޓުގެ ޙުކުމް އިސްތިއުނާފުކުރުމުން ހައިކޯޓުން އެ މައްސަލަ ބަލައި ކަނޑައަޅާ ޙުކުމް، އެއިން ފަރާތަކުން ސުޕްރީމް ކޯޓުގައި އިސްތިއުނާފުކުރުމަށެވެ.

މާއްދާާ 13. އިސްތިއުނާފުކުރުން

މައްސަލަ ބާޠިލުކުރުން: 14. "މައްސަލަ ބާޠިލުކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދަޢުވާ ލިބޭ މީހާގެ މައްޗަށް ކުރެވިފައިވާ ދަޢުވާ އޭނާއަށް ސާފުވެފައިވޭތޯ ބެލުމަށާއި، ދަޢުވާއަށް އޭނާ ޖަވާބުދާރީވާ ގޮތެއް ބެލުމަށާއި، ދަޢުވާއައިގެން ކުރިއަށްދާނެ ތަނެއް އޮތްތޯ ބެލުމަށް ބާއްވާ އިބްތިދާއީ އަޑުއެހުމަށްފަހު، އެ ދަޢުވާއައިގެން ކުރިއަށްދާނެ ތަނެއް ނެތް&nbsp;ކަމަށް ފެންނަ ޙާލަތުގައި އެ ދަޢުވާ ކުރިއަށްގެންދެވެން ނެތް ކަމަށް ކަނޑައަޅައި މައްސަލަ ބާޠިލުކުރާ ކުރުމަށެވެ.

މާއްދާ 14. މައްސަލަ ބާޠިލުކުރުން

ދައުލަތް: 15. "ދައުލަތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޖިނާއީ މައްސަލައެއްގެ ދަޢުވާ އުފުލާ ޙާލަތުގައި އެ ދަޢުވާއާ ގުޅޭގޮތުންނަމަ، ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލްއަށެވެ. އެނޫން ޙާލަތެއްގައި، ދައުލަތުގެ ކަމާބެހޭ އިދާރާއަކަށް ނުވަތަ ފަރާތަކަށެވެ.

މާއްދާ 15. ދައުލަތް

ދަޢުވާކުރުން: 16. "ދަޢުވާކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޖިނާއީ ކުށެއް ކުރިކަމުގެ ތުހުމަތުކުރެވޭ މީހަކު އެ ކުށް ކުރި&nbsp;ކަމަށް ޤަބޫލުކުރުމުގައި އެކަށީގެންވާ ހެކި ލިބިފައިވާ ޙާލަތުގައި، ކަމުގެ އިޚްތިޞާޞް ލިބިގެންވާ ކޯޓެއްގައި ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލް އޭނާގެ މައްޗަށް އެ&nbsp;ކުށުގެ ޖިނާއީ ދަޢުވާ އުފުލުމަށެވެ.

މާއްދާ 16. ދަޢުވާކުރުން 

ދަޢުވާ ލިބޭ މީހާ: 17. "ދަޢުވާ ލިބޭ މީހާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކަމުގެ އިޚްތިޞާޞް ލިބިގެންވާ ކޯޓެއްގައި ޖިނާއީ ކުށެއްގެ ދަޢުވާ އެ މީހަކާމެދު އުފުލިފައިވާ ކޮންމެ މީހަކަށެވެ.

މާއްދާ 17. ދަޢުވާ ލިބޭ މީހާ 

ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާ: 18."ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ފުލުހުން ހިމެނޭގޮތުން، ޖިނާއީ ކުށް ތަޙްޤީޤުކޮށް، ފިޔަވަޅުއެޅުމުގެ ބާރު، ޤާނޫނުއަސާސީންނާއި ޤާނޫނުން ލިބިދީފައިވާ ކޮންމެ ތަޙްޤީޤީ އިދާރާއަކަށެވެ.

މާއްދާ 18. ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާ

ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލިސް: 19. "ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލިސް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޖިނާއީ މައްސަލަތައް ބެލުމުގެ އިޚްތިޞާޞް ލިބިގެންވާ ކޯޓެއްގައި ފަނޑިޔާރެއްގެ ކުރިމަތީގައި ބޭއްވޭ ކޮންމެ އަޑުއެހުމަކަށެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި، ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހާ ހައްޔަރުކުރުމަށްފަހު ފަނޑިޔާރެއްގެ ކުރިމައްޗަށް ފުރަތަމަ ހާޒިރުކޮށް،&nbsp;ބޭއްވޭ އަޑުއެހުމާއި، އިބްތިދާއީ އަޑުއެހުމާއި، ޝަރީޢަތުގެ ކުރިން ހުށަހަޅާ ހުށަހެޅުންތަކުގެ އަޑުއެހުންތަކާއި، މައްސަލައިގެ ޝަރީޢަތުގެ އަޑުއެހުންތަކާއި، ޙުކުމްކުރުމަށާއި އަދަބު ކަނޑައެޅުމަށް ބާއްވާ އަޑުއެހުންތައް ހިމެނޭގޮތުންނެވެ. އަދި، އޯޑިއޯ އަދި ވީޑިއޯ ކޮންފަރެންސިންގ މެދުވެރިކޮށް އެއް މާލަމަށްވުރެ ގިނަ މާލަން ގުޅުވާލައިގެން ބޭއްވޭ ކޮންމެ އަޑުއެހުމަކީވެސް، ފަނޑިޔާރެއްގެ ކުރިމަތީގައި ބޭއްވޭ ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލީހެކެވެ.

މާއްދާ 19. ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލިސް

ޝަރީޢަތުގެ ކުރިން ހުށަހަޅާ ހުށަހެޅުން: 20. "ޝަރީޢަތުގެ ކުރިން ހުށަހަޅާ ހުށަހެޅުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޖިނާއީ މައްސަލައެއްގެ އިބްތިދާއީ އަޑުއެހުމުގައި ދަޢުވާ ލިބޭ މީހާ ދަޢުވާއަށް އިންކާރުކުރާ ޙާލަތުގައި، އެ ދަޢުވާއައިގެން ކުރިއަށްދާނެ ތަނެއް އޮތްތޯ ބެލުމަށްފަހު، ދަޢުވާއައިގެން ކުރިއަށްދާނެ ތަނެއް އޮތްނަމަ، މައްސަލައިގެ ޝަރީޢަތް ހިންގުމަށް ފަނޑިޔާރު ނިންމައި، ޝަރީޢަތުގައި މަޢުޟޫޢީގޮތުން ބެލުމަކާ ނުލައި އެއާމެދު ގޮތެއް ނިންމޭނެ ދިފާޢެއް، ނުވަތަ އިޢުތިރާޟެއް، ނުވަތަ އެނޫންވެސް ހުށަހެޅުމެއް ޝަރީޢަތުގެ ކުރިން ހުށަހެޅުމަށްޓަކައި މައްސަލައިގައި ހިމެނޭ ދެ ފަރާތަށް ދެވޭ ފުރުޞަތުގައި ހުށަހެޅޭ ހުށަހެޅުންތަކަށެވެ.

މާއްދާ 20. ޝަރީޢަތުގެ ކުރިން ހުށަހަޅާ ހުށަހެޅުން

ޝަރީޢަތް ހިންގުން: 21. "ޝަރީޢަތް ހިންގުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޖިނާއީ މައްސަލައެއްގެ އިބްތިދާއީ އަޑުއެހުމުގައި ދަޢުވާ ލިބޭ މީހާ ދަޢުވާއަށް އިންކާރުކުރާ ޙާލަތުގައި، އެ ދަޢުވާއައިގެން ކުރިއަށްދާނެ ތަނެއް އޮތްތޯ ބެލުމަށްފަހު، ދަޢުވާއައިގެން ކުރިއަށްދާނެ ތަނެއް އޮތްނަމަ، މައްސަލައިގެ ޝަރީޢަތް ހިންގުމަށް ފަނޑިޔާރު ނިންމައި، ހިންގާ ޝަރީޢަތަށެވެ.

މާއްދާ 21. ޝަރީޢަތް ހިންގުން

ޖިނާއީ ބޮޑެތި ކުށް: 22. "ޖިނާއީ ބޮޑު ކުށެއް" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، އަންނަނިވި ކުށްތަކުގެ ތެރެއިން ކުށަކަށެވެ.(ހ)	މީހަކު މެރުމުގެ ކުށް؛(ށ)	ރޭޕްކުރުމުގެ ކުށް؛(ނ)	ކުޑަކުދިންނަށް ޖިންސީ ގޯނާކުރުމުގެ ކުށްތައް؛(ރ)	ޓެރަރިޒަމްގެ ކުށްތަކާއި ޓެރަރިޒަމަށް ފައިނޭންސްކުރުމުގެ ކުށްތައް؛(ބ)	މަނީ ލޯންޑްރިންގ ކުށްތައް؛(ޅ)	މީހުން ޓްރެފިކްކުރުމުގެ ކުށްތައް؛(ކ)	މަސްތުވާތަކެތި ޓްރެފިކްކުރުމުގެ ކުށްތައް؛(އ) އަންނަނިވި ކުށްކުށުގެ ތެރެއިން -/100,000&nbsp;(އެއްލައްކަ) ރުފިޔާއިން ފެށިގެން މަތީގެ ފައިސާގެ ޢަދަދު ހިމެނޭ ކުށްތައް؛(1) ޤާނޫނު ނަންބަރު 9/2014 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތު) ގެ 210 ވަނަ ބާބުގައި ބަޔާންކުރާ ކުށްތައް؛(2) ޤާނޫނު ނަންބަރު 2/2000 (ކޮރަޕްޝަން ހުއްޓުވުމާއި މަނާކުރުމުގެ ޤާނޫނު) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ރިޝްވަތުގެ ކުށްކުށާއި، ޤާނޫނު ނަންބަރު 9/2014 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތު) ގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ކޮރަޕްޝަންގެ ކުށްތައް.(ވ)	ޤާނޫނު ނަންބަރު 3/2010 (ޓެކްސް ނެގުމާބެހޭ އިދާރީ ޤާނޫނު) ގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ޓެކްސް ދެއްކުމުން އެއްކިބާވުމުގެ ކުށްތަކުގެ ތެރެއިން، -/500,000 (ފަސްލައްކަ) ރުފިޔާއިން ފެށިގެން މަތީގެ ފައިސާގެ ޢަދަދު ހިމެނޭ ކުށްތައް؛(މ)	މީހެއްގެ ގުނަވަނެއް ނެތިދާފަދަ ގޮތަކަށް ތޫނު އެއްޗެއް ނުވަތަ ހަތިޔާރެއް ބޭނުންކޮށްގެން މާރާމާރީ ހިންގުމުގެ ކުށާއި، މީހަކަށް ނުރައްކާތެރި ހާނިއްކައެއްވާ ގޮތަށް ތޫނު އެއްޗެއް ނުވަތަ ހަތިޔާރެއް ބޭނުންކޮށްގެން މާރާމާރީ ހިންގުމުގެ ކުށްތައް؛ (ފ) ޤާނޫނު ނަންބަރު 9/2014 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތު) ގެ 610 ވަނަ މާއްދާއާއި 611 ވަނަ މާއްދާގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ކުށްތައް؛(ދ) ޤާނޫނު ނަންބަރު 9/2014 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތު) ގައި 1 ވަނަ ދަރަޖައިގެ އަދި 2 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ޖިނާޔަތެއް ކަމުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ކުށްތައް ނުވަތަ އެހެން ޤާނޫނެއްގައި 10 (ދިހައެއް) އަހަރަށްވުރެ ދިގު މުއްދަތަކަށް ޖަލަށްލުމުގެ އަދަބު ކަނޑައެޅިފައިވާ ކޮންމެ ކުށެއް.

މާއްދާ 22. ޖިނާއީ ބޮޑެތި ކުށް 

ދެވަނަ ބައި - ތަޙްޤީޤު މަރުޙަލާ

ތިންވަނަ ބާބު: މައްސަލަ ހުށަހެޅުން

މައްސަލަ ހުށަހަޅަންޖެހޭ އިދާރާ: 23. (ހ) މީހަކު ކުށެއް ކޮށްފިކަން ނުވަތަ ކުށެއް ކުރާކަމުގެ ނުވަތަ ކުށެއް ކުރަން އުޅޭކަމުގެ މަޢުލޫމާތު ލިބޭ ކޮންމެ ފަރާތަކަށްވެސް، އެ ކުށާގުޅޭ މައްސަލަތައް ތަޙްޤީޤުކުރުމުގެ ބާރު ލިބިފައިވާ އިދާރާއަކަށް އެ މައްސަލަ ހުށަހެޅިދާނެއެވެ.(ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުގެމަތިން، ތަޙްޤީޤުކުރާ އިދާރާއަކަށް މައްސަލަ ހުށަހެޅުމުން، އެ އިދާރާއިން އެ މައްސަލަ ބަލައިނުގެންފިނަމަ ނުވަތަ މައްސަލައިގެ ތަޙްޤީޤު އެކަށީގެންވާ ގޮތެއްގައި ކުރިއަށް ގެންގޮސްފައިނުވާކަމަށް މައްސަލަ ހުށަހެޅި ފަރާތަށް ޤަބޫލުކުރެވޭނަމަ، އެކަމުގެ ޝަކުވާ ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލްއަށް ހުށަހެޅިދާނެއެވެ.(ނ) މި މާއްދާގެ (ށ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުގެމަތިން، އެފަދަ ޝަކުވާއެއް ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލްއަށް ހުށަހެޅިއްޖެނަމަ ނުވަތަ އެނޫންވެސް ގޮތަކުން މީހަކު ކުށެއް ކޮށްފިކަން ނުވަތަ ކުށެއް ކުރާ ކަމުގެ ނުވަތަ ކުށެއް ކުރަން އުޅޭކަމުގެ މަޢުލޫމާތު ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލްއަށް ލިބިއްޖެނަމަ، އެކަން ތަޙްޤީޤުކުރުމަށް ތަޙްޤީޤުކުރާ އިދާރާއަށް އަމުރު ކުރުމުގެ ބާރު ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލްއަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(ރ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުގެމަތިން، މީހަކު ކުށެއް ކޮށްފިކަން ނުވަތަ ކުށެއް ކުރަމުންދާކަމުގެ ނުވަތަ ކުށެއް ކުރަން އުޅޭކަމުގެ މަޢުލޫމާތު އެއްވެސް ފަރާތަކުން ހުށަނޭޅިނަމަވެސް، ޖިނާއީ ކުށެއް ކޮށްފިކަން ނުވަތަ ކުރަމުންދާކަން ނުވަތަ ކުރަންއުޅޭ ކަމަށް އެފަދަ މައްސަލަތައް ތަޙްޤީޤުކުރުމުގެ ބާރު ލިބިދީފައިވާ ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަކަށް ތުހުމަތުކުރެވުމުން ނުވަތަ އެނގުމުން، އެ އިދާރާގެ އިސްނެގުމުގެ މަތިން، އެ މައްސަލައެއް ބެލުމަކަށް މި މާއްދާ ހުރަހެއް ނާޅައެވެ.

މާއްދާ 23. މައްސަލަ ހުށަހަޅަންޖެހޭ އިދާރާ

މައްސަލަ ހުށަހަޅަންވާ ގޮތް: 24. (ހ) މި ޤާނޫނުގެ 23 ވަނަ މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުގެމަތިން ތަޙްޤީޤުކުރާ އިދާރާއަކަށް މައްސަލަ ހުށަހަޅާއިރު، އެ މައްސަލައެއް ހުށަހަޅާ ފަރާތަށް އެނގުނު މިންވަރަކުން، އަންނަނިވި މަޢުލޫމާތު އެ އިދާރާއަކަށް ދޭންވާނެއެވެ.(1) މައްސަލަ ހުށަހަޅާ ފަރާތުގެ ކާކުކަން އަންގައިދޭ މަޢުލޫމާތު؛(2) މައްސަލައިގައި ތުހުމަތުކުރެވޭ މީހާގެ މަޢުލޫމާތު؛(3) ކުށެއް ކުރިކަން ނުވަތަ ކުށެއް ކުރަމުންދާކަން ނުވަތަ ނުވަތަ ކުށެއް ކުރަން އުޅޭކަމަށް ޤަބޫލުކުރާ ސަބަބުތައް؛(4) ކުށް ކުރި ކަމަށް ނުވަތަ ކުރަން އުޅޭކަމަށް ބެލެވޭ ތާރީޚް؛(5) މައްސަލަ ހިނގި ނުވަތަ ހިނގާ ތަން ނުވަތަ ހިނގާނެ ކަމަށް ބެލެވޭ ތަން.(ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރު އެހެން އޮތްނަމަވެސް، މީހަކު ކުށެއް ކޮށްފިކަން ނުވަތަ ކުށެއް ކުރާކަން ނުވަތަ ކުށެއް ކުރަން އުޅޭކަމުގެ މަޢުލޫމާތު ތަޙްޤީޤުކުރާ އިދާރާއަށް ދޭ ފަރާތަކީ ކޮން ފަރާތެއްކަން އޭނާ ހާމަކުރަން ބޭނުންނުވާނަމަ، އެ މަޢުލޫމާތު ދިނުން ލާޒިމެއް ނޫނެވެ. އަދި އެ ފަރާތެއްގެ މަޢުލޫމާތު ތަޙްޤީޤުކުރާ އިދާރާއަށް ދިންނަމަވެސް، އެ މަޢުލޫމާތު ސިއްރުކުރަން އޭނާ އެދެފިނަމަ އެ އިދާރާއިން އެކަން ސިއްރުކުރަންވާނެއެވެ.(ނ) ޖިނާއީ މައްސަލަތައް ތަޙްޤީޤުކުރުމުގެ ޤާނޫނީ ބާރު ލިބިފައިވާ ކޮންމެ ފަރާތަކުންވެސް އެ ފަރާތަށް މައްސަލަ ހުށަހެޅޭނެ އިޖުރާއަތުތައް ބަޔާންކުރާ ގަވާއިދެއް، މި ޤާނޫނަށް ޢަމަލުކުރަން ފަށާތާ 3 (ތިނެއް) މަސްދުވަހުގެ ތެރޭގައި ހަދަންވާނެއެވެ.

މާއްދާ 24. މައްސަލަ ހުށަހަޅަންވާ ގޮތް

މައްސަލަ ރަޖިސްޓަރީކުރިކަމުގެ ލިޔުން ދޫކުރުން: 25. މި ޤާނޫނުގެ 23 ވަނަ މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ތަޙްޤީޤުކުރާ އިދާރާއަކަށް މައްސަލައެއް ހުށަހެޅުމުން، އެ މައްސަލައާ ގުޅޭގޮތުން މައްސަލަ ހުށަހަޅާ ފަރާތުން ދޭ މަޢުލޫމާތު ރެކޯޑުކުރުމަށްފަހު، އެ މައްސަލަ އެތަނުގައި ރަޖިސްޓަރީކުރިކަމުގެ ލިޔުމެއް މައްސަލަ ހުށަހެޅި ފަރާތަށް ދޭންވާނެއެވެ.

މާއްދާ 25. މައްސަލަ ރަޖިސްޓަރީކުރިކަމުގެ ލިޔުން ދޫކުރުން

މައްސަލަ ނިމުނު ގޮތް އެންގުން: 26. (ހ) މި ޤާނޫނުގެ 23 ވަނަ މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ތަޙްޤީޤުކުރާ އިދާރާއަކަށް ހުށަހެޅޭ މައްސަލަތައް ރަޖިސްޓަރީކުރުމަށްފަހު، އަންނަނިވި ގޮތްތަކުގެ ތެރެއިން ގޮތަކަށް އެ މައްސަލައާމެދު ޢަމަލުކުރަންވާނެއެވެ.(1) ކުށް ކުރި ކަމަށް ބުނާ މީހާ އެކަން ކުރި ކަމަށް ބެލުމުގައި އެކަށީގެންވާ ސަބަބު ހުރި ކަމަށްވާނަމަ، އެ މައްސަލަ ތަޙްޤީޤުކުރުން؛ ނުވަތަ(2) ކުށެއް ކުރާ ކަމަށް ނުވަތަ ކޮށްފާނެ ކަމަށް ބެލެވޭ މީހާ އެކަން ކުރާ ކަމަށް ނުވަތަ ކޮށްފާނެ ކަމަށް ބެލުމުގައި އެކަށީގެންވާ ސަބަބު ހުރި ކަމަށްވާނަމަ، އެ މައްސަލަ ތަޙްޤީޤުކުރުން؛ ނުވަތަ(3) ކުށް ކުރި ކަމަށް ބުނާ މީހާ އެކަން ކުރި ކަމަށް ބެލުމަށް އެކަށީގެންވާ ސަބަބު ނެތްނަމަ، އިތުރަށް އެ މައްސަލައިގެ ތަޙްޤީޤު ކުރިއަށް ނުގެންދިއުން؛ ނުވަތަ(4) ކުށެއް ކުރާ ކަމަށް ނުވަތަ ކޮށްފާނެ ކަމަށް ބެލެވޭ މީހާ އެކަން ކުރާ ކަމަށް ނުވަތަ ކޮށްފާނެ ކަމަށް ބެލުމުގައި އެކަށީގެންވާ ސަބަބު ނެތްނަމަ، އިތުރަށް އެ މައްސަލައިގެ ތަޙްޤީޤު ކުރިއަށް ނުގެންދިއުން.(ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގައިވާ ގޮތުގެމަތިން މައްސަލައަކާމެދު ގޮތެއް ނިންމުމަށްފަހު، އެ މައްސަލައެއް ހުށަހެޅި ފަރާތަށް ލިޔުމުން އެކަން އަންގަންވާނެއެވެ.

މާއްދާ 26. މައްސަލަ ނިމުނު ގޮތް އެންގުން

ހަތަރުވަނަ ބާބު: ތަންތަނާއި މުދާ ބަލައި ފާސްކުރުމާއި މުދާ ހިފެހެއްޓުން

ތަންތަނާއި މުދާ ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ ބާރު: 27. (ހ) މި ބާބުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުގެމަތިން ތަންތަނާއި މުދާ ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ އިޚްތިޔާރު، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާތަކަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) އެހެން އޮތްނަމަވެސް، ތަންތަނާއި މުދާ ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ އިޚްތިޔާރު ލިބިގެންވަނީ، ޤާނޫނަކުން ކަނޑައެޅިގެން އެ ބާރު ލިބިދޭ ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާތަކަށެވެ.

މާއްދާ 27. ތަންތަނާއި މުދާ ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ ބާރު

ޢާންމު ތަންތަނަށް ވަނުން: 28. އެހެން ޤާނޫނެއްގައި އެހެން ގޮތަކަށް ކަނޑައަޅާފައި ނުވާހާހިނދަކު، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަކުން ތަޙްޤީޤުކުރަމުންދާ ޖިނާއީ ކުށަކާ ގުޅިގެން ޢާންމު ތަނަކަށް ވަންނަންޖެހިއްޖެނަމަ، ކޯޓު އަމުރަކާ ނުލައި، އެތަނަކަށް ވަނުމުގެ ބާރު، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ ކޮންމެ އިދާރާއަކަށް ލިބިގެންވެއެވެ.

މާއްދާ 28. ޢާންމު ތަންތަނަށް ވަނުން

ޢާންމު ތަންތަން ބަލައި ފާސްކުރުން: 29. (ހ) ކޯޓު އަމުރަކާ ނުލައި، މި މާއްދާގައިވާ ގޮތުގެމަތިން ޢާންމު ތަންތަން ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ ބާރު، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާތަކަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) އިން ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާތަކަށް ލިބިދޭ ބާރުގެ ތެރޭގައި، އަންނަނިވި ކަންކަން ކުރުމުގެ ބާރުވެސް، އެ އިދާރާތަކަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(1) އެތަނެއް ބަލައި ފާސްކުރުމަށްޓަކައި، އެތަނުގައި ތިބެންޖެހޭނެކަމަށް އެ އިދާރާއަކުން ކަނޑައަޅާ ވަގުތެއް ވަންދެން އެތަނެއްގައި ތިބުން؛(2) ކުށެއްގެ ހެކީގެ ގޮތުގައި ބޭނުންކުރެވިދާނެކަމަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ އެއްޗެއް ފެނޭތޯ އެތަނެއް ހޯދުން؛(3) ކުށެއްގެ ހެކީގެ ގޮތުގައި ބޭނުންކުރެވިދާނެކަމަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ އެއްޗެއް ފެނިއްޖެނަމަ، އެ އެއްޗެއް އެ އިދާރާއެއްގެ ބެލުމުގެ ދަށަށް ގެންދިއުން؛(4) ޢާންމު ތަނެއްގައި ހުރި މީހެއް ކުށެއް ކުރަނިކޮށް ފެނިއްޖެ ހިނދެއްގައި، ނުވަތަ މީހަކު ކުށެއް ކޮށްފިކަމަށް، ނުވަތަ އެ ވަގުތަކު އެ އުޅެނީ ކުށެއް ކުރަން ކަމަށް ބުއްދިއަށް ޤަބޫލުކުރެވޭފަދަ އެކަށީގެންވާ ސަބަބުތަކެއް ނުވަތަ ހެކިތަކެއް ހުރެއްޖެ ހިނދެއްގައި، ނުވަތަ ކޯޓު އަމުރަކުން ހުއްދަ ލިބިގެން، އެ މީހާ އަތުގައި ކުށެއްގެ ހެކީގެ ގޮތުގައި ބޭނުންކުރެވިދާނެކަމަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ އެއްޗެއް އޮތްކަމުގައި އެ އިދާރާއަށް ޤަބޫލުކުރެވޭނަމަ، އެ މީހެއްގެ އަތުން އެ އެއްޗެއް އެ އިދާރާއެއްގެ އޮފިސަރުން އަތުލައި، އެ އިދާރާއެއްގެ ބެލުމުގެ ދަށަށް އެ އެއްޗެއް ގެންދިއުން؛(5) އެތަނާއި އެތަނުގައިވާ އެއްޗެހީގެ ފޮޓޯ އަދި/ނުވަތަ ވީޑިއޯ ނެގުން؛(6) އެތަނެއްގައި ހުރި ޢިމާރާތެއް ބަލައި ފާސްކުރުން؛(7) އެތަނެއް ކޮނެގެން ބެލުން؛(8) އެތަނެއްގައި ބަންދުކޮށްފައި ހުރި އެއްޗެއް ހުރިނަމަ، އެ އެއްޗެއް ހުޅުވައިގެން ބެލުން؛(9) އެތަނެއްގައި ތަޅުލާފައިހުރި އެއްޗެއް ހުރިނަމަ، އެ ތަޅު ހުޅުވައިގެން ނުވަތަ ހަލާކުކޮށްލައިގެން އެ އެއްޗެއް ބެލުން.(ނ) މި މާއްދާގެ (ށ) ގެ (4) ވަނަ ނަންބަރުގެ ދަށުން ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާތަކަށް ލިބިދޭ ބާރު ބޭނުންކުރުމުގައި މީހަކު ބަލައި ފާސްކުރަންޖެހިއްޖެނަމަ، އެކަން ކުރެވޭނީ، މި ޤާނޫނުގެ 38 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކުރާ ޙާލަތްތަކުގައި، އެ މާއްދާގައި ބަޔާންކުރާ ގޮތުގެމަތިން، ފުލުހުންނަށާއި، މީހަކު ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ ބާރު ޤާނޫނަކުން ކަނޑައެޅިގެން ދީފައިވާ ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާތަކަށެވެ.(ރ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ޢާންމު ތަނެއް ބަލައި ފާސްކުރުމުގައި އެތަނެއްގައި ހުރި ޢިމާރާތެއް ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ ބާރު މި މާއްދާގެ (ށ) ގެ (6) ވަނަ ނަންބަރުން ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާތަކަށް ލިބިދެނީ، އެ ޢިމާރާތަކީ އަމިއްލަ ތަނެއްގެ މާނައިގައި ހިމެނޭ ޢިމާރާތެއް ކަމުގައިނުވާ ޙާލަތުގައި އެކަންޏެވެ. އަމިއްލަ ތަނެއްގެ މާނައިގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ޢިމާރާތެއް ބަލައި ފާސްކުރެވޭނީ، މި ޤާނޫނުގެ 31 ވަނަ މާއްދާގައިވާ ގޮތުގެމަތިންނެވެ.

މާއްދާ 29. ޢާންމު ތަންތަން ބަލައި ފާސްކުރުން

އަމިއްލަ ތަންތަނަށް ވަނުން: 30. (ހ) އެހެން ޤާނޫނެއްގައި ކަނޑައެޅިގެން އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާހާހިނދަކު، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަކުން ތަޙްޤީޤުކުރަމުންދާ ޖިނާއީ ކުށަކާ ގުޅިގެން އަމިއްލަ ތަނަކަށް ވަންނަންޖެހިއްޖެނަމަ، މި މާއްދާގެ (ށ) އަދި (ނ) ގައި ބަޔާންވެގެންވާ ޙާލަތްތަކުގައި ފިޔަވައި، އެތަނަކަށް، އެތަނެއްގެ ވެރިފަރާތުގެ ރުހުމަކާ ނުލައި ވަދެވޭނީ، ކޯޓު އަމުރަކާ އެކުގައެވެ.(ށ) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި، އަންނަނިވި ކަންކަން ކުރުމަށްޓަކައި، ކޯޓު އަމުރަކާ ނުލައި، އަމިއްލަ ތަނަކަށް ވަނުމާއި އެކަންކަން ކުރަން އެކަށޭނަ މިންވަރެއްގެ ވަގުތަކަށް އެތަނެއްގައި މަޑުކުރުމުގެ، ނުވަތަ ތިބުމުގެ ބާރު، ފުލުހުންނަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(1) ކޯޓު އަމުރަކާ ނުލައި ހައްޔަރުކުރުމުގެ ބާރު ލިބިދޭ ޙާލަތުގައި ހުރި މީހަކު ހައްޔަރުކުރުމަށް؛(2) ކޯޓު އަމުރެއްގެ ދަށުން ހައްޔަރުކުރުމުގެ ބާރު ލިބިގެންވާ މީހަކު ހައްޔަރުކުރުމަށް؛(3) ކުށެއް ކުރިކަމަށް ބެލެވޭ މީހަކު ހައްޔަރުކުރުމަށްޓަކައި އޭނާ ފަހާ ދަނިކޮށް އޭނާ އަމިއްލަ ތަނަކަށް ވަދެއްޖެ ޙާލަތެއްގައި، އޭނާ ހޯދުމަށް އެތަނަކަށް ވަނުމަށް.(ނ) އަމިއްލަ ތަނަކީ، މީހުން ދިރިނޫޅޭ، ފަޅުކޮށް ދޫކޮށްލާފައިވާ ތަނެއް ކަމުގައިވެފައި، އެތަނުގައި ކުށެއް ކުރަމުންދާ ކަމަށް ނުވަތަ ކުށެއް ކޮށްފައިވާކަމަށް ޤަބޫލުކުރުމަށް އެކަށީގެންވާ ސަބަބުތަކެއް ހުރިނަމަ، އެ ކުށް ކުރުން ހުއްޓުވުމަށްޓަކައި ނުވަތަ އިތުރު ކުށެއް ކުރިޔަނުދިނުމަށްޓަކައި ނުވަތަ ކުށް ކުރަމުންދާ ނުވަތަ ކުރި ފަރާތްތައް ހައްޔަރުކުރުމަށްޓަކައި، ކޯޓު އަމުރަކާ ނުލައި، އެތަނަކަށް ވަނުމާއި، އެކަންކަން ކުރަން އެކަށޭނަ މިންވަރެއްގެ ވަގުތަކަށް އެތަނެއްގައި މަޑުކުރުމުގެ، ނުވަތަ ތިބުމުގެ ބާރު، ފުލުހުންނަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(ރ) މި މާއްދާގެ (ށ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާންކުރާ ޙާލަތުގައި އަމިއްލަ ތަނަކަށް ފުލުހުންނަށް ވަދެވޭނީ، ކޯޓު އަމުރަކާ ނުލައި ހައްޔަރުކުރުމުގެ ބާރު ފުލުހުންނަށް ލިބިދޭ ޙާލަތުގައި ހުރި މީހަކު އެތަނެއްގައި ވާކަމަށް އެކަށީގެންވާ ސަބަބެއްގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް، ފުލުހުންނަށް ޤަބޫލުކުރެވުމާއެކު، އެ ހެކީގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް ސަބް އިންސްޕެކްޓަރ ރޭންކުން ފެށިގެން މަތީ ރޭންކެއްގެ ފުލުހެއްގެ ހުއްދަ ލިބިގެންނެވެ.(ބ) މި މާއްދާގެ (ށ)، (ނ) އަދި (ރ) އެހެން އޮތްނަމަވެސް، މީހެއްގެ ފުރާނައަށް ނުވަތަ މީހެއްގެ މުދަލަކަށް ލިބިދާނެ ގެއްލުމަކުން އެ މީހަކު ނުވަތަ އެ މުދަލެއް ސަލާމަތްކުރުމަށްޓަކައި އަމިއްލަ ތަނަކަށް ވަނުމަށް އެއްވެސް ފަރާތަކަށް ލިބިދޭ ޙައްޤަކަށް، ނުވަތަ ޤާނޫނީގޮތުން ޙަވާލުކުރުމުގެ ބާރު ލިބިގެންވާ ލިޔުމެއް ނުވަތަ އަމުރެއް ޙަވާލުކުރުމަށް ނުވަތަ ރައްދުކުރުމަށް އަމިއްލަ ތަނަކަށް ވަނުމަށް ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަކަށް ލިބިދޭ ބާރަކަށް އެއްވެސް ހަނިކަމެއް ނާންނާނެއެވެ.(ޅ)	ކޯޓު އަމުރަކާ ނުލައި އަމިއްލަ ތަނަކަށް ވަނުމަށް މި މާއްދާގެ ދަށުން ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަކަށް ލިބިދޭ ބާރެއްގެ ބޭނުން ހިފުމުގައި، އެތަނަކަށް އެ އިދާރާއެއްގެ އޮފިސަރަކު ވަނީ ކޮން މަޤްޞަދެއްގައި ކަމާމެދު އެތަނުގެ ވެރިފަރާތުން ނުވަތަ އެ ފަރާތުގެ މަޞްލަޙަތު ޙިމާޔަތްކޮށްދެވޭނެ ފަރާތަކުން ސުވާލުކޮށްފިނަމަ، އޭނާ އެތަނަށް ވަނީ، މި މާއްދާގެ (ށ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރާއި (3) ވަނަ ނަންބަރުގެ ނިޔަލަށް ހުރި ނަންބަރުތަކުގައި ބަޔާންކުރާ ޙާލަތްތަކުގެ ތެރެއިން ކޮން ޙާލަތެއްގައިކަން ސާފުކޮށްދޭންވާނެއެވެ.(ކ) ކޯޓު އަމުރަކާ ނުލައި އަމިއްލަ ތަނަކަށް ވަނުމުން އުފެދޭ މައްސަލައެއްގައި، އެތަނަށް ވަތް ވަނުން ބިނާކުރި އެކަށީގެންވާ ސަބަބަކީ ކޮބައިކަން ސާބިތުކޮށްދިނުމަކީ، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާގެ ޒިންމާއެކެވެ.(އ) ކޯޓު އަމުރަކާ ނުލައި އަމިއްލަ ތަނަކަށް ވަތްނަމަވެސް، އަމިއްލަ ތަނެއް ބަލައި ފާސްކުރެވޭނީ، މި ޤާނޫނުގެ 31 ވަނަ މާއްދާގައިވާ ގޮތުގެމަތިންނެވެ.(ވ) ފުލުހުންގެ މައި މަރުކަޒު ނުވަތަ ސަރަޙައްދީ މަރުކަޒެއް ޤާއިމުކުރެވިފައިވާ ރަށެއް ފިޔަވައި އެހެން ރަށެއްގައި ސަބް އިންސްޕެކްޓަރ ރޭންކުން ފެށިގެން މަތީ އޮފިސަރަކު ނެތްނަމަ، މި މާއްދާގެ (ރ) ގައި ބަޔާންކުރާ ހުއްދަ ދޭނީ، އެ ރަށެއްގައި ހުންނަ ޕޮލިސް ސްޓޭޝަނެއްގެ ސްޓޭޝަން އިންޗާޖެވެ.

މާއްދާ 30. އަމިއްލަ ތަންތަނަށް ވަނުން

އަމިއްލަ ތަންތަން ބަލައި ފާސްކުރުން: 31. (ހ) އެހެން ޤާނޫނެއްގައި އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާހާހިނދަކު، ކުށަކާގުޅޭ ހެކި އަމިއްލަ ތަނެއްގައި ހުރިކަމަށް ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަކަށް ބެލެވޭނަމަ، އަދި އެއީ އެ ކުށް ސާބިތުކުރުމަށްޓަކައި ހެކީގެ ގޮތުގައި ޝަރީޢަތަށް ހުށަހެޅުމަށް ބޭނުންތެރިވެދާނެ އެއްޗެއް ކަމަށްވާނަމަ، އެ އެއްޗެއް ހޯދުމަށް އެތަނަކަށް، އެތަނުގެ ވެރިފަރާތުގެ ނުވަތަ އެތަނެއްގައި ދިރިއުޅޭ ފަރާތެއް ނުވަތަ އެވަގުތަކު އެތަނަކާ ޙަވާލުވެގެން ހުރި ފަރާތުގެ ރުހުމާ ނުލައި ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަށް ވަދެވޭނީ، ކޯޓު އަމުރެއްގެ ދަށުންނެވެ.(ށ) އަމިއްލަ ތަންތަން ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ އަމުރަކަށް އެދި ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަކުން ކޯޓަށް ހުށަހަޅާއިރު އަންނަނިވި މަޢުލޫމާތު ހިމަނަންވާނެއެވެ.(1) ބަލައި ފާސްކުރުމަށް ވަންނަން ބޭނުންވާ ތަނުގެ މަޢުލޫމާތު؛(2) ބަލައި ފާސްކުރުމަށް ވަންނަން ބޭނުންވާ ތަނުގެ ވެރިފަރާތާބެހޭ މަޢުލޫމާތު؛(3) ހޯދަން ބޭނުންވާ މުދަލުގެ ވެރިފަރާތް އެނގޭނަމަ، އެ ފަރާތުގެ މަޢުލޫމާތު؛(4) ބަލައި ފާސްކުރުމަށް އެތަނަކަށް ވަންނަން ބޭނުންވާ ސަބަބު؛(5) އެތަން ބަލައި ފާސްކުރަން ބޭނުންވަނީ ކޮން ޤާނޫނެއްގައި ބަޔާންކުރާ ކޮން ކުށަކާ ގުޅިގެންކަން؛(6) ހޯދަން ބޭނުންވާ މީހަކު ނުވަތަ އެއްޗެއް އެތަނުގައި ވާކަމަށް ލިބިފައިވާ ހެކި؛(7) އެ އަމުރުގެ ދަށުން އެއް ފަހަރަށްވުރެ ގިނަ ފަހަރު އެތަނަށް ނުވަތަ ތަންތަނަށް ވަންނަން އެދޭނަމަ، އެކަން؛(8) އެތަނަށް ވަންނަން ބޭނުންވާ ވަގުތު؛(9) ހޯދަން ބޭނުންވާ އެއްޗެހީގެ މަޢުލޫމާތު؛(10) އަމުރަށް އެދޭ އިދާރާގެ ވެރިއެއްގެ ނަމާއި، ސޮޔާއި، އެ އިދާރާގެ ތައްގަނޑު؛(11) އަމުރަށް އެދޭ އޮފިސަރުގެ ނަމާއި، ސަރވިސް ނަންބަރު ނުވަތަ ކާކުކަން އަންގައިދޭ ކާޑު ނަންބަރާއި، އޭނާގެ މަޤާމާއި ސޮއި؛(12) ކޯޓުން އިތުރު މަޢުލޫމާތެއް ހުށަހެޅުމަށް އެދިއްޖެނަމަ، އެ މަޢުލޫމާތު.(13) އެތަން ބަލައި ފާސްކުރަން ބޭނުންވަނީ، ކުށް ކުރި ކަމަށް ތުހުމަތުކުރެވޭ ވަކި މީހަކާ ގުޅިގެން ކަމަށްވާނަމަ، އެމީހެއްގެ މަޢުލޫމާތު؛(14) ބަލައި ފާސްކުރަން ބޭނުންވާ ތަނަކީ ކުށްކުރި ކަމަށް ތުހުމަތުކުރެވޭ މީހާގެ ބާރުގެ ދަށުގައިވާ ނުވަތަ އޭނާ ދިރިއުޅެމުންގެންދާ ތަނެއް ކަމުގައިވާނަމަ، އެކަން؛(15) މި ޤާނޫނުގެ ދަށުން ހަދާ ގަވާއިދުގައި ބަޔާންކުރާ އިތުރު މަޢުލޫމާތު.(ނ) ކޯޓު އަމުރަކަށް އެދި މި މާއްދާގެ ދަށުން ހުށަހެޅޭ ހުށަހެޅުމަކާ ގުޅޭގޮތުން ފަނޑިޔާރު ސާފުކުރަން ބޭނުންވާ ސުވާލުތަކަށް، އެ އަމުރަށް އެދޭ ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާގެ އޮފިސަރ ޖަވާބުދޭންވާނެއެވެ.

މާއްދާ 31. އަމިއްލަ ތަންތަން ބަލައި ފާސްކުރުން

ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ ކޯޓު އަމުރު: 32. (ހ) އަމިއްލަ ތަނެއް ބަލައި ފާސްކުރުމަށް ނެރޭ ކޯޓު އަމުރެއްގައި އަންނަނިވި ކަންކަން ބަޔާންކުރަންވާނެއެވެ.(1) އަމުރު ނެރެވޭ ބޭނުން؛(2) އަމުރުގެ ދަށުން ބަލައި ފާސްކުރެވޭ ތަން، ނުވަތަ ތަންތަން؛(3) އަމުރުގެ ދަށުން ބަލައި ފާސްކުރެވޭ ތަނަށް ވަދެވޭނީ އެހެން ތަނަކަށް ވަދެގެން ނުވަތަ އެހެން ތަނެއް މެދުވެރިކޮށް ކަމުގައިވާނަމަ، އެބޭނުމަށްޓަކައި އެތަނަކަށް ވަދެވޭނެކަން؛(4) ބަލައި ފާސްކުރެވޭ ތަނުގެ ވެރިފަރާތުގެ މަޢުލޫމާތު؛(5) އެތަނުން ހޯދަން ބޭނުންވާ މުދަލުގެ ވެރިފަރާތް އެނގޭނަމަ، އެ ފަރާތް؛(6) އެތަން ބަލައި ފާސްކުރަން ބޭނުންވަނީ ކޮން ޤާނޫނެއްގައި ބަޔާންކުރާ ކޮން ކުށަކާ ގުޅިގެންކަން؛(7) ހޯދަން ބޭނުންވާ އެއްޗެހީގެ މަޢުލޫމާތު؛(8) އެ އަމުރުން ބާރުދޭ ކަންކަން ކުރުމަށްޓަކައި އެކަށީގެންވާ މިންވަރަކަށް ބާރުގެ ބޭނުންކުރެވިދާނެކަން؛(9) އެ އަމުރުގެ ދަށުން ބަލައި ފާސްކުރުމަށްޓަކައި އެއްފަހަރަށްވުރެ ގިނަ ފަހަރު އެތަނަށް ނުވަތަ ތަންތަނަށް ވަދެވޭނަމަ، އެކަން؛(10) އަމުރު ދެމިއޮންނާނެ މުއްދަތު؛(11) އެ އަމުރުން ވަނުމަށް ހުއްދަ ދޭ ތަނަކަށް ދުވާލުގެ ނުވަތަ ރޭގަނޑުގެ ކޮންމެ ވަގުތެއްގައިވެސް ވަނުމަށް ހުއްދަދޭނަމަ އެކަން، ނުވަތަ އެފަދަ ތަނަކަށް ވަދެވޭނީ ދުވާލުގެ ނުވަތަ ރޭގަނޑުގެ ކަނޑައެޅިފައިވާ ވަކި ވަގުތުތަކެއްގައި ކަމަށްވާނަމަ އެކަން.(12) ހުއްދަ ދޭ ފަނޑިޔާރުގެ ނަމާއި ސޮއި އަދި ކޯޓުގެ ތައްގަނޑު.(13) އެތަން ބަލައި ފާސްކުރަން ބޭނުންވަނީ، ކުށް ކުރި ކަމަށް ތުހުމަތުކުރެވޭ ވަކި މީހަކާ ގުޅިގެން ކަމަށްވާނަމަ، އެމީހެއްގެ މަޢުލޫމާތު؛(14) ބަލައި ފާސްކުރަން ބޭނުންވާ ތަނަކީ ކުށްކުރި ކަމަށް ތުހުމަތުކުރެވޭ މީހާގެ ބާރުގެ ދަށުގައިވާ ނުވަތަ އޭނާ ދިރިއުޅެމުންގެންދާ ތަން ކަމުގައިވާނަމަ، އެކަން؛(15) މި ޤާނޫނުގެ ދަށުން ހަދާ ގަވާއިދުގައި ބަޔާންކުރާ އިތުރު މަޢުލޫމާތު.(ށ) އަމިއްލަ ތަނެއް ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ އަމުރެއް ކޯޓުން ނެރެންވާނީ، އަންނަނިވި ސަބަބުތަކުގެ ތެރެއިން ސަބަބެއް އޮތްކަން ކަށަވަރުކުރުމަށްފަހުގައެވެ.(1) ވަންނަން ބޭނުންވާ ތަނުގައި މީހަކު ކުށެއް ކޮށްފިކަން ނުވަތަ ކުށެއް ކުރަމުންދާކަން ނުވަތަ ކުށެއް ކުރަންއުޅޭކަމަށް ޤަބޫލުކުރުމަށް އެކަށީގެންވާ ސަބަބެއް އޮތުން؛ ނުވަތަ(2) އެތަނަކަށް ވަންނަން ބޭނުންވަނީ ކުށަކާ ގުޅިގެން ހޯދަން ބޭނުންވާ ހެއްކެއް ހޯދުމަށް ކަމުގައިވާނަމަ، އެ އެއްޗެއް އެތަނުގައި ވާކަމަށް ޤަބޫލުކުރުމަށް އެކަށީގެންވާ ސަބަބެއް އޮތުން؛ އަދި(3) އެތަނަކަށް ވަދެގެން މެނުވީ ޙާޞިލުކުރަން ބޭނުންވާ ކަންތައް ފުރިހަމަ ނުކުރެވޭނެކަމަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ އެކަށީގެންވާ ސަބަބެއް އޮތުން.(ނ) ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ މަޤްޞަދު ގެއްލިދާނެ ކަމަށް ބެލެވޭ ޙާލަތެއްގައި މެނުވީ، އަމިއްލަ ތަނެއް ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ ހުއްދަ ފަނޑިޔާރު ދޭންވާނީ އެފަދަ ތަނެއް ބަލައި ފާސްކުރަން އެކަށީގެންވާ ވަގުތެއްގައެވެ. އެނޫން ވަގުތެއްގައި އެތަނަށް ވަނުމުގެ ހުއްދަ ދޭންވާނީ، އެ އަމުރުގެ ދަށުން ކުރަންއެދޭ ކަންކަމަށް ބަލާއިރު، އެއިން ވަގުތެއްގައި އެތަނެއް ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ މަޤްޞަދެއް އޮތް ކަމަށް ފަނޑިޔާރަށް ޤަބޫލުކުރެވޭނަމައެވެ.(ރ) ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ ކޯޓު އަމުރެއްގައި އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާހާހިނދަކު، އެ އަމުރު ދެމިއޮންނާނީ، އެ އަމުރުގައި ބަޔާންކުރާ ތަން ނުވަތަ ތަންތަން ބަލައި ފާސްކޮށް ނިމެންދެން ނުވަތަ އެ އަމުރުގެ މުއްދަތު ހަމަވަންދެން ނުވަތަ އެ އަމުރު ބާޠިލުކުރަންދެނެވެ.(ބ) މި މާއްދާގެ ދަށުން ނެރޭ އަމުރަކާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިން ހޯދާ ހޯދުމެއްގައި، އެ އަމުރުގައި ބަޔާންކުރާ އެއްޗެއް ނޫން އެހެން އެއްޗެއް ފެނިއްޖެނަމަ، އަދި އެ އެއްޗަކީ، އެހެން ޖިނާއީ ކުށަކާގުޅޭ ހެއްކެއްގެ ގޮތުގައި ބޭނުންކުރެވިދާނެ އެއްޗެއްކަމަށް ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާގެ އޮފިސަރަށް ބެލެވޭނަމަ، އަދި އެ އެއްޗެއް ފޮރުވުމުގެ ފުރުޞަތު ނުވަތަ ނައްތާލުމުގެ ފުރުޞަތު އޮތްކަމަށް އެ އޮފިސަރަކަށް ޤަބޫލުކުރެވޭނަމަ، އެ އެއްޗެއް ހިފެހެއްޓުމުގެ ބާރު، އެ އަމުރުން ދޭ ކަމުގައި ބެލޭނެއެވެ.(ޅ) މި މާއްދާގެ ދަށުން ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ އަމުރެއް ނެރޭއިރު، ބަލައި ފާސްކުރަންޖެހޭ ތަނާއި ފާސްކުރަންޖެހޭ ސަބަބުތަކަށް ރިޢާޔަތްކޮށް، އެކަންކޮށް ނިންމުމަށް އެކަށީގެންވާ މުއްދަތެއް ފަނޑިޔާރު ދޭންވާނެއެވެ.(ކ) މި މާއްދާގެ (ނ) ގެ ބޭނުމަށްޓަކައި ''އެކަށީގެންވާ ވަގުތެއްގައި'' ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ހެނދުނު 06:00 އާއި ރޭގަނޑު 09:00 އާ ދެމެދު ހިނގާ ވަގުތަށެވެ.

މާއްދާ 32. ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ ކޯޓު އަމުރު

ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ އަމުރު ތަންފީޛުކުރުން: 33. (ހ) ކޯޓު އަމުރެއްގެ ދަށުން ބަލައި ފާސްކުރުމަށް ހުއްދަދެވޭ ތަނެއް، އެ އަމުރުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ މުއްދަތުގައި ބަލައި ފާސްކޮށް ނިންމަންވާނެއެވެ. އެ އަމުރުގައި ބަޔާންކުރާ މުއްދަތުގެ ތެރޭގައި އެތަނެއް ބަލައި ފާސްކޮށް ނިންމޭނެ ކަމަށް އެ އަމުރަށް އެދުނު ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަށް ބެލެވެން ނެތްނަމަ، އެ އަމުރުގައި ބަޔާންކުރާ މުއްދަތު ހަމަވުމުގެ ކުރިން، އެ އަމުރުގެ މުއްދަތު އިތުރުކުރުމަށް އެދި ކޯޓަށް ހުށަހަޅަންވާނެއެވެ.(ށ) ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ އަމުރެއް ތަންފީޛުކުރުމުގެ ބާރު، އެ އަމުރަށް އެދޭ ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއެއްގެ ހުއްދަކުރެވިފައިވާ ކޮންމެ އޮފިސަރަކަށްމެ ލިބިގެންވެއެވެ. އަދި އެ އަމުރުގެ ދަށުން ކުރުމަށް ބާރުދޭ ކަންކަން ކުރުމުގެ ބާރު، އެ އޮފިސަރުންނަށާއި، އެ އޮފިސަރުންނާއެކު އެ އަމުރު ތަންފީޛުކުރުމަށް ދާ އެ އިދާރާގެ ހުއްދަކޮށްފައިވާ އެހެން އޮފިސަރުންނަށްވެސް ލިބިގެންވެއެވެ.(ނ) ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ އަމުރެއްގައި ހުއްދަ ދީފައިވަނީ ހަމައެކަނި ތަނެއްގެ ވަކި ބައެއް ނުވަތަ ސަރަޙައްދެއް ބަލައި ފާސްކުރުމަށް ކަމުގައިވާނަމަ، އެ ބައެއް ނުވަތަ ސަރަޙައްދެއް ފިޔަވައި އެހެން އެއްވެސް ތަނެއް ބަލައި ފާސްކޮށްގެން ނުވާނެއެވެ.(ރ) އެހެން ޤާނޫނެއްގައި އެހެންގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާހާހިނދަކު، ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ އަމުރެއް ތަންފީޛުކުރުމުގެ ގޮތުން އަމިއްލަ ތަނަކަށް ވަނުމުގެ ކުރިން، އެތަނުގައި ތިބި ބަޔަކަށް އެތަނަށް ވަންނަކަން އަންގަންވާނެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް، އަމިއްލަ ތަނަކަށް ވަނުމުގެ ކުރިން އެތަނުގައި ތިބި ބަޔަކަށް އަންގާ އެންގުން ދުރާލާ އެންގުން ލާޒިމެއް ނޫނެވެ. އެތަނަށް ވަނުމުގެ ހިނދުކޮޅެއް ކުރިން އެކަން އެންގުމުން އެ މާއްދާގެ މަޤްޞަދު ޙާޞިލުވީ ކަމުގައި ބެލެވޭނެއެވެ.(ބ) ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ އަމުރެއް ތަންފީޛުކުރުމަށްޓަކައި އެ އަމުރުގައި ބަޔާންކުރާ ތަނަށް ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާގެ އޮފިސަރަކު ދާއިރު، އެތަނެއްގެ ވެރިފަރާތް އެތަނުގައި ހުރިނަމަ، އެތަން ބަލައި ފާސްކުރަންވާނީ، އެ ފަރާތުގެ ހާޒިރުގައެވެ. އެތަނުގެ ވެރިފަރާތް އެ ތާނގައި ހާޒިރުވެ ނެތް ޙާލަތެއްގައި އެތަން ބަލައި ފާސްކުރަންވާނީ، އެ ފަރާތުގެ މަޞްލަޙަތު ޙިމާޔަތްކޮށްދެވޭނެ އެހެން ފަރާތެއްގެ ހާޒިރުގައެވެ. އަދި ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާގެ އޮފިސަރު އަންނަނިވި ގޮތުގެމަތިން ޢަމަލުކުރަންވާނެއެވެ.(1) އެ އޮފިސަރުގެ ތަޢާރުފެއް އެ ފަރާތަށް ދިނުމަށްފަހު އޭނާއަކީ ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާގެ އޮފިސަރެއްކަން އަންގައިދޭ ރަސްމީ ލިޔުމެއް އޭނާއަށް ދެއްކުން؛ އަދި(2) ކޯޓު އަމުރުގެ ކޮޕީއެއް އޭނާއަށް ދިނުން.(ޅ) އެހެން ޤާނޫނެއްގައި އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާހާހިނދަކު، ބަލައި ފާސްކުރަންޖެހޭ ތަނުގައި އެތަނުގެ ވެރިފަރާތް ނުވަތަ އެ ފަރާތުގެ މަޞްލަޙަތު ޙިމާޔަތްކޮށްދެވޭނެ އެހެން މީހަކު އެތަނުގައި ނެތްނަމަ، އެތަނެއް ބަލައި ފާސްކޮށްގެންނުވާނެއެވެ.(ކ) ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ އަމުރެއް ތަންފީޛުކުރާ އޮފިސަރު، އެ ބަލައި ފާސްކުރުމާގުޅޭ މަޢުލޫމާތު ލިޔުމުން ރެކޯޑުކުރަންވާނެއެވެ. އެގޮތުން ރެކޯޑުކުރުމުގައި، ބަލައި ފާސްކުރާ ތަނުގައި ހާޒިރުވެ ތިބި މީހުންނާއި، އެތަނަށް ވަތް ވަގުތާއި، އަމުރު ތަންފީޛުކުރި އޮފިސަރުންނާއި، ބަލައި ފާސްކުރެވޭ ތަނުން ނެގޭ ކޮންމެ އެއްޗެއްގެ ތަފްޞީލު، އެ އެއްޗެއް ނެގުނު ތަން އެނގޭނެ ގޮތަށް ބަޔާންކުރަންވާނެއެވެ.(އ) މި މާއްދާގެ (ކ) ގައި ބަޔާންކުރާ މަޢުލޫމާތު ވަގުތުން ވަގުތަށް ލިޔުމުން ރެކޯޑުކުރުމަކީ ޢަމަލީގޮތުން ދަތިކަމަކަށްވާނަމަ، ބަލައި ފާސްކޮށް ނިމުމަށްފަހު ވީއެންމެ އަވަހަކަށް އެ ބަލައި ފާސްކުރުމާގުޅޭ މަޢުލޫމާތު އެ އޮފިސަރު ލިޔުމުން ރެކޯޑުކުރަންވާނެއެވެ. ބަލައި ފާސްކުރުމަކާގުޅޭ މަޢުލޫމާތު ރެކޯޑުކުރުމާގުޅޭ އުސޫލުތައް، މި ޤާނޫނުގެ ދަށުން ހަދާ ގަވާއިދުގައި ބަޔާންކުރަންވާނެއެވެ.(ވ) މި މާއްދާގެ (ރ) އެހެން އޮތްނަމަވެސް، އަމިއްލަ ތަނަކަށް ވަނުމުގެ ކުރިން އެތަނުގައި ތިބި ބަޔަކަށް އެތަނަށް ވަންނަކަން އަންގައިފިނަމަ ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ މަޤްޞަދު ގެއްލިދާނެ ކަމަށް ފެނިއްޖެ ޙާލަތެއްގައި، އެތަނުގައި ތިބި ބަޔަކަށް އެންގުމަކާ ނުލައި އެތަނަށް ވަނުމުގެ އިޚްތިޔާރު، ބަލައި ފާސްކުރާ އަމުރު ތަންފީޛުކުރާ އޮފިސަރުންނަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(މ) މި މާއްދާގެ (ރ) އާއި (ވ) އެހެން އޮތްނަމަވެސް، ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ އަމުރެއް ތަންފީޛުކުރުމަށްޓަކައި ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާގެ ކަމާބެހޭ އޮފިސަރުން އަމިއްލަ ތަނަކަށް ވަންނައިރު، ތަނުގެ ވެރިފަރާތް ނުވަތަ އެ ފަރާތުގެ މަޞްލަޙަތު ޙިމާޔަތްކޮށްދެވޭނެ އެހެން މީހަކު ހުރެފައި، އެ އޮފިސަރުން އެތަން ބަލައި ފާސްކުރަން ފެށުމުގެ ކުރިން ނުވަތަ އެއަށްފަހު އެއިން ފަރާތަކުން އެތަން ދޫކޮށްފައި ހިނގައްޖެނަމަ، އެއިން ފަރާތެއްގެ ހާޒިރުގައި ބަލައި ފާސްކުރުމަށް މި މާއްދާގެ ދަށުން ލިބިދޭ ޙައްޤު ދޫކޮށްލީ ކަމުގައި ބަލައި، ބަލައި ފާސްކުރުމައިގެން ކުރިއަށްދެވިދާނެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް، ތަނުގެ ވެރިފަރާތަށް ނުވަތަ އެ ފަރާތުގެ މަޞްލަޙަތު ޙިމާޔަތްކޮށްދެވޭނެ އެހެން މީހަކަށް ކޮންމެ ވަގުތެއްގައިވެސް އަނބުރާ އައިސް، އޭނާގެ ހާޒިރުގައި ބަލައި ފާސްކުރުން ކުރިއަށްގެންދިއުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ.

މާއްދާ 33. ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ އަމުރު ތަންފީޛުކުރުން

ބަލައި ފާސްކުރުމާ ގުޅޭގޮތުން ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާތަކަށް ލިބިދޭ އިތުރު ބާރު: 34. (ހ) ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަކުން ކޯޓު އަމުރެއްގެ ދަށުން އަމިއްލަ ތަނެއް ބަލައި ފާސްކުރުމުގައި، އަންނަނިވި ބާރުތައް، އެ އަމުރު ތަންފީޛުކުރާ އޮފިސަރުންނަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(1) ކޯޓު އަމުރުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ތަނަށް ވަދެ، އެތަން ބަލައި ފާސްކުރުމަށް އެކަށީގެންވާ ވަގުތު އެތަނުގައި ތިބުން؛(2) އެތަނަށް ވަނުމަށްޓަކައި އެހެން ތަނަކަށް ވަންނަންޖެހޭ ކަމަށްވާނަމަ، ނުވަތަ އެތަނަށް ވަދެވޭނީ އެހެން ތަނެއް މެދުވެރިކޮށް ކަމަށްވާނަމަ، އެތަނަށްވެސް ވަނުން؛(3) ހެކީގެ ގޮތުގައި ބޭނުންކުރެވިދާނެ އެއްޗެއް ނުވަތަ ކުށްކޮށްގެން ހޯދާފައިވާ މުދަލެއް އެތަނުގައި ހުރިކަމަށްވާނަމަ، އެ އެއްޗެއް އެ އިދާރާގެ ބެލުމުގެ ދަށަށް ގެނައުން؛(4) އެތަނާއި އެތަނުގައި ހުރި ކަމާބެހޭ އެއްޗެހީގެ ފޮޓޯ އަދި/ނުވަތަ ވީޑިއޯ ނެގުން؛(5) އެތަނެއްގައި އެވަގުތު ހުރި މީހަކު ބަލައި ފާސްކުރަންޖެހޭ ކަމަށްވާނަމަ، އެކަމެއް ކުރުން؛(6) ތަޅުލާފައި ހުރި ދޮރެއްގެ ތަޅު ހަލާކުކޮށްލައިގެން އެދޮރެއް ހުޅުވުން؛(7) ބަންދުކޮށްފައިވާ ކުޑަދޮރެއްގެ ތަޅު ހަލާކުކޮށްލައިގެން ނުވަތަ ކުޑަދޮރު ހަލާކުކޮށްލައިގެން އެ ކުޑަދޮރެއް ހުޅުވުން؛(8) ތަޅުންގަނޑުން ބައެއް، ނުވަތަ ފާރުން ބައެއް، ނުވަތަ ފަންގިފިލާއިން ބައެއް ހަލާކުކޮށްލައިގެން ނުވަތަ ތަނެއް ކޮނެގެން ބަލަންޖެހޭ އެއްޗެއް ނުވަތަ ތަނެއް ބެލުން؛(9) ބަންދުކޮށްފައި ހުރި ފޮށްޓެއް ނުވަތަ އެނޫންވެސް އެއްޗެއް ހުޅުވައިގެން ނުވަތަ ހަލާކުކޮށްލައިގެން ބަލަންޖެހޭ އެއްޗެއް ބެލުން؛(10) އެތަނެއްގައި އޮތް އުޅަނދެއް ބަލައި ފާސްކުރަންޖެހޭ ކަމަށްވާނަމަ، އެކަމެއް ކުރުން.(ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ (6) ވަނަ ނަންބަރުން ފެށިގެން (9) ވަނަ ނަންބަރުގެ ނިޔަލަށް ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކަންކަން ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާގެ އޮފިސަރުން ކުރަންވާނީ، އެއިން ކަމެއް، ބާރުގެ ބޭނުން ނުކޮށް ކުރެވެން ނެތް ޙާލަތުގައި އެކަންޏެވެ. (ނ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ (10) ވަނަ ނަންބަރުގައި އެހެން އޮތްނަމަވެސް، އުޅަނދެއް ބަލައި ފާސްކުރެވޭނީ، މި ޤާނޫނުގެ 35 ވަނަ މާއްދާގައިވާ ގޮތުގެމަތިންނެވެ.

މާއްދާ 34. ބަލައި ފާސްކުރުމާ ގުޅޭގޮތުން ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާތަކަށް ލިބިދޭ އިތުރު ބާރު

އުޅަނދުފަހަރު ބަލައި ފާސްކުރުން: 35. (ހ) މި މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުގެމަތިން އުޅަނދުފަހަރު ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ ބާރު ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާތަކަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި އެހެން އޮތްނަމަވެސް، އުޅަނދުފަހަރު ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ އިޚްތިޔާރު ލިބިގެންވަނީ، ޤާނޫނަކުން ކަނޑައެޅިގެން އެ ބާރު ލިބިދޭ ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާތަކަށެވެ.(ނ) މި މާއްދާގެ (ރ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ޙާލަތްތަކުގެ ތެރެއިން ޙާލަތެއްގައި މެނުވީ، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަކަށް އުޅަނދެއް ބަލައި ފާސްކުރެވޭނީ ކޯޓު އަމުރެއްގެ ދަށުންނެވެ.(ރ) އެހެން ޤާނޫނެއްގައި އެހެން ގޮތަކަށް ކަނޑައަޅާފައި ނުވާހާހިނދަކު ކޯޓު އަމުރަކާ ނުލައި، އުޅަނދެއް ބަލައި ފާސްކުރެވޭނީ، އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގެ ތެރެއިން ޙާލަތެއް ވުޖޫދުގައިވާކަމަށް އެކަށީގެންވާ ސަބަބެއްގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ ޙާލަތުގައެވެ.(1) ޤާނޫނަކުން ގެންގުޅުން މަނާކުރާ ތޫނު އެއްޗެއް ނުވަތަ ގޮވާ އެއްޗެއް އެ އުޅަނދެއްގައި އޮތުން؛(2) އެ އުޅަނދެއްގައި މަސްތުވާއެއްޗެއް ހުރުން؛(3) އެ އުޅަނދެއްގައި ވަގަށް ނަގާފައިވާ މުދާ ހުރުން؛(4) އެ އުޅަނދެއްގައި ކުށްކޮށްގެން ހޯދާފައިވާ މުދާ ހުރުން؛(5) ކުށެއް ކުރުމުގައި ބޭނުންކޮށްފައިވާ އެއްޗެއް އެ އުޅަނދެއްގައި އޮތްކަމަށް ބެލެވުން؛(6) ކުށެއް ކުރުމަށްޓަކައި ބޭނުންކުރި އެއްޗަކަށް އެ އުޅަނދުވުން؛(7) އެ އުޅަނދުގައި ކުށެއްގެ ޢަމަލު ހިންގަމުންދާކަމަށް، ނުވަތަ ކުށުގެ ޢަމަލެއް އެއުޅެނީ ހިނގަންކަން، ނުވަތަ ކުށުގެ ޢަމަލެއް ދާދި ދެންމެ ހިނގައިފިކަމަށް، އެކަށީގެންވާ ސަބަބުގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް، ޤަބޫލުކުރެވުން.(ބ) މި މާއްދާގެ (ރ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ޙާލަތްތަކުގެ ތެރެއިން ޙާލަތެއް ވުޖޫދުގައިވާކަމަށް ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާގެ އޮފިސަރަކަށް ޤަބޫލުކުރެވޭނަމަ، ކޯޓު އަމުރަކާ ނުލައި އެ އުޅަނދެއް ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ ބާރު، އެ އޮފިސަރަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(ޅ) ކޯޓު އަމުރަކާ ނުލައި އުޅަނދެއް ބަލައި ފާސްކުރުމަށް މި މާއްދާގެ ދަށުން ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަކަށް ލިބިދޭ ބާރެއްގެ ބޭނުން ހިފުމުގައި، އެ އުޅަނދެއް ބަލައި ފާސްކުރެވެނީ ކޮން މަޤްޞަދެއްގައި ކަމާމެދު އެ އުޅަނދުގެ ވެރިފަރާތުން ސުވާލުކޮށްފިނަމަ، އެ އުޅަނދު ބަލައި ފާސްކުރެވެނީ، މި މާއްދާގެ (ރ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުން ފެށިގެން (7) ވަނަ ނަންބަރުގެ ނިޔަލަށް ހުރި ނަންބަރުތަކުގައި ބަޔާންކުރާ ޙާލަތްތަކުގެ ތެރެއިން ކޮން ޙާލަތެއްގައިކަން އުޅަނދުގެ ވެރިފަރާތަށް ސާފުކޮށްދޭންވާނެއެވެ.(ކ) މި މާއްދާގެ (ރ) ގެ ދަށުން ލިބިދޭ ބާރުގެ ތެރޭގައި، ދުއްވާފައިދާ އުޅަނދެއް ހުއްޓުވައި، އެ އުޅަނދު ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ ބާރާއި، ޕާކްކޮށްފައިވާ ނުވަތަ ބަނދަރުކޮށްފައިވާ އުޅަނދުފަހަރު ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ ބާރު ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(އ) ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަކީ ފުލުހުން ކަމުގައިވާ ޙާލަތުގައި، މި މާއްދާގެ (ރ) ގައި ބަޔާންކުރާ އުޅަނދެއްގައިވާ މީހުން ފުލުހުންގެ ބެލުމުގެ ދަށަށް ގެނައުމުގެ ބާރުވެސް ފުލުހުންނަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(ވ) އުޅަނދެއް އޮތް ތަނެއްގައި ބާއްވައިގެން އެ އުޅަނދެއް ބަލައި ފާސްކުރުމަކީ ކުރެވޭނެ ކަމެއްކަމުގައި ނުވާނަމަ، އެ އުޅަނދެއް ބަލައި ފާސްކުރުމަށްޓަކައި އެކަންކުރެވޭނެ އެހެން ތަނަކަށް، ފުލުހުންގެ ބެލުމުގެ ދަށުން އެ އުޅަނދެއް ގެންދިޔުމުގެ ބާރު، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާގެ އޮފިސަރުންނަށް ލިބިގެންވެއެވެ. (މ) އުޅަނދެއް ބަލައި ފާސްކުރުމުގައި، މި މާއްދާގެ (ރ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުން ފެށިގެން (5) ވަނަ ނަންބަރުގެ ނިޔަލަށް ހުރި ނަންބަރުތަކުގައި ބަޔާންކުރާ އެއްޗެއް އެ އުޅަނދުގައިވާނަމަ، އެ އެއްޗެއް ހިފެހެއްޓުމުގެ ބާރު، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާގެ މުވައްޒަފުންނަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(ފ) މި މާއްދާގެ (މ) ގައި އެހެން އޮތްނަމަވެސް، އުޅަނދެއްގައިވާ އެއްޗެއް ހިފެހެއްޓުމުގައި ޢަމަލުކުރާނީ، މި ޤާނޫނުގެ 36 ވަނަ މާއްދާގައިވާ ގޮތުގެމަތިންނެވެ. (ދ) ކޯޓު އަމުރެއްގެ ދަށުން އުޅަނދެއް ބަލައި ފާސްކުރުމުގައި، ވަކި ޚާއްޞަ ކަންތައްތަކެއް ކުރުމުގެ ބާރު އެ އަމުރުގައި ބަޔާންކޮށްފައިނުވާ ޙާލަތުގައި، މި މާއްދާގެ (ކ)، (އ)، (ވ)، އަދި (މ) އިން ބާރު ލިބިދޭ ކަންކަން ކުރުމުގެ ބާރު، އެ އަމުރުގެ ދަށުން އުޅަނދެއް ބަލައި ފާސްކުރާ ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާގެ އޮފިސަރުންނަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(ތ) މި މާއްދާގެ (ދ) ގައި އެހެން އޮތްނަމަވެސް، އުޅަނދެއް ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ ކޯޓު އަމުރެއް ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާގެ އޮފިސަރުން ތަންފީޛުކުރަންވާނީ، އަމިއްލަ ތަނެއް ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ އަމުރެއް ތަންފީޛުކުރުމުގައި ޢަމަލުކުރަންޖެހޭ އިޖުރާއަތުތައް ކަމުގައި މި ޤާނޫނުގެ 33 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ އިޖުރާއަތުތަކާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިންނެވެ.

މާއްދާ 35. އުޅަނދުފަހަރު ބަލައި ފާސްކުރުން

މުދާ ހިފެހެއްޓުން: 36. (ހ) ކޯޓު އަމުރެއްގެ ދަށުން އަމިއްލަ ތަނެއް ބަލައި ފާސްކުރުމުގައި، ހެކީގެ ގޮތުގައި ބޭނުންކުރުމަށް އެ އަމުރުން ހިފެހެއްޓުމަށް ހުއްދަކުރާ އެއްޗެއްގެ، ނުވަތަ ކުށްކޮށްގެން ހޯދާފައިވާ މުދަލެއް ކަމަށް ބެލުމުގައި އެކަށީގެންވާ ހެކި&nbsp;ލިބިފައިވާ އެއްޗެއްގެ ފޮޓޯ އަދި/ނުވަތަ ވީޑިއޯ ނެގުމުގެ ނުވަތަ އެ އެއްޗަކުން ސާމްޕަލް ނެގުމުގެ ނުވަތަ އެ އެއްޗަކުން ބައެއް ނުވަތަ އެ އެއްޗެއް އެކުގައި ހިފެހެއްޓުމުގެ ބާރު، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާގެ އޮފިސަރުންނަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(ށ) ހެކީގެ ގޮތުގައި ބޭނުންކުރުމަށް ބަލައި ފާސްކުރެވޭ ތަނަކުން ހޯދަން ބޭނުންވާ އެއްޗަކީ އެއްވެސް ބާވަތެއްގެ އިލެކްޓްރޯނިކް ވަސީލަތެއްގައި ރައްކާކޮށްފައިވާ މަޢުލޫމާތެއް ކަމުގައިވާނަމަ، އެ މަޢުލޫމާތު ބެލޭނެ އަދި ކިޔަން އެނގޭނެ ގޮތަކަށް، އަދި އެތަނުން ގެންދެވޭނެ ގޮތަކަށް ހުށަހެޅުމަށް އެންގުމުގެ ބާރު ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާގެ އޮފިސަރަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(ނ) މި މާއްދާގެ (ހ) އާއި (ށ) ގައި އެހެން އޮތްނަމަވެސް، ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ އަމުރެއް ތަންފީޛުކުރުމުގައި، ޑިޕްލޮމެޓިކް އިމްތިޔާޒުގެ ދަށުގައިވާ އެއްޗެއްސާއި، ޤާނޫނީ އިމްތިޔާޒުގެ ދަށުގައިވާ އެއްޗެއްސާއި، ޤާނޫނެއްގެ ދަށުން އިމްތިޔާޒު ލިބިގެންވާ އެނޫންވެސް އެއްޗެހި ހިފެހެއްޓުމުގެ ބާރު ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އޮފިސަރުންނަށް ލިބިގެނެއް ނުވެއެވެ.(ރ) ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ ކޯޓު އަމުރެއް ތަންފީޛުކުރުމުގައި ހިފަހައްޓާ މުދަލުގެ އިންވެންޓަރީއެއް، ކޯޓު އަމުރު ތަންފީޛުކުރާ އޮފިސަރު އެކުލަވާލަންވާނެއެވެ. އެކަން ކުރަންވާނީ، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާގެ އެހެން އޮފިސަރަކާއި، ތަނުގެ ވެރިފަރާތުގެ ނުވަތަ ތަނުގެ ވެރިފަރާތް ނެތް ޙާލަތެއްގައި ވެރިފަރާތުގެ މަޞްލަޙަތު ޙިމާޔަތްކޮށްދެވޭނެ ފަރާތެއްގެ ހާޒިރުގައެވެ.(ބ) މި މާއްދާގެ (ރ) ގެ ދަށުން ހިފެހެއްޓޭ މުދަލުގެ އިންވެންޓަރީގެ ކޮޕީއެއް، ތަނުގެ ވެރިފަރާތަށް، ނުވަތަ އޭނާ ނެތް ޙާލަތެއްގައި ވެރިފަރާތުގެ މަޞްލަޙަތު ޙިމާޔަތްކޮށްދެވޭނެ ފަރާތަށް ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާގެ އޮފިސަރު ދޭންވާނެއެވެ.(ޅ) މި މާއްދާގެ ދަށުން ހިފަހައްޓާ އެއްޗެއްސަކީ، އަންނަނިވި ކަންކަމަށް ބޭނުންކުރެވިދާނެ އެއްޗެއްސެވެ. އަދި އެ އެއްޗެއްސަކީ އެކަންކަން ނިމެންދެން ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާގެ ބެލުމުގެ ދަށުގައި ބެހެއްޓިދާނެ އެއްޗެއްސެވެ.(1) ޖިނާއީ ކުށެއްގެ ތަޙްޤީޤެއްގައި އެ އެއްޗެހި ބޭނުންކުރުމަށް؛(2) ޖިނާއީ ކުށެއްގެ ޝަރީޢަތުގައި ހެއްކެއްގެ ގޮތުގައި އެ އެއްޗެހި ބޭނުންކުރުމަށް؛(3) އެ އެއްޗަކީ ޤާނޫނާ ޚިލާފަށް ހޯދާފައިވާ އެއްޗެއް ކަމުގައި ބެލުމުގައި އެކަށީގެންވާ ހެކި ލިބިފައިވާނަމަ، އެ އެއްޗެއްގެ ޙަޤީޤީ ވެރިފަރާތް ހޯދުމަށް.(ކ) މި މާއްދާގެ (ޅ) ގައި އެހެން އޮތްނަމަވެސް، ހިފެހެއްޓޭ އެއްޗެއް ހިފެހެއްޓި ބޭނުން ނިމުމަކަށް އައުމާއެކު، އެ އެއްޗަކީ ދިވެހިރާއްޖެއަށް ގެނައުން ނުވަތަ ދިވެހިރާއްޖޭގައި ގެންގުޅުން މަނާ އެއްޗެއް ކަމުގައިނުވާނަމަ، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއިން އެ އެއްޗެއް އެ އެއްޗެއްގެ ވެރިފަރާތާ އަނބުރާ ޙަވާލުކުރަންވާނެއެވެ. އަދި ހިފެހެއްޓޭ އެއްޗަކީ، ހަމައެކަނި އެ އެއްޗެއްގެ ކޮޕީއެއް ނުވަތަ ފޮޓޯއެއް އޮތުމުން ފުދޭނެ އެއްޗެއް ކަމަށްވާނަމަ، އެކަން ކުރުމަށްފަހު، އެ އެއްޗެއް، އެ އެއްޗެއްގެ ވެރިފަރާތާ ޙަވާލުކުރަންވާނެއެވެ. ނުވަތަ އެ އެއްޗަކީ، މަޢުލޫމާތު ރައްކާކުރެވޭ އެއްޗެއް ކަމުގައިވެފައި، ތަޙްޤީޤަށް ބޭނުންވަނީ އެ އެއްޗެއްގައިވާ މަޢުލޫމާތު އެކަނި ކަމުގައިވާނަމަ، އަދި އެ މަޢުލޫމާތަކީ ނަކަލުކުރެވިދާނެ މަޢުލޫމާތެއް ކަމުގައިވާނަމަ، އެ މަޢުލޫމާތަކަށް ވާސިލުވެ، އެ މަޢުލޫމާތު ނަކަލުކުރުމަށްފަހު، އެ އެއްޗެއް އެ އެއްޗެއްގެ ވެރިފަރާތާ ޙަވާލުކުރަންވާނެއެވެ.(އ) މި މާއްދާގެ (ކ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ފަދައިން ހިފެހެއްޓޭ އެއްޗެއް އެ އެއްޗެއްގެ ވެރިފަރާތަށް އަނބުރާ ރައްދުކުރުމުގައި ޢަމަލުކުރާނެގޮތް މި ޤާނޫނުގެ ދަށުން ހަދާ ގަވާއިދުގައި ބަޔާންކުރަންވާނެއެވެ.(ވ) މި މާއްދާގެ (ކ) އެހެން އޮތުމަކުން، މި މާއްދާގެ ދަށުން ހިފެހެއްޓިފައިވާ އެއްޗެއް، ވަކި މުއްދަތަކަށް ހިފެހެއްޓުމަށް އަމުރުކުރުމަށް ކަމާބެހޭ ކޯޓަކަށް ލިބިދޭ އެއްވެސް ބާރަކަށް އުނިކަމެއް ނާންނާނެއެވެ.(މ) މި މާއްދާގެ ދަށުން ހިފަހައްޓާ އެއްޗެހި، އެ އެއްޗެހީގެ ވެރިފަރާތާ އަނބުރާ ޙަވާލުކުރެވެންދެން ނުވަތަ ޤާނޫނުގައި ބަޔާންކުރާ އެނޫންވެސް ގޮތަކަށް އެ އެއްޗެއްސާމެދު ޢަމަލުކުރެވެންދެން ހުންނާނީ، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާގެ އެންމެ އިސް ފަރާތުން ކަނޑައަޅާ ތަނެއްގައެވެ.(ފ) މި މާއްދާގެ ދަށުން އެއްވެސް އެއްޗެއް ހިފެހެއްޓިއްޖެނަމަ، އެ އެއްޗެއް ރައްކާތެރިކަންމަތީ ބެލެހެއްޓުމަކީ، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާގެ އެންމެ އިސް ފަރާތުގެ ޒިންމާއެކެވެ.(ދ) މި މާއްދާގެ ދަށުން ހިފެހެއްޓޭ އެއްޗެހި ރައްކާތެރިކަމާއެކު ބެލެހެއްޓުމަށްޓަކައި ކަނޑައަޅަންޖެހޭ އުސޫލުތައް، މި ޤާނޫނުގެ ދަށުން ހަދާ ގަވާއިދުގައި ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލް ބަޔާންކުރަންވާނެއެވެ.(ތ) މި މާއްދާގެ (ރ) އާއި (ބ) އެހެން އޮތްނަމަވެސް، ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ ކޯޓު އަމުރެއް ތަންފީޛުކުރަމުންދާއިރު ތަނުގެ ނުވަތަ މުދަލުގެ ވެރިފަރާތް ނުވަތަ އެއިން ފަރާތެއްގެ މަޞްލަޙަތު ޙިމާޔަތްކޮށްދެވޭނެ ފަރާތެއް ހާޒިރުވެ ހުރުމަށްފަހު، މި މާއްދާގެ (ރ) ގައި ބަޔާންކުރާ މުދަލުގެ އިންވެންޓަރީ އެކުލަވާލާއިރު ހާޒިރުވެ ހުންނަން ބޭނުންނުވެ، އެތަން ދޫކޮށްފައި ހިނގައްޖެނަމަ، އެއިން ފަރާތެއްގެ ހާޒިރުގައި މުދަލުގެ އިންވެންޓަރީ ނެގުމަށް މި މާއްދާގެ (ރ) އިން ލިބިދޭ ޙައްޤު ދޫކޮށްލީ ކަމުގައި ބެލޭނެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް، އެއިން މީހަކަށް، ކޮންމެ ވަގުތެއްގައިވެސް އަނބުރާ އައިސް، އޭނާގެ ހާޒިރުގައި މުދަލުގެ އިންވެންޓަރީ ނެގުމުގެ ކަންކަން ކުރިއަށްގެންދިއުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ.(ލ) މި މާއްދާގެ (ތ) ގައި ބަޔާންކުރާ ޙާލަތުގައި މުދަލުގެ އިންވެންޓަރީ ނެގުމަށްފަހު، އެ އިންވެންޓަރީގެ ކޮޕީ، އެތަނުގައި ފަސޭހައިން ފެންނާނެ ފަދައިން ހަރުކުރަންވާނެއެވެ.

މާއްދާ 36. މުދާ ހިފެހެއްޓުން

މުދާ ހޯދުމަށް ކޯޓުގައި އެދުން: 37. (ހ) ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަކުން މި ޤާނޫނުގެ 36 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން ހިފެހެއްޓި މުދަލެއް ހިފަހައްޓާފައިވަނީ ޤާނޫނާ ޚިލާފަށް ކަމަށް ބުނެ، ނުވަތަ އެ މުދަލުން ބަރީޢަވުމުގެ ސަބަބުން ގެއްލުން ލިބޭ ކަމަށް ބުނެ އެ މުދާ ހޯދުމަށް އެދި ކޯޓަށް ހުށަހެޅުމުގެ ޙައްޤު، އެ މުދަލެއްގެ ވެރިފަރާތަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ކޯޓަށް ހުށަހެޅޭ މައްސަލަތައް ބެލުމުގައި ޢަމަލުކުރާނެ އުސޫލުތައް، މި ޤާނޫނުގެ ދަށުން ހަދާ ގަވާއިދުގައި ބަޔާންކުރަންވާނެއެވެ.(ނ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ކޯޓަށް ހުށަހެޅޭ މައްސަލައެއް ބެލުމަށްފަހު، އެ މުދަލެއް ހިފަހައްޓާފައިވަނީ ޤާނޫނާ ޚިލާފަށް ކަމަށް ކޯޓުން ކަނޑައަޅައިފިނަމަ، އަދި އެ މުދަލަކީ ދިވެހިރާއްޖެއަށް ގެނައުން ނުވަތަ ދިވެހިރާއްޖޭގައި ގެންގުޅުން މަނާ އެއްޗެއް ކަމުގައިނުވާނަމަ، އެ މުދަލެއް އެ މުދަލުގެ ވެރިފަރާތާ އަނބުރާ ޙަވާލުކުރުމަށް ކޯޓުން އަމުރުކުރަންވާނެއެވެ.(ރ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ކޯޓަށް ހުށަހެޅޭ މައްސަލައެއް ބެލުމަށްފަހު، އެ މުދަލެއް ހިފަހައްޓާފައިވަނީ ޤާނޫނާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިން ކަމަށް ކޯޓުން ކަނޑައަޅައިފިނަމަ، މި ޤާނޫނުގެ 36 ވަނަ މާއްދާގެ (ޅ) ގައި ބަޔާންކުރާ ކަންކަމުގައި ބޭނުންކުރުމަށްޓަކައި އެ މުދާ، އެ އިދާރާގެ ބެލުމުގެ ދަށުގައި ބެހެއްޓިދާނެއެވެ.(ބ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ކޯޓަށް ހުށަހެޅޭ މައްސަލައަކީ، އެ މުދަލުން ބަރީޢަވުމުގެ ސަބަބުން ގެއްލުން ލިބޭ ކަމަށް ބުނެ ހުށަހެޅޭ މައްސަލައެއް ކަމުގައިވެފައި، މައްސަލައިގައި ހިމެނޭ އެންމެހައި ކަންކަމަށް ރިޢާޔަތްކުރާއިރު އެންމެ އިންޞާފުވެރި ގޮތަކީ އެ މުދާ އެ މުދަލުގެ ވެރިފަރާތާ ޙަވާލުކުރުން ކަމަށް ކޯޓަށް ފެނިއްޖެނަމަ، ކޯޓުން ކަނޑައަޅާ ޝަރުޠުތަކަކާއެކު އެ މުދަލެއް، އެ މުދަލުގެ ވެރިފަރާތާ އަނބުރާ ޙަވާލުކުރުމަށް ކޯޓަށް އަމުރުކުރެވިދާނެއެވެ.(ޅ) މި މާއްދާގެ (ބ) ގައި އެހެން އޮތްނަމަވެސް، ހިފެހެއްޓިފައިވާ މުދަލެއް، އެ މުދަލުގެ ވެރިފަރާތުގެ ބެލުމުގެ ދަށަށް ދޫކޮށްފިނަމަ، އެ މުދާ ހިފަހައްޓަން ބޭނުންވި ތަޙްޤީޤަށް އޭގެ ސަބަބުން ނޭދެވޭ އަސަރެއް ކޮށްފާނެ ކަމަށް ފަނޑިޔާރަށް ބެލެވޭނަމަ، އެ މުދަލެއް އެ މުދަލުގެ ވެރިފަރާތާ ޙަވާލުކުރުމަށް އަމުރުކޮށްގެންނުވާނެއެވެ.

މާއްދާ 37. މުދާ ހޯދުމަށް ކޯޓުގައި އެދުން

ފަސްވަނަ ބާބު: މީހުން ހުއްޓުވައި ބަލައި ފާސްކުރުމާއި ހައްޔަރުކުރުން

މީހުން ހުއްޓުވުމާއި ބަލައި ފާސްކުރުން: 38. (ހ) މި ޤާނޫނުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުގެމަތިން މެނުވީ، އެއްވެސް މީހަކު ހުއްޓުވައި، އެ މީހެއްގެ ގަޔަށް އަތްލައި، އެ މީހަކު ބަލައި ފާސްކޮށްގެންނުވާނެއެވެ.(ށ) މި ޤާނޫނުގައި ނުވަތަ އެހެން ޤާނޫނެއްގައި ކަނޑައެޅިގެން އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައިވާ ޙާލަތުގައި ފިޔަވައި، ޖިނާއީ ކުށްކުށާ ގުޅިގެން މީހުން ހުއްޓުވައި، މީހުންގެ ހަށިގަނޑާއި ފޭރާން ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ ބާރު ލިބިގެންވަނީ ފުލުހުންނަށެވެ.(ނ) މި މާއްދާގެ (ރ) ގައި ބަޔާންކުރާ ޙާލަތުގައި ފިޔަވައި އެހެން ކޮންމެ ޙާލަތެއްގައި، މީހެއްގެ ނުރުހުމުގައި، އެ މީހަކު ހުއްޓުވައި ބަލައި ފާސްކުރެވޭނީ، ކޯޓު އަމުރެއްގެ ދަށުންނެވެ.(ރ) ކޯޓު އަމުރަކާ ނުލައި މީހަކު ހުއްޓުވައި ބަލައި ފާސްކުރެވޭނީ، ކުށުގެ ވެށިން ފެންނަ ނުވަތަ ކުށެއް ކުރުމަށްފަހު ކުށުގެ ވެށި ދޫކޮށްދިޔަތާ ގިނައިރުތަކެއް ނުވަނީސް ފުލުހުންނާ ދިމާވާ މީހުންގެ ތެރެއިން އެކަށީގެންވާ ސަބަބުގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް އަންނަނިވި ކަންކަމަށް ޝައްކުކުރުމުގެ ހައިސިއްޔަތު އުފެދޭ ޙާލަތެއްގައި އެކަންޏެވެ.(1) އަނިޔާވެރި ޢަމަލެއް ހިންގުމަށް ގެންގުޅޭ އެއްޗެއްކަމަށް ބެލެވޭ ވަޅިއެއް ނުވަތަ ޚަންޖަރެއް ނުވަތަ ތޫނު އެއްޗެއް ނުވަތަ ހަތިޔާރެއް ކަމުގައި ބެލެވިދާނެ އެނޫންވެސް އެއްޗެއް އޭނާގެ އަތުގައި އޮތްކަމަށް ބެލެވުން؛(2) އޭނާގެ އަތުގައި މަސްތުވާއެއްޗެއް ނުވަތަ ބަނގުރާ ހުރިކަމަށް ބެލެވުން؛(3) އޭނާގެ އަތުގައި ވަގަށް ނަގާފައިވާ އެއްޗެއް ނުވަތަ މިލްކުވެރިކަން ސާބިތުކޮށްނުދެވޭ އެއްޗެއް ހުރިކަމަށް ބެލެވުން؛(4) އޭނާގެ އަތުގައި ކުށްކޮށްގެން ހޯދާފައިވާ އެއްޗެއް ހުރިކަމަށް ބެލެވުން؛(5) ޖިނާއީ ބޮޑު ކުށެއްގެ ހެކީގެ ގޮތުގައި ބޭނުންކުރެވިދާނެ އެއްޗެއް އޭނާގެ އަތުގައި ހުރިކަމަށް ބެލެވުން.(ބ) މި މާއްދާގެ (ރ) ގައި އެހެން އޮތްނަމަވެސް، ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައި ހައްޔަރުކޮށް ބަންދުގައި ބަހައްޓާފައިވާ މީހަކު، މި ޤާނޫނުގެ 53 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުގެމަތިން ބަލައި ފާސްކުރުމަށް ފުލުހުންނަށް ލިބިދޭ އެއްވެސް ބާރެއް މި މާއްދާއިން ހަންޏެއް ނުކުރެއެވެ.(ޅ) މި މާއްދާގެ (ރ) ގައި ބަޔާންވެގެންވާ ޙާލަތްތަކުގެ ތެރެއިން ޙާލަތެއްގައިވާ މީހަކު، ކޯޓު އަމުރަކާ ނުލައި ހުއްޓުވައި، އެ މީހަކާ ގުޅޭގޮތުން އަންނަނިވި ކަންކަން ކުރުމުގެ ބާރު، ފުލުހުންނަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(1) އެ މީހަކީ ކާކުކަން ބުނެދިނުމަށް އެދުން؛(2) އެ މީހަކު ހައްޔަރުކުރުމަށް ނުވާގޮތުން ފުލުހުންގެ ބެލުމުގެދަށަށް ގެނައުން؛(3) އެ މީހެއްގެ ޖިންސީ ގުނަވަނެއް ފިޔަވައި، އެހެން ތަންތަން، ލައިގެންހުރި ހެދުން މަތިން އަތްލައިގެން ނުވަތަ ޑިޓެކްޓަރެއް ޖައްސައިގެން ބަލައި ފާސްކުރުން;(4) އެ މީހެއްގެ އަތުގައި އޮތް އެއްޗެއް ނުވަތަ އެ މީހަކު ހިފައިގެން ހުރި އެއްޗެއް ބަލައި ފާސްކުރުން؛(5) އެ މީހަކު ލައިގެންހުރި ހެދުމެއްގެ ޖީބު ނުވަތަ އެއްޗެއް ރައްކާކުރެވޭގޮތަށް އެ ހެދުމެއްގައިވާ އެހެން ތަންތަން ބަލައި ފާސްކުރުން؛(6) މޫނު ނިވާކޮށްގެން ހުރިނަމަ، މޫނު ހާމަކުރުން؛(7) ކުށެއް ކުރިކަމުގެ ތުހުމަތުގައި ހެއްކެއްގެ ގޮތުގައި ބެލެވޭނެ އެއްޗެއް އޭނާގެ އަތުގައި އޮތްނަމަ، އެ އެއްޗެއް ފުލުހުންގެ ބެލުމުގެދަށަށް ގެންދިއުން؛(8) އެހެން މީހަކަށް ގެއްލުމެއް ދެވިދާނެ އެއްޗެއް އޭނާގެ އަތުގައި އޮތްނަމަ، އެވަގުތަކަށް، ވަގުތީގޮތުން، އެ އެއްޗެއް ފުލުހުންގެ ބެލުމުގެދަށަށް ގެންދިއުން.(ކ) މި މާއްދާގެ (ރ) ގެ ދަށުން ލިބިދޭ ބާރުގެ ދަށުން މީހެއްގެ ހަށިގަނޑު ފުލުހުން ބަލައި ފާސްކުރުމުގައި، ބަލައި ފާސްކުރެވޭ މީހާގެ ގައިގައި އަތްލަންވާނީ، އަދި އޭނާ ބަލައި ފާސްކުރެވޭއިރު އެތާނގައި ތިބެންވާނީ، ބަލައި ފާސްކުރެވޭ މީހާއާ އެއް ޖިންސެއްގެ މީހުން އެކަންޏެވެ.<s>(އ) މި މާއްދާގެ (ޅ) ގެ (6) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާންކުރާ ޙާލަތުގައި ހުރި މީހަކީ، މޫނުބުރުގާ އަޅައިގެންހުރި އަންހެނެއް ކަމުގައިވާނަމަ، އޭނާގެ މޫނު ހާމަކުރަން އަންގަންވާނީ، އަދި ހާމަކުރާއިރު ހާޒިރުވެ ހުންނަންވާނީ، އޭނާއާ އެއް ޖިންސެއްގެ އޮފިސަރެކެވެ. </s>[ޤާނޫނު ނަންބަރު 21/2020 (ޤާނޫނު ނަަންބަރު 12/2016 (ޖިނާއީ އިޖުރާއަތުގެ ޤާނޫނު) އަށް 3 ވަނަ އިޞްލާޙު ގެނައުމުގެ ޤާނޫނު) އިން މި މާއްދާގެ (ެއ) އުނިކުރެވިފައި](ވ) މި މާއްދާގެ (ކ) ގައިވާ ގޮތުގެމަތިން ޢަމަލުކުރުމުގައި ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހާއާ އެއް ޖިންސުގެ އޮފިސަރަކު އެތަނުގައި ނެތްނަމަ، އޭނާއާ އެއް ޖިންސުގެ މީހަކު އެތަނަށް ހާޒިރުކުރުވައި، އެމީހަކު މެދުވެރިކޮށް ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހާ ބަލައި ފާސްކުރެވިދާނެއެވެ. އެ ޙާލަތުގައި މީހަކު ބަލައި ފާސްކުރެވޭއިރުވެސް އެތާނގައި ތިބެންވާނީ، ބަލައި ފާސްކުރެވޭ މީހާއާ އެއް ޖިންސެއްގެ މީހުން އެކަންޏެވެ.(މ) ކޯޓު އަމުރެއްގެ ދަށުން މީހަކު ބަލައި ފާސްކުރުމުގައި، އެ އަމުރުގައި ވަކި ޚާއްޞަ ކަންތައްތަކެއް ކުރުމުގެ ބާރު ދީފައިނުވާނަމަ، މި މާއްދާގެ (ބ)، (ޅ)، (ކ)، (އ)، އަދި (ވ) ގެ ދަށުން ކުރުމަށް ފުލުހުންނަށް ބާރުލިބިދޭ ކަންކަން ކުރުމުގެ ބާރު، އެ އަމުރުގެ ދަށުން މީހަކު ބަލައި ފާސްކުރާ ފުލުހުންނަށް ލިބިގެންވެއެވެ.

މާއްދާ 38. މީހުން ހުއްޓުވުމާއި ބަލައި ފާސްކުރުން

ނަމާއި ޢުމުރު ބުނުމަށް އެންގޭނެ ޙާލަތްތައް: 39. (ހ) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގެ ތެރެއިން ޙާލަތެއްގައިވާ މީހެއްގެ ނަމާއި ޢުމުރާއި އެޑްރެސް ބަޔާންކޮށްދިނުމަށާއި، އެކަމުގެ ހެކި ދެއްކުމަށް އެންގުމުގެ ބާރު ފުލުހުންނަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(1) ކުށެއް ކުރަމުންދަނިކޮށް ފެންނަ މީހާ؛(2) ކުށެއް ކޮށްފައިވާ ކަމަށް އެކަށީގެންވާ ހެކީގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް ތުހުމަތުކުރެވޭ މީހާ؛(3) ކޯޓު އަމުރެއް ތަންފީޛުކުރުމަށްޓަކައި އެ އަމުރު ރައްދުވާ މީހާ؛(4) ފުލުހުން ހިންގަމުންގެންދާ ތަޙްޤީޤެއްގައި އެހީތެރިވެވިދާނެ ފަރާތެއް ކަމަށް ފުލުހުންނަށް ފެންނަ މީހާ.(ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ފުލުހުންނަށް ލިބިދޭ ބާރެއްގެ ބޭނުން ހިފުމުގައި، މީހެއްގެ ނަމާއި ޢުމުރާއި އެޑްރެސް ބަޔާންކޮށްދިނުމަށް އެންގެނީ ކޮން މަޤްޞަދެއްގައި ކަމާމެދު އެ މީހާ ސުވާލުކޮށްފިނަމަ، އެކަން ކުރަން އަންގަނީ، މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުން ފެށިގެން (4) ވަނަ ނަންބަރުގެ ނިޔަލަށް ހުރި ނަންބަރުތަކުގައި ބަޔާންކުރާ ޙާލަތްތަކުގެ ތެރެއިން ކޮން ޙާލަތެއްގައިކަން އޭނާއަށް ސާފުކޮށްދޭންވާނެއެވެ.(ނ) އެހެން ޤާނޫނެއްގައި އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައިވާ ޙާލަތުގައި ފިޔަވައި، މި މާއްދާގެ (ހ) ގައިވާ ޙާލަތްތަކުގައާއި، މި ޤާނޫނުގެ 38 ވަނަ މާއްދާއާއި، 40 ވަނަ މާއްދާގައިވާ ޙާލަތްތަކުގައި މެނުވީ، މީހެއްގެ ނަމާއި ޢުމުރާއި އެޑްރެސް ބަޔާންކޮށްދިނުމަށާއި، އެކަމުގެ ހެކި ދެއްކުމަށް އެންގުމުގެ ބާރު ފުލުހުންނަށް ލިބިގެނެއްނުވެއެވެ.

މާއްދާ 39. ނަމާއި ޢުމުރު ބުނުމަށް އެންގޭނެ ޙާލަތްތައް

ހައްޔަރުކުރުން: 40. (ހ) އެހެން ޤާނޫނެއްގައި ކަނޑައެޅިގެން އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައިވާ ޙާލަތުގައި ފިޔަވައި، ޖިނާއީ ކުށަކާ ގުޅިގެން މީހުން ހައްޔަރުކުރުމުގެ ބާރު ލިބިގެންވަނީ ފުލުހުންނަށެވެ.(ށ) އެހެން ޤާނޫނެއްގައި އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާހާހިނދަކު، މި މާއްދާގެ (ނ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ޙާލަތުގައި މެނުވީ، ފުލުހުންނަށް މީހަކު ހައްޔަރުކުރެވޭނީ ކޯޓު އަމުރެއްގެ ދަށުން، އެ އަމުރުގައިވާ ގޮތުގެމަތިންނެވެ.(ނ) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގެ ތެރެއިން ޙާލަތެއް ވުޖޫދުގައިވާކަމަށް ފުލުހުންނަށް އެކަށީގެންވާ ސަބަބުގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް ޤަބޫލުކުރެވޭ ކަމަށްވާނަމަ، ކޯޓު އަމުރަކާ ނުލައި އެ ޙާލަތުގައިވާ މީހާ ހައްޔަރުކުރުމުގެ ބާރު، ފުލުހުންނަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(1) މީހަކު ކުށެއް ކޮށްފިކަމަށް އެކަށީގެންވާ ހެކި ލިބިފައިވާ ޙާލަތުގައި؛(2) މީހަކު ކުރަމުންދާ ކުށެއް ހުއްޓުވުމަށްޓަކައި، ނުވަތަ އެވަގުތު އެ ކުށުގެ ޢަމަލު ތަކުރާރުކުރިޔަ ނުދިނުމަށްޓަކައި، ނުވަތަ ހިންގަމުންދިޔަ ޢަމަލުން އެހެން ކުށެއް ކުރިޔަނުދިނުމަށްޓަކައި؛(3) މީހަކު އެވަގުތު އެއުޅެނީ ކުށެއް ކުރަން ކަމަށް ބުއްދިއަށް ޤަބޫލުކުރެވޭފަދަ އެކަށީގެންވާ ސަބަބުތަކެއް ނުވަތަ ހެކި ލިބިފައިވާ ޙާލަތުގައި، އެ ކުށް ކުރިޔަނުދިނުމަށްޓަކައި؛(4) މީހާގެ ނަމާއި ޢުމުރު ބަޔާންކޮށްދިނުމަށް މި ޤާނޫނުގެ 38 ވަނަ މާއްދާގެ (ޅ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާންކުރާ ޙާލަތުގައި ފުލުހަކު ކުރާ އަމުރަށް އިންކާރުކުރުމުން، އެ މަޢުލޫމާތު ދެނެގަތުމަށްޓަކައި؛(5) ކޯޓަށް ހާޒިރުވުމުގެ އަމުރެއް ނިސްބަތްވާ މީހަކު އެ އަމުރަށް ތަބާނުވުމުން، އޭނާ ކޯޓަށް ހާޒިރުކޮށްދިނުމަށް ކޯޓުން ކުރާ އަމުރެއް ތަންފީޛުކުރުމަށްޓަކައި؛(6) ޖިނާއީ ބޮޑު ކުށެއްގެ ހެކި ފޮރުވުމަށް ނުވަތަ ނައްތާލުމަށް މަސައްކަތްކޮށްފާނެކަމަށްޓަކައި؛(7) ޤާނޫނީގޮތުން ބަންދުގައި ބެހެއްޓޭނެ ޙާލަތެއްގައި ބަންދުގައި ހުރި މީހަކު ފިލައިގެން ދިޔަނުދިނުމަށްޓަކައި؛(8) ކޯޓު އަމުރަކާ ނުލައި މީހުން ހައްޔަރުކުރުމަށް ޤާނޫނުން ކަނޑައެޅިގެން ފުލުހުންނަށް ބާރު ލިބިދޭ ޙާލަތުގައި.(ރ) މި މާއްދާގެ ދަށުން މީހަކު ހައްޔަރުކުރަންވާނީ، ސަބް އިންސްޕެކްޓަރ އޮފް ޕޮލިސްގެ ރޭންކުން ފެށިގެން މަތީ ރޭންކެއްގެ އޮފިސަރެއްގެ ހުއްދައާއެކު، ފުލުހުންގެ އޮފިސަރެކެވެ. މި މާއްދާގެ ދަށުން ފުލުހުންގެ އޮފިސަރަކު މީހަކު ހައްޔަރުކުރާއިރު އޭނާ ހުރީ ފުލުހުންގެ ޔުނީފޯމުގައި ކަމުގައިނުވާނަމަ، އޭނާއަކީ ކާކުކަން ބަޔާންކޮށްދިނުމަށްފަހު އޭނާއަކީ ފުލުހެއްކަން އަންގައިދޭ ރަސްމީ ލިޔުމެއް، ހައްޔަރުކުރެވޭ މީހާއަށް ދައްކަންވާނެއެވެ.(ބ) ފުލުހުންގެ މައި މަރުކަޒު ނުވަތަ ސަރަޙައްދީ މަރުކަޒެއް ޤާއިމުކުރެވިފައިވާ ރަށެއް ފިޔަވައި އެހެން ރަށެއްގައި ސަބް އިންސްޕެކްޓަރ ރޭންކުން ފެށިގެން މަތީ އޮފިސަރަކު ނެތްނަމަ، މީހަކު ހައްޔަރުކުރުމަށްޓަކައި މި މާއްދާގެ (ރ) ގައި ބަޔާންކުރާ ހުއްދަ ހޯދާނީ، ފުލުހުންގެ މައި މަރުކަޒަށް ނުވަތަ އެންމެ ކައިރީގައިވާ ސަރަޙައްދީ މަރުކަޒަކަށް ގުޅައި، އެތަނުގައި ހުރި ސަބް އިންސްޕެކްޓަރ ރޭންކުން ފެށިގެން މަތީ އޮފިސަރެއްގެ ހުއްދަ ހޯދުމަށްފަހުގައެވެ.(ޅ) މި މާއްދާގެ (ބ) ގައިވާ ގޮތުގެމަތިން ޢަމަލުކުރާ ކޮންމެ ފަހަރަކު، ހުއްދަދޭ ފުލުހުންގެ އޮފިސަރުގެ ނަމާއި ސޮޔާއި، ހުއްދަ ދިން ތާރީޚާއި ވަގުތު އެނގޭނެ ފަދައިން ލިޔުމުން ރެކޯޑުކުރަންވާނެއެވެ.(ކ) މި މާއްދާގެ (ނ) ގެ (5) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ފަދައިން ހައްޔަރުކުރެވޭ ފަރާތްތަކުގެ ހައްޔަރާމެދު ގޮތެއް ކަނޑައެޅުމަށް، މި ޤާނޫނުގެ 58 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކުރާ ފަދައިން ފަނޑިޔާރެއްގެ ކުރިމައްޗަށް ހާޒިރުކުރާކަށް ނުޖެހޭނެއެވެ.(އ) މި މާއްދާގެ (ކ) ގައި އެހެން ބަޔާންކޮށްފައިވީނަމަވެސް، މި މާއްދާގެ (ނ) ގެ (5) ވަނަ ނަންބަރުގެ ބޭނުމަށް ހައްޔަރުކުރެވޭ ފަރާތެއް ފަނޑިޔާރެއްގެ ކުރިމައްޗަށް ހާޟިރުނުކޮށް ބެހެއްޓޭނީ ގިނަވެގެން 72 (ހަތްދިހަ ދޭއް) ގަޑިއިރުގެ މުއްދަތަކަށެވެ.(ވ) މި މާއްދާގެ (ރ) އެހެން އޮތްނަމަވެސް، މި މާއްދާގެ (ނ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރާއި (2) ވަނަ ނަންބަރާއި (3) ވަނަ ނަންބަރާއި (4) ވަނަ ނަންބަރުގެ ދަށުން މީހަކު ހައްޔަރުކުރުމުގައި، އެމީހާ ހައްޔަރުކުރުމުގެ ކުރިން، ސަބް އިންސްޕެކްޓަރ އޮފް ޕޮލިސްގެ ރޭންކުން ފެށިގެން މަތީ ރޭންކެއްގެ އޮފިސަރެއްގެ ހުއްދަ ހޯދުން ލާޒިމެއް ނޫނެވެ. އެހެންނަމަވެސް، އެއިން އެއްވެސް ނަންބަރެއްގައި ބަޔާންކުރާ ޙާލަތުގައި ފުލުހުންގެ އޮފިސަރަކު މީހަކު ހައްޔަރުކޮށްފިނަމަ، އެކަން ކުރުމަށްފަހު، ވީ އެންމެ އަވަހަކަށް، އެ ރޭންކުގެ އޮފިސަރަކަށް އެކަން އަންގަންވާނެއެވެ.

މާއްދާ 40. ހައްޔަރުކުރުން

ހައްޔަރުކުރުމުގެ އަމުރު: 41. (ހ) މީހަކު ހައްޔަރުކުރުމަށްޓަކައި ކޯޓު އަމުރަކަށް އެދި ހުށަހަޅާއިރު ފުލުހުން އަންނަނިވި މަޢުލޫމާތު ކޯޓަށް ހުށަހަޅަންވާނެއެވެ.(1) ކޯޓު އަމުރަށް އެދެނީ ކޮން ޤާނޫނެއްގައި ބަޔާންކުރާ ކޮން ކުށަކާ ގުޅިގެންކަން؛(2) ހައްޔަރުކުރަން ބޭނުންވާ މީހާގެ ނަމާއި އެޑްރެސް؛(3) އޭނާ އެ ކުށް ކުރިކަމަށް ލިބިފައިވާ ހެކި؛ އަދި(4) މައްސަލައާގުޅޭ އިތުރު ތަފްޞީލު.(ށ) މީހަކު ހައްޔަރުކުރުމަށް ނެރޭ ކޯޓު އަމުރެއްގައި އަންނަނިވި ކަންކަން ބަޔާންކުރަންވާނެއެވެ.(1) އަމުރު ނެރެވޭ ބޭނުން؛(2) އަމުރުގެ ދަށުން ހައްޔަރުކުރަން ބޭނުންވާ މީހާގެ ނަމާއި އެޑްރެސް؛(3) އޭނާ ހައްޔަރުކުރެވެނީ ކޮން ޤާނޫނެއްގައި ބަޔާންކުރާ ކޮން ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައިކަން؛(4) އެ އަމުރުން ބާރުދޭ ކަންކަން ކުރުމަށްޓަކައި އެކަށީގެންވާ މިންވަރަކަށް ބާރުގެ ބޭނުންކުރުމަށް ހުއްދަކުރާކަން؛(5) އަމުރު ދެމިއޮންނާނެ މުއްދަތު؛(6) ހުއްދަ ދޭ ފަނޑިޔާރުގެ ނަމާއި ސޮއި، އަދި ކޯޓުގެ ތައްގަނޑު.(ނ) ހައްޔަރުކުރުމުގެ ކޯޓު އަމުރެއްގައި އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާހާހިނދަކު، އެ އަމުރު ދެމިއޮންނާނީ، އެ އަމުރުގައި ބަޔާންކުރާ މީހާ ހައްޔަރުކުރެވެންދެން ނުވަތަ އެ އަމުރު ކޯޓުން ބާޠިލުކުރަންދެނެވެ.(ރ) ހައްޔަރުކުރުމުގެ އަމުރެއް ތަންފީޛުކުރާ ފުލުހަކު، އަންނަނިވި ގޮތުގެމަތިން ޢަމަލުކުރަންވާނެއެވެ.(1) ހައްޔަރުކުރެވޭ މީހާއަށް އޭނާގެ ތަޢާރުފެއް ދިނުމަށްފަހު އޭނާއަކީ ފުލުހުންގެ އޮފިސަރެއްކަން އަންގައިދޭ ރަސްމީ ލިޔުމެއް އޭނާއަށް ދެއްކުން؛ އަދި(2) ކޯޓު އަމުރުގެ ކޮޕީއެއް ހައްޔަރުކުރެވޭ މީހާއަށް ދިނުން.

މާއްދާ 41. ހައްޔަރުކުރުމުގެ އަމުރު

ހައްޔަރުކުރާއިރު ޢަމަލުކުރަންވީ ގޮތް: 42. (ހ) ފުލުހުން، ކޯޓު އަމުރެއްގެ ދަށުން ނުވަތަ ކޯޓު އަމުރަކާ ނުލައި ނަމަވެސް، މީހަކު ހައްޔަރުކުރާ ޙާލަތުގައި އަންނަނިވި ގޮތުގެމަތިން ޢަމަލުކުރަންވާނެއެވެ.(1) ހައްޔަރުކުރެވޭ މީހާއަށް ދޭންޖެހޭ ޤާނޫނީ އިންޒާރު ދިނުން؛(2) ހައްޔަރުކުރެވޭ މީހާ ހައްޔަރަށް ދެކޮޅުނުހަދާ ކަމަށްވާނަމަ، ބާރުގެ ބޭނުންނުކުރުން؛(3) އެހެން ޤާނޫނެއްގައި އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާހާހިނދަކު، ހައްޔަރުކުރެވޭ މީހާގެ ގައިގައި ބިޑިއެޅުވުން؛(4) ހައްޔަރުކުރެވޭ މީހާ ހައްޔަރަށް ދެކޮޅުހަދާ ޙާލަތުގައި، އޭނާ ހައްޔަރުކުރުމަށް ކޮންމެހެން ބޭނުންވާ މިންވަރަށް ބާރުގެ ބޭނުންކުރުން.(ށ) މި މާއްދާގެ ދަށުން މީހަކު ހައްޔަރުކުރުމުގައި ފުލުހުން ޢަމަލުކުރާނެ އިޖުރާއަތުތައް، މި ޤާނޫނުގެ ދަށުން ހަދާ ގަވާއިދުގައި ބަޔާންކުރަންވާނެއެވެ.(ނ) އެހެން ޤާނޫނެއްގައި އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާހާހިނދަކު، މި މާއްދާގެ (ށ) ގެ ދަށުން ހަދާ ގަވާއިދުގައި، އަންނަނިވި ކަންކަން ހިމެނޭގޮތުން، މީހުން ހައްޔަރުކުރުމުގައި ފުލުހުން ޢަމަލުކުރަންވީ ގޮތުގެ އިޖުރާއަތުތައް ބަޔާންކުރަންވާނެއެވެ.(1) ކުޑަކުދިންނާއި މާބަނޑު މީހުންނާއި ނަފްސާނީ ނުވަތަ ޖިސްމާނީ ނުކުޅެދުންތެރިކަން ހުންނަ މީހުންނާއި އެނޫންވެސް ޚާއްޞަ ރައްކާތެރިކަން ބޭނުންވާ މީހުން ހައްޔަރުކުރުމުގައި ޢަމަލުކުރަންވީ އިޖުރާއަތު؛(2) ބިޑި އަޅުވައި ނެއްޓުމުގައި ޢަމަލުކުރަންޖެހޭ ގޮތާއި، ބިޑިއަޅުވާފައި ބެހެއްޓޭނެ ގޮތާއި، ބިޑި އަޅުވާފައި ބެހެއްޓޭނެ އެންމެ ގިނަ ވަގުތު؛(3) ހައްޔަރުކުރެވޭ މީހާ ހައްޔަރަށް ދެކޮޅުހަދާ ޙާލަތުގައި، ބާރުގެ ބޭނުންކުރެވޭނެ މިންވަރާއި ގޮތް.

މާއްދާ 42. ހައްޔަރުކުރާއިރު ޢަމަލުކުރަންވީ ގޮތް

ހައްޔަރުކޮށްފައިވާ ކަމުގެ މަޢުލޫމާތު ދިނުން: 43. (ހ) ފުލުހުން، ކޯޓު އަމުރެއްގެ ދަށުން ނުވަތަ ކޯޓު އަމުރަކާ ނުލައި ނަމަވެސް، މީހަކު ހައްޔަރުކޮށްފި ކަމުގައިވާނަމަ، އޭނާ ހައްޔަރުކުރާކަމާއި، އޭނާ ހައްޔަރުކުރެވޭ ސަބަބު ވަގުތުން އަނގަބަހުން އަންގަންވާނެއެވެ.(ށ) މީހަކު ހައްޔަރުކުރެވޭ ހިނދު، އެ މީހަކު ހައްޔަރުކުރެވޭކަން ފާޅުގައި، ޢަމަލުން ދޭހަވި ނަމަވެސް، މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުގެމަތިން ފުލުހުން ޢަމަލުކުރަންވާނެއެވެ.(ނ) ވީއެންމެ އަވަސް ފުރުޞަތެއްގެ ތެރޭގައި، އަދި ގިނަވެގެން 12 (ބާރަ) ގަޑިއިރުގެ ތެރޭގައި، ހައްޔަރުކުރެވޭ މީހަކު ހައްޔަރުކޮށްފައިވާ ކަމާއި، އޭނާ ހައްޔަރުކުރި ސަބަބާއި، އޭނާގެ މައްޗަށް ތުހުމަތުކުރެވޭ ކުށުގެ މަޢުލޫމާތު އޭނާއަށް ލިޔުމުން ދޭންވާނެއެވެ.(ރ) ހައްޔަރުކޮށްފައިވާ މީހަކު ހައްޔަރުން ދޫކޮށްލުމުގެ ކުރީގައި، އޭނާ ހައްޔަރުކުރި ފުލުހުންގެ އޮފިސަރުގެ ނަމާއި ރޭންކާއި އޭނާ ހައްޔަރުކޮށްފައި ބަހައްޓާފައިހުރި ތަނަކާ ޙަވާލުވެހުރި އެންމެ އިސް މީހެއްގެ ނަން، އޭނާއަށް ލިޔުމުން ދޭންވާނެއެވެ.(ބ) ހައްޔަރުކުރެވުނީ ކުޑަކުއްޖެއްނަމަ، އޭނާ ހައްޔަރުކޮށްފައިވާކަން އޭނާގެ ބެލެނިވެރިއަކަށް ނުވަތަ އޭނާގެ މަޞްލަޙަތު ޙިމާޔަތްކޮށްދެވޭނެ އެހެން ފަރާތަކަށް ވީއެންމެ އަވަސް ފުރުޞަތެއްގެ ތެރޭގައި އަދި ގިނަވެގެން 4 (ހަތަރެއް) ގަޑިއިރުގެ ތެރޭގައި އަންގަންވާނެއެވެ.

މާއްދާ 43. ހައްޔަރުކޮށްފައިވާ ކަމުގެ މަޢުލޫމާތު ދިނުން

ޤާނޫނީ އިންޒާރުދިނުން: 44. (ހ) ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައި ފުލުހުން މީހަކު ހައްޔަރުކޮށްފިކަން އޭނާއަށް އަންގާހިނދު، އޭނާއަށް ދޭންޖެހޭ ޤާނޫނީ އިންޒާރު ދޭންވާނެއެވެ.(ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ދޭ ޤާނޫނީ އިންޒާރުގައި ހިމެނިގެންވަނީ އަންނަނިވި ކަންކަން އޭނާއަށް އެންގުމެވެ.(1) އޭނާ ހައްޔަރުކުރެވޭ ކަމާއި، ހައްޔަރުކުރެވެނީ ކޮން ޤާނޫނެއްގައި ބަޔާންކުރާ ކޮން ކުށަކާ ގުޅިގެންކަން؛ އަދި(2) އޭނާއަކީ ކާކުކަން އަންގައިދިނުން ފިޔަވައި އިތުރު މަޢުލޫމާތެއް ނުދީ ހަނުހުރުމުގެ ޙައްޤު އޭނާއަށް ލިބިގެންވާކަން؛ އަދި(3) ސުވާލަށް ޖަވާބު ނުދިނުމަކީ އޭނާއަށް ލިބިގެންވާ ޙައްޤެއްކަން، އެހެންނަމަވެސް ސުވާލަށް ޖަވާބުދިނުން އެދެވިގެންވާކަން؛ އަދި(4) ސުވާލަށް ދޭ ޖަވާބަކީ އޭނާއާ ދެކޮޅަށް ކޯޓެއްގައި ބޭނުންކުރެވިދާނެ އެއްޗެއްކަން؛ އަދި(5) އޭނާއަށް ޤާނޫނީ ވަކީލެއްގެ އެހީތެރިކަން ހޯދުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވާކަން؛ އަދި(6) އޭނާއަކީ ޤާނޫނީ ވަކީލަކު ހަމަޖެއްސޭވަރުގެ މާލީ ތަނަވަސްކަމެއް ނެތް މީހެއް ކަމުގައިވާނަމަ، އަދި އޭނާއާމެދު ތުހުމަތުކުރެވިފައިވާ ކުށަކީ ޖިނާއީ ބޮޑު ކުށެއް ކަމުގައިވާނަމަ، ދައުލަތުން ޤާނޫނީ ވަކީލަކު ހަމަޖައްސައިދިނުމަށް އެދުމުގެ ޙައްޤު އޭނާއަށް ލިބިގެންވާކަން.(ނ) މި މާއްދާގެ ދަށުން އަންގާ ޤާނޫނީ އިންޒާރެއްގެ ޤާނޫނީ ޙައްޞިއްޔަތު ފުރިހަމަވާނީ، މި މާއްދާގެ (ށ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ އެންމެހައި ކަންކަން އެފަދަ އެންގުމެއްގައި ހިމެނިގެންވާނަމައެވެ.

މާއްދާ 44. ޤާނޫނީ އިންޒާރުދިނުން

ހައްޔަރުކުރުމަށްފަހު ޢަމަލުކުރަންޖެހޭ އިޖުރާއަތުތައް: 45. (ހ) ކޯޓު އަމުރެއްގެ ދަށުން ނުވަތަ ކޯޓު އަމުރަކާ ނުލައި ނަމަވެސް، މީހަކު ހައްޔަރުކޮށްފި ކަމުގައިވާނަމަ، ލަސްނުކޮށް، ފުލުހުންގެ މަރުކަޒަކަށް އޭނާ ގެންދަންވާނެއެވެ. އަދި އޭނާ އިތުރަށް ބަންދުގައި ބަހައްޓަން ކޯޓުން ނިންމައިފިނަމަ، ލަސްނުކޮށް ކަސްޓޯޑިއަލް ފެސިލިޓީއަކަށް އޭނާ ގެންދަންވާނެއެވެ.(ށ) ހައްޔަރުކުރެވޭ މީހާ ފުލުހުންގެ މަރުކަޒަށް ގެނައުމާއެކު، އޭނާގެ މަޢުލޫމާތު ރެކޯޑުކުރުމަށްފަހު، އެ ވަގުތު އެ މަރުކަޒުގައި ހުރި އިސް އޮފިސަރު އޭނާގެ ހައްޔަރާމެދު ގޮތެއް ނިންމަންވާނެއެވެ.(ނ) މި މާއްދާގެ ދަށުން ފުލުހުންގެ މަރުކަޒަށް ގެނެވޭ މީހާ އިތުރަށް ހައްޔަރުގައި ބަހައްޓަންޖެހޭ ސަބަބެއް ނެތް ކަމުގައި އެ މަރުކަޒުގައި އެ ވަގުތު ހުރި އިސް އޮފިސަރަށް ފެނިއްޖެނަމަ، ވަގުތުން އޭނާ ހައްޔަރުން ދޫކޮށްލަންވާނެއެވެ.(ރ) މި މާއްދާގެ ދަށުން ފުލުހުންގެ މަރުކަޒަށް ގެނެވޭ މީހަކީ، އޭނާ ހައްޔަރުކުރަންޖެހޭ ކުށާ ގުޅޭގޮތުން އިތުރަށް ސުވާލުކުރަންޖެހޭ މީހެއް ކަމަށް އެ މަރުކަޒުގައި އެ ވަގުތު ހުރި އިސް އޮފިސަރަށް ފެނިއްޖެނަމަ، މި ޤާނޫނުގެ 52 ވަނަ މާއްދާގައިވާ ގޮތުގެމަތިން އޭނާ ބަންދުކުރެވިދާނެއެވެ.(ބ) ފުލުހުންގެ މަރުކަޒުތަކުގައި އެ ވަގުތު ހުރި އިސް އޮފިސަރަކީ، ފުލުހުންގެ ސަރޖަންޓް ރޭންކުން ފެށިގެން މަތީ ރޭންކެއްގެ މީހެއް ކަމުގައިވާންވާނެއެވެ.

މާއްދާ 45. ހައްޔަރުކުރުމަށްފަހު ޢަމަލުކުރަންޖެހޭ އިޖުރާއަތުތައް

ހައްޔަރުގައި ބަހައްޓައިގެން ސުވާލުކުރުން: 46. (ހ) ހައްޔަރުގައި ބަހައްޓައިގެން ފުލުހުން މީހަކާ ސުވާލުކުރާ ޙާލަތުގައި، އޭނާއާ ސުވާލުކުރަން ފެށުމުގެކުރިން، މި ޤާނޫނުގެ 44 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކުރާ ޤާނޫނީ އިންޒާރުގައި ހިމެނިގެންވާ ބައިތައް އޭނާއަށް ރަނގަޅަށް ފަހުމްވެއްޖެކަން ކަށަވަރުކުރަންވާނެއެވެ. އަދި ފަހުމްނުވާނަމަ، އޭނާއަށް އެކަންކަން ފަހުމްވާނެ ގޮތަކަށް ސާފުކޮށްދޭންވާނެއެވެ.(ށ)ހައްޔަރުގައި ބަހައްޓައިގެން ފުލުހުން މީހަކާ ސުވާލުކުރާ ޙާލަތުގައި، އޭނާއާ ސުވާލުކުރަން ފެށުމުގެކުރިން، އޭނާގެ ޤާނޫނީ ވަކީލަށް ނުވަތަ އޭނާގެ ތިމާގެ މީހަކަށް ނުވަތަ އޭނާގެ މަޞްލަޙަތު ޙިމާޔަތްކޮށްދެވޭނެ އެހެން މީހަކަށް ފޯނުކުރުމުގެ ފުރުޞަތު ދީ، އޭނާ ހުރިތަނެއް ބަޔާންކުރުމުގެ ފުރުޞަތު ދޭންވާނެއެވެ.(ނ) ފުލުހުންގެ ހައްޔަރުގައި ހުރި މީހާ ބޭނުންކަމުގައިވާނަމަ، އޭނާއާ ސުވާލުކުރެވޭ ވަގުތު އޭނާގެ ޤާނޫނީ ވަކީލު އޭނާއާ އެކުގައި ހުރުމަށް އެދުމުގެ ޙައްޤު، އޭނާއަށް ލިބިގެންވެއެވެ. އަދި، އޭނާ އެކަމަށް އެދެފިނަމަ، ފުލުހުން އޭނާއަށް އެ ފުރުޞަތު ދޭންވާނެއެވެ.(ރ) މި މާއްދާގެ (ނ) ގައި އެހެން އޮތްނަމަވެސް، ހައްޔަރުކުރެވޭއިރު ފުލުހުން ދޭ ޤާނޫނީ އިންޒާރު ދިނުމަށްފަހުގައި، އަދި އެ އިންޒާރުގައި ހިމެނޭ ކަންކަން އޭނާއަށް ފަހުމްވެއްޖެކަން ކަށަވަރުކުރުމަށްފަހުގައިވެސް ޤާނޫނީ ވަކީލެއްގެ ފުރުޞަތު ބޭނުންނުވާ ކަމަށް ބުނެ، އެ ފުރުޞަތު ދޫކޮށްލައިފި މީހަކާ ފުލުހުންނަށް ސުވާލުކުރެވިދާނެއެވެ.(ބ) އެހެން ޤާނޫނެއްގައި އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާހާހިނދަކު، މި މާއްދާގެ (ނ) ގެ ދަށުން ޤާނޫނީ ވަކީލަކު ހަމަޖައްސަން ދޭ ފުރުޞަތުގައި، 48 (ސާޅީސް އަށެއް) ގަޑިއިރު ފާއިތުވާއިރުވެސް އެކަށީގެންވާ ސަބަބަކާ ނުލައި ޤާނޫނީ ވަކީލު ހާޒިރުވެފައިނުވާނަމަ، ފުލުހުންނަށް އޭނާއާ ސުވާލުކުރުމައިގެން ކުރިއަށްދެވިދާނެއެވެ.(ޅ) މި މާއްދާގެ (ބ) ގައި އެހެން އޮތްނަމަވެސް، ހައްޔަރުގައި ހުރި މީހާއަށް ޤާނޫނީ ވަކީލަކު ހަމަޖައްސަން ދެވޭ ފުރުޞަތުގައި، އޭނާ ޤާނޫނީ ވަކީލަކު ޢައްޔަންކުރުމަށްފަހުގައިވެސް އޭނާގެ ވަކީލު ހާޒިރުނުވެއްޖެނަމަ، އަދި ވަކީލު ހާޒިރުވެފައިނުވަނީ، ހައްޔަރުކުރެވިފައިވާ ފަރާތަށް އެންގުމަކާ ނުލައި ކަމުގައިވާނަމަ، އެހެން ޤާނޫނީ ވަކީލަކު ޢައްޔަންކުރުމަށް، 12 (ބާރަ) ގަޑިއިރުގެ އިތުރު ފުރުޞަތެއް، އޭނާއަށް ދޭންވާނެއެވެ. އަދި އެ 12 (ބާރަ) ގަޑިއިރު ފާއިތުވާއިރުވެސް، އެކަށީގެންވާ ސަބަބަކާ ނުލައި ޤާނޫނީ ވަކީލު ހާޒިރުވެފައިނުވާނަމަ، ފުލުހުންނަށް އޭނާއާ ސުވާލުކުރުމައިގެން ކުރިއަށްދެވިދާނެއެވެ.(ކ) މި މާއްދާގެ (ޅ) ގައި ބަޔާންކުރާ ޙާލަތުގައި ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހާގެ ޤާނޫނީ ވަކީލުގެ ޣައިރު ހާޒިރުގައި އޭނާއާ ސުވާލުކުރުމައިގެން ކުރިއަށްދިޔަ ނަމަވެސް، އޭގެ ފަހުން އޭނާގެ ވަކީލު ހާޒިރުވެއްޖެނަމަ، ވަކީލު ހާޒިރުވާ ހިސާބުން ފެށިގެން އޭނާއާ ސުވާލުކުރަންވާނީ ވަކީލުގެ ހާޒިރުގައެވެ.(އ) މި މައްދާގެ (ރ) ގައި ބަޔާންކުރާ ޙާލަތުގައި ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހާއާ ސުވާލުކުރަމުންދަނިކޮށް، އޭނާ ޤާނޫނީ ވަކީލެއްގެ ފުރުޞަތު ބޭނުންވާކަމަށް ބުނެފިނަމަ، އޭނާއާ ސުވާލުކުރުން ވަގުތުން ހުއްޓާލަންވާނެއެވެ. އަދި ވަކީލަކު ޢައްޔަންކުރުމުގެ ފުރުޞަތު، މި މާއްދާގެ (ނ)، (ބ) އަދި (ޅ) ގައިވާ ގޮތުގެމަތިން އޭނާއަށް ދޭންވާނެއެވެ.(ވ) ފުލުހުން ސުވާލުކުރާ މީހާ ޢާންމުކޮށް ވާހަކަދައްކާ އުޅޭ ބަހުން ނުވަތަ އޭނާއަށް އެނގޭ އެނޫންވެސް ބަހަކުން ފުލުހުންނަށް އޭނާއާ ސުވާލުކުރަން ނޭނގޭނަމަ، ފުލުހުން ކުރާ ސުވާލުތައް އޭނާއަށް ތަރުޖަމާކޮށްދެވޭނެ މީހަކު ހޯދައި، އެ ތަރުޖަމާނުގެ ޚިދުމަތް ފުލުހުން ބޭނުންކުރަންވާނެއެވެ. އަދި، އޭނާ ވާހަކަދައްކަނީ އިޝާރާތުން ކަމުގައިވާނަމަ، އެކަން އޭނާއަށް ކޮށްދިނުން އެކަށީގެންވާ މީހަކު އޭނާއާ އެއް ހާޒިރުގައި ބަހައްޓައި، އެފަދަ މީހެއްގެ ބޭނުން ފުލުހުން ހިފަންވާނެއެވެ.(މ) ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވަނީ ކުޑަކުއްޖެއް ކަމުގައިވާނަމަ، އެ ކުއްޖަކާ ސުވާލުކުރަންވާނީ، އެ ކުއްޖެއްގެ ބެލެނިވެރިއެއް، ނުވަތަ ބެލެނިވެރިއަކަށް ހާޒިރުވެވެން ނެތް ޙާލަތެއްގައި، އެ ކުއްޖެއްގެ މަޞްލަޙަތު ޙިމާޔަތްކޮށްދެވޭނެ އެހެން ފަރާތެއްގެ ހާޒިރުގައެވެ.(ފ) ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހަކާ ފުލުހުން ސުވާލުކުރަން ފެށުމުގެ ކުރިން ދޭ ޤާނޫނީ އިންޒާރާއި އެއަށް އޭނާ ދޭ ޖަވާބާއި، ފުލުހުން ކުރާ ސުވާލާއި، އެ ސުވާލުތަކަށް އޭނާ ދޭ ޖަވާބަކީ، އޯޑިއޯ ނުވަތަ ވީޑިއޯ ރެކޯޑުކުރެވެންވާނެ ސުވާލާއި ޖަވާބެވެ. އަދި އޯޑިއޯ ނުވަތަ ވީޑިއޯ ރެކޯޑު ނުކުރެވޭގޮތަށް މީހަކާ ސުވާލުކޮށްގެން ނުވާނެއެވެ.(ދ) ތަޙްޤީޤުގައި އޯޑިއޯ ނުވަތަ ވީޑިއޯ ރެކޯޑުކުރެވޭ އެއްޗެއްސަކީ އެ މީހަކު ތަޙްޤީޤުގައި އެގޮތަށް ދައްކާފައިވާ ވާހަކަ ކަމަށް ސާބިތުކޮށްދިނުމަށްޓަކައި ހެކީގެ ގޮތުގައި ކޯޓަށް ހުށަހެޅޭނެ އަދި ކޯޓުން ބަލައިގަންނާނެ ހެއްކެވެ.

މާއްދާ 46. ހައްޔަރުގައި ބަހައްޓައިގެން ސުވާލުކުރުން

ހަނުހުރުމުގެ ޙައްޤު: 47. (ހ) ޖިނާއީ ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައި ސުވާލުކުރެވޭ މީހާއަށް، ތިމާއަކީ ކާކުކަން އަންގައިދިނުން ފިޔަވައި އިތުރު އެހެން އެއްވެސް މަޢުލޫމާތެއް ނުދީ ހަނުހުރުމުގެ ޙައްޤުގެ ބޭނުން ހިފުމަށް ކޮންމެ ވަގުތެއްގައިވެސް އިޚްތިޔާރުކުރެވިދާނެއެވެ. އަދި އެ ޙައްޤުގެ ބޭނުންހިފާނަމަ، އެ ޙައްޤު އޭނާ އިޚްތިޔާރުކޮށްފިކަން ފާޅުގައި ބުނަންވާނެއެވެ. އަދި އެކަން، ލިޔުމުން ރެކޯޑުކުރަންވާނެއެވެ.(ށ) ކުށުގެ ތުހުމަތުކުރެވޭ މީހާ ހަނުހުރުމުގެ ޙައްޤު އިޚްތިޔާރުކޮށްފިކަމަށް މި މާއްދާގެ (ހ) ގައިވާ ގޮތުގެމަތިން ބުނެފި ހިނދެއްގައި، އޭނާއާމެދު ކުރެވިފައިވާ ތުހުމަތާ ގުޅޭގޮތުން އޭނާއާ ދެން އިތުރަށް އެއްވެސް ސުވާލެއް ކޮށްގެން ނުވާނެއެވެ. އަދި، އޭނާ އެ ޙައްޤު އިޚްތިޔާރުކުރީ، ސުވާލުކުރެވެމުން ދަނިކޮށް ކަމުގައިވާނަމަ، އޭނާއާ ސުވާލުކުރަމުން ދިޔަދިއުން އެހިނދުން ފެށިގެން ހުއްޓާލަންވާނެއެވެ.(ނ) ތިމާއަކީ ކާކުކަން އަންގައިދިނުން ފިޔަވައި އިތުރު އެހެން އެއްވެސް މަޢުލޫމާތެއް ނުދީ ހަނުހުރުމަކީ އެމީހަކަށް ލިބިގެންވާ ޙައްޤެއްކަން އެމީހަކަށް އަންގައި، އެ ޙައްޤު ލިބިގަތުމުގެ ފުރުޞަތު އެމީހަކަށް ދޭންވާނެއެވެ. އަދި އެފަދައިން އޭނާއަށް އެންގުމަށްފަހު އޭނާ ދައްކާ ކޮންމެ ވާހަކައެއްވެސް އޭނާއާ ދެކޮޅަށް ހެއްކެއްގެ ގޮތުގައި ބޭނުންކުރެވިދާނެކަމަށް އޭނާއަށް އަންގަންވާނެއެވެ.(ރ) ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަކުން ޝަރީޢަތަށް ހުށަހަޅާފާނެ މަޢުލޫމާތަކީ، ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހާއާ ދެކޮޅަށް ކުށެއް ސާބިތުކުރުމަށް ބޭނުންކުރެވިދާނެ މަޢުލޫމާތެއް ކަމުގައިވާނަމަ، އެ މަޢުލޫމާތެއް އެ އިދާރާއަށް ނުދީ، އެ ޙާލަތުގައި، ހަނުހުރުމުގެ ޙައްޤު، އޭނާއަށް ލިބިދެއެވެ.(ބ) މި މާއްދާގެ (ރ) ގައި އެހެންއޮތްނަމަވެސް، އޭނާގެ ފަރާތުން ދެވޭ މަޢުލޫމާތަކީ އޭނާއާ ދެކޮޅަށް ހެކީގެ ގޮތުގައި ބޭނުންކުރެވޭނެ މަޢުލޫމާތެއް ކަމުގައިނުވާނަމަ، އެ މަޢުލޫމާތެއް ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަށް ހާމަކުރަންވާނެއެވެ. އެ ޙާލަތުގައި ހަނުހުރުމުގެ ޙައްޤުގެ ބޭނުމެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ.(ޅ) ޤައުމީ ސަލާމަތާ ގުޅޭގޮތުން ޤާނޫނު ނަންބަރު 9/2014 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތު) ގައި ނުވަތަ ކަމާބެހޭ އެހެން ޤާނޫނެއްގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ޖިނާއީ ކުށްތަކާއި، ޤާނޫނު ނަންބަރު 9/2014 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތު) ގެ 110 ވަނަ މާއްދާއާއި 610 ވަނަ މާއްދާއާއި 611 ވަނަ މާއްދާގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ކުށްތަކުގެ ތެރެއިން ކުށެއް ކުރިކަމުގެ ތުހުމަތުކުރެވޭ މީހަކާ ސުވާލުކުރެވޭ ހިނދު، އޭނާ ހަނުހުރުން އެއީ އޭގެ ޒާތުގައި އޭނާ އެ ކުށެއް ކުރީ ކަމުގައި ޤަބޫލުކުރެވޭނެ ސަބަބެއް ކަމުގައިނުވިނަމަވެސް، އެ މައްސަލައިގައި ހޯދިފައިވާ ހެކި ހުރީ އެ ކުށުގެ ޢަމަލާ އޭނާއާ ގުޅުންހުރި ކަމަށް ބެލުމަށް ބުރަވެވޭ ގޮތަށް ކަމުގައިވާނަމަ، ޖަވާބުދާރީވުމަށް އޭނާއަށް ލިބިދޭ ފުރުޞަތުގައި އެކަން އެހެންގޮތަކަށް ސާބިތުކޮށްދިނުމަށް މަސައްކަތްކުރުމަކާ ނުލައި އޭނާ ހަނުހުރެއްޖެނަމަ، އޭނާ ހަނުހުންނަ ހުރުމަކީ އެ ކުށަކާ އޭނާއާ ގުޅުންހުރި ކަމަށް ބެލުމަށް ބުރަވެވޭ ސަބަބެއް ކަމުގައި ފަނޑިޔާރަށް ބެލިދާނެއެވެ.

މާއްދާ 47. ހަނުހުރުމުގެ ޙައްޤު

އަމިއްލަ ނަފްސާ ދެކޮޅަށް ބަޔާނެއް ނުދިނުމުގެ ޙައްޤު: 48. (ހ) ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައިވާ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، އެ މީހެއްގެ އަމިއްލަ ނަފްސާ ދެކޮޅަށް ބަޔާނެއް ނުދިނުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ.(ށ) އެހެން ޤާނޫނެއްގައި އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާހާހިނދަކު، މާއްދީ ހެއްކެއްގެ ގޮތުގައި ޝަރީޢަތަށް ހުށަހަޅަންޖެހޭ އެއްޗެއް ހުށަހެޅެން އޮތް ހަމައެކަނި ގޮތަކީ، އެ އެއްޗެއް، ކުށުގެ ތުހުމަތުކުރެވޭ މީހާއާ ގުޅުވުމަށްޓަކައި، އޭނާގެ އަތުލިޔުމުގެ ސާމްޕަލެއް ނުވަތަ އިނގިލީގެ ނިޝާން ނުވަތަ ހަށިގަނޑުގެ ބޭރުން ނެގޭ ސާމްޕަލެއް ނުވަތަ ހަށިގަނޑުގެ ތެރެއިން ނެގޭ ސާމްޕަލެއް ހޯދުން ކަމުގައިވެފައި، އެ އެއްޗެއް އޭނާގެ އަތުން ހޯދަން އެދޭ ޙާލަތުގައި، އެއިން ސާމްޕަލެއް ނުދިނުމަކީ، އަމިއްލަ ނަފްސާ ދެކޮޅަށް ބަޔާނެއް ނުދިނުމުގެ މާނައިގައި ހިމެނިގެންވާ ކަމެކެވެ.(ނ) މި މާއްދާގެ (ށ) އެހެން އޮތްނަމަވެސް، ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައިވާ، އެ މީހެއްގެ މައްޗަށް ޖިނާއީ ތަޙްޤީޤެއް ފަށާފައިވާ މީހެއްގެ އަތުލިޔުމުގެ ސާމްޕަލެއް ނުވަތަ އަޑުގެ ސާމްޕަލެއް ނުވަތަ އިނގިލީގެ ނިޝާނެއް ނުވަތަ ހަށިގަނޑުގެ ބޭރުން ނެގޭ ސާމްޕަލެއް ނުވަތަ ހަށިގަނޑުގެ ތެރެއިން ނެގޭ ސާމްޕަލެއް ނެގުމަށް އޭނާ އިންކާރުކޮށްފިނަމަ، މި ޤާނޫނުގައި ހުއްދަކޮށްފައިވާ ގޮތުގެމަތިން ކޯޓު އަމުރެއްގެ ދަށުން އެ އެއްޗެއް ހޯދައި، އޭނާއާ ދެކޮޅަށް ހެއްކެއްގެ ގޮތުގައި ބޭނުންކުރުމަކަށް މި ޤާނޫނު ހުރަހެއްނާޅައެވެ.(ރ) މި މާއްދާގެ (ނ) ގައި ބަޔާންވެގެންވާ ކޯޓު އަމުރު ތަންފީޛުކުރުމަށް އެއްބާރުލުން ނުދޭ ޙާލަތްތަކުގައި، އެ އަމުރު ތަންފީޛުކުރުމަށް ބޭނުންވާ އެންމެ ކުޑަ މިންވަރުގެ ބާރު ބޭނުންކުރުމުގެ އިޚްތިޔާރު ފުލުހުންނަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(ބ) މި މާއްދާގެ (ށ) ގައި ބަޔާންވެގެންވާ ޙާލަތުގައި، އެ އަކުރުގައި ބަޔާންވެގެންވާ ސާމްޕަލެއް ދިނުމަށް މި ޤާނޫނުގައި ބަޔާންވެގެންވާ ޙާލަތްތަކުގައި އަދި މި ޤާނޫނުގައި ބަޔާންވެގެންވާ ގޮތުގެމަތިން މެނުވީ ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހާއަށް ލާޒިމުކުރުވުމަކީ އޭނާގެ ބަޔާން މަޖުބޫރުން ހޯދުންކަމުގައި ޤާނޫނުއަސާސީގެ 52 ވަނަ މާއްދާގެ ބޭނުމަށްޓަކައި ބެލޭނެއެވެ. އަދި އެފަދައިން ހޯދާ ބަޔާން، ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލީހުގައި ހެއްކެއްގެ ގޮތުގައި ބަލައެއް ނުގަނެވޭނެއެވެ. އަދި، އެފަދަ ބަޔާނެއް ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލީހަށް ހުށަހެޅުމުގެ ފުރުޞަތެއްވެސް ނޯންނާނެއެވެ.

މާއްދާ 48. އަމިއްލަ ނަފްސާ ދެކޮޅަށް ބަޔާނެއް ނުދިނުމުގެ ޙައްޤު

ހަނުހުރުމާއި އަމިއްލަ ނަފްސާ ދެކޮޅަށް ބަޔާން ދިނުން ކަމުގައިނުވާ ކަންކަން: 49. (ހ) ޖިނާއީ ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައި ހިންގާ ތަޙްޤީޤެއްގައި ނުވަތަ ޖިނާއީ ކުށެއްގެ ޝަރީޢަތުގައި، ވަކި ސުވާލެއްގެ ޖަވާބުދިނުމަކީ އޭގެ ސަބަބުން ޖިނާއީ ދަޢުވާއެއް އުފުލުމަށް ނުވަތަ ޖިނާއީ ކުށެއް ސާބިތުކުރުމަށް މަގުފަހިކުރާ ކަމަކަށް ނުވާ ޙާލަތުގައި، އެހެންނަމަވެސް އެ ސުވާލުގެ ޖަވާބުދިނުމަކީ، އޭނާ ލަދުގަންނަންޖެހިދާނެ، ނުވަތަ އޭނާއަށް ދިރިއުޅުމުގައި ދަތިތަކެއް ކުރިމަތިވެދާނެ، ނުވަތަ އޭނާއާމެދު މީހުން ދެކޭގޮތަށް ބަދަލެއް އަތުވެދާނެ ކަމެއްކަމުގައިވީނަމަވެސް، އެ ސުވާލުގެ ޖަވާބުދިނުން އޭނާގެ މައްޗަށް ލާޒިމުވެގެންވެއެވެ. އަދި، އެ ސުވާލަށް ޖަވާބުނުދިނުން އެއީ، ހަނުހުރުމުގެ ޙައްޤުގެ ތެރޭގައި ހިމެނިގެންވާ ކަމެއް ނޫނެވެ. (ށ) މީހަކު ކުރިކަމަށް ކުރިން ސާބިތުވެފައިވާ ކުށެއްގެ މަޢުލޫމާތު ހޯދުމަށް އޭނާއާ ސުވާލުކުރެވޭހިނދު، އެ ސުވާލުގެ ޖަވާބުދިނުމުގައި ހަނުހުރުމުގެ ޙައްޤުގެ ބޭނުމެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ. އެއީ، އެ ކުށް އޭނާގެ މައްޗަށް ސާބިތުވެ ނިމިފައިވާކަމަށްޓަކައި، އެ ކުށަށް ދެވަނަ ފަހަރަށް އަދަބެއް ދިނުން ޤާނޫނުއަސާސީގެ 60 ވަނަ މާއްދާއިން މަނާކުރާތީއެވެ. (ނ) މި ޤާނޫނުގެ 48 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ޙާލަތް ފިޔަވައި އެނޫން ޙާލަތެއްގައި ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހާގެ އަތުލިޔުމުގެ ސާމްޕަލެއް ނުވަތަ އިނގިލީގެ ނިޝާން ނުވަތަ ހަށިގަނޑުގެ ބޭރުން ނެގޭ ސާމްޕަލެއް ނުވަތަ ހަށިގަނޑުގެ ތެރެއިން ނެގޭ ސާމްޕަލެއް ދޭންޖެހުމަކީ، އަމިއްލަ ނަފްސާ ދެކޮޅަށް ބަޔާން ނުދިނުމުގެ ޙައްޤުގެ ދާއިރާގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ކަމެއް ނޫނެވެ. (ރ) ހަނުހުރުމުގެ ޙައްޤުގެ ދާއިރާގެ ތެރޭގައި، ނުވަތަ އަމިއްލަ ނަފްސާ ދެކޮޅަށް ބަޔާން ނުދިނުމުގެ ޙައްޤުގެ ތެރޭގައި، މި ޤާނޫނުގެ 48 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ޙާލަތުގެ ދާއިރާއިން ބޭރުގައި، ވަކި އެއްޗެއް އޮތްތަނެއް ނުވަތަ ވަކި ތަނެއް ހުޅުވޭނެގޮތް ނުވަތަ ތަޅުދަނޑިއެއް ނުވަތަ ޕާސްވާރޑެއް ނުވަތަ ތަޅެއް ހުޅުވޭނެ ނަންބަރުތަކެއް ނުވަތަ ވަކި އެކައުންޓެއް އެއީ ކޮން އެކައުންޓެއްކަން ބުނެދޭން ޖެހުމެއް ނުހިމެނެއެވެ. (ބ) ވަކި އެއްޗެއް އެއީ ކާކުގެ އެއްޗެއްކަން ދެނެގަތުމުގެ ބޭނުމުގައި އެކަނި، އަދި ހެއްކެއްގެ ގޮތުގައި ހުށަހެޅުމަށް ނުވާގޮތުން، މީހެއްގެ އިނގިލީގެ ނިޝާނެއް ނުވަތަ އަޑުގެ ރެކޯޑިންގއެއް ނުވަތަ އިސްތަށީގެ ނުވަތަ ޑީ.އެން.އޭ ސާމްޕަލެއް ނުވަތަ އަތުލިޔުމުގެ ސާމްޕަލެއް ނުވަތަ ސޮއި ސާމްޕަލެއް ނުވަތަ ފޮޓޯއެއް ނުވަތަ އެކްސްރޭއެއް ނުވަތަ މިނެއް ދިނުމަށް އެންގުމުން އެކަން ކުރަން ޖެހުމަކީ، ހަނުހުރުމުގެ ޙައްޤުގެ ދާއިރާގެ ތެރޭގައި، ނުވަތަ އަމިއްލަ ނަފްސާ ދެކޮޅަށް ބަޔާން ނުދިނުމުގެ ޙައްޤުގެ ތެރޭގައި، ހިމެނޭ ކަމެއް ނޫނެވެ.

މާއްދާ 49. ހަނުހުރުމާއި އަމިއްލަ ނަފްސާ ދެކޮޅަށް ބަޔާން ދިނުން ކަމުގައިނުވާ ކަންކަން

ހައްޔަރުކުރުމަށް ނުވާގޮތަށް ފުލުހުންގެ ބެލުމުގެ ދަށަށް ގެނައުން: 50. (ހ) ހައްޔަރުކުރުމަށް ނުވާގޮތުން، ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައި މީހަކާ ސުވާލުކުރުމަށްޓަކައި ފުލުހުންގެ ބެލުމުގެ ދަށަށް މީހަކު ގެންދެވިދާނެއެވެ. އަދި އެފަދައިން ފުލުހުންގެ ބެލުމުގެ ދަށަށް ގެންދެވޭ މީހުންނަށް މި މާއްދާގެ (ށ) ގައި ބަޔާންކުރާ ޤާނޫނީ އިންޒާރު ދޭންވާނެއެވެ.(ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ދޭ ޤާނޫނީ އިންޒާރުގައި ހިމެނިގެންވަނީ އަންނަނިވި ކަންކަން އޭނާއަށް އެންގުމެވެ.(1) އޭނާ ހައްޔަރުކުރުމަށް ނުވާގޮތުން، ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައި ސުވާލުކުރުމަށްޓަކައި ފުލުހުންގެ ބެލުމުގެ ދަށަށް ގެނެވިއްޖެކަން؛ އަދި(2) އޭނާ ފުލުހުންގެ ބެލުމުގެ ދަށުގައި ބެހެއްޓޭނީ ގިނަވެގެން 4 (ހަތަރެއް) ގަޑިއިރުކަން؛ އަދި(3) އޭނާއަކީ ކާކުކަން އަންގައިދިނުން ފިޔަވައި އިތުރު މަޢުލޫމާތެއް ނުދީ ހަނުހުރުމުގެ ޙައްޤު އޭނާއަށް ލިބިގެންވާކަން؛ އަދި(4) އޭނާއަށް ޤާނޫނީ ވަކީލެއްގެ އެހީތެރިކަން ލިބިގެންވާކަން.(5) އޭނާ ފުލުހުންގެ ބެލުމުގެ ދަށަށް ގެނެވުނީ ކޮން ޤާނޫނެއްގައި ބަޔާންކުރާ ކޮން ކުށަކާ ގުޅިގެންކަން.(ނ) މި މާއްދާގެ ދަށުން އަންގާ ޤާނޫނީ އިންޒާރެއްގެ ޤާނޫނީ ޙައްޞިއްޔަތު ފުރިހަމަވާނީ، މި މާއްދާގެ (ށ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ އެންމެހައި ކަންކަން އެފަދަ އެންގުމެއްގައި ހިމެނިގެންވާނަމައެވެ.(ރ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ފުލުހުންގެ ބެލުމުގެ ދަށަށް ގެނެވިފައިވާ މީހަކު ފުލުހުންގެ ބެލުމުގެ ދަށުގައި ބެހެއްޓޭނީ ގިނަވެގެން 4 (ހަތަރެއް) ގަޑިއިރުގެ މުއްދަތަށެވެ. (ބ) ހައްޔަރުކުރުމަށް ނުވާގޮތުން ފުލުހުންގެ ބެލުމުގެ ދަށަށް ގެނެވޭ މީހަކަށް، އޭނާއާ ސުވާލުކުރެވޭ ސަބަބު ސާފުކޮށްދޭންވާނެއެވެ.(ޅ) މި މާއްދާގެ (ރ) ގައި ބަޔާންކުރާ ވަގުތުގެ ތެރެއިން ގިނަވެގެން 2 (ދޭއް) ގަޑިއިރަށްވުރެ އިތުރުނުވާގޮތަށް އެ މީހަކާ ފުލުހުންނަށް ސުވާލުކުރެވިދާނެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް، ސުވާލުކުރާ ވަގުތު، އެއްވެސް ސަބަބަކާ ހެދި 2 (ދޭއް) ގަޑިއިރަށްވުރެ އިތުރުވެގެންނުވާނެއެވެ.(ކ) ހައްޔަރުކުރުމަށް ނުވާގޮތުން، ފުލުހުންގެ ބެލުމުގެ ދަށުގައި ބަހައްޓައިގެން ފުލުހުން މީހަކާ ސުވާލުކުރާ ޙާލަތުގައި، އޭނާއާ ސުވާލުކުރަން ފެށުމުގެ ކުރިން، އޭނާގެ ޤާނޫނީ ވަކީލަށް ނުވަތަ އޭނާގެ ތިމާގެ މީހަކަށް ނުވަތަ އޭނާގެ މަޞްލަޙަތު ޙިމާޔަތްކޮށްދެވޭނެ އެނޫންވެސް ފަރާތަކަށް ގުޅުމުގެ ފުރުޞަތު ދޭންވާނެއެވެ. އަދި އޭނާ ހުރިތަނެއް ބަޔާންކުރުމުގެ ފުރުޞަތު ދޭންވާނެއެވެ.(އ) ހައްޔަރުކުރުމަށް ނުވާގޮތުން، ފުލުހުންގެ ބެލުމުގެ ދަށުގައި ހުރި މީހާ ބޭނުންކަމުގައިވާނަމަ، އޭނާއާ ސުވާލުކުރެވޭ ވަގުތު އޭނާގެ ޤާނޫނީ ވަކީލު އޭނާއާ އެކުގައި ހުރުމަށް އެދުމުގެ ޙައްޤު އޭނާއަށް ލިބިގެންވެއެވެ. އަދި، އޭނާ އެކަމަށް އެދެފިނަމަ، އެކަން އެގޮތަށް ކޮށްދިނުން ފުލުހުންގެ މައްޗަށް ލާޒިމުވެގެންވެއެވެ.(ވ) ހައްޔަރުކުރުމަށް ނުވާގޮތުން ފުލުހުންގެ ބެލުމުގެ ދަށަށް ގެނެވިފައިވާ މީހަކު ހައްޔަރުކުރަން އެކަށީގެންވާ ސަބަބެއްނުވާނަމަ، އޭނާއާ ސުވާލުކޮށް ނިމުމުން، އޭނާ އިތުރަށް ހިފަހައްޓައިގެންނުވާނެއެވެ. އަދި ސުވާލުކޮށް ނުނިމުނު ނަމަވެސް، އޭނާ ފުލުހުންގެ ބެލުމުގެ ދަށަށް ގެނެވުނުތާ 4 (ހަތަރެއް) ގަޑިއިރު ހަމަވުމުން، އޭނާ އިތުރަށް ހިފަހައްޓައިގެންނުވާނެއެވެ.

މާއްދާ 50. ހައްޔަރުކުރުމަށް ނުވާގޮތަށް ފުލުހުންގެ ބެލުމުގެ ދަށަށް ގެނައުން

ޤާނޫނީ ވަކީލެއްގެ އެހީ ލިބިގަތުން: 51. (ހ) މި ޤާނޫނުގައި ނުވަތަ އެހެން ޤާނޫނެއްގައި އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާހާހިނދަކު، ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައި ހައްޔަރުކުރެވޭ މީހަކު، ނުވަތަ ހައްޔަރުކުރުމަށް ނުވާ ގޮތަށް ފުލުހުންގެ ބެލުމުގެ ދަށަށް ގެނެވޭ މީހަކު ޤާނޫނީ ވަކީލެއްގެ އެހީ ހޯދުމަށް އެދެފިނަމަ، އޭނާގެ ވަކީލުގެ ހާޒިރުގައި މެނުވީ އޭނާއާ ފުލުހުން ސުވާލުކޮށްގެން ނުވާނެއެވެ.(ށ) ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހާ ހައްޔަރުކުރެވޭއިރު ފުލުހުން އޭނާއަށް ދޭ ޤާނޫނީ އިންޒާރު ދިނުމަށްފަހުގައި އަދި އެ އިންޒާރުގައި ހިމެނޭ ކަންކަން އޭނާއަށް ފުލުހުން ސާފުކޮށްދިނުމަށްފަހުގައި، ޤާނޫނީ ވަކީލަކު ޢައްޔަންކުރުމަށް އޭނާ ބޭނުންނުވާކަމަށް ބުނެ، އެ ފުރުޞަތު ދޫކޮށްލައިފިނަމަ، މި ޤާނޫނުގެ 46 ވަނަ މާއްދާގައިވާ ގޮތުގެމަތިން ފުލުހުންނަށް އޭނާއާ ސުވާލުކުރެވިދާނެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް، އޭގެ ފަހުން އެއްވެސް އިރެއްގައި އޭނާ ޤާނޫނީ ވަކީލެއްގެ ފުރުޞަތު ބޭނުންވާކަމަށް ބުނެފިނަމަ، ޤާނޫނީ ވަކީލެއް ޢައްޔަންކުރުމުގެ ފުރުޞަތު، މި ޤާނޫނުގެ 46 ވަނަ މާއްދާގައިވާ ގޮތުގެމަތިން ފުލުހުން އޭނާއަށް ދޭންވާނެއެވެ.(ނ) އެހެން ޤާނޫނެއްގައި އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާހާހިނދަކު، ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައި ހައްޔަރުކުރެވޭ މީހަކު، އޭނާގެ ޤާނޫނީ ވަކީލާއެކު އެކަހެރިކޮށް ބައްދަލުކުރުމުގެ ފުރުޞަތަކަށް އެދިއްޖެނަމަ، ފުލުހުން އެ މީހަކަށް އެ ފުރުޞަތު ދޭންވާނެއެވެ. އެގޮތުން، އެއް ފުރުޞަތަށްވުރެ ގިނަ ފުރުޞަތަށް އެދިއްޖެނަމަ، އެ ފުރުޞަތުތައްވެސް އޭނާއަށް ދޭންވާނެއެވެ.(ރ) ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައި ހައްޔަރުކުރެވޭ މީހަކު، ދައުލަތުގެ ފަރާތުން ޤާނޫނީ ވަކީލެއްގެ އެހީ ހަމަޖައްސައިދިނުމަށް އެދެފިނަމަ، ދައުލަތުން ވަކީލަކު ހަމަޖައްސައިދެވޭ ޙާލަތްތައް އެ މީހަކަށް ފުލުހުން ސާފުކޮށްދޭންވާނެއެވެ. އަދި ހައްޔަރުކުރެވޭ މީހާއާމެދު ތުހުމަތުކުރެވޭ ކުށަކީ ޖިނާއީ ބޮޑު ކުށެއް ކަމުގައިވާނަމަ، އަދި އޭނާއަކީ ޤާނޫނީ ވަކީލެއް ހޯދޭފަދަ މާލީ ތަނަވަސްކަމެއް ނެތް މީހެއްނަމަ، ކަނޑައެޅިފައިވާ އުސޫލުން އޭނާއަށް ދައުލަތުން ޤާނޫނީ ވަކީލަކު ހަމަޖައްސައިދޭންވާނެއެވެ.(ބ) އެހެން ޤާނޫނެއްގައި އެހެން ގޮތަކަށް ކަނޑައަޅާފައިނުވާހާ ހިނދަކު، ޤާނޫނީ ވަކީލެއްގެ އެހީތެރިކަން ހޯދޭފަދަ މާލީ ތަނަވަސްކަން ނެތް މީހުންނަކީ ކޮބައިކަން ކަނޑައަޅައި، އެފަދަ މީހުންނަށް ދައުލަތުން ޤާނޫނީ ވަކީލެއްގެ އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދޭނީ މި ޤާނޫނުގެ ދަށުން ހަދާ ގަވާއިދުގައިވާ ގޮތުގެމަތިންނެވެ. އެ ގަވާއިދުގައި، ޖިނާއީ ބޮޑު ކުށަކާ ގުޅިގެން ހައްޔަރުކޮށްފައި ނުވަތަ ބަންދުކޮށްފައި ތިބޭ މީހުންގެ ތެރެއިން ޤާނޫނީ ވަކީލެއްގެ އެހީއަށް އެދޭ މީހުންނަށް ދައުލަތުން އެ އެހީ ފޯރުކޮށްދޭނެ އުސޫލުތައް ބަޔާންކުރަންވާނެއެވެ.(ޅ) ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހަކާއި އޭނާގެ ޤާނޫނީ ވަކީލާ ދެމެދު ކުރެވޭ މުޢާމަލާތްތަކަކީ ޤާނޫނީ ޙިމާޔަތް ލިބިގެންވާ މުޢާމަލާތްތަކެކެވެ.(ކ) މި މާއްދާގެ (ބ) ގެ ދަށުން ދައުލަތުގެ ފަރާތުން ދިފާޢީ ވަކީލުން ޢައްޔަންކޮށްދޭ ޙާލަތުގައި ފިޔަވައި، މައްސަލައެއްގައި ސުވާލުކުރެވޭ ފަރާތެއްގެ ޤާނޫނީ ވަކީލެއްގެ ގޮތުގައި ޢައްޔަންކުރެވިފައިވާ ފަރާތެއް، ހަމަ އެ މައްސަލައިގައި ސުވާލުކުރެވޭ އެހެން ފަރާތެއްގެ ވަކީލެއްގެ ގޮތުގައި ޢައްޔަނެއްނުކުރެވޭނެއެވެ. ހަމަ އެފަދައިން، މައްސަލައެއްގައި ސުވާލުކުރެވޭ އެއް ފަރާތުގެ ވަކީލަކަށް ޢައްޔަންވުމަށްފަހު، އޭނާގެ ވަކީލުކަމުން ތަނާޒުލުވެ، ހަމަ އެ މައްސަލައިގައި ސުވާލުކުރެވޭ އެހެން ފަރާތެއްގެ ވަކީލެއްގެ ގޮތުގައިވެސް ޢައްޔަނެއްނުވެވޭނެއެވެ.(އ) މި މާއްދާގެ (ނ) އާއި (ކ) ގެ ބޭނުމަށްޓަކައި، އަންނަނިވި ކަންކަމާ ގުޅޭގޮތުން ފުލުހުން ޢަމަލުކުރާނެ އުސޫލުތައް، މި ޤާނޫނުގެ ދަށުން ހަދާ ގަވާއިދުގައި ބަޔާންކުރަންވާނެއެވެ.(1) ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހާގެ ވަކީލުންގެ ގޮތުގައި ހާޒިރުވެވޭނެ މީހުންގެ ޢަދަދު ކަނޑައެޅުން؛	(2) ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހާއާއި އޭނާގެ ވަކީލާ އެކަހެރިކޮށް ބައްދަލުކުރެވޭނެ ވަގުތުތައް ކަނޑައެޅުން.(ވ) މި މާއްދާގެ (އ) ގެ ދަށުން ކަނޑައަޅާ އުސޫލުތައް ކަނޑައަޅަންވާނީ، ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހާއަށް ޤާނޫނީ ވަކީލެއްގެ އެހީ ހޯދުމަށް ލިބިދޭ ޙައްޤުގެ ބޭނުން އޭނާއަށް ހިފޭނެ ގޮތުގެމަތިންނެވެ. އަދި އެއްވެސް ޙާލެއްގައި، އެފަދަ އުސޫލުތައް ކަނޑައެޅުމުގައި، އެ ޙައްޤުގެ ބޭނުން ހެޔޮގޮތުގައި ނުހިފޭ މިންވަރަށް ކަންކަން ހަނިކޮށްގެންނުވާނެއެވެ.

މާއްދާ 51. ޤާނޫނީ ވަކީލެއްގެ އެހީ ލިބިގަތުން

ބަންދުކުރުން: 52. (ހ) އެހެން ޤާނޫނެއްގައި ކަނޑައެޅިގެން އިސްތިސްނާކޮށްފައިވާ ޙާލަތެއްގައި މެނުވީ، ޖިނާއީ ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައި ހައްޔަރުކުރެވޭ މީހުން ބަންދުކޮށްފައި ބައިތިއްބަންވާނީ، ޤާނޫނު ނަންބަރު 14/2013 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޖަލުތަކާއި ޕެރޯލްގެ ޤާނޫނު) ގައި ކަނޑައަޅާފައިވާފަދަ ކަސްޓޯޑިއަލް ޖަލެއްގައެވެ. (ށ) އެހެން ޤާނޫނެއްގައި އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާހާހިނދަކު، ޖިނާއީ ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައި ބަންދުކުރެވޭ މީހާ ހައްޔަރުކުރެވޭއިރު ފުލުހުން ދޭ ޤާނޫނީ އިންޒާރުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ޙައްޤުތައް، އޭނާ ބަންދުގައި ހުންނަ މުއްދަތުގައިވެސް ލިބިދެވޭނެއެވެ.

މާއްދާ 52. ބަންދުކުރުން

ބަންދުގައި ހުންނަ މީހާ ބަލައި ފާސްކުރުން: 53. (ހ) ފުލުހުން ހައްޔަރުކޮށް ބަންދުގައި ބަހައްޓާފައި ހުންނަ މީހަކު ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ ބާރު، މި ބާބުގައިވާ ގޮތުގެމަތިން ފުލުހުންނަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން މީހަކު ބަލައި ފާސްކުރުމުގައި، އަންނަނިވި ފަދައިން އޭނާ ބަލައި ފާސްކުރެވިދާނެއެވެ.(1) އޭނާ ލައިގެން ހުރި އަންނައުނުގެ ބޭރުން ބަލައި ފާސްކުރުން؛(2) ފުލުހުންގެ ކަސްޓޯޑިއަލް ފެސިލިޓީއެއްގައި ބަންދުކޮށްފައި ހުރި މީހެއްގެ ސްޓްރިޕް ސަރޗެއް ހެދުން.(ނ) މި މާއްދާގެ (ށ) ގެ (2) ވަނަ ނަންބަރުގެ ބޭނުމަށްޓަކައި ސްޓްރިޕް ސަރޗް ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މީހަކު ލައިގެން ހުންނަ އަންނައުނު ހިއްލައިގެން ނުވަތަ ބާލުވައިގެން، އޭނާގެ ހަށިގަނޑު ބަލައި ފާސްކުރުމަށެވެ.(ރ)	މި މާއްދާގެ (ށ) ގެ (2) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާންކުރާ ފަދަ ސްޓްރިޕް ސަރޗެއް ހަދަންވާނީ، ހަތިޔާރެއް ނުވަތަ ޤާނޫނާ ޚިލާފު މުދަލެއް ނުވަތަ އެއްޗެއް، އޭނާގެ ހަށިގަނޑުގައި ފޮރުވާފައިވާ ކަމަށް ޤަބޫލުކުރުމުގައި އެކަށީގެންވާ ސަބަބެއް އޮވެގެންނެވެ.(ބ)	މި މާއްދާގެ (ށ) ގެ (2) ވަނަ ނަންބަރުގެ ދަށުން ސްޓްރިޕް ސަރޗެއް ހެދުމަށް، ސަބް އިންސްޕެކްޓަރ އޮފް ޕޮލިސްގެ ރޭންކަށްވުރެ މަތީ ރޭންކެއްގެ އޮފިސަރެއްގެ ހުއްދަ ހޯދުމަށްފަހު، ވީ އެންމެ އަވަހަކަށް އެކަން ލިޔުމުން ރެކޯޑުކުރަންވާނެއެވެ.(ޅ)	މި މާއްދާގެ ދަށުން ބަލައި ފާސްކުރުމުގައި، ބަލައި ފާސްކުރެވޭ މީހާގެ ގައިގައި އަތްލާންވާނީ، އަދި، އޭނާ ބަލައި ފާސްކުރެވޭހިނދު އެތާނގައި ތިބެންވާނީ، ބަލައި ފާސްކުރެވޭ މީހާއާ އެއް ޖިންސެއްގެ މީހުން އެކަންޏެވެ.(ކ) މި މާއްދާގެ (ޅ) ގައިވާ ގޮތުގެމަތިން މީހަކު ބަލައި ފާސްކުރުމަށްޓަކައި ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހާއާ އެއް ޖިންސުގެ އޮފިސަރަކު އެތަނުގައި ނެތްނަމަ، ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހާ ބަލައި ފާސްކުރަންވާނީ އޭނާއާ އެއް ޖިންސުގެ އޮފިސަރަކު އެތަނަށް ހާޒިރުކުރުވައިގެން، އެ އޮފިސަރަކު މެދުވެރިކޮށެވެ. އެ ޙާލަތުގައި މީހަކު ބަލައި ފާސްކުރެވޭއިރުވެސް އެތާނގައި ތިބެންވާނީ، ބަލައި ފާސްކުރެވޭ މީހާއާ އެއް ޖިންސެއްގެ މީހުން އެކަންޏެވެ.(އ) މި މާއްދާގެ ދަށުން މީހެއްގެ ސްޓްރިޕް ސަރޗެއް ހަދާނަމަ، ހާމަ ތަނެއްގައި، ނުވަތަ ގިނަ ބައެއްގެ ކުރިމަތީގައި އެކަން ކޮށްގެންނުވާނެއެވެ. ސްޓްރިޕް ސަރޗެއް ހަދާއިރު، އެތާނގައި ތިބެންވާނީ، ބަލައި ފާސްކުރެވޭ މީހާއާ އެއް ޖިންސުގެ އޮފިސަރުންގެ ތެރެއިން ބަލައި ފާސްކުރުމަށް ބޭނުންވާ އެންމެ މަދު މިންވަރެއްގެ އޮފިސަރުންނެވެ. އަދި ބަލައި ފާސްކުރެވޭ މީހާ އަމިއްލައަށް އެކަންކުރަން ދެކޮޅުހަދާ ޙާލަތުގައި މެނުވީ އޭނާގެ ގައިގައި އެއްވެސް މީހަކު އަތްލައިގެންނުވާނެއެވެ. އަދި އެފަދައިން މީހެއްގެ ގައިގައި އަތްލަންޖެހިއްޖެ ޙާލަތެއްގައިވެސް އެކަން ކުރަންވާނީ މި ޤާނޫނުގެ ދަށުން ހަދާ ގަވާއިދުގައި ބަޔާންކުރާ ޙާލަތްތަކުގައި، އެ ގަވާއިދުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުގެމަތިންނެވެ.(ވ)	މި މާއްދާގެ (ށ) ގެ (2) ވަނަ ނަންބަރުގެ ދަށުން ސްޓްރިޕް ސަރޗެއް ހެދުމުގައި، އެއްވެސް ޖިންސީ ގުނަވަނެއްގެ އިންވޭސިވް ސަރޗެއް ހަދަންޖެހިއްޖެނަމަ، އެކަން ކުރަންވާނީ، މި ޤާނޫނުގެ 55 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުގެމަތިން، ކޯޓު އަމުރަކާ އެކުގައެވެ. އެފަދަ ކޯޓު އަމުރެއްގެ ދަށުން ބަލައި ފާސްކުރުމުގައި، އެ އަމުރުގައި ބަޔާންވެގެންވާ ގޮތެއްގެމަތިން ޢަމަލުކުރުމުގެ އިތުރުން، މި ޤާނޫނުގެ 55 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކުރާ އިޖުރާއަތުތަކާއި، މި ޤާނޫނުގެ ދަށުން ހަދާ ގަވާއިދުގައި ބަޔާންކުރާ އިތުރު އިޖުރާއަތުތަކާ އެއްގޮތަށް ޢަމަލުކުރަންވާނެއެވެ.

މާއްދާ 53. ބަންދުގައި ހުންނަ މީހާ ބަލައި ފާސްކުރުން

ބަލައި ފާސްކުރާއިރު ބައެއް ތަކެތި ހިފެހެއްޓުން: 54. (ހ) ފުލުހުން ހައްޔަރުކޮށް، ބަންދުގައި ބަހައްޓާފައި ހުންނަ މީހާ ބަލައި ފާސްކުރުމުގައި، އޭނާގެ އަތުން ނުވަތަ ހަށިގަނޑުން ނުވަތަ ފޭރާމުން ފެންނަ ތަކެތީގެ ތެރެއިން އޭނާއާމެދު ތުހުމަތުކުރެވޭ ކުށާ ގުޅުންހުރި އެއްޗެހި، ހެކީގެ ގޮތުގައި ނަގައި، ހިފެހެއްޓުމުގެ ބާރު، ފުލުހުންނަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(ށ) ފުލުހުން ހައްޔަރުކޮށް ބަންދުގައި ބަހައްޓާފައި ހުންނަ މީހާ ބަލައި ފާސްކުރުމުގައި، އޭނާގެ އަތުން ނުވަތަ ހަށިގަނޑުން ނުވަތަ ފޭރާމުން ފެންނަ އަންނަނިވި ތަކެތި ފުލުހުން ނަގައި، ފުލުހުންގެ އަތުގައި ވަގުތީގޮތުން ބެހެއްޓިދާނެއެވެ.(1) އޭނާގެ އަތުގައި އޮތް އެއްޗަކީ އޭނާގެ ފުރާނައަށް ނުރައްކާވެދާނެ ނުވަތަ ހަށިގަނޑަށް މާއްދީ ގެއްލުމެއް ލިބިދާނެ އެއްޗެއް ކަމުގައިވުން؛(2) އެހެން މީހަކަށް ނުރައްކާވެދާނެ ނުވަތަ މާއްދީ ގެއްލުމެއް ކުރިމަތިކުރުވަފާނެ އެއްޗެއް ކަމުގައިވުން؛(3) ފިލައިގެންދިޔުމަށް ބޭނުންކުރެވިދާނެ އެއްޗެއް ކަމުގައިވުން؛(4) އޭނާގެ އަތުގައި އޮތް އެއްޗަކީ، އޭނާ ބަންދުގައި ހުންނަ މުއްދަތުގައި، ފުލުހުން ރައްކާތެރިކަމާއެކު ބަލަހައްޓައިދޭންޖެހޭ އެއްޗެއް ކަމުގައި ފެނުން.(ނ) މި މާއްދާގެ (ށ) ގެ ދަށުން ހިފަހައްޓާ އެއްޗެހި، އެ މީހަކު ބަންދުން ދޫކޮށްލާއިރު އެ މީހަކާ އަނބުރާ ޙަވާލުކުރަންވާނެއެވެ.(ރ) މި މާއްދާގެ ދަށުން މީހަކު ބަލައި ފާސްކުރުމުގައި، އޭނާގެ އަތުން ނުވަތަ ހަށިގަނޑުން ނުވަތަ ފޭރާމުން ފެންނަ އެއްޗަކީ ޤާނޫނާ ޚިލާފު އެއްޗެއް ކަމުގައިވާނަމަ، އެ އެއްޗެއް ހިފެހެއްޓުމުގެ ބާރު، ފުލުހުންނަށް ލިބިގެންވެއެވެ. އެ ޙާލަތުގައި ހިފެހެއްޓޭ އެއްޗެއް އެ މީހަކަށް އަނބުރާ ޙަވާލެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ. (ބ) މި މާއްދާގެ (ށ) ގެ (4) ވަނަ ނަންބަރުގެ ދަށުން، ފުލުހުން ރައްކާތެރިކަމާއެކު ބަލަހައްޓަންޖެހޭ އެއްޗެހި ކަނޑައަޅައި، އެތަކެތި ރައްކާތެރިކަމާއެކު ބެލެއްޓުމާބެހޭ އުސޫލުތައް މި ޤާނޫނުގެ ދަށުން ހަދާ ގަވާއިދުގައި މޯލްޑިވްސް ޕޮލިސް ސަރވިސްއިން ކަނޑައަޅަންވާނެއެވެ.

މާއްދާ 54. ބަލައި ފާސްކުރާއިރު ބައެއް ތަކެތި ހިފެހެއްޓުން

ބަންދުގައި ހުންނަ މީހާގެ ސާމްޕަލް ނެގުން: 55. (ހ) އެހެން ޤާނޫނެއްގައި އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާހާހިނދަކު، ފުލުހުން ހައްޔަރުކޮށް ބަންދުގައި ބަހައްޓާފައި ހުންނަ މީހާއާ ގުޅޭގޮތުން އަންނަނިވި ކަންކަން ކުރުމުގެ ބާރު، ފުލުހުންނަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(1) އޭނާއަކީ ކާކުކަން ދެނެގަނެވޭނެ މާއްދީ ނިޝާންތައް ފާހަގަކޮށް އޭނާގެ ފޮޓޯ ނެގުން؛(2) އޭނާގެ އިނގިލީގެ ނިޝާން ނެގުން؛(3) އޭނާއަކީ މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކޮށްގެން ހުރި މީހެއް ކަމުގައި، އެކަށީގެންވާ ސަބަބުގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް ޤަބޫލުކުރެވޭ ޙާލަތުގައި، އޭނާގެ ކުޑަކަމުދާ ތަކެތީގެ ސާމްޕަލް ނެގުން؛(4) އޭނާގެ ހަށިގަނޑުގެ ބޭރުން ސާމްޕަލް ނެގުން.(5) އެމީހެއްގެ އިސްކޮޅާއި ބަރުދަން ބަލައި ރެކޯޑުކުރުން؛(6) ހައްޔަރުކުރެވުނުއިރު، ނުވަތަ ހައްޔަރުކުރުމަށްފަހު ފުލުހުންގެ މަރުކަޒަށް ގެނެވުނުއިރު އެއްވެސް އަނިޔާއެއް ލިބިފައިވޭތޯ ބެލުން.(ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) އެހެން އޮތްނަމަވެސް، ޖިނާއީ ތަޙްޤީޤެއްގެ ބޭނުމަށްޓަކައި އަންނަނިވި ކަންކަން ކުރެވޭނީ، ކޯޓު އަމުރެއްގެ ދަށުން، އެ އަމުރެއްގައިވާ ގޮތުގެމަތިންނެވެ.(2) މީހެއްގެ ޖިންސީ ގުނަވަނެއްގެ ފޮޓޯ ނެގުން؛(3) މީހެއްގެ ހަޑިގަނޑުގެ ތެރެއިން ސާމްޕަލް ނެގުން.(ނ) މި މާއްދާގެ (ށ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާންކުރާ ކަމެއް ކުރުމަށް ކޯޓު އަމުރަކަށް އެދެވޭނީ، އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި އެކަންޏެވެ.(1) ރޭޕްކުރުމުގެ ކުށުގެ ތުހުމަތުގައި ހައްޔަރުކުރެވޭ މީހެއް ބަލައި ފާސްކުރަންޖެހިއްޖެ ހިނދެއްގައި؛ ނުވަތަ(2) ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހާ ކުރިކަމަށް ތުހުމަތުކުރެވޭ ކުށާގުޅޭ އެއްޗެއް އޭނާގެ ހަށިގަނޑުގައި ފޮރުވާފައިވާ ކަމަށް ޤަބޫލުކުރުމުގައި އެކަށީގެންވާ ސަބަބު އޮވެގެން ބަލައި ފާސްކުރަންޖެހިއްޖެ ހިނދެއްގައި.(ރ) މި މާއްދާގެ (ށ) ގައި ބަޔާންކުރާ ކަންކަމުގެ ތެރެއިން ކަމެއް ކުރުމަށްޓަކައި ކޯޓު އަމުރަކަށް އެދި ހުށަހަޅާއިރު، އަންނަނިވި މަޢުލޫމާތު ހުށަހަޅަންވާނެއެވެ.(1) ހައްޔަރުކުރެވިފައިވާ މީހާގެ މަޢުލޫމާތު؛(2) ހައްޔަރުކުރެވިފައިވާ މީހާ ކުރި ކަމަށް ތުހުމަތުކުރެވޭ ޖިނާއީ ބޮޑު ކުށަކީ ނުވަތަ ޖިންސީ ކުށަކީ ކޮން ޤާނޫނެއްގައި ބަޔާންކުރާ ކޮން ކުށެއްކަން؛(3) ހައްޔަރުކުރެވިފައިވާ މީހާ ކުރިކަމަށް ތުހުމަތުކުރެވިފައިވާ ކުށް އޭނާ ކުރިކަމަށް އެހާތަނަށް ލިބިފައިވާ ހެކި؛(4) ކޯޓު އަމުރަށް އެދެނީ މި މާއްދާގެ (ށ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކަންކަމުގެ ތެރެއިން ކޮން ކަމަކަށްޓަކައި ކަމާއި، އެކަން ކުރަން ބޭނުންވާ ސަބަބު؛(5) ކޯޓު އަމުރުން ކުރުމަށް ހުއްދަދޭ ކަންކަން ތަންފީޛުކުރާ ފަރާތެއްގެ ނަމާއި މަޤާމު.(ބ) މި މާއްދާގެ (ށ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރާއި، (3) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާންކުރާ ކަންކަމުގެ ތެރެއިން ކަމެއް ކުރަންވާނީ، ބޭސްކުރުމުގެ ހުއްދަ ލިބިފައިވާ ޑޮކްޓަރެއް ނުވަތަ ހުއްދަލިބިފައިވާ ޞިއްޙީ އެހީތެރިއެއްގެ އެހީގައެވެ.(ޅ) މި މާއްދާގެ (ށ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރާއި، (3) ވަނަ ނަންބަރުގެ ދަށުން ޢަމަލުކުރުމުގެ ކުރިން، އޭގެ ސަބަބުން އެ މީހާގެ ފުރާނައަށް ނުވަތަ ހަށިގަނޑަށް އެއްވެސް ނުރައްކަލެއްނުވާނެކަން ކަށަވަރުކުރަންވާނެއެވެ.(ކ) މި މާއްދާގެ (ށ) ގެ (3) ވަނަ ނަންބަރުގެ ދަށުން މީހެއްގެ ސާމްޕަލެއް ނެގުމުގެ ކުރިން، ނަގަން ބޭނުންވާ ސާމްޕަލަކީ ކޮބައިކަމާއި، އެ ސާމްޕަލް ނެގެނީ ކޮން ސަބަބަކަށްޓަކައިކަން ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހާއަށް ފުލުހުން ބަޔާންކޮށްދޭންވާނެއެވެ. އަދި ޖިނާއީ ބޮޑު ކުށެއް ނުވަތަ ޖިންސީ ކުށެއް ކުރިކަމަށް ނުވަތަ އެފަދަ ކުށެއްގައި ބައިވެރިވިތޯ ބެލުމަށްޓަކައި އެހެން ސާމްޕަލަކާ ނުވަތަ ސާމްޕަލްތަކަކާ އަޅައިކިޔުމަށް އޭނާގެ ކިބައިން ހޯދޭ ސާމްޕަލް ބޭނުންކުރެވިދާނެކަންވެސް ބަޔާންކޮށްދޭންވާނެއެވެ.(އ) މި މާއްދާގެ (ށ) ގެ (3) ވަނަ ނަންބަރުގެ ދަށުން މީހެއްގެ ސާމްޕަލެއް ނަގައިފިކަމަށްވާނަމަ، އެކަން ލިޔުމުން ފެންނަން އޮންނަންވާނެއެވެ. އަދި އެ ސާމްޕަލް ނެގީ އޭނާގެ ރުހުމުގައިކަން ނުވަތަ ނޫންކަން، އަދި އެ ސާމްޕަލް ނެގީ ކާކުކަން އެ ލިޔުމުގައި އެނގެން އޮންނަންވާނެއެވެ.(ވ) މި މާއްދާގެ (ށ) ގެ (3) ވަނަ ނަންބަރުގެ ދަށުން މީހެއްގެ ސާމްޕަލެއް ނަގައިފިކަމަށްވާނަމަ، އެ ސާމްޕަލް ފޮނުވާނީ، ތަޙްލީލު ރިޕޯޓެއް ހޯދުމަށްޓަކައި، މި ޤާނޫނުގެ ދަށުން ހަދާ ގަވާއިދުގައި ހުއްދަކުރާ ލެބޯރަޓަރީއަކަށެވެ.(މ) މި މާއްދާގެ ބޭނުމަށްޓަކައި "ހަށިގަނޑުގެ ބޭރުން ނެގޭ ސާމްޕަލެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ހަށިގަނޑުގެ ޕިއުބިކް ސަރަޙައްދު ނޫން އެހެން ހިސާބުތަކުން ނެގޭ އިސްތަށްޓާއި؛ ނިޔަފައްޗާއި ނިޔަފަތީގެ ދަށުން ނެގޭ ސްވަބް ސާމްޕަލާއި؛ ޖިންސީ ގުނަވަނާއި އެ ގުނަވަނުގެ ވަށައިގެންވާ ސަރަޙައްދު ނޫން ހަށިގަނޑުގެ އެހެނިހެން ހިސާބުތަކުން ނެގޭ ސްވަބް ސާމްޕަލާއި؛ އަނގައިން ނެގޭ ސްވަބް ސާމްޕަލާއި؛ ކުޅުގެ ސާމްޕަލާއި؛ ކުޑަކަމުދާ ތަކެތީގެ ސާމްޕަލާއި؛ ހަށިގަނޑުގެ ހަމުގައި ފެންނަން ހުންނަ ތަފާތު ނިޝާންތަކުގެ ސާމްޕަލަށެވެ. މި މާނައިގެ ތެރޭގައި އިނގިލީގެ ނިޝާނާއި އަނގަ ފިޔަވައި ހުޅުވިފައި ހުންނަ ގުނަވަންތަކުން ނެގޭ ސާމްޕަލެއް ނުހިމެނެއެވެ.(ފ)	މި މާއްދާގެ (ށ) ގެ (2) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާންކުރާ ކަމެއް ކުރުމަށް ކޯޓު އަމުރަކަށް އެދެވޭނީ، ޖިންސީ ކުށްކުށުގެ ތުހުމަތުގައި ހައްޔަރުކުރެވޭ މީހުންނާ ގުޅޭގޮތުން އެކަންޏެވެ.(ދ) މި މާއްދާގެ (ށ) ގެ (3) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާންކުރާ ކަމެއް ކުރުމަށް ކޯޓު އަމުރަކަށް އެދެވޭނީ، ޖިނާއީ ބޮޑެތި ކުށްކުށުގައި ހައްޔަރުކުރެވޭ މީހުންނާ ގުޅޭގޮތުން އެކަންޏެވެ.(ތ) (1) ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހެއްގެ އިނގިލީގެ ނިޝާން ނެގުމަށް އޭނާ ރުހުން ނުދީފިނަމަ، މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ (2) ވަނަ ނަންބަރުގެ ދަށުން، އަދި މި މާއްދާގެ (2) ވަނަ ނަންބަރުން ފެށިގެން (5) ވަނަ ނަންބަރުގެ ނިޔަލަށް ހުރި ނަންބަރުތަކުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުގެމަތިން ފުލުހުންނަށް އޭނާގެ އިނގިލީގެ ނިޝާން ނެގިދާނެއެވެ.(2) މި މާއްދާގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުގެ ދަށުން ފުލުހުންގެ އޮފިސަރަކު މީހެއްގެ އިނގިލީގެ ނިޝާން ނަގަންވާނީ، މި ޤާނޫނުގެ 44 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކުރާ ޤާނޫނީ އިންޒާރު އިއްވުމަށްފަހުގައެވެ. އަދި އިނގިލީގެ ނިޝާން ނަގާ ބޭނުމާއި، އެކަން ކުރުމުގެ ހުއްދަ ލިބިފައިވާކަމާއި އެކަން ކުރުމުގެ ބާރު ލިބިދޭ ގޮތާއި، އެފަދައިން ނެގޭ އިނގިލީގެ ނިޝާން މި ޤާނޫނުގެ 48 ވަނަ މާއްދާގެ (ނ) ގައި ބަޔާންކުރާ ޙާލަތުގައި އޭނާއާ ދެކޮޅަށް ހެއްކެއްގެ ގޮތުގައި ބޭނުންކުރެވިދާނެކަމުގެ އިންޒާރު ދިނުމަށްފަހުގައެވެ.(3) މި މާއްދާގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުގެ ދަށުން މީހެއްގެ އިނގިލީގެ ނިޝާން ނަގަންވާނީ، ސަބް އިންސްޕެކްޓަރ އޮފް ޕޮލިސްގެ ރޭންކުން ފެށިގެން މަތީ ރޭންކެއްގެ އޮފިސަރެއްގެ ހުއްދަ ލިބިގެންނެވެ. އެ ހުއްދަ އެ އޮފިސަރު ދޭންވާނީ، ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހާގެ އިނގިލީގެ ނިޝާން ނެގުމަކީ އޭނާ ހައްޔަރުކުރެވުނު ކުށުގެ ތަޙްޤީޤަށް އެހީތެރިވެދޭނެ ކަމެއް ކަމަށް ޤަބޫލުކުރެވޭނަމައެވެ.(4) މި މާއްދާގެ (2) ވަނަ ނަންބަރާއި (3) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާންކުރާ ކަންކަން ފުރިހަމަކުރުމަށްފަހު، ވީ އެންމެ އަވަހަކަށް ލިޔުމުން ރެކޯޑުކުރަންވާނެއެވެ.(5) މި މާއްދާގެ ދަށުން ނެގޭ އެއްވެސް އިނގިލީގެ ނިޝާނެއް، ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހާއާ ދެކޮޅަށް ބޭނުންކުރަންވާނީ، މި ޤާނޫނުގެ 48 ވަނަ މާއްދާގެ (ނ) ގައި ބަޔާންކުރާ އުސޫލާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިންނެވެ.(6) ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހެއްގެ އިނގިލީގެ ނިޝާން ދިނުމަށް އޭނާ ރުހުން ދޭ ޙާލަތުގައި، އެ ރުހުން ދީފައި އޮންނަންވާނީ ލިޔުމުންނެވެ. އަދި ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހާގެ ރުހުމާއެކު އިނގިލީގެ ނިޝާން ނަގާ ޙާލަތުގައިވެސް މި މާއްދާގެ (2) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާންކުރާ ކަންކަން ފުރިހަމަކުރަންވާނެއެވެ.

މާއްދާ 55. ބަންދުގައި ހުންނަ މީހާގެ ސާމްޕަލް ނެގުން

ހަށިގަނޑުގެ ތެރެއިން ސާމްޕަލް ނެގުން: 56. (ހ) ފުލުހުން ހައްޔަރުކޮށް، ބަންދުކޮށްފައިވާ މީހެއްގެ ހަށިގަނޑުގެ ތެރެއިން ސާމްޕަލެއް ނަގަންވާނީ، އޭނާ ޖިނާއީ ބޮޑު ކުށެއް، ނުވަތަ ޖިންސީ ކުށެއް ކޮށްފައިވާކަން ނުވަތަ އެފަދަ ކުށެއް ކުރުމުގައި ބައިވެރިވެފައިވާކަން ނުވަތަ ނޫންކަން އެ ސާމްޕަލުން ދައްކުވައިދޭނެކަމަށް ފުލުހުންގެ އިންސްޕެކްޓަރުން ފެށިގެން މަތީ ރޭންކެއްގެ އޮފިސަރަކަށް އެކަށީގެންވާ ސަބަބުގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް ޤަބޫލުކުރެވޭ ޙާލަތުގައި، އޭނާގެ ހަށިގަނޑުން އެ ސާމްޕަލް ނެގުމުގެ ހުއްދަ އެ އޮފިސަރު ލިޔުމުން ދީފައިއޮތުމާއެކު، ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހާ އެކަމަށް ލިޔުމުން ރުހުން ދީފައިވާނަމައެވެ. (ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުގެމަތިން ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހާ ލިޔުމުން ރުހުން ދީފައިނުވާހާ ހިނދަކު، އޭނާގެ ހަށިގަނޑުގެ ތެރެއިން ސާމްޕަލެއް، ކޯޓު އަމުރަކާއެކު މެނުވީ ނަގައިގެންނުވާނެއެވެ. (ނ) ހަށިގަނޑުގެ ތެރެއިން ސާމްޕަލެއް ނެގުމަށްޓަކައި ކޯޓު އަމުރަށް އެދުމުގައި އަދި އެ އަމުރު ތަންފީޛުކުރުމުގައި ޢަމަލުކުރާނީ މި ޤާނޫނުގެ 55 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުގެމަތިންނެވެ. (ރ) މި މާއްދާގެ ދަށުން މީހެއްގެ ހަށިގަނޑުގެ ތެރެއިން ސާމްޕަލެއް ނަގައިފިކަމަށްވާނަމަ، އެ ސާމްޕަލް ފޮނުވާނީ، ތަޙްލީލު ރިޕޯޓެއް ހޯދުމަށްޓަކައި، މި ޤާނޫނުގެ ދަށުން ހަދާ ގަވާއިދުގައި ހުއްދަކުރާ ލެބޯރަޓަރީއަކަށެވެ. (ބ) މި މާއްދާގެ ބޭނުމަށްޓަކައި "ހަށިގަނޑުގެ ތެރެއިން ނެގޭ ސާމްޕަލް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދަތްޕިލައިގެ ނިޝާން، ލޭ، މަނި، މައިދާގެ ތެރެއިން ނެގޭ ސާމްޕަލް، ޖިންސީ ގުނަވަނާއި އެގުނަވަނުގެ ވަށައިގެންވާ ސަރަޙައްދުން ނެގޭ އިސްތަށި، ހަށިގަނޑުގެ ހުޅުވިފައި ހުންނަ ގުނަވަންތަކުން ނެގޭ ސާމްޕަލް، ޑީ.އެން.އޭ ހެދުމަށްޓަކައި ނެގޭ ކަށީގެ މަދު އަދި ސޮފްޓް ޓިޝޫ އަދި ހަށިގަނޑުގެ އެތެރެއަށް އެއްޗެއް ބާނައިގެން ނަގާ ކުޑަކަމުދާ ތަކެއްޗަށެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ސްވަބް މެދުވެރިކޮށް އަނގައިން ނެގޭ ކުޅުގެ ސާމްޕަލެއް ނުހިމެނެއެވެ.

މާއްދާ 56. ހަށިގަނޑުގެ ތެރެއިން ސާމްޕަލް ނެގުން

ސާމްޕަލް ނެގުމާބެހޭ ގަވާއިދު: 57. މި ޤާނޫނުގެ 55 ވަނަ މާއްދާއާއި 56 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން މީހެއްގެ ހަށިގަނޑުން ސާމްޕަލް ނަގާނެ ގޮތުގެ އިޖުރާއަތާއި، އެ ސާމްޕަލް ނެގުމަށްފަހު، ރައްކާތެރިކަމާއެކު އެ ބެލެހެއްޓޭނެ ގޮތާއި، އެ ޓެސްޓުކުރެވޭނެ ގޮތުގެ އުސޫލުތައް، މި ޤާނޫނުގެ ދަށުން ހަދާ ގަވާއިދުގައި މޯލްޑިވްސް ޕޮލިސް ސަރވިސްއިން ބަޔާންކުރަންވާނެއެވެ.

މާއްދާ 57. ސާމްޕަލް ނެގުމާބެހޭ ގަވާއިދު

ހަވަނަ ބާބު: ބަންދާމެދު ގޮތެއް ކަނޑައެޅުން

ބަންދާމެދު ގޮތެއް ކަނޑައެޅުމަށް ފަނޑިޔާރެއްގެ ކުރިމައްޗަށް ހާޒިރުކުރުން: 58. (ހ) ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައި ބަންދުކޮށްފައިވާ މީހާ ބަންދުކޮށްފައިވަނީ ޤާނޫނީ ހަމަތަކުގެ މަތިންތޯ ކަނޑައެޅުމަށްޓަކައި، ވީއެންމެ އަވަހަކަށް، އަދި އޭނާ ހައްޔަރުކުރެވޭތާ ލަސްވެގެން 24 (ސައުވީސް) ގަޑިއިރުގެ ތެރޭގައި، ފަނޑިޔާރެއްގެ ކުރިމައްޗަށް އޭނާ ހާޒިރުކުރަންވާނެއެވެ.(ށ) ކޯޓު އަމުރެއްގެ ދަށުން ހައްޔަރުކުރެވޭ މީހަކުވެސް، ބަންދުގައި ބަހައްޓާނަމަ، މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުގެމަތިން އޭނާ ފަނޑިޔާރެއްގެ ކުރިމައްޗަށް ހާޒިރުކުރަންވާނެއެވެ.(ނ) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި ފިޔަވައި، ކުށުގެ ތުހުމަތުގައި ބަންދުކުރެވިފައިވާ މީހާ ފަނޑިޔާރެއްގެ ކުރިމަށްޗަށް ހާޒިރުނުކޮށް، 24 (ސައުވީސް) ގަޑިއިރަށްވުރެ އިތުރުވެގެންނުވާނެއެވެ.(1) ފަނޑިޔާރު ހުރީ އޭނާ ހައްޔަރުކުރެވުނު ރަށް ނޫން އެހެން ރަށެއްގައި ކަމަށްވެފައި، ދަތުރުފަތުރު ކުރުމުގެ އެކަށީގެންވާ ވަސީލަތެއް ނެތުން، ނުވަތަ ދަތުރުކުރުމަށް މޫސުން ތަން ނުދިނުން؛(2) ދިވެހިރާއްޖޭގެ ކަނޑުގެ ސަރަޙައްދުން ބޭރުން ހައްޔަރުކުރެވޭ މީހެއްނަމަ، ކަނޑައެޅިފައިވާ ވަގުތަށް އޭނާ ފަނޑިޔާރެއްގެ ކުރިމައްޗަށް ހާޒިރުކުރެވޭ ވަރަށްވުރެ ދަތުރަށް ހޭދަވާ ވަގުތު ދިގުވުން؛(3) އޭނާގެ ޞިއްޙީ ޙާލަތު ހުރިގޮތުން އޭނާއަށް ފަރުވާ ދޭންޖެހުން ނުވަތަ ޞިއްޙީ ޚިދުމަތްދޭ މަރުކަޒެއްގައި އެޑްމިޓްކޮށްފައި އޮތުން.(ރ) މި މާއްދާގެ (ނ) ގައި ބަޔާންކުރާ ސަބަބެއް މެދުވެރިވާ ޙާލަތުގައި، އެ ސަބަބެއް ފިލައިދިޔަހާ އަވަހަކަށް އެ މީހަކު ފަނޑިޔާރެއްގެ ކުރިމައްޗަށް ހާޒިރުކުރަންވާނެއެވެ. އަދި މި މާއްދާގެ (ނ) ގައި ބަޔާންކުރާ ސަބަބެއް މެދުވެރިވިކަން ދަލީލުކޮށްދޭ ރަސްމީ ލިޔުމެއް ކޯޓަށް ހުށަހަޅަންވާނެއެވެ.(ބ) ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައި ބަންދުކޮށްފައިވާ މީހަކު ބަންދުކޮށްފައިވަނީ ޤާނޫނާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިންކަން ނުވަތަ ނޫންކަން ކަނޑައަޅައިދިނުމަށް އެދި ފަނޑިޔާރަށް ހުށަހަޅާނީ ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއިންނެވެ.(ޅ) ބަންދުކުރެވިފައިވާ މީހެއްގެ ބަންދާމެދު ގޮތެއް ނިންމުމަށް ބާއްވާ ޝަރީޢަތަކަށް އެ މީހާގެ ބަންދާގުޅޭ އަންނަނިވި މަޢުލޫމާތު، އޭނާ ބަންދުކުރި ފަރާތުން ހުށަހަޅަންވާނެއެވެ.(1) ހުށަހަޅާ ފަރާތުގެ މަޢުލޫމާތު؛(2) ހައްޔަރުކޮށްފައިވާ މީހާގެ މަޢުލޫމާތު؛(3) އޭނާ ހައްޔަރުކުރި ތާރީޚާއި ގަޑި؛(4) އޭނާ ހައްޔަރުކުރި ސަބަބު؛(5) އޭނާ ހައްޔަރުކުރީ ކޮން ޤާނޫނެއްގައި ބަޔާންކުރާ ކޮން ކުށަކާ ގުޅިގެންކަން؛ (6) ތުހުމަތުކުރެވޭ ކުށާއި އޭނާއާ ގުޅުވައިދޭ ހެކި ލިބިފައިވާ މިންވަރު؛(7) އޭނާ އިތުރަށް ބަންދުގައި ބަހައްޓަން ބޭނުންވާ ސަބަބު؛(8) އޭނާ އިތުރަށް ބަންދުގައި ބަހައްޓަން ބޭނުންވާ މުއްދަތު؛(9) އޭނާގެ ކުށުގެ ރެކޯޑް؛(10) ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާގެ ތައްގަނޑާއި، މައްސަލަ ތަޙްޤީޤުކުރާ މުވައްޒަފުގެ ނަމާއި، ސޮއި.(ކ) މި މާއްދާގެ (ނ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ސަބަބުތަކުގެ ތެރެއިން ސަބަބެއް މެދުވެރިވެގެން، ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައި ހައްޔަރުކޮށްފައިވާ މީހާ ފަނޑިޔާރުގެ ކުރިމައްޗަށް ހާޒިރުކޮށްފައިވަނީ އޭނާ ހައްޔަރުކުރެވުނުތާ 24 (ސައުވީސް) ގަޑިއިރު ފާއިތުވި ފަހުން ކަމުގައިވާނަމަ، އެ ސަބަބެއް މެދުވެރިވިކަން ފަނޑިޔާރަށް ޤަބޫލުކުރެވޭނެ މިންވަރަށް ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއިން މަޢުލޫމާތު ހުށަހަޅަންވާނެއެވެ.(އ) މީހަކު ބަންދުކޮށްފައިވަނީ ޤާނޫނާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިންކަން ނުވަތަ ނޫންކަން ކަނޑައެޅުމަށްޓަކައި ބާއްވާ ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލީހަށް ހާޒިރުވެ ދައުލަތުގެ ފަރާތުން ވާހަކަ ދެއްކުމުގެ އިޚްތިޔާރު ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލް ނުވަތަ އޭނާ ކަނޑައަޅާ ފަރާތަކަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(ވ) ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައި ބަންދުކޮށްފައިވާ މީހަކު ބަންދުކޮށްފައިވަނީ ޤާނޫނާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިންކަން ނުވަތަ ނޫންކަން ކަނޑައެޅުމަށްޓަކައި ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހާ ފަނޑިޔާރެއްގެ ކުރިމައްޗަށް ހާޒިރުކޮށް ބާއްވާ ޝަރީޢަތުގެ އަޑުއެހުމަކީ، މި ޤާނޫނުގެ ބޭނުމަށްޓަކައި ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލީހެއް ކަމުގައި ބެލޭނެއެވެ. އަދި އެ މަޖިލީހުގައި އޭނާ ދޭ ބަޔާންތަކާއި ދައްކާ ވާހަކަތަކަކީ، އޭނާގެ މައްޗަށް އެ ކުށުގެ ދަޢުވާ ފަހުން އުފުލިއްޖެ ޙާލަތެއްގައި ބޭއްވޭ ޝަރީޢަތުގައި އޭނާއާ ދެކޮޅަށް ބޭނުންކުރެވޭނެ ހެކި ކަމުގައި ބެލޭނެއެވެ.

މާއްދާ 58. ބަންދާމެދު ގޮތެއް ކަނޑައެޅުމަށް ފަނޑިޔާރެއްގެ ކުރިމައްޗަށް ހާޒިރުކުރުން

ބަންދާމެދު ގޮތެއް ނިންމާއިރު ފަނޑިޔާރު ރިޢާޔަތްކުރަންޖެހޭ ކަންކަން: 59. ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައި ބަންދުކޮށްފައިވާ މީހަކު ބަންދުކޮށްފައިވަނީ ޤާނޫނާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިންކަން ނުވަތަ ނޫންކަން ކަނޑައެޅުމަށްޓަކައި ބާއްވާ ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލީހުގައި، އޭނާ ބަންދުކޮށްފައިވަނީ ޤާނޫނީ ހަމަތަކުގެމަތިންކަން ނުވަތަ ނޫންކަން ކޯޓުން ކަނޑައެޅުމުގައި، މައްސަލައިގައި ހިމެނޭ ދެފަރާތުން ހުށަހަޅާ ކަންތައްތަކަށް ފަނޑިޔާރު ރިޢާޔަތްކުރަންވާނެއެވެ. އޭގެ އިތުރުން، އަންނަނިވި ކަންކަމަށްވެސް ފަނޑިޔާރު ރިޢާޔަތްކުރަންވާނެއެވެ.(ހ) ކުށުގެ ބާވަތާއި، ކުށުގެ ކުޑަބޮޑުމިނާއި، ކުށް ކޮށްފައިވާ ޙާލަތާއި، ކުށް ކުރުމުގައި އަނިޔާވެރިކަން ހިމެނޭނަމަ އެކަން؛(ށ) އޭނާއާ ދެކޮޅަށް ހުށަހެޅިފައިވާ ހެކީގެ ބުރަދަން؛(ނ) އޭނާގެ ކުށުގެ ރެކޯޑް؛ (ރ) ކޯޓަށް ހާޒިރުވުމުގައި ވޭތުވެދިޔަ ތާނގައި ޢަމަލުކޮށްފައިވާ ގޮތް.

މާއްދާ 59. ބަންދާމެދު ގޮތެއް ނިންމާއިރު ފަނޑިޔާރު ރިޢާޔަތްކުރަންޖެހޭ ކަންކަން

ބަންދާމެދު ގޮތެއް ކަނޑައެޅުން: 60. (ހ) ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައި ބަންދުކޮށްފައިވާ މީހަކު ބަންދުކޮށްފައިވަނީ ޤާނޫނާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިންކަން ނުވަތަ ނޫންކަން ކަނޑައެޅުމަށްޓަކައި ބާއްވާ ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލީހުގައި، އޭނާ ބަންދުކޮށްފައިވަނީ ޤާނޫނީ ހަމަތަކުގެމަތިންތޯ ނުވަތަ ނޫންތޯ ކަނޑައެޅުމާއެކު، އަންނަނިވި އަމުރުތަކުގެ ތެރެއިން އަމުރެއް ފަނޑިޔާރު ނެރެންވާނެއެވެ.(1) މި މާއްދާގެ (ށ) ނުވަތަ (ބ) ގެ ދަށުން އޭނާ ބަންދުގައި ބެހެއްޓުމުގެ އަމުރެއް؛(2) މި މާއްދާގެ (ނ) ގެ ދަށުން އެއްވެސް ޝަރުޠެއް ނެތި އޭނާ ބަންދުން ދޫކުރުމުގެ އަމުރެއް؛(3) މި މާއްދާގެ (ރ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުގައިވާ ގޮތުގެމަތިން އޭނާ ކަފާލާތުގެ އުސޫލުން ދޫކުރުމުގެ އަމުރެއް؛(4) މި މާއްދާގެ (ރ) ގެ (2) ވަނަ ނަންބަރުގެ ދަށުން އޭނާ ޝަރުޠަކާއެކު ބަންދުން ދޫކުރުމުގެ އަމުރެއް.(ށ) ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައި މީހަކު ހައްޔަރުކޮށްފައިވަނީ ޤާނޫނާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިންކަން ނުވަތަ ނޫންކަން ކަނޑައެޅުމަށްޓަކައި ފަނޑިޔާރެއްގެ ކުރިމައްޗަށް ހާޒިރުކޮށްފައިވާ މީހާއާމެދު ތުހުމަތުކުރެވުނު ކުށް އޭނާ ކުރިކަމަށް ތުހުމަތުކުރެވޭ މިންވަރަށް ހެކި ހުރެއްޖެނަމަ، އަދި އޭނާ ބަންދުން ދޫކޮށްލައިފިނަމަ އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގެ ތެރެއިން ޙާލަތެއް މެދުވެރިވެދާނެ ކަމަށް ފަނޑިޔާރަށް ޤަބޫލުކުރެވިއްޖެ ޙާލަތެއްގައި، އޭނާގެ ޝަރީޢަތް ނިމެންދެން އޭނާ ބަންދުގައި ބަހައްޓަން ފަނޑިޔާރު އަމުރުކުރަންވާނެއެވެ.(1) އޭނާއާމެދު ތުހުމަތުކުރެވިފައިވާ މައްސަލައިގެ ހެކި ފޮރުވުމަށް ނުވަތަ އެ މައްސަލައިގައި ހެކިބަސް ދޭން ހުރި މީހަކަށް ނުފޫޒެއް ފޯރުވުމަށް އޭނާ މަސައްކަތްކޮށްފާނެ ކަމަށް ބެލެވުން؛ ނުވަތަ(2) އޭނާ ކޯޓަށް ހާޒިރުނުވެދާނެ ކަމަށް ބެލެވުން؛ ނުވަތަ(3) އޭނާ ފިލައިފާނެ ކަމަށް ބެލެވުން؛ ނުވަތަ(4) އޭނާ ބަންދުން ދޫކޮށްލައިފިނަމަ މުޖުތަމަޢުގެ ސަލާމަތަށް ނުރައްކަލެއް ކުރިމަތިވެދާނެ ކަމަށް ބެލެވުން.(ނ) ކުށުގެ ތުހުމަތުގައި ބަންދުކޮށްފައިވާ މީހާ ބަންދުކޮށްފައިވަނީ ޤާނޫނާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިންކަން ނުވަތަ ނޫންކަން ކަނޑައެޅުމުގައި، އޭނާ އެ ކުށް ކުރިކަމަށް ތުހުމަތުކުރެވޭ މިންވަރަށް ހެކި ލިބިފައި ނެތްނަމަ، އަދި މި މާއްދާގެ (ށ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުން ފެށިގެން (4) ވަނަ ނަންބަރުގެ ނިޔަލަށް ހުރި ނަންބަރުތަކުގައި ބަޔާންކުރާ ސަބަބެއް ނެތްނަމަ، އެއްވެސް ޝަރުޠަކާ ނުލައި އޭނާ ބަންދުން ދޫކޮށްލުމަށް އަންގަންވާނެއެވެ.(ރ) ކުށުގެ ތުހުމަތުގައި ބަންދުކޮށްފައިވާ މީހާ ބަންދުކޮށްފައިވަނީ ޤާނޫނާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިންކަން ނުވަތަ ނޫންކަން ކަނޑައެޅުމުގައި، މި މާއްދާގެ (ށ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުން ފެށިގެން (4) ވަނަ ނަންބަރުގެ ނިޔަލަށް ހުރި ނަންބަރުތަކުގައި ބަޔާންކުރާ ސަބަބެއް ނެތް ކަމުގައިވީނަމަވެސް، އޭނާއާމެދު ތުހުމަތުކުރެވުނު ކުށް އޭނާ ކުރިކަމަށް ތުހުމަތުކުރެވޭ މިންވަރަށް ހެކި ހުރެއްޖެނަމަ، އަންނަނިވި ގޮތްތަކުގެ ތެރެއިން ގޮތަކަށް އޭނާ ބަންދުން ދޫކޮށްލުމުގެ އިޚްތިޔާރު ފަނޑިޔާރަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(1) ކަފާލާތުގެ އުސޫލުން އޭނާ ބަންދުން ދޫކުރުމަށް؛ ނުވަތަ(2) ކޯޓުން ކަނޑައަޅާ ޝަރުޠުތަކަކާއެކު އޭނާ ބަންދުން ދޫކުރުމަށް.(ބ) ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައި ބަންދުކޮށްފައިވާ މީހާ ބަންދުކޮށްފައިވަނީ ޤާނޫނާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިންކަން ނުވަތަ ނޫންކަން ކަނޑައެޅުމުގައި، އޭނާ އެ ކުށް ކުރިކަމަށް ތުހުމަތުކުރެވޭ މިންވަރަށް އެކަށީގެންވާ ހެކި އެވަގުތު ނެތްކަމުގައިވިޔަސް، މި މާއްދާގެ (ށ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުން ފެށިގެން (4) ވަނަ ނަންބަރުގެ ނިޔަލަށް ހުރި ނަންބަރުތަކުގައި ބަޔާންކުރާ ސަބަބުތަކުގެ ތެރެއިން ސަބަބެއް އޮވެފައި، އޭނާގެ މައްޗަށް އެ މައްސަލައިގައި ތުހުމަތުކުރެވޭ ކޮންމެވެސް މިންވަރެއްގެ ހެކި ހުރެއްޖެނަމަ، މި ޤާނޫނުގެ 59 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކަންކަމަށް ފަނޑިޔާރު ރިޢާޔަތްކޮށް، 15 (ފަނަރަ) ދުވަހަށްވުރެ އިތުރުނުވާނެ ގޮތުގެމަތިން އޭނާ ބަންދުގައި ބެހެއްޓުމަށް އަމުރުކުރެވިދާނެއެވެ.(ޅ) މި މާއްދާގެ (ބ) ގެ ދަށުން ބަންދުކުރެވޭ މީހާގެ މައްޗަށް ތުހުމަތުކުރެވޭ ކުށަކީ ޖިނާއީ ބޮޑު ކުށެއް ކަމުގައިވެފައި، އެ މުއްދަތު ހަމަވުމަށްފަހު އޭނާ އިތުރަށް ބަންދުގައި ބެހެއްޓުމަށް ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއިން ބޭނުންނަމަ، އެ މުއްދަތު ހަމަވުމުގެ ކުރިން އޭނާ ފަނޑިޔާރެއްގެ ކުރިމައްޗަށް ހާޒިރުކުރުމުން، އިތުރު މުއްދަތަކަށް އޭނާ ބަންދުގައި ބެހެއްޓުމުގެ ހުއްދަ ދިނުމުގެ އިޚްތިޔާރު ފަނޑިޔާރަށް ލިބިގެންވެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް، އޭނާއާ އެކުށާ ގުޅުވައިދޭ އެކަށީގެންވާ މިންވަރެއްގެ ހެއްކެއް އެހާތަނަށްވެސް ލިބިފައިނުވާނަމަ، އެފަދައިން އިތުރުކޮށްދޭ މުއްދަތު، 15 (ފަނަރަ) ދުވަހަށްވުރެ އިތުރުވެގެންނުވާނެއެވެ.(ކ) މި މާއްދާގެ (ޅ) އެހެން އޮތްނަމަވެސް، އޭނާ ބަންދުކޮށްފައިވަނިކޮށް، އޭނާ އެ ކުށް ކުރިކަމަށް ތުހުމަތުކުރެވޭ މިންވަރަށް އެކަށީގެންވާ ހެކި ލިބިއްޖެނަމަ، އޭނާ 15 (ފަނަރަ) ދުވަހަށްވުރެ ދިގު މުއްދަތަކަށް، ނުވަތަ ޝަރީޢަތް ނިމެންދެން ބަންދުގައި ބެހެއްޓުމަށް އަމުރުކުރުމުގެ އިޚްތިޔާރު، ފަނޑިޔާރަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(އ) މި މާއްދާގެ ދަށުން ފަނޑިޔާރަކު އަމުރެއް ކުރުމުގައި، ޝަރީޢަތް ނިމެންދެން މީހަކު ބަންދުގައި ބަހައްޓަން ފަނޑިޔާރު ނިންމާނަމަ އެގޮތަށް ފެންނަ ސަބަބު، ނުވަތަ ޝަރީޢަތް ނިމެންދެން މީހަކު ބަންދުގައި ބަހައްޓަން ފަނޑިޔާރަށް ނުފެންނަނަމަ ނުފެންނަ ސަބަބު، ނުވަތަ މީހަކު ބަންދުން ދޫކޮށްލަން ނިންމައިފިނަމަ އޭނާ ބަންދުން ދޫކޮށްލަން ނިންމި ސަބަބު، ނުވަތަ ކަފާލާތުގެ ދަށުން ނުވަތަ ޝަރުޠަކާއެކު ދޫކޮށްލަށް ނިންމައިފިނަމަ، އެފަދައިން ނިންމި ސަބަބު، އެ އަމުރުގައި ބަޔާންކުރަންވާނެއެވެ.(ވ) މި މާއްދާގެ (ށ) ނުވަތަ (ކ) ގެ ދަށުން ޝަރީޢަތް ނިމެންދެން މީހަކު ބަންދުގައި ބަހައްޓަން ފަނޑިޔާރު ނިންމައިފިނަމަ، އެ ނިންމުން، ކޮންމެ 30 (ތިރީސް) ދުވަހަކުން މުރާޖަޢާކުރަންވާނެއެވެ. އަދި، އޭނާ އިތުރަށް ބަންދުގައި ބަހައްޓަންޖެހޭ ސަބަބެއް އޮތްތޯ ބެލުމަށްޓަކައި، އޭނާ ހައްޔަރުކޮށްފައިވާ ފަރާތުން، އޭނާ ކޯޓަށް ހާޒިރުކުރަންވާނެއެވެ.(މ) މި މާއްދާގެ (ވ) އެހެން އޮތްނަމަވެސް، އެ މާއްދާގައި ބަޔާންކުރާ މުއްދަތުގެ ކުރިންވެސް، މި މާއްދާގެ ދަށުން ޝަރީޢަތް ނިމެންދެން ބަންދުކޮށްފައިވާ މީހަކު، އޭނާގެ ޝަރީޢަތް ނިމެންދެން ބަންދުގައި ބަހައްޓަންޖެހޭ ސަބަބެއް ނެތްކަމަށް ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލަށް ފެނިއްޖެ ހިނދެއްގައި، އެ އަމުރު ބާޠިލުކުރުމަށް އެދި ކޯޓަށް ހުށަހެޅުމަކަށް މި މާއްދާ ހުރަހެއްނާޅައެވެ.(ފ)	ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައި ބަންދުކޮށްފައިވާ މީހަކު ބަންދުކޮށްފައިވަނީ ޤާނޫނާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިންކަން ނުވަތަ ނޫންކަން ކަނޑައެޅުމަށްޓަކައި ކޯޓަށް މައްސަލަ ހުށަހަޅާނެ އުސޫލުތަކާއި، އެފަދަ މައްސަލަތައް ބެލުމުގައި ކޯޓުން ޢަމަލުކުރާނެ ގޮތުގެ އުސޫލުތަކާއި، ޝަރީޢަތް ނިމެންދެން ބަންދުގައި ބެހެއްޓުމަށް އަމުރުކޮށްފައިވާ މީހުންގެ ބަންދުގެ އަމުރު މުރާޖަޢާކުރުމާގުޅޭ އުސޫލުތައް، މި ޤާނޫނުގެ ދަށުން ހަދާ ގަވާއިދުގައި ބަޔާންކުރަންވާނެއެވެ.

މާއްދާ 60. ބަންދާމެދު ގޮތެއް ކަނޑައެޅުން

ހަތްވަނަ ބާބު: ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކުރުން

ކަފާލާތުގެ ޙައްގު: 61. (ހ) ޖަލުގައި ބަންދުކުރުމުގެ އަދަބެއް ޤާނޫނުގައި ކަނޑައެޅިފައިވާ ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައި ބަންދުކޮށްފައިވާ މީހަކީ، ކަފާލާތުގެ ދަށުން ބަންދުން ދޫކޮށްދިނުމަށް ކޯޓުގައި އެދުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވާ މީހެކެވެ. އަދި ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކުރުމަށް ކޯޓުން ނިންމާފައިވާ މީހަކު އެއްވެސް ޙާލެއްގައި ބަންދުގައި ބަހައްޓައިގެންނުވާނެއެވެ.(ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) އެހެން އޮތްނަމަވެސް، ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫނުކުރެވޭނެ ކަމަށް މި ޤާނޫނުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައި ބަންދުކުރެވޭ މީހަކަށް، ކަފާލާތުގައި ދޫކޮށްދިނުމަށް އެދުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެނެއްނުވެއެވެ.(ނ) މި މާއްދާގެ (ހ) އެހެން އޮތްނަމަވެސް، ވަކި ފަރާތަކީ ޝަރުޠަކާ ނުލައި ބަންދުން ދޫކުރަންޖެހޭ ފަރާތެއް ކަމަށް މި ޤާނޫނުގައި ނުވަތަ އެހެން ޤާނޫނެއްގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ފަރާތެއްނަމަ، އެ ފަރާތެއްގެ މައްޗަށް ހިނގާނީ ކަފާލާތުގެ އުސޫލުގެ ބަދަލުގައި، އެކަމާބެހޭ ޚާއްޞަ އުސޫލެކެވެ.(ރ) ކަފާލާތުގެ ދަށުން ބަންދުން ދޫކުރެވުމުގެ ޙައްޤު އެއްވެސް ފަރާތަކަށް ލިބިދެނީ، އޭނާ ބަންދުން ދޫކުރުމުގެ ކުރިން ފުރިހަމަކުރަންޖެހޭ ކަންކަމާއި، ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކުރުމަށްފަހު ފުރިހަމަކުރަންޖެހޭ ކަންކަން ހިމެނޭހެން، ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކުރުމުގައި ފުރިހަމަކުރުމަށް ޝަރުޠުކުރެވޭ އެންމެހައި ކަންކަން ފުރިހަމަކުރާ ޙާލަތުގައި އެކަންޏެވެ.(ބ) މި މާއްދާގެ (ހ) އެހެން އޮތްނަމަވެސް، ކުށުގެ ތުހުމަތުގައި ބަންދުކުރެވިފައިވާ މީހަކީ އެއް ކުށަށްވުރެ ގިނަ ކުށުގެ ތުހުމަތުގައި ބަންދުކުރެވިފައިވާ ފަރާތެއް ކަމުގައިވެފައި، ކަފާލާތުގެ ދަށުން އޭނާ ދޫކުރުމަށް ކޯޓުން ނިންމާފައިވަނީ ހަމައެކަނި އޭގެ ތެރެއިން އެންމެ ކުށަކާ ގުޅޭގޮތުން ކަމުގައިވާނަމަ، ބަންދުން ދޫކުރެވުމުގެ ޙައްޤު އޭނާއަށް ލިބިގެނެއްނުވެއެވެ.

މާއްދާ 61. ކަފާލާތުގެ ޙައްގު

ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކުރާއިރު ފަނޑިޔާރު ރިޢާޔަތްކުރަންޖެހޭ ކަންކަން: 1-61. (ހ) މި ޤާނޫނުގެ 61 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކުރާ ޙާލަތްތަކުގައި، ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައި ބަންދުކުރެވޭ މީހަކު ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކުރަންވާނީ، މި ޤާނޫނުގެ 59 ވަނަ މާއްދާއާއި 60 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކަންކަމުގެ އިތުރުން، އަންނަނިވި ކަންކަމަށް ރިޢާޔަތްކުރުމާއެކު، އޭނާ އިތުރަށް ބަންދުގައި ބަހައްޓަންޖެހޭ ސަބަބެއް ނެތް ކަމަށް ފަނޑިޔާރަށް ޤަބޫލުކުރެވޭނަމައެވެ.(1) އޭނާއަކީ އޭގެ ކުރިން ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކޮށް، ކޯޓުން ކަނޑައަޅާފައިވާ ޝަރުޠަކާ ނުވަތަ ކޯޓުގެ އަމުރަކާ ޚިލާފުވެފައިވާ ފަރާތެއްކަން ނުވަތަ ނޫންކަން؛(2) މައްސަލައިގެ ޝަރީޢަތް ފެށުމަށް އެކަށީގެންވާ މިންވަރަށްވުރެ ގިނަ ވަގުތު ހޭދަވެދާނެކަން ނުވަތަ ނޫންކަން؛(3) އޭނާ ކުރިކަމަށް ތުހުމަތުކުރެވޭ ކުށަކީ، ބަންދުގައި ބަހައްޓަންޖެހޭ ސަބަބެއް އޮވެދާނެ ބޮޑު ކުށެއް ކަމުގައިވެފައި، އޭނާ ބަންދުން ދޫކޮށްލައިފިނަމަ، ކުށުގެ ޝިކާރައަކަށްވީ ފަރާތަށް އިތުރު ގެއްލުމެއް ލިބުމުގެ ފުރުޞަތު އޮތް މިންވަރު؛(4) އޭނާ އިތުރަށް ބަންދުގައި ބަހައްޓައިފިނަމަ، އޭނާއާ ދެކޮޅަށް ތުހުމަތުކުރެވޭ ކުށުގެ ދަޢުވާއަށް ދިފާޢު ތައްޔާރުކުރުމަށް ނޭދެވޭ އަސަރުކޮށްފާނެ މިންވަރު؛ އަދި(5) އޭނާ ކުރި ކުށުގެ ބާވަތަށް ބަލާއިރު، އަދި ތަޙްޤީޤު މަރުޙަލާގައި އޭނާ ޢަމަލުކޮށްފައިވާ ގޮތަށް ބަލާއިރު، އޭނާ ބަންދުން ދޫކޮށްލައިފިނަމަ އޭނާ ފިލައިފާނެ ކަމުގެ އިޙްތިމާލު ބޮޑުކަމަށް ބެލެވޭނެ ޙާލަތްތަކެއް ވާކަން ނުވަތަ ނުވާކަން.(ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކުރާ އެންމެހައި ކަންކަމަށް ވަކިވަކިން ރިޢާޔަތްކުރުމާއެކު، ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހާ ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކޮށްލަން ފަނޑިޔާރު ނިންމަންވާނީ، އޭނާ ބަންދުން ދޫކޮށްލުމަށް އޮތް މަޞްލަޙަތާއި، ކުށުގެ ޝިކާރައަކަށްވީ ފަރާތުގެ މަޞްލަޙަތާ، އަދި/ނުވަތަ މުޖުތަމަޢުގެ ޢާންމު މަޞްލަޙަތާ އަޅައިބަލާއިރު، އޭނާ ބަންދުން ދޫކޮށްލައިފިނަމަ އޭގެ ސަބަބުން ކުށުގެ ޝިކާރައަކަށްވީ ފަރާތުގެ މަޞްލަޙަތަށް އަދި/ނުވަތަ މުޖުތަމަޢުގެ ޢާންމު މަޞްލަޙަތަށް އުނިކަމެއް ނާންނާނެ ކަމަށް ބުރަވެވޭ ސަބަބުތަކެއް ހުރިނަމައެވެ.

މާއްދާ 1-61. ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކުރާއިރު ފަނޑިޔާރު ރިޢާޔަތްކުރަންޖެހޭ ކަންކަން 

ބަަންދުގައި ބަހައްޓަންޖެހޭ ސަބަބެއް އޮވެދާނެ ބޮޑު ކުށެއް: 2-61. (ހ) މި ޤާނޫނުގެ 1-61 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) އެހެން އޮތްނަމަވެސް، ކުށުގެ ތުހުމަތުގައި ބަންދުކުރެވޭ މީހަކީ، ބަންދުގައި ބަހައްޓަންޖެހޭ ސަބަބެއް އޮވެދާނެ ބޮޑު ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައި ބަންދުކުރެވިފައިވާ މީހެއް ކަމުގައިވާނަމަ، އޭނާ ބަންދުން ދޫކޮށްލަންޖެހޭ ސަބަބެއް އޮތްކަން އޭނާއަށް ސާބިތުކޮށްދެވިއްޖެ ޙާލަތެއްގައި މެނުވީ، އެފަދަ ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައި ބަންދުކުރެވިފައިވާ މީހަކު ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކޮށްގެންނުވާނެއެވެ.(ށ) މި ޤާނޫނުގެ ބޭނުމަށްޓަކައި ބަންދުގައި ބަހައްޓަންޖެހޭ ސަބަބެއް އޮވެދާނެ ބޮޑު ކުށެއް ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އަންނަނިވި ކުށްތަކުގެ ތެރެއިން ކުށަކަށެވެ.(1) ޖިނާޔަތުގެ 1 ވަނަ އަދި 2 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެއް ؛(2) އުމުރަށް ޖަލަށްލުމުގެ އަދަބު ކަނޑައެޅިފައިވާ ކުށެއް؛(3) ގެވެށި އަނިޔާގެ ބޮޑު ޢަމަލެއް އެކުލެވޭ ކުށެއް ؛(4) އަނިޔާވެރި ޢަމަލެއް އެކުލެވޭ ޖިނާއީ ބޮޑު ކުށެއް.

މާއްދާ 2-61. ބަންދުގައި ބަހައްޓަންޖެހޭ ސަބަބެއް އޮވެދާނެ ބޮޑު ކުށެއް 

ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކުރެވިދާނެ ގޮތްތައް: 62. (ހ) ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައި ބަންދުކޮށްފައިވާ މީހަކު މި ޤާނޫނުގެ 61 ވަނަ މާއްދާގައިވާ ގޮތުގެމަތިން ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކުރުމުގައި އަންނަނިވި ގޮތްތަކުގެ ތެރެއިން ގޮތަކަށް އެ މީހަކު ދޫކުރެވިދާނެއެވެ.(1) ފައިސާ ބެހެއްޓުމަށްފަހު ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކުރުން؛(2) މީހަކު ޖާމިނުވުމުން ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކުރުން.(ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކުރާ ގޮތްތަކުގެ ތެރެއިން ގޮތަކަށް މީހަކު ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކުރާއިރު، ޝަރުޠަކާ ނުލައިވެސް، ޝަރުޠަކާއެކުވެސް އެ މީހަކު ދޫކުރުމުގެ އިޚްތިޔާރު ފަނޑިޔާރަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(ނ) ބަންދުގައިވާ މީހަކު، ވަކި ޝަރުޠުތަކަކާއެކު ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކޮށްލުމަށް މި މާއްދާގެ (ށ) ގެ ދަށުން ކޯޓުން ނިންމާ ޙާލަތުގައި، އެފަދައިން ކަނޑައަޅާ ޝަރުޠުތައް ވާންވާނީ، ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކޮށްލެވޭ މީހާގެ މައްޗަށް ކަނޑައެޅޭ، އެކަށީގެންވާ، އަދި އޭނާ ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކޮށްލުމަށް ނިންމާ ސަބަބާ ސީދާގުޅޭ، ޢަމަލީގޮތުން ފުރިހަމަކުރެވޭނެ ޝަރުޠުތަކެއް ކަމުގައެވެ.

މާއްދާ 62. ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކުރެވިދާނެ ގޮތްތައް

ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫނުކުރެވޭނެ މައްސަލަތައް: 63. އަންނަނިވި ބާވަތުގެ މައްސަލަތަކުގައި ބަންދުކޮށްފައިވާ މީހަކު ކަފާލާތުގެ އުސޫލުން ދުލެއްނުކުރެވޭނެއެވެ.(ހ) ޤަޞްދުގައި މީހަކު މެރިކަމަށް ތުހުމަތުކުރެވޭ މައްސަލަތައް؛(ށ) މީހަކު މަރާލެވިދާފަދަ ހަތިޔާރަކުން މީހަކަށް ޙަމަލާދީ، އެ މީހަކަށް ނުރައްކާތެރި ހާނިއްކައެއް ކޮށްފައިވާކަމަށް ތުހުމަތުކުރެވޭ މައްސަލަތައް؛(ނ) ޓެރަރިޒަމްގެ ޢަމަލެއް ހިންގިކަމަށް ތުހުމަތުކުރެވޭ މައްސަލަތައް؛(ރ) ދައުލަތުގެ މިނިވަންކަމާއި އިސްތިޤްލާލަށް ގެއްލުންވާފަދަ ޢަމަލެއް ހިންގިކަމަށް ތުހުމަތުކުރެވޭ މައްސަލަތައް؛(ބ) މަސްތުވާތަކެތި ޓްރެފިކްކުރުމުގެ ކުށުގެ މައްސަލަތައް؛(ޅ) ކުޑަކުއްޖަކަށް ޖިންސީ ގޯނާކުރުމުގެ ކުށްކުށުގެ މައްސަލަތައް؛(ކ) ކަފާލާތުގައި ދޫނުކުރެވޭނެކަމަށް އެހެން ޤާނޫނަކުން ކަނޑައަޅާފައިވާ މައްސަލަތައް.

މާއްދާ 63. ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫނުކުރެވޭނެ މައްސަލަތައް

މީހަކު ޖާމިނުވުމުން ބަންދުން ދޫކުރުން: 64. (ހ) ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައި ބަންދުކޮށްފައި ހުރި މީހަކު ބަންދުން ދޫކުރުމަށްޓަކައި، މި މާއްދާގެ (ށ) ގައި ބަޔާންކުރާ ޝަރުޠުތައް ފުރިހަމަވާ މީހަކު ޔަޤީންކަންދީ ޖާމިނުވެއްޖެނަމަ، އޭނާ ކަފާލާތުގެ ދަށުން ބަންދުން ދޫކޮށްލުމަށް ފަނޑިޔާރަށް އަމުރުކުރެވިދާނެއެވެ.(ށ) ބަންދުގައިހުރި މީހަކަށް ޖާމިނުވާ މީހެއްގެ ކިބައިގައި އަންނަނިވި ޝަރުޠުތައް ފުރިހަމަވާންވާނެއެވެ.(1) ޢުމުރުން 21 (އެކާވީސް) އަހަރު ވެފައިވާ މީހަކު ކަމުގައިވުން؛(2) އަމިއްލަ ދިރިއުޅުމުގައި ޒިންމާ ނެގުމުގެ އިޚްތިޔާރު ލިބިފައިވާ މީހަކު ކަމުގައިވުން؛(3) ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހާގެ ޤާނޫނީ ވަކީލު ކަމުގައިނުވުން؛(4) ކޯޓެއްގައި އެއްވެސް ޖިނާއީ ދަޢުވާއެއް ހިނގަމުންދާ މީހެއްކަމުގައި ނުވުން؛(5) ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަކުން ތަޙްޤީޤުކުރަމުންދާ ޖިނާއީ މައްސަލައެއްގައި ތުހުމަތުކުރެވޭ ފަރާތެއް ކަމުގައިނުވުން؛(6) އިފްލާސްކުރެވިފައިވާ ނުވަތަ އަދާކުރަންޖެހޭ ސާބިތު ދަރަންޏެއް އޮތް މީހެއް ކަމުގައިނުވުން؛(7) ޖިނާއީ ކުށެއް ސާބިތުވެގެން ޝަރުޢީ ޙުކުމެއް ތަންފީޛުކުރަމުންދާ ނުވަތަ ތަންފީޛުކުރަންޖެހޭ މީހެއް ކަމުގައި ނުވުން؛(8) އޭނާ ޖާމިނުވެގެން، ކަފާލާތުގައި ދޫކޮށްފައިވާ އެއްވެސް މީހަކު ފިލާފައިނުވުން؛(9) ކަފާލާތުގެ އިޤުރާރާ ޚިލާފުވެފައިވާ މީހަކު ކަމުގައިނުވުން.(ނ) ޢުމުރުން 18 (އަށާރަ) އަހަރުނުވާ ކުއްޖަކު ނުވަތަ އަމިއްލަ ދިރިއުޅުމުގައި ޒިންމާ ނެގުމުގެ އިޚްތިޔާރު ލިބިފައިނުވާ މީހަކު ކަފާލާތުގައި ދޫކުރެވޭނީ، އެ ކުއްޖެއްގެ ނުވަތަ އެ މީހެއްގެ މަންމަ ނުވަތަ ބައްޕަ ނުވަތަ ޒިންމާދާރު ބަލަދުވެރިޔަކު ނުވަތަ އެނޫންވެސް އެފަދަ ކުއްޖަކު ނުވަތަ މީހަކު ބެލެހެއްޓުމާ ޙަވާލުވެހުރި ފަރާތުން ދޭ ޔަޤީންކަމެއްގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށެވެ.(ރ) ބަންދުގައިހުރި މީހަކަށް ޖާމިނުވާ މީހަކީ އެކަން ކުރެވިދާނެ މީހެއް ކަމުގައި މި މާއްދާގެ (ށ) އަށް ރިޢާޔަތްކޮށް ފަނޑިޔާރު ކަނޑައެޅުމުން، އަންނަނިވި ކަންކަން ހިމެނޭ އިޤްރާރެއްގައި އޭނާ ސޮއިކުރަންވާނެއެވެ.(1) ބަންދުގައިހުރި މީހާ ބަންދުން ދޫކޮށްލާފައި ހުންނައިރު އޭނާ ކުށެއް ކުރިޔަނުދީ ބަލަހައްޓާނެކަން؛ އަދި(2) އޭނާއާމެދު ތުހުމަތުކުރެވިފައިވާ ކުށުގެ ތަޙްޤީޤަށްޓަކައި ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއިން އަންގާ ތަންތަނަށް އޭނާ ހާޒިރުކުރާނެކަން؛ އަދި(3) ޝަރީޢަތުގެ މަރުޙަލާގައި ކޯޓަށް ހާޒިރުވާންޖެހޭ ގަޑިއަށް އޭނާ ކޯޓަށް ހާޒިރުކުރާނެކަން.(ބ) މި މާއްދާގެ (ރ) ގައި ބަޔާންކުރާ ޝަރުޠުތަކުގެ އިތުރުން، އަންނަނިވި ޝަރުޠުތަކުގެ ތެރެއިން ޝަރުޠެއް ނުވަތަ ޝަރުޠުތަކެއް ކަނޑައެޅުމުގެ އިޚްތިޔާރުވެސް ފަނޑިޔާރަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(1) ވަޒީފާގައި ދެމިހުރުމަށް ނުވަތަ ވަޒީފާއެއް ނެތްނަމަ ވަޒީފާއެއް ހޯދުމަށް ޢަމަލީގޮތުން މަސައްކަތްކުރުން؛(2) ތަޢުލީމީ ޕްރޮގްރާމެއްގައި ބައިވެރިވުމަށް ނުވަތަ ބައިވެރިވެފައިވާ ޕްރޮގްރާމެއް ފުރިހަމަކުރުމަށް؛(3) ދަތުރުފަތުރުކުރުމާއި، އުޅޭނޫޅޭ ތަންތަނާއި، މީހުންނާ މުޢާމަލާތްކުރުމުގައި ކޯޓުން ކަނޑައަޅާ ގޮތަށް ޢަމަލުކުރުން؛(4) ކުރި ކުށުގެ ސަބަބުން ގެއްލުން ލިބުނު މީހާއާއި ނުވަތަ މީހުންނާއި، އެ މައްސަލައިގައި ހެކިބަސްދޭނެކަމަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ މީހުންނާ މުޢާމަލާތްނުކުރުމާއި ބައްދަލުނުކުރުން؛(5) ކަނޑައަޅާފައިވާ އިދާރާއަކަށް ގަވާއިދުން ރިޕޯޓުކުރުން؛(6) ގޭގައި ހުރުމަށް ކަނޑައަޅާފައިވާ ވަގުތުގައި އެގޮތަށް ޢަމަލުކުރުން؛(7) ޞިއްޙީ ނުވަތަ ނަފްސާނީ ނުވަތަ މަސްތުވާތަކެތިން ދުރުހެލިވުމުގެ ފަރުވާ ލިބިގަތުމަށާއި، އަދި ކޯޓުން ކަނޑައަޅައިފިނަމަ އެ ކަނޑައަޅާ ޞިއްޙީ ނުވަތަ ނަފްސާނީ ނުވަތަ މަސްތުވާތަކެތީގެ ފަރުވާދޭ މަރުކަޒެއްގައި ހުރެ އެ މަރުކަޒުން ފަރުވާ ލިބިގަތުމަށް؛(8) ތަޢުލީމު ޙާޞިލުކުރުމަށް ނުވަތަ ވަޒީފާ އަދާކުރުމަށް ނުވަތަ އެނޫންވެސް އެހެން ބޭނުމެއްގައި ބަންދުން ދޫކޮށްފައިވާނަމަ، ކަނޑައަޅާ ވަގުތެއްގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ތަނަށް ބަންދުގައި ހުރުމަށް އެނބުރި އައުން.(ޅ) ބަންދުގައިހުރި މީހަކު ކަފާލާތުގެ އުސޫލުން ބަންދުން ދޫކުރުމަށްޓަކައި، ބަންދުގައި ހުރިމީހާއަށް ޖާމިނުވާ މީހާ، އޭނާގެ އިޤްރާރާ ޚިލާފުވެއްޖެނަމަ އޭނާ އެކުރަނީ ކުށެކެވެ. ބަންދުން ދޫކޮށްލެވުނު މީހާ ފިލައިފިނަމަ ނުވަތަ ޖާމިނުވާ މީހާ އޭނާގެ އިޤްރާރާ ޚިލާފުވެއްޖެނަމަ، އެ ޚިލާފުވި ޚިލާފުވުމުގެ ކުޑަ ބޮޑު މިނަށް ބަލައި، ޖާމިނުވި މީހާއަށް އަންނަނިވި އަދަބުތަކުގެ ތެރެއިން އަދަބެއް ދިނުމުގެ އިޚްތިޔާރު ކޯޓަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(1) 1 (އެކެއް) އަހަރު ދުވަހަށްވުރެ ދިގުނޫން މުއްދަތަކަށް ޖަލަށްލުން؛(2) 2 (ދޭއް) އަހަރު ދުވަހަށްވުރެ ދިގުނޫން މުއްދަތަކަށް ގޭގައި ބަންދުކުރުން؛(3) -/15,000 (ފަނަރަހާސް) ރުފިޔާއަށްވުރެ ބޮޑުނޫން ޢަދަދަކުން ޖޫރިމަނާކުރުން؛(4) ބަންދުގައި ހުރި މީހަކު ކަފާލާތުގެ އުސޫލުން ދޫކުރުމުގައި، ވަކި މުއްދަތެއް ވަންދެން ޖާމިނު ނުވެވޭނެކަމަށް ކަނޑައެޅުން.(ކ) ބަންދުގައިހުރި މީހަކު ކަފާލާތުގެ އުސޫލުން ބަންދުން ދޫކޮށްފައިވަނިކޮށް، އޭނާއަށް ޖާމިނުވި މީހާ އޭނާގެ އިޤްރާރާ ޚިލާފުވެއްޖެނަމަ، ނުވަތަ ބަންދުން ދޫކުރެވިފައިވާ މީހާ ފިލައިފިނަމަ، ބަންދުން ދޫކުރެވިފައިވާ މީހާ ހައްޔަރުކުރުމުގެ އަމުރެއް ކޯޓުން ނެރެންވާނެއެވެ. އަދި އޭނާ ހައްޔަރުކުރެވުމުން، އޭނާގެ މައްޗަށް ތުހުމަތުކުރެވިފައިވާ މައްސަލަ ވަކިގޮތަކަށް ނިމެންދެން އޭނާ ބަންދުގައި ބެހެއްޓުމަށް އަމުރުކުރުމުގެ އިޚްތިޔާރު ފަނޑިޔާރަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(އ) މި މާއްދާގެ (ރ) އާއި (ބ) ގެ ދަށުން ކޯޓުން ކަނޑައަޅާ ޝަރުޠުތަކާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިން ބަންދުން ދޫކޮށްލާ މީހާ ޢަމަލުކުރަމުންދާކަން ކަށަވަރުކުރުމަށްޓަކައި އޭނާއަށް ޖާމިނުވާ ފަރާތުން ކުރެވެން ހުރި އެންމެހައި މަސައްކަތެއް ކުރަންވާނެއެވެ.

މާއްދާ 64. މީހަކު ޖާމިނުވުމުން ބަންދުން ދޫކުރުން

ފައިސާ ބެހެއްޓުމަށްފަހު ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކުރުން: 65. (ހ) ުށެއްގެ ތުހުމަތުގައި ބަންދުކޮށްފައިވާ މީހަކު މި ޤާނޫނުގެ 62 ވަނަ މާއްދާގެ (ހ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުގެ ދަށުން ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކުރުމަށް ކަނޑައަޅާނަމަ، ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހާ ނުވަތަ އޭނާގެ ފަރާތުން އެހެން މީހަކު، ކޯޓުން ކަނޑައަޅާ ޢަދަދެއްގެ ފައިސާ ކަފާލާތުގެ ގޮތުގައި ބަހައްޓައިފިނަމަ، އޭނާ ކަފާލާތުގެ ދަށުން ބަންދުން ދޫކޮށްލުމަށް ފަނޑިޔާރަށް އަމުރުކުރެވިދާނެއެވެ.(ށ) މި ޤާނޫނުގެ 64 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން ކޯޓުން ކަނޑައަޅާ ޝަރުޠުތައް ޤަބޫލުކުރާކަމަށާއި، ކޯޓުން އިތުރު ޝަރުޠުތަކެއް ކަނޑައަޅާނަމަ އެ ޝަރުޠުތައްވެސް ޤަބޫލުކުރާކަމަށާއި، އެއިން ޝަރުޠަކާ އެ މީހަކު ޚިލާފުވެއްޖެނަމަ، ކަފާލާތުގެ ގޮތުގައި އެ މީހަކު ބަހައްޓާފައިވާ ފައިސާ ދައުލަތަށް ނެގޭނެކަން ކަފާލާތު ލިބިދޭ މީހާއަށް ނުވަތަ އޭނާގެ ފަރާތުން ފައިސާ ބެހެއްޓި މީހާއަށް ކޯޓުން އަންގައި، ކަފާލާތު ލިބިދޭ މީހާ ނުވަތަ އޭނާގެ ފަރާތުން ފައިސާ ބެހެއްޓި މީހާ ސޮއިކުރާ އިޤްރާރުގައި އެކަން ބަޔާންކުރަންވާނެއެވެ.(ނ) މި މާއްދާގެ ދަށުން ބަންދުން ދޫކުރެވޭ މީހާ ފިލައިފިނަމަ، ނުވަތަ ކަފާލާތުގެ ގޮތުގައި ފައިސާ ބެހެއްޓި މީހާ އޭނާގެ އިޤްރާރާ ޚިލާފުވެއްޖެނަމަ، ބަންދުން ދޫކުރެވިފައިވާ މީހާ ހައްޔަރުކުރުމުގެ އަމުރެއް ކޯޓުން ނެރެންވާނެއެވެ. އަދި އޭނާ ހައްޔަރުކުރެވުމުން، އޭނާގެ މައްޗަށް ތުހުމަތުކުރެވިފައިވާ މައްސަލަ ވަކިގޮތަކަށް ނިމެންދެން އޭނާ ބަންދުގައި ބެހެއްޓުމަށް އަމުރު ކުރުމުގެ އިޚްތިޔާރު ފަނޑިޔާރަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(ރ) މި މާއްދާގެ ދަށުން ކަފާލާތުގެ ގޮތުގައި ފައިސާ ބަހައްޓާ މީހަކު މައްސަލަ ނިމޭއިރު ކަފާލާތުގެ އިޤްރާރާ ޚިލާފުވެފައިނުވާނަމަ، އެ ފައިސާ ވީއެންމެ އަވަހަކަށް ކޯޓުން އޭނާއަށް ރައްދުކުރަންވާނެއެވެ.(ބ) ޖިނާއީ ކުށެއް ސާބިތުވާކަމަށް ޙުކުމްކޮށްފައިވާ މީހަކު މި ޤާނޫނުގެ 1-201 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކޮށްދިނުމަށް އެދި ހުށަހަޅާ ޙާލަތުގައި ކަފާލާތުގެ ގޮތުގައި ފައިސާ ބެހެއްޓުމަށްފަހު އޭނާ ދޫކޮށްލުމަށް ފަނޑިޔާރު ކަނޑައަޅާނަމަ، ކުށެއް ސާބިތުވުމުގެ ކުރިން ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައި ބަންދުކޮށްފައިވާ މީހަކު ކަފާލާތުގެ ގޮތުގައި ބެހެއްޓުމަށް ކޯޓުން ކަނޑައަޅާ ފައިސާގެ ޢަދަދަށްވުރެ މަތީ ޢަދަދެއް ފަނޑިޔާރަށް ކަނޑައެޅިދާނެއެވެ.(1) ކުށުގެ ބާވަތާއި، ކުށުގެ ކުޑަބޮޑުމިނާއި، ކުށް ކޮށްފައިވާ ޙާލަތާއި، ކުށް ކުރުމުގައި އަނިޔާވެރިކަން ހިމެނޭނަމަ އެކަން؛(2) އޭނާ ބަންދުން ދޫކޮށްލައިފިނަމަ މުޖުތަމަޢުގެ ސަލާމަތަށް އޮތް ނުރައްކާ؛(3) އޭނާގެ ކުށުގެ ރެކޯޑު؛(4) އޭނާ ހުށަހަޅާފައިވާ އިސްތިއުނާފަކީ އެކަށީގެންވާ އަސާސެއްގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް ހުށަހަޅައި، ކާމިޔާބުކުރެވޭނެ ކަމުގެ އެކަށީގެންވާ ފުރުޞަތެއް އޮތް އިސްތިއުނާފެއްކަން؛(5) އޭނާގެ މައްޗަށް ކަނޑައަޅާފައިވާ އަދަބުގެ ކުޑަބޮޑުމިން؛(6) އޭނާ ފިލައިފާނެ ކަމަށް ބެލެވޭ މިންވަރު.(ޅ) މި މާއްދާގެ (ބ) ގެ ދަށުން ކަފާލާތުގެ ގޮތުގައި ފައިސާ ބަހައްޓާނެ ޢަދަދުތައް ކަނޑައަޅާނެ ގޮތުގެ އުސޫލުތަކާއި، އިޖުރާއަތު، މި ޤާނޫނުގެ 69 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކުރާ ކަފާލާތާގުޅޭ ގަވާއިދުގައި ބަޔާންކުރަންވާނެއެވެ.

މާއްދާ 65. ފައިސާ ބެހެއްޓުމަށްފަހު ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކުރުން

ކޯޓުން ކަނޑައަޅާ އިތުރު ޝަރުޠަކާއެކު ބަންދުން ދޫކުރުން: 66. (ހ) ބަންދުގައި ހުރި މީހާ ދޫކޮށްލާފައި ހުންނައިރު އޭނާ އިތުރު ކުށެއް ނުކުރާނެ ކަމަށާއި، ތަޙްޤީޤު މަރުޙަލާގައި ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއިން ހާޒިރުވާން އަންގާ ތަންތަނަށް އޭނާ ހާޒިރުވާނެ ކަމަށާއި، ޝަރީޢަތުގެ މަރުޙަލާގައި ކޯޓަށް ހާޒިރުވާންޖެހޭ ގަޑިއަށް އޭނާ ހާޒިރުވާނެ ކަމަށާއި، ކޯޓުން އިތުރު ޝަރުޠުތަކެއް ކަނޑައަޅާނަމަ އެ ޝަރުޠުތައްވެސް ޤަބޫލުކުރާކަމަށް ބަންދުގައި ހުރި މީހާ އިޤްރާރުވެ ސޮއިކުރުމުން، އޭނާ ބަންދުން ދޫކޮށްލުމަށް ފަނޑިޔާރަށް އަމުރު ނެރެވިދާނެއެވެ.(ށ) މި މާއްދާގެ ދަށުން ބަންދުން ދޫކުރެވޭ މީހަކު ބަންދުން ދޫކުރާއިރު ކަނޑައެޅިފައިވާ ޝަރުޠަކާ ޚިލާފުވެއްޖެނަމަ އަލުން ބަންދުކުރެވޭނެކަން ބަންދުގައި ހުރި މީހާ ސޮއިކުރާ އިޤްރާރުގައި ބަޔާންކުރަންވާނެއެވެ. އަދި ތިރީގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ޝަރުޠުތަކުގެ ތެރެއިން ޝަރުޠެއް ނުވަތަ ޝަރުޠުތަކެއް ކަނޑައެޅުމުގެ އިޚްތިޔާރު ފަނޑިޔާރަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(1) ބަންދުން ދޫކޮށްލާފައި ހުންނައިރު އެއްވެސް ޤާނޫނަކާ ޚިލާފު ޢަމަލެއް ނުވަތަ އިތުރު ކުށެއް ނުކުރުމަށް؛(2) ތަޙްޤީޤު މަރުޙަލާގައި ތަޙްޤީޤުކުރާ ފަރާތުން ހާޒިރުވާން އަންގާ ތަންތަނަށް ހާޒިރުވުމަށް؛(3) ޝަރީޢަތުގެ މަރުޙަލާގައި ކޯޓަށް ހާޒިރުވާންޖެހޭ ގަޑިއަށް ކޯޓަށް ހާޒިރުވުމަށް؛(4) ވަޒީފާގައި ދެމިހުރުމަށް ނުވަތަ ވަޒީފާއެއް ނެތްނަމަ ވަޒީފާއެއް ހޯދުމަށް ޢަމަލީގޮތުން މަސައްކަތް ކުރުމަށް؛(5) ތަޢުލީމީ ޕްރޮގްރާމެއްގައި ބައިވެރިވުމަށް ނުވަތަ ބައިވެރިވެފައިވާ ޕްރޮގްރާމެއް ކުރިއަށްގެންދިޔުމަށް؛(6) ދަތުރު ފަތުރުކުރުމާއި، އުޅޭނޫޅޭ ތަންތަނާއި، މީހުންނާ މުޢާމަލާތްކުރުމާމެދު ކޯޓުން ކަނޑައަޅާ ގޮތަށް ޢަމަލުކުރުމަށް؛(7) އޭނާ ކުރި ކުށުގެ ސަބަބުން ގެއްލުން ލިބުނު މީހާއާއި، އަދި އެ މައްސަލައިގައި ހެކިބަސް ދޭނެ ކަމަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ އެންމެހައި މީހުންނާ މުޢާމަލާތްނުކުރުމާއި ބައްދަލުނުކުރުމަށް؛(8) ކަނޑައަޅާފައިވާ ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަކަށް ނުވަތަ އެހެންވެސް އިދާރާއަކަށް ގަވާއިދުން ރިޕޯޓު ކުރުމަށް؛(9) ގޭގައި ހުރުމަށް ކަނޑައަޅައި އަންގާފައިވާ ވަގުތުގައި އެގޮތަށް ޢަމަލުކުރުމަށް؛(10) ލިބެންހުރި ޞިއްޙީ ނުވަތަ ނަފްސާނީ ފަރުވާ ލިބިގަތުމަށާއި، އަދި ކޯޓުން ކަނޑައަޅައިފިނަމަ އެ ކަނޑައަޅާ ޞިއްޙީ، ނުވަތަ ނަފްސާނީ ފަރުވާދޭ މަރުކަޒެއްގައި ހުރެ އެ މަރުކަޒަކުން ފަރުވާ ލިބިގަތުމަށް؛(11) ތަޢުލީމު ޙާޞިލުކުރުމަށް ނުވަތަ ވަޒީފާ އަދާކުރުމަށްޓަކައި، ނުވަތަ އެނޫންވެސް އެހެން ބޭނުމެއްގައި ދޫކުރުމަށްފަހު، ކަނޑައަޅާ ވަކި ވަގުތެއްގައި، ކަނޑައަޅާފައިވާ ވަކި ތަނަކަށް ބަންދުގައި ހުރުމަށް އެނބުރި އައުމަށް.(ނ) މި މާއްދާގެ ދަށުން ބަންދުން ދޫކުރާ މީހާ ފިލައިފިނަމަ ނުވަތަ އޭނާ ވެފައިވާ އިޤްރާރާ ޚިލާފުވެއްޖެނަމަ، އޭނާ ހައްޔަރުކުރުމުގެ އަމުރެއް ކޯޓުން ނެރެވިދާނެއެވެ. އަދި އޭނާ ހައްޔަރުކުރެވުމުން، އޭނާގެ މައްޗަށް ތުހުމަތުކުރެވިފައިވާ މައްސަލަ ޝަރީޢަތުން ވަކިގޮތަކަށް ނިމެންދެން އޭނާ ބަންދުގައި ބެހެއްޓުމަށް އަމުރުކުރުމުގެ އިޚްތިޔާރު ފަނޑިޔާރަށް ލިބިގެންވެއެވެ.

މާއްދާ 66. ކޯޓުން ކަނޑައަޅާ އިތުރު ޝަރުޠަކާއެކު ބަންދުން ދޫކުރުން

އަދަބު ކަނޑައަޅަންދެން ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކުރުން: 1-66. (ހ) ޖިނާއީ ކުށެއްގެ ދަޢުވާ އުފުލިފައިވާ މީހެއްގެ މައްޗަށް ޝަރީޢަތް ހިންގުމަށްފަހު އޭނާގެ މައްޗަށް ކުށް ސާބިތުވާކަމަށް ކޯޓުން ޙުކުމްކޮށްފިނަމަ، ނުވަތަ ކުށަށް އިޢުތިރާފުވުމުގެ ސަބަބުން އޭނާގެ މައްޗަށް އެ ކުށް ސާބިތުވާކަމަށް ކޯޓުން ޙުކުމްކޮށްފިނަމަ، މި މާއްދާގެ (ށ) ގައި ބަޔާންކުރާ ޙާލަތުގައި މެނުވީ، އޭނާ ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކޮށްގެންނުވާނެއެވެ.(ށ) ޖިނާއީ ކުށެއްގެ ދަޢުވާ އުފުލިފައިވާ މީހެއްގެ މައްޗަށް ކުށް ސާބިތުވާކަމަށް ކޯޓުން ޙުކުމްކުރި ނަމަވެސް އޭނާގެ މައްޗަށް ކަނޑައަޅާ އަދަބު ކަނޑައަޅަނީ، މި ޤާނޫނުގެ 160 ވަނަ މާއްދާގައިވާ ގޮތުގެމަތިން ޝަރީޢަތުގެ ވަކި މަޖިލީހެއްގައި ކަމަށްވާނަމަ، އޭނާ ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކޮށްލުމަކީ ޢަދުލު އިންޞާފު ޤާއިމުކުރުމަށް މުހިންމު ކަމެއް ކަމުގައި މަދަނީ މިންގަނޑުން އޭނާ ކޯޓަށް ސާބިތުކޮށްދީފިނަމަ، މި މާއްދާގައި ބަޔާންކުރާ ގޮތުގެމަތިން އޭނާ ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކުރެވިދާނެއެވެ.(ނ) މި މާއްދާގެ (ށ) ގައި ބަޔާންކުރާ ފަރާތެއް ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކޮށްލުމަކީ ޢަދުލު އިންޞާފު ޤާއިމުކުރުމަށް މުހިންމު ކަމެއްކަން ސާބިތުކޮށްދިނުމުގެ ޒިންމާ އޮންނާނީ ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކޮށްދިނުމަށް އެދޭ މީހާއަށެވެ.(ރ) މި މާއްދާގެ (ށ) ގައި ބަޔާންކުރާ ފަރާތެއް ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކޮށްލުމަކީ ޢަދުލު އިންޞާފު ޤާއިމުކުރުމަށް މުހިންމު ކަމެއް ކަމަށް ކަނޑައެޅުމުގައި، ކޯޓުން ރިޢާޔަތްކުރަންވާނީ، މި ޤާނޫނުގެ 1-61 ވަނަ މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކުރާ ކަންކަމުގެ އިތުރުން، އެ ފަރާތް ބަންދުގައި ބެހެއްޓުމަކީ އެކަށީގެންނުވާ ބުރައެއް އެ ފަރާތުން އުފުލަން މެދުވެރިވާނެ ޙާލަތެއްކަން އެ ފަރާތުން ކޯޓަށް ސާބިތުކޮށް ދީފައިވާކަމުގެ މައްޗަށެވެ.(ބ) ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކޮށްލަން އެދޭ މީހާގެ މައްޗަށް ޙުކުމްކުރާއިރު އޭނާގެ މައްޗަށް ޖަލުގައި ބަންދުކުރުމުގެ އަދަބެއް ކަނޑައެޅެންނެތްނަމަ، އެ ޙާލަތުގައި ކޯޓުން ބަލަންވާނީ އޭނާގެ މައްޗަށް އަދަބު ކަނޑައެޅުމަށް ވަކިން މަޖިލީހެއް ބާއްވަންދެން އޭނާ ބަންދުގައި ބަހައްޓަންޖެހޭ ސަބަބެއް ނެތް ކަމުގައެވެ.(ޅ) މި މާއްދާގެ ދަށުން މީހަކު ކަފާލާތުގެ ދަށުން ބަންދުން ދޫކުރުމަށް ކަނޑައެޅުމުގައި އަންނަނިވި ޝަރުޠުތަކުގެ ތެރެއިން ޝަރުޠެއް ނުވަތަ ޝަރުޠުތަކެއް ކަނޑައެޅުމުގެ އިޚްތިޔާރު ފަނޑިޔާރަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(1) އަދަބު ކަނޑައެޅުމަށް ބާއްވާ ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލީހަށް ހާޒިރުވާންޖެހޭ ގަޑިއަށް ކޯޓަށް ހާޒިރުވުމަށް ލާޒިމުކޮށް އޭނާ ދޫކޮށްލުން؛(2) އޭނާ ކުރި ކުށުގެ ސަބަބުން ގެއްލުން ލިބުނު މީހާއާއި، އަދި އެ މައްސަލައިގައި ހެކިބަސް ދިން މީހުންނާ މުޢާމަލާތްނުކުރުމާއި ބައްދަލުނުކުރުމަށް ލާޒިމުކޮށް އޭނާ ދޫކޮށްލުން؛(3) ދަތުރުފަތުރުކުރުމާއި، އުޅޭނޫޅޭ ތަންތަނާއި، މީހުންނާ މުޢާމަލާތްކުރުމާމެދު ކޯޓުން ކަނޑައަޅާ ގޮތަށް ޢަމަލުކުރުމަށް ލާޒިމުކޮށް އޭނާ ދޫކޮށްލުން؛(4) ކަނޑައަޅާފައިވާ ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަކަށް ގަވާއިދުން ރިޕޯޓު ކުރުމަށް ލާޒިމުކޮށް އޭނާ ދޫކޮށްލުން؛(5) ގޭގައި ހުރުމަށް ކަނޑައަޅައި އަންގާފައިވާ ވަގުތުގައި އެގޮތަށް ޢަމަލުކުރުމަށް ލާޒިމުކޮށް އޭނާ ދޫކޮށްލުން؛(6) ބަންދުން ދޫކޮށްލާފައި ހުންނައިރު އެއްވެސް ޤާނޫނަކާ ޚިލާފު ޢަމަލެއް ނުވަތަ އިތުރު ކުށެއް ނުކުރުމަށް ޝަރުޠުކުރުން؛(7) އެކަށީގެންވާ މުއްދަތެއްގެ ތެރޭގައި ޝަރީޢަތް ކުރިއަށްގެންދިޔުމުގައި އޭނާ އެއްބާރުލުން ދޭނެކަން ކަށަވަރުކުރުމަށްޓަކައި، އެކަށީގެންވާ ގޮތެއްގައި ކޮންމެހެން ކަނޑައަޅަންޖެހޭ ޝަރުޠެއް ކަމުގައި ކޯޓަށް ފެންނަ އެނޫންވެސް ޝަރުޠެއް ފުރިހަމަކުރުމަށް ލާޒިމުކޮށް އޭނާ ދޫކޮށްލުން.(ކ) މި މާއްދާގެ ދަށުން މީހަކު ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކުރާއިރު އޭނާ ނުވަތަ އޭނާގެ ބަދަލުގައި އެހެން ފަރާތަކުންވެސް ފައިސާ ބެހެއްޓުމަށްފަހު ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކުރުމަށް ޝަރުޠުކޮށްގެންނުވާނެއެވެ.(އ) މި މާއްދާގެ ދަށުން މީހަކު ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކޮށްލުމަކީ ޢަދުލު އިންޞާފު ޤާއިމުކުރުމަށް މުހިންމު ކަމެއް ކަމަށް ޤަބޫލުކުރުމުގައި އެކަށީގެންވާ ސަބަބުތަކެއް ހުރިކަމުގައި އޭނާއަށް ކޯޓަށް ސާބިތުކޮށްދެވުނު ނަމަވެސް، އެކަށީގެންވާ މުއްދަތެއްގެ ތެރޭގައި ޝަރީޢަތް ކުރިއަށްގެންދިޔުމުގައި އޭނާގެ އެއްބާރުލުން ނުލިބޭނެކަމަށް ޤަބޫލުކުރުމަށް އެކަށީގެންވާ ސަބަބުތަކެއް ހުރިނަމަ، އަދި އެފަދައިން ޝަރީޢަތް ކުރިއަށްގެންދިޔުމަށް އެނޫން އެހެން ގޮތެއް ނެތް ކަމަށް ފަނޑިޔާރަށް ޤަބޫލުކުރެވޭނަމަ، އޭނާ ބަންދުގައި ބެހެއްޓުމަށް ކަނޑައެޅުމުގެ އިޚްތިޔާރު ފަނޑިޔާރަށް ލިބިގެންވެއެވެ.

މާއްދާ 1-66. އަދަބު ކަނޑައަޅަންދެން ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކުރުން

މަޢުލޫމާތު ރެކޯޑުކުރުން: 67. ކަފާލަތުގެ ދަށުން މީހަކު ބަންދުން ދޫކުރާއިރު އޭނާއާގުޅޭ އަންނަނިވި މަޢުލޫމާތު ކޯޓުން ރެކޯޑުކުރަންވާނެއެވެ.(ހ) ބަންދުން ދޫކުރެވޭ މީހާގެ ނަން؛(ށ) އޭނާގެ އުފަން ތާރީޚް؛(ނ) އޭނާގެ ޤައުމީ ނިސްބަތް؛(ރ) އޭނާގެ ދިވެހިރައްޔިތެއްކަން އަންގައިދޭ ކާޑު ނަންބަރު ނުވަތަ ޕާސްޕޯޓް ނަންބަރު؛(ބ) އޭނާގެ ދާއިމީ އެޑްރެސް؛(ޅ) އޭނާ ދިރިއުޅެމުންދާ އެޑްރެސް؛(ކ) އޭނާ ވަޒީފާ އަދާކުރާ ތަން؛(އ) ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކުރެވޭ މުއްދަތުގައި އޭނާ ދިރިއުޅޭނެ ތަނާއި، އޭނާއާ އެކުގައި ދިރިއުޅޭނެ ފަރާތެއްގެ ނަމާއި، އެޑްރެސް، އަދި ގުޅޭނެ ފޯނު ނަންބަރެއް؛ (ވ) އޭނާއަށް ޖާމިނުވާ މީހާގެ އިތުރުން އޭނާއާ ގުޅޭނެ ގޮތުގެ މަޢުލޫމާތު ދެވޭނެ ދިވެހިރާއްޖޭގައި ދިރިއުޅޭ މީހެއްގެ ނަމާއި އެޑްރެސް، އަދި ގުޅޭނެ ފޯނު ނަންބަރެއް؛(މ) މި ޤާނޫނުގެ ދަށުން ހަދާ ގަވާއިދުގައި ބަޔާންކުރާ އެނޫންވެސް މަޢުލޫމާތެއް.

މާއްދާ 67. މަޢުލޫމާތު ރެކޯޑުކުރުން

ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކުރަން ނިންމާ ޙާލަތުގައި ފުރުން މަނާކުރުން: 68. (ހ) ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހަކު ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކުރުމަށް ނިންމައި، މި ޤާނޫނުގެ 64 ވަނަ މާއްދާ ނުވަތަ 65 ވަނަ މާއްދާ ނުވަތަ 66 ވަނަ މާއްދާ ނުވަތަ 1-66 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން އަމުރެއް ކުރުމާ އެކުއެކީގައި، އެ މީހެއްގެ ޕާސްޕޯޓް ހިފެހެއްޓުމަށް އަމުރުކުރުމުގެ އިޚްތިޔާރު، ނުވަތަ އެނޫންވެސް ގޮތަކަށް އޭނާ ދިވެހިރާއްޖެއިން ބޭރަށްދިޔުން މަނާކުރުމުގެ އިޚްތިޔާރު ނުވަތަ އޭނާ އެ ވަގުތަކު ހުރި ރަށް ނޫން އެހެން ރަށަކަށް ފުރައިގެންދިޔުން މަނާކުރުމުގެ އިޚްތިޔާރު ފަނޑިޔާރަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(ށ) މި މާއްދާގެ ބޭނުމަށްޓަކައި "ޕާސްޕޯޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކަމާބެހޭ ރަސްމީ އިދާރައަކުން ވަކި ފަރާތަކަށް ދޫކޮށްފައިވާ ޕާސްޕޯޓާއި ދަތުރުކުރުމަށް ޞައްޙަވާ އެނޫންވެސް ރަސްމީ ކޮންމެ ލިޔުމެއް ހިމެނޭގޮތުންނެވެ.

މާއްދާ 68. ކަފާލާތުގެ ދަށުން ދޫކުރަން ނިންމާ ޙާލަތުގައި ފުރުން މަނާކުރުން

ކަފާލާތާގުޅޭ ގަވާއިދު ހެދުން: 69. ކަފާލާތުގެ ގޮތުގައި ފައިސާ ބަހައްޓަންޖެހޭ ޢަދަދުތަކާއި، އެ ފައިސާ ކޯޓަށް ބަލައިގަންނާނެ ގޮތާއި، އެ ފައިސާ ރައްކާކުރެވޭނެ ގޮތާއި، އެ ފައިސާ ދައުލަތަށް ނަގަންޖެހޭ ޙާލަތުގައި ކަންކުރާނެ ގޮތާއި، ކަފާލާތުގެ ގޮތުގައި ފައިސާ ބަހައްޓާ މީހަކު މައްސަލަ ނިމޭއިރު ކަފާލާތުގެ އިޤްރާރާ ޚިލާފްވެފައިނުވާނަމަ އެ ފައިސާ އެ މީހަކަށް ރައްދުކުރާނެގޮތާއި، މިނޫންވެސް ކަމާގުޅޭ އެހެނިހެން އުސޫލުތައް މި ޤާނޫނުގެ ދަށުން ހަދާ ގަވާއިދުގައި ބަޔާންކުރަންވާނެއެވެ.

މާއްދާ 69. ކަފާލާތާގުޅޭ ގަވާއިދު ހެދުން

އަށްވަނަ ބާބު: ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާތަކަށް ލިބިދޭ އިތުރު ބާރު

ޤާނޫނުން ދޭ ބާރުގެ ބޭނުން ހިފުމުގެ އިޚްތިޔާރު: 70. ޖިނާއީ ކުށެއްގެ ތަޙްޤީޤުކުރުމުގައި ތަންތަނާއި މުދާ ބަލައި ފާސްކުރުމަށް ލިބިދޭ ބާރުގެ އިތުރުން، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާތަކަށް ލިބިދޭ އެހެނިހެން ބާރުތައް، މި ބާބުގައި ބަޔާންކޮށްފައި އެވަނީއެވެ. މި ޤާނޫނުގައި އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައިވާ ޙާލަތުގައި ފިޔަވައި އެނޫން ކޮންމެ ޙާލަތެއްގައި، މި ޤާނޫނުގައިވާ ގޮތުގެމަތިން އެއިން ކޮންމެ ބާރެއްގެ ބޭނުންހިފުމުގެ އިޚްތިޔާރު، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ ކޮންމެ އިދާރާއަކަށްމެ ލިބިގެންވެއެވެ.

މާއްދާ 70. ޤާނޫނުން ދޭ ބާރުގެ ބޭނުން ހިފުމުގެ އިޚްތިޔާރު

ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަށް ހާޒިރުވާން އެންގުން: 71. (ހ) ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަކުން ތަޙްޤީޤުކުރުމުގެ އިޚްތިޞާޞް ލިބިގެންވާ ޖިނާއީ ކުށެއްގެ ތަޙްޤީޤަކާ ގުޅޭގޮތުން ކުށުގެ ތުހުމަތުކުރެވޭ މީހަކު ނުވަތަ އެ ތަޙްޤީޤަށް މަޢުލޫމާތު ދެވިދާނެ މީހަކު ނުވަތަ ހެކިބަސް ދެވިދާނެ މީހަކު، އެ އިދާރާއަށް ހާޒިރުވުމަށް، އެ އިދާރާއެއްގެ ހުއްދަކުރެވިފައިވާ އޮފިސަރަކު ސޮއިކޮށް ދޫކުރާ ލިޔުމަކުން އެންގުމުގެ ބާރު، އެ އިދާރާއަކަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(ށ) ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަކީ ފުލުހުން ކަމުގައިވާ ޙާލަތުގައި، މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކުރާ އޮފިސަރަކީ، ފުލުހުންގެ ކަމާބެހޭ ޑިޕާޓްމަންޓްގައި ނުވަތަ ޔުނިޓްގައި ނުވަތަ ސްޓޭޝަންގައި އިސްކޮށް ހުންނަ ފަރާތެއް ކަމުގައި ވާންވާނެއެވެ. އެނޫން އިދާރާއެއްނަމަ، އެ އިދާރާގެ ކަމާބެހޭ ޑިޕާޓްމަންޓްގެ ވެރިއެއް ކަމުގައި ވާންވާނެއެވެ.(ނ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން އަންގާ އެންގުމެއްގައި އަންނަނިވި މަޢުލޫމާތު ހިމަނަންވާނެއެވެ.(1) ހާޒިރުކުރެވޭ ހައިސިއްޔަތު؛(2) ކުށުގެ ތުހުމަތުކުރެވޭ ފަރާތެއްނަމަ، އޭނާއާމެދު ކުރެވޭ ތުހުމަތުގެ ޚުލާޞާ؛(3) ތަޙްޤީޤަކަށް މަޢުލޫމާތު ދެވިދާނެ މީހަކު ނުވަތަ ހެކިބަސް ދެވިދާނެ މީހަކުނަމަ، ކުރަމުންދާ ތަޙްޤީޤުގެ ޚުލާޞާ؛(4) ހާޒިރުވާން އަންގާ ތަނާއި ގަޑި؛(5) އެ އިދާރާގައި ހޭދަވާނެކަމަށް އަންދާޒާކުރާ ވަގުތު؛(6) ހުއްދަދޭ އޮފިސަރުގެ ސޮއި. (ރ) ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަށް ހާޒިރުވުމަށް، މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން އަންގާ އެންގުމަކަށް ހާޒިރުވާ މީހަކު، އެކަމަށް އޭނާ ހާޒިރުވެ ހުންނަ ހުރުމުގައި ހައްޔަރެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ.(ބ) މި މާއްދާގެ ދަށުން ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަށް މީހަކު ހާޒިރުކުރަންވާނީ، 24 (ސައުވީސް) ގަޑިއިރުގެ ނޯޓިހެއް ދިނުމަށްފަހުގައެވެ.(ޅ)	މި ޤާނޫނުގެ ދަށުން ހަދާ ގަވާއިދުގައި، މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ހާޒިރުވުމަށް ލިޔުން ޙަވާލުކުރެވޭ މީހާ، ހާޒިރުނުވެއްޖެނަމަ ޢަމަލުކުރާނެ ގޮތް ބަޔާންކުރަންވާނެއެވެ.(ކ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކުރާ ލިޔުމާ ޙަވާލުވުމަށްފަހު، މަޤްބޫލު ޢުޛުރެއް މެދުވެރިވެގެން، ހާޒިރުނުވެވޭނަމަ، ހާޒިރުވުމަށް އަންގާފައިވާ ގަޑި ޖެހުމުގެ ލަސްވެގެން 2 (ދޭއް) ގަޑިއިރުގެ ކުރިން ހާޒިރުނުވެވޭ ސަބަބު އަންގަންވާނެއެވެ.

މާއްދާ 71. ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަށް ހާޒިރުވާން އެންގުން

ހާޒިރުވުމަށް ޝަރުތުކޮށް ދޫކުރުން: 1-71. (ހ) ޖިނާއީ ކުށެއް ހިނގަމުންދާ ވަގުތު، ފަހުގެ ތާރީޚެއްގައި ނުވަތަ ވަގުތެއްގައި ފުލުހުންގެ ވަކި މަރުކަޒަކަށް ހާޒިރުވުމަށް އަންގާ ޝަރުޠުކުރުމުގެ ބާރު ފުލުހުންނަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(ށ)	މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކުރާ ގޮތުގެމަތިން ފުލުހަކު އަންގާއިރު، އަންނަނިވި ކަންކަމަށް ބަލަންވާނެއެވެ.(1) ތުހުމަތުކުރެވޭ ކުށުގެ ކުޑަބޮޑުމިނާއި، ނުރައްކާތެރިކަން؛(2) ހެއްކާއި ޤަރީނާ ހޯދުމަށް ކުރިމަތިވެދާނެ ދަތިތައް؛(3) އެމީހާގެ ނުވަތަ އެހެން މީހެއްގެ ފުރާނައަށް ނުވަތަ މީހެއްގެ މުދަލަކަށް ލިބިދާނެ ގެއްލުން؛ އަދި(4) އެމީހަކު، އެހެން ކުށަކަށް އަރައިގެންފާނެކަމަށް ބެލެވޭ މިންވަރު.(ނ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުގެމަތިން މީހަކު ހާޒިރުވުމަށް އަންގަންވާނީ ލިޔުމަކުންނެވެ.

މާއްދާ 1-71. ހާޒިރުވުމަށް ޝަރުތުކޮށް ދޫކުރުން

ބޭންކް އެކައުންޓް މޮނިޓަރކުރުން: 72. (ހ) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައިވާ މީހުންގެ ބޭންކް އެކައުންޓާއި އެ އެކައުންޓުން ކުރާ މުޢާމަލާތް މޮނިޓަރކުރުމުގެ ކޯޓު އަމުރަކަށް އެދުމުގެ ބާރު، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(1) ކުށްކޮށްގެން ހޯދާ މުދާ ދައުލަތަށް ނެގުން ލާޒިމުކުރާ ކުށެއް ކޮށްފައިވާ މީހާއާއި، އެފަދަ ކުށެއް ކުރުމުގައި ބައިވެރިވެފައިވާ މީހާއާއި، އެފަދަ ކުށެއް ކުރަންއުޅޭކަމުގެ މަޢުލޫމާތު ލިބިފައިވާ މީހާ؛(2) ކުށްކޮށްގެން ހޯދާ މުދާ ދައުލަތަށް ނެގުން ލާޒިމުކުރާ ކުށެއްގެ ޢަމަލުން ސީދާގޮތުގައި ނުވަތަ ނުސީދާގޮތުގައި މަންފާ ލިބިފައިވާ މީހާ؛(3) ޖިނާއީ ބޮޑު ކުށެއްގެ ޢަމަލުން މަންފާއެއް ލިބިގަތުމުގެ މަގުމަތީގައިވާ މީހާ.(ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކުރާ ކޯޓު އަމުރަކަށް އެދޭއިރު، އަންނަނިވި މަޢުލޫމާތު ހުށަހަޅަންވާނެއެވެ.(1) އަމުރު ނިސްބަތްވާ މީހާގެ ނަމާއި އެޑްރެހާއި ދިވެހިރައްޔިތެއްކަން އަންގައިދޭ ކާޑު ނަންބަރު ނުވަތަ ބިދޭސީއެއްނަމަ، އަމުރު ނިސްބަތްވާ މީހާގެ ނަމާއި، އެޑްރެހާއި، ޕާސްޕޯޓް ނަންބަރާއި، ޤައުމު؛(2) ކުރަމުންދާކަމަށް ނުވަތަ ކުރަންއުޅޭ ކަމަށް ތުހުމަތުކުރެވޭ ކުށް؛(3) ކުށުގެ ތުހުމަތުކުރެވިފައިވާ މީހާ އެ ކުށް ކުރަންއުޅޭ ކަމަށް ނުވަތަ ކުރަމުންދާ ކަމަށް ލިބިފައިވާ ހެކި؛(4) ކޯޓު އަމުރުގެ ދަށުން މޮނިޓަރކުރެވޭ ބޭންކް އެކައުންޓް ނުވަތަ އެކައުންޓްތަކުގެ މަޢުލޫމާތު؛(5) ކޯޓު އަމުރުގެ ދަށުން މޮނިޓަރކުރަން ބޭނުންވާ މުޢާމަލާތުގެ ބާވަތް؛(6) އެކައުންޓް މޮނިޓަރކުރަން ބޭނުންވަނީ އެކައުންޓްގެ ވެރިފަރާތަށް ނޭނގޭ ގޮތަށްކަން ނުވަތަ އެނގޭ ގޮތަށްކަން؛(7) އެކައުންޓް މޮނިޓަރކުރަން ބޭނުންވަނީ އެކައުންޓްގެ ވެރިފަރާތަށް ނޭނގޭ ގޮތަށްކަން ކަމަށްވާނަމަ، އެކަން އެގޮތަށް ކުރަންޖެހޭ ސަބަބު؛(8) އެ އަމުރުގެ ދަށުން މޮނިޓަރކުރުމަށް ހުއްދަކުރެވޭ އެކައުންޓް މޮނިޓަރކުރެވޭ ތާރީޚު ނުވަތަ ތާރީޚުތައް، ނުވަތަ މުއްދަތު؛(9) ކޯޓު އަމުރުގައި ބަޔާންކުރާގޮތް ފިޔަވައި އެހެން ގޮތަކަށް ނުވަތަ މަޤްޞަދަކަށް ހުއްދައިގެ ބޭނުން ނުކުރެވޭނެކަން.&nbsp;(10) މޮނިޓަރކުރުމުގެ ހުއްދަ ދެވޭ ބޭންކް ނުވަތަ މާލީ އިދާރާ؛(11) އަމުރަށް އެދޭ ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއާއި، އެ އިދާރާގެ ކަމާބެހޭ މުވައްޒަފުގެ ނަމާއި، ސޮއި އަދި އިދާރާގެ ތައްގަނޑު.(ނ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާފަދަ އަމުރެއް ނެރުނުކަން، އެ އެކައުންޓްގެ ވެރިފަރާތަށް ނޭނގޭ ގޮތަށް ނުވަތަ އަންގަންނުޖެހޭގޮތަށް އެ އަމުރު ނެރެވިދާނެއެވެ.(ރ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާފަދަ އަމުރެއްގެ ބޭނުމަކީ، އަންނަނިވި މަޢުލޫމާތު ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަކަށް ދިނުމަށް، ބޭންކަކަށް ނުވަތަ މާލީ އިދާރާއަކަށް އަމުރުކުރުމެވެ.(1) އެކައުންޓްގެ ވެރިފަރާތުގެ ނަން؛(2) އެކައުންޓަކުން ހިންގާފައިވާ މުޢާމަލާތްތަކުގެ ތަފްޞީލު؛(3) އެ ބޭންކަކުން ނުވަތަ މާލީ މަރުކަޒަކުން ދޭންވީ މަޢުލޫމާތު ނިސްބަތްވާ މުއްދަތު؛(4) އެ މަޢުލޫމާތު ދޭންވީ ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާގެ ވަކި އޮފިސަރެއްގެ ނަން.(ބ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި އެހެން ބަޔާންކޮށްފައިވީނަމަވެސް، ޤާނޫނު ނަންބަރު 24/2010 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ބޭންކިންގއާބެހޭ ޤާނޫނު) ގެ 41 ވަނަ މާއްދާއާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިން، ޖިނާއީ ކުށްތައް ތަޙްޤީޤުކުރުމުގެ ޤާނޫނީ ބާރު ލިބިފައިވާ ފަރާތަކުން ނުވަތަ ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލް ލިޔުމަކުން އެދިގެން، ބޭންކުގެ ކަސްޓަމަރުންގެ އެކައުންޓްތަކާއި، ޑިޕޮސިޓްތަކާއި، ޓްރަސްޓްތަކާއި، ސޭފް ޑިޕޮސިޓް ބޮކްސްތަކުގެ މަޢުލޫމާތުތައް ހޯދުމަކަށް މި މާއްދާ ހުރަހެއް ނާޅައެވެ.

މާއްދާ 72. ބޭންކް އެކައުންޓް މޮނިޓަރކުރުން

އެެކައުންޓްގައިވާ ފައިސާ އަވަސް ގޮތެއްގައި ހިފެހެއްޓުމާއި މުޢާމަލާތްކުރުން ހުއްޓުވުން: 1-72. (ހ) ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަށް ބޭންކް އެކައުންޓެއްގައިވާ ފައިސާއަކީ ކުށް ކޮށްގެން ހޯދާފައިވާ ފައިސާކަމަށް ބެލެވޭނަމަ ނުވަތަ އެފަދަ މައްސަލައެއް އެ އިދާރާއަށް ހުށަހެޅިއްޖެނަމަ، ކުށް ކޮށްގެން ހޯދާފައިވާ ފައިސާ ޖަމާކޮށްފައިވާ އެކައުންޓާއި، އެ އެކައުންޓް މެދުވެރިކޮށް ހިންގާފައިވާ ޝައްކުކުރެވޭ މުޢާމަލާތްތައް ނިސްބަތްވާ އެނޫންވެސް އެކައުންޓްތަކުގައިވާ ފައިސާ އަވަސް ގޮތެއްގައި ހިފެހެއްޓުމަށް ނުވަތަ އެ ފައިސާއިން މުޢާމަލާތްކުރުން އަވަސް ގޮތެއްގައި ހުއްޓުވުމަށް، މި ޤާނޫނުގެ 2-72 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން ޤާއިމުކުރެވޭ ނިޒާމުގެ ތެރެއިން މާލީ އިދާރާއަށް އަންގަންވާނެއެވެ.(ށ) ބޭންކް އެކައުންޓެއްގައިވާ ފައިސާ މި މާއްދާގެ ދަށުން އަވަސް ގޮތެއްގައި ހިފެހެއްޓޭނީ ނުވަތަ އެ ފައިސާއިން މުޢާމަލާތްކުރުން އަވަސް ގޮތެއްގައި ހުއްޓުވޭނީ ގިނަވެގެން 48 (ސާޅީސްއަށެއް) ގަޑިއިރުގެ މުއްދަތަކަށެވެ.(ނ) ބޭންކް އެކައުންޓެއްގައިވާ ފައިސާ މި މާއްދާގެ ދަށުން އަވަސް ގޮތެއްގައި ހިފެހެއްޓުމަށް ނުވަތަ އެ ފައިސާއިން މުޢާމަލާތްކުރުން އަވަސް ގޮތެއްގައި ހުއްޓުވުމަށް ހުއްދަ ދެވޭނެ އޮފިސަރުން ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއިން ކަނޑައަޅަންވާނެއެވެ. އަދި އެފަދައިން ކަނޑައަޅާ އޮފިސަރުން ވާންވާނީ ސަބް އިންސްޕެކްޓަރ އޮފް ޕޮލިސް ރޭންކުން ފެށިގެން މަތީ ރޭންކެއްގެ އޮފިސަރެއް ކަމުގައެވެ.(ރ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން އަންގާ އެންގުމެއް މާލީ އިދާރާއަކަށް ލިބުމުން، އެ އިދާރާއިން އަންނަނިވި ގޮތުގެމަތިން ޢަމަލުކުރަންވާނެއެވެ.(1) އެންގުން ނިސްބަތްވާ ބޭންކް އެކައުންޓްގައިވާ ފައިސާ ވަގުތުން ހިފެހެއްޓުން ނުވަތަ އެކައުންޓްގައިވާ ފައިސާއިން މުޢާމަލާތްކުރުން ވަގުތުން ހުއްޓުވައި، އެކަން ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަށް ވަގުތުން އެންގުން؛(2) އެންގުން ނިސްބަތްވާ އެކައުންޓްތަކުގައިވާ ފައިސާއިން ހިންގާފައިވާ ޝައްކުކުރެވޭ މުޢާމަލާތާގުޅޭ އަންނަނިވި މަޢުލޫމާތު، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަށް ވަގުތުން އެންގުން؛(i) ޝައްކުކުރެވޭ މުޢާމަލާތުގެ ސަބަބުން ގެއްލުންވި ފަރާތުގެ ކާކުކަން އަންގައިދޭ ކާޑު ނަންބަރާއި ގުޅޭނެ މަޢުލޫމާތު؛ (ii) ފައިސާ ދައުރުވި އެކައުންޓްތަކުގެ ނަންބަރާއި އެކައުންޓްތަކުގެ ވެރިފަރާތުގެ ކާކުކަން އަންގައިދޭ ކާޑު ނަންބަރާއި ގުޅޭނެ މަޢުލޫމާތު؛(iii) ޝައްކުކުރެވޭ މުޢާމަލާތުގައި ޖަމާވި ފައިސާގެ ޢަދަދާއި އޭގެ ތެރެއިން އެއްވެސް ޢަދަދެއްގެ ފައިސާއެއް ވިތްޑްރޯކޮށްފައިވާނަމަ، ފައިސާ ނެގި ތަނުގެ ނުވަތަ މެޝިނުގެ މަޢުލޫމާތާއި، އޮޓޮމެޓިކް ޓެލަރއެއް މެދުވެރިކޮށް ނެގި ފައިސާއެއްނަމަ ފައިސާ ނެގި ވަގުތުގެ ސްނެޕްޝޮޓް އަދި އެ ފައިސާ އެހެން ބޭންކެއްގެ އެކައުންޓަކަށް ޓްރާންސްފަރކޮށްފައިވާނަމަ،އެފަދައިން ޓްރާންސްފަރކޮށްފައިވާ ބޭންކާއި އެ ބޭންކްގެ އެކައުންޓް ނަންބަރު.(3) އެންގުމުގައި އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާހާހިނދަކު، އެ އެންގުމާ ގުޅިގެން މި މާއްދާގެ ދަށުން އަޅާ ފިޔަވަޅުތަކާބެހޭ މަޢުލޫމާތުގެ ސިއްރު ހިފެހެއްޓުން.(ބ) މި މާއްދާގެ (ރ) ގެ ދަށުން މާލީ އިދާރާއިން ވަގުތުން ފޯރުކޮށްދޭ މަޢުލޫމާތުގެ އިތުރުންވެސް ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއިން ތަޙްޤީޤުކުރަމުންދާ އެފަދަ ޝައްކުކުރެވޭ މުޢާމަލާތަކާގުޅޭ ތަޙްޤީޤަކަށް މުހިންމު މަޢުލޫމާތެއް ނުވަތަ ލިޔުމެއްވާނަމަ، އެ މަޢުލޫމާތެއް ނުވަތަ ލިޔުމަކަށް އެ އިދާރާއަކުން އެދުމުން، މާލީ އިދާރާއިން އެ މަޢުލޫމާތެއް ނުވަތަ ލިޔުމެއް ފޯރުކޮށްދޭންވާނެއެވެ. އެފަދައިން ފޯރުކޮށްދޭ މަޢުލޫމާތު ނުވަތަ ލިޔުމުގެ ތެރޭގައި އަންނަނިވި މަޢުލޫމާތު ހިމެނެއެވެ.(1) ފައިސާ ދައުރުވެފައިވާ އެކައުންޓްތަކުގެ ކޭ.ވައި.ސީ މަޢުލޫމާތު؛(2) އެ އެކައުންޓްތަކުގެ އެކައުންޓް ސްޓޭޓްމަންޓް؛ (3) އެ އެކައުންޓްތަކުން އޮޓޮމެޓިކް ޓެލަރ މެޝިން މެދުވެރިކޮށް ފައިސާ ނަގާފައިވާ ކްލޯޒްޑް- ސަރކިޓް ޓެލެވިޜަން ފުޓޭޖް އަދި އެ އެކައުންޓްތަކުގެ އޮޓޮމެޓިކް ޓެލަރ މެޝިން ޖަރނަލް؛(4) އެ އެކައުންޓްތަކުން އިންޓަރނެޓް ބޭންކިންގ މެދުވެރިކޮށް ހިންގާފައިވާ މުޢާމަލާތްތަކުގެ ތަފްޞީލާއި އިންޓަރނެޓް ބޭންކިންގއަށް އެކްސެސްވުމަށް ބޭނުންކޮށްފައިވާ ޑިވައިސްތަކުގެ މަޢުލޫމާތާއި އައި.ޕީ އެޑްރެސް.(ޅ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން އަންގާ އެންގުމަކާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިން މާލީ އިދާރާއަކުން އެއްވެސް ފަރާތެއްގެ ބޭންކް އެކައުންޓްގައިވާ ފައިސާ ހިފަހައްޓައިފިނަމަ ނުވަތަ އެކައުންޓްގައިވާ ފައިސާއިން މުޢާމަލާތްކުރުން ހުއްޓުވައިފިނަމަ، އެފަދައިން އެ އެކައުންޓްގައިވާ ފައިސާ ހިފެހެއްޓުނުކަން ނުވަތަ އެ އެކައުންޓްގައިވާ ފައިސާއިން މުޢާމަލާތްކުރުން ހުއްޓުވުނުކަން ވީ އެންމެ އަވަހަކަށް އެކައުންޓްގެ ވެރިފަރާތަށް އަންގަންވާނެއެވެ.(ކ) މި މާއްދާގެ (ޅ) އެހެން އޮތްނަމަވެސް، އަންނަނިވި ސަބަބުތަކުގެ ތެރެއިން ސަބަބެއް އޮތްކަމަށް ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ ޙާލަތުގައި، އެކައުންޓްގެ ވެރިފަރާތަށް މި މާއްދާގެ (ޅ) ގެ ދަށުން މަޢުލޫމާތު ދޭންވާނީ، 12 (ބާރަ) ގަޑިއިރު ފަހުންނެވެ.(1) އެ އެކައުންޓަކީ ކުށުގެ ތުހުމަތުކުރެވޭ ފަރާތަށް ނިސްބަތްވާ އެކައުންޓަކަށްވެފައި، އެ އެކައުންޓްގައިވާ ފައިސާ ނައްތާލުމަށް ނުވަތަ އެހެން އެކައުންޓަކަށް އެ ފައިސާ ބަދަލުކުރުމަށް ކުށުގެ ތުހުމަތުކުރެވޭ މީހާ މަސައްކަތްކޮށްފާނެ ކަމަށް ބެލެވުން؛(2) އެ އެކައުންޓަކީ ކުށުގެ ތުހުމަތުކުރެވޭ ފަރާތަށް ނިސްބަތްވާ އެކައުންޓަކަށްވެފައި، އެ މަޢުލޫމާތު ކުށުގެ ތުހުމަތުކުރެވޭ މީހާއަށް އަންގައިފިނަމަ ތަޙްޤީޤަށް ހުރަސްއެޅޭފަދަ ކަމެއް މެދުވެރިވެދާނެ ކަމަށް ބެލެވުން؛(3) ކުށުގެ ތުހުމަތުކުރެވޭ މީހާ ފިލައިފާނެ ކަމަށް ބެލެވުން.

މާއްދާ 1-72. އެކައުންޓްގައިވާ ފައިސާ އަވަސް ގޮތެއްގައި ހިފެހެއްޓުމާއި މުޢާމަލާތްކުރުން ހުއްޓުވުން 

ރިއަލްޓައިމްގައި މަޢުލޫމާތު ބަދަލުކުރެވޭނެ ނިޒާމު ޤާއިމުކުރުން: 2-72. (ހ) މި ޤާނޫނުގެ 1-72 ވަނަ މާއްދާގެ ބޭނުމަށްޓަކައި، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާތަކާއި މާލީ އިދާރާތަކާ ދެމެދު ރައްކާތެރިކަމާއެކު ރިއަލް-ޓައިމްގައި މަޢުލޫމާތު ބަދަލުކުރެވޭނެ ނިޒާމެއް މާލީ އިދާރާތަކުން ޤާއިމުކުރަންވާނެއެވެ.(ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކުރާ ނިޒާމު ޤާއިމުކުރާނީ، މި މާއްދާގެ (ނ) ގައި ބަޔާންކުރާ މަޤްޞަދު ޙާޞިލުވާނެ ގޮތުގެމަތިން މޯލްޑިވްސް މަނިޓަރީ އޮތޯރިޓީން ކަނޑައަޅާ އުސޫލުތަކާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިންނެވެ.(ނ) މި މާއްދާގެ ދަށުން ޤާއިމުކުރެވޭ ނިޒާމަކީ އަންނަނިވި ކަންކަން ޙާޞިލުކުރުމަށް މަގުފަހިކުރެވޭނެ ނިޒާމެއްކަން ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާތަކާއި މާލީ އިދާރާތަކުން ކަށަވަރުކުރަންވާނެއެވެ.(1) ބޭންކް އެކައުންޓެއްގައިވާ ފައިސާއަކީ ކުށް ކޮށްގެން ހޯދާފައިވާ ފައިސާކަމަށް ނުވަތަ އެކައުންޓްގައިވާ ފައިސާއިން ޝައްކުކުރެވޭ މުޢާމަލާތެއް ހިންގާކަމަށް މާލީ އިދާރާއަކަށް ބެލެވޭނަމަ، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަށް ވަގުތުން އެންގުން؛(2) އެެކައުންޓްތަކުގައިވާ ފައިސާ އަވަސް ގޮތެއްގައި ހިފެހެއްޓުމަށް ނުވަތަ އެ ފައިސާއިން މުޢާމަލާތްކުރުން އަވަސް ގޮތެއްގައި ހުއްޓުވުން؛(3) ކަމާގުޅޭ ތަޙްޤީޤުތަކާއި އަޅާފައިވާ ފިޔަވަޅުތަކުގެ ޙާލަތު ރިއަލް-ޓައިމްގައި ދެނެގަނެވުން.(ރ) މި މާއްދާގެ ދަށުން ޤާއިމުކުރެވޭ ނިޒާމު މެދުވެރިކޮށް ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާތަކާއި މާލީ އިދާރާތަކާ ދެމެދު ބަދަލުކުރެވޭ މަޢުލޫމާތާއި، އެ މަޢުލޫމާތުގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް އެޅޭ ފިޔަވަޅުތަކުގެ ރެކޯޑުތައް، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއިން ބަލަހައްޓަންވާނެއެވެ. ނޯޓު: ޖިނާއީ އިޖުރާއަތުގެ ގާނޫނަށް 5 ވަނަ އިސްލާހު ގެނައުމުގެ ގާނޫނުން 2-72 ވަނަ މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާތަކާއި މާލީ އިދާރާތަކާ ދެމެދު ޤާއިމުކުރުމަށް ލާޒިމުކުރާ ރައްކާތެރިކަމާއެކު ރިއަލް-ޓައިމްގައި މަޢުލޫމާތު ބަދަލުކުރެވޭނެ ނިޒާމު، މި ޤާނޫނަށް ޢަމަލުކުރަން ފަށާތާ 3 (ތިނެއް) މަސްދުވަހުގެ ތެރޭގައި ޤާއިމުކުރަންޖެހޭ.ޖިނާއީ އިޖުރާއަތުގެ ގާނޫނަށް 5 ވަނަ އިސްލާހު ގެނައުމުގެ ގާނޫނަށް އަމަލުކުރަން ފަށާފައިވަނީ 17 ޑިސެމްބަރު 2024 ގައެވެ.

މާއްދާ 2-72. ރިއަލްޓައިމްގައި މަޢުލޫމާތު ބަދަލުކުރެވޭނެ ނިޒާމު ޤާއިމުކުރުން 

މާލީ އިދާރާއިން އެކައުންޓްގައިވާ ފައިސާ ހިފެހެއްޓުމާއި މުޢާމަލާތްކުރުން ހުއްޓުވުން: 3-72. (ހ) މާލީ އިދާރާއަކަށް، ބޭންކް އެކައުންޓެއްގައިވާ ފައިސާއަކީ ކުށް ކޮށްގެން ހޯދާފައިވާ ފައިސާކަމަށް ބެލެވޭނަމަ، ނުވަތަ އެ އެކައުންޓްގައިވާ ފައިސާއިން ޝައްކުކުރެވޭ މުޢާމަލާތެއް ހިންގާކަމަށް ބެލެވޭނަމަ، ނުވަތަ އެފަދަ މައްސަލައެއް ވަކި ފަރާތަކުން ހުށަހެޅިއްޖެނަމަ، އެ ފައިސާ ޖަމާކޮށްފައިވާ އެކައުންޓާއި، އެ އެކައުންޓް މެދުވެރިކޮށް ހިންގާފައިވާ ޝައްކުކުރެވޭ މުޢާމަލާތްތައް ނިސްބަތްވާ އެކައުންޓްތަކުގައިވާ ފައިސާ އަވަސް ގޮތެއްގައި ހިފަހައްޓައި ނުވަތަ އެ ފައިސާއިން މުޢާމަލާތްކުރުން އަވަސް ގޮތެއްގައި ހުއްޓުވަންވާނެއެވެ.(ށ) ބޭންކް އެކައުންޓެއްގައިވާ ފައިސާ މި މާއްދާގެ ދަށުން އަވަސް ގޮތެއްގައި ހިފެހެއްޓޭނީ ނުވަތަ އެ ފައިސާއިން މުޢާމަލާތްކުރުން އަވަސް ގޮތެއްގައި ހުއްޓުވޭނީ ގިނަވެގެން 48 (ސާޅީސްއަށެއް) ގަޑިއިރުގެ މުއްދަތަކަށެވެ.(ނ) މި މާއްދާގެ ދަށުން މާލީ އިދާރާއަކުން އެކައުންޓެއްގައިވާ ފައިސާ އަވަސް ގޮތެއްގައި ހިފަހައްޓައިފިނަމަ ނުވަތަ އެ ފައިސާއިން މުޢާމަލާތްކުރުން އަވަސް ގޮތެއްގައި ހުއްޓުވައިފިނަމަ، މި ޤާނޫނުގެ 2-72 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން ޤާއިމުކުރެވޭ ނިޒާމުގެ ތެރެއިން އެކަން ވަގުތުން ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަށް އަންގަންވާނެއެވެ. އަދި އެ ފިޔަވަޅު އަޅަންޖެހުނު ސަބަބާއި، އެ މުޢާމަލާތާގުޅޭ މި ޤާނޫނުގެ 1-72 ވަނަ މާއްދާގެ (ރ) ގެ (2) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާންކުރާ މަޢުލޫމާތު ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަށް ވަގުތުން ފޯރުކޮށްދޭންވާނެއެވެ.(ރ) މި މާއްދާގެ (ނ) ގެ ދަށުން މާލީ އިދާރާއަކުން ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަކަށް ދޭ ނޯޓިހަކާ ގުޅިގެން މާލީ އިދާރާއިން ވަގުތުން ފޯރުކޮށްދޭ މަޢުލޫމާތުގެ އިތުރުންވެސް ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއިން ތަޙްޤީޤުކުރަމުންދާ އެފަދަ ޝައްކުކުރެވޭ މުޢާމަލާތަކާގުޅޭ ތަޙްޤީޤަކަށް މުހިންމު، މި ޤާނޫނުގެ 1-72 ވަނަ މާއްދާގެ (ބ) ގައި ބަޔާންކުރާ މަޢުލޫމާތެއް ނުވަތަ ލިޔުމެއްވާނަމަ، އެ މަޢުލޫމާތެއް ނުވަތަ ލިޔުމަކަށް އެ އިދާރާއަކުން އެދުމުން، މާލީ އިދާރާއިން އެ މަޢުލޫމާތެއް ނުވަތަ ލިޔުމެއް ފޯރުކޮށްދޭންވާނެއެވެ.

މާއްދާ 3-72. މާލީ އިދާރާއިން އެކައުންޓްގައިވާ ފައިސާ ހިފެހެއްޓުމާއި މުޢާމަލާތްކުރުން ހުއްޓުވުން 

އެެކައުންޓްގައިވާ ފައިސާ ހިފެހެއްޓުމާއި މުޢާމަލާތްކުރުން ދިގު މުއްދަތަކަށް ހުއްޓުވުމަށް ކޯޓު އަމުރު ހޯދުން: 4-72. މި ޤާނޫނުގެ 1-72 ވަނަ މާއްދާ ނުވަތަ 3-72 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން ބޭންކް އެކައުންޓެއްގައިވާ ފައިސާ ހިފަހައްޓައިފިނަމަ ނުވަތަ ބޭންކް އެކައުންޓެއްގައިވާ ފައިސާއިން މުޢާމަލާތްކުރުން ހުއްޓުވައިފިނަމަ، އަދި އެފަދައިން ހިފެހެއްޓި ނުވަތަ މުޢާމަލާތްކުރުން ހުއްޓުވި ފައިސާ 48 (ސާޅީސްއަށެއް) ގަޑިއިރުގެ މުއްދަތަށްވުރެ އިތުރަށް ހިފެހެއްޓޭނީ ނުވަތަ ހުއްޓުވޭނީ، ކޯޓު އަމުރެއްގެ ދަށުންނެވެ.

މާއްދާ 4-72. އެކައުންޓްގައިވާ ފައިސާ ހިފެހެއްޓުމާއި މުޢާމަލާތްކުރުން ދިގު މުއްދަތަކަށް ހުއްޓުވުމަށް ކޯޓު އަމުރު ހޯދުން

އެކައުންޓްގައިވާ&nbsp;ފައިސާ ހިފެހެއްޓުމާއި&nbsp;އެ ފައިސާއިން މުޢާމަލާތްކުރުން ހުއްޓުވުން: 73. (ހ)	މި ޤާނޫނުގެ 72 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން ބަލާ ބެލުންތަކުން ނުވަތަ އެނޫންވެސް ގޮތަކުން ޖިނާއީ ތަޙްޤީޤެއްގެ ތެރެއިން ލިބޭ މަޢުލޫމާތަކުން، ބޭންކް އެކައުންޓެއްގައިވާ ފައިސާއަކީ ޖިނާއީ ކުށަކާ ގުޅުންހުރި ފައިސާކަމަށް ޤަބޫލުކުރެވޭނަމަ، އެ އެކައުންޓެއްގައިވާ ފައިސާ، ވަކި މުއްދަތަކަށް ހިފެހެއްޓުމަށް ނުވަތަ އެ ފައިސާއިން މުޢާމަލާތްކުރުން ހުއްޓުވުމަށް ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަށް ކޯޓު އަމުރަކަށް އެދެވިދާނެއެވެ.(ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން އެކައުންޓެއްގައިވާ ފައިސާ ހިފަހައްޓަންވާނީ ނުވަތަ އެއިން މުޢާމަލާތްކުރުން ހުއްޓުވަންވާނީ، ހެޔޮ ނިޔަތުގައި ޢަމަލުކުރާ ތިންވަނަ ފަރާތްތަކުގެ ޙައްޤުތަކަށް އެއްވެސް އުނިކަމެއް ނާންނާނެ ގޮތެއްގެމަތިންނެވެ.(ނ) މި މާއްދާގެ ދަށުން މުޢާމަލާތްކުރުން ހުއްޓުވާ ފައިސާ ބަލަހައްޓަމުންގެންދާނީ،&nbsp;&nbsp;އެ ފައިސާއެއް ހުރި މާލީ އިދާރާއަކުން، ނުވަތަ އެ ފައިސާއިން މުޢާމަލާތްކުރުން ހުއްޓުވުނުއިރު އެ އެއްޗެހި ބެލެހެއްޓުމަށް ކަނޑައަޅާފައިވާ ފަރާތަކުންނެވެ.(ރ) މި މާއްދާގެ ދަށުން ހިފެހެއްޓޭ ފައިސާ ބަލަހައްޓަމުންގެންދާނީ ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާގެ ބެލުމުގެ ދަށުންނެވެ.(ބ) ކޯޓު އަމުރުގެ މުއްދަތު ހަމަވުމުގެ ކުރިން ކޯޓު އަމުރު ހޯދި ބޭނުން ފިލައިގޮސްފިނަމަ، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއިން އެ އަމުރު ބާޠިލުކުރަން އެދެންވާނެއެވެ.(ޅ)	މި މާއްދާގެ ދަށުން ހިފަހައްޓާފައިވާ ފައިސާއެއް ހިފެހެއްޓި ހިފެހެއްޓުން ނިމުމަކަށް ގެނައުމަށްޓަކައި، ނުވަތަ މުޢާމަލާތްކުރުން ހުއްޓުވާފައިވާ ފައިސާއަކުން މުޢާމަލާތްކުރުން ހުއްޓުވި ހުއްޓުވުން ނިމުމަކަށް ގެނައުމަށްޓަކައި، ކުށުގެ ތުހުމަތުކުރެވޭ ފަރާތަށް ނުވަތަ މަޞްލަޙަތު އޮތް ތިންވަނަ ފަރާތަކަށް ކޯޓަށް ހުށަހެޅިދާނެއެވެ.(ކ) މި މާއްދާގެ ދަށުން ހިފެހެއްޓޭ ފައިސާ ދައުލަތަށް ނަގަންޖެހޭނަމަ އެ ފައިސާ ދައުލަތަށް ނަގަންދެން ނުވަތަ މި މާއްދާގެ ދަށުން ހިފެހެއްޓި ހިފެހެއްޓުން ނިމުމަކަށް ގެންނަންދެން، އެ ފައިސާ ނުވަތަ މުދާ ރައްކާތެރިކަމާއެކު ބެލެހެއްޓުމަކީ ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާގެ ޒިންމާއެކެވެ.(އ) މި މާއްދާގެ ދަށުން ކޯޓު އަމުރަކަށް އެދޭއިރު، ކުށުގެ ޢަމަލެއް ހިންގުމުގައި އެއް އެކައުންޓަށްވުރެ ގިނަ އެކައުންޓް ބޭނުންކޮށްފައިވާ ޙާލަތުގައި، އެ އެންމެހައި އެކައުންޓްތަކުގައިވާ ފައިސާ ހިފެހެއްޓުމަށް ނުވަތަ އެ ފައިސާއިން މުޢާމަލާތްކުރުން ހުއްޓުވުމުގެ ކޯޓު އަމުރަކަށް ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަށް އެދެވިދާނެއެވެ.

މާއްދާ 73. އެކައުންޓްގައިވާ  ފައިސާ ހިފެހެއްޓުމާއި  އެ ފައިސާއިން މުޢާމަލާތްކުރުން ހުއްޓުވުން

ޒާތީ މުޢާމަލާތް އިންޓަރސެޕްޓްކުރުން: 74. (ހ) އެހެން ޤާނޫނެއްގައި އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާހާހިނދަކު، މީހަކު ހިންގާ، މި މާއްދާގެ (ށ) ގައި ބަޔާންކުރާ ބާވަތުގެ ޒާތީ މުޢާމަލާތަކީ، އަންނަނިވި ކުށްތަކުގެ ތެރެއިން ކުށަކަށް މަގުފަހިވާ އެއްވެސް މަޢުލޫމާތެއް ހިމެނޭ މުޢާމަލާތެއް ކަމަށް ބެލުމުގައި އެކަށީގެންވާ ހެކި ލިބިފައިވާނަމަ، ކޯޓު އަމުރެއްގެ ދަށުން އެ މުޢާމަލާތެއް އިންޓަރސެޕްޓްކުރުމުގެ އިޚްތިޔާރު، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާތަކަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(1) މީހުން މެރުމުގެ ކުށް؛(2) އިންތިޒާމުވެގެން ހިންގާ ބޮޑެތި ޖިނާއީ ކުށް؛(3) ޓެރަރިޒަމްގެ ކުށް ؛(4) މަނީ ލޯންޑަރިންގ އަދި ޓެރަރިޒަމަށް ފައިނޭންސްކުރުމުގެ ކުށް ؛(5) މީހުން ޓްރެފިކްކުރުމުގެ ކުށް؛(6) މަސްތުވާތަކެތި ޓްރެފިކްކުރުމުގެ ކުށް؛(7) ޤައުމީ ސަލާމަތާ ގުޅޭގޮތުން ޤާނޫނު ނަންބަރު 9/2014 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތު) ގައި ނުވަތަ ކަމާބެހޭ އެހެން ޤާނޫނެއްގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ޖިނާއީ ކުށް؛(8) ކުޑަކުދިންނަށް ޖިންސީ ގޯނާކުރުމުގެ ކުށް؛(9) ޤާނޫނު ނަންބަރު 9/2014 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތު) ގެ 246 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކުރާ ކުށްތައް. (ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ޙާލަތުގައި، އަންނަނިވި ބާވަތުގެ ޒާތީ މުޢާމަލާތް، މި މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުގެމަތިން އިންޓަރސެޕްޓްކުރުމުގެ އިޚްތިޔާރު، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާތަކަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(1) ޕޯސްޓް މެދުވެރިކޮށް ހިންގާ ޒާތީ މުޢާމަލާތްތައް؛(2) އިލެކްޓްރޯނިކް ނުވަތަ އެނޫން އެހެން ބާވަތެއްގެ މުވާސަލާތީ ވަސީލަތެއް މެދުވެރިކޮށް ހިންގާ ޒާތީ މުޢާމަލާތްތައް.(ނ) މި މާއްދާގެ (ށ) ގައި ބަޔާންކުރާ ޒާތީ މުޢާމަލާތް އިންޓަރސެޕްޓްކުރުމުގެ ހުއްދައަށް އެދި ކޯޓަށް ހުށަހެޅޭނީ، ހަމައެކަނި އަންނަނިވި ކަންކަން ފުރިހަމަވެފައިވާ ޙާލަތުގައެވެ.(1) އިންޓަރސެޕްޓްކުރަން ބޭނުންވާ މުޢާމަލާތް ނިސްބަތްވާ ފަރާތުން ކޮށްފައިވާކަމަށް ނުވަތަ ކުރަމުންދާކަމަށް ނުވަތަ ކުރަންއުޅޭ ކަމަށް ތުހުމަތުކުރެވޭ ކުށް އޭނާ ކުރިކަމަށް ނުވަތަ ކުރަމުންދާކަމަށް ނުވަތަ ކުރަންއުޅޭ ކަމަށް ބެލުމުގައި އެކަށީގެންވާ ހެކި ލިބިފައިވުން ؛(2) އެ ފަރާތުގެ އެ މުޢާމަލާތް އިންޓަރސެޕްޓްކޮށްގެން މެނުވީ، މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކުރާ ކުށްތަކުގެ ތެރެއިން ކުށެއް ކުރިކަމުގެ ހެކި ލިބެންނެތް ކަމަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ އެކަށީގެންވާ ސަބަބުތަކެއް ހުރުން؛(3) އެފަރާތުގެ އެ މުޢާމަލާތް އިންޓަރސެޕްޓްކުރުމުގެ ހުއްދައަށް އެދުމަށް ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާގެ އިސްވެރިޔާ ނުވަތަ އޭނާ ކަނޑައަޅާ ފަރާތަކުން ހުއްދަ ދީފައިވުން.(ރ) މި މާއްދާގެ (ށ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާންކުރާ ޒާތީ މުޢާމަލާތް އިންޓަރސެޕްޓްކުރުމުގެ ހުއްދައަށް އެދި ކޯޓަށް ހުށަހަޅާއިރު އެ ހުށަހެޅުމާއެކު އަންނަނިވި މަޢުލޫމާތު ހުށަހަޅަންވާނެއެވެ.(1) އިންޓަރސެޕްޓްކުރެވޭ މުޢާމަލާތް ނިސްބަތްވާ މީހާގެ ނަމާއި އެޑްރެސް ؛(2) އޭނާ ކޮށްފައިވާކަމަށް ނުވަތަ ކުރަމުންދާކަމަށް ނުވަތަ ކުރަންއުޅޭ ކަމަށް ތުހުމަތުކުރެވޭ ކުށް؛(3) އޭނާ އެ ކުށް ކުރިކަމަށް ނުވަތަ ކުރަމުންދާކަމަށް ނުވަތަ ކުރަންއުޅޭ ކަމަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ އެކަށީގެންވާ ސަބަބުތައް ؛(4) އެ މުޢާމަލާތް އިންޓަރސެޕްޓްކުރުމަށް ބޭނުންވާ މުއްދަތު؛(5) އެ އަމުރުގެ ދަށުން ހުއްދަކުރާ އިންޓަރސެޕްޝަން ހިންގުމުގައި ޒިންމާއުފުލާނެ ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާގެ އިސް އޮފިސަރުގެ ނަމާއި މަޤާމާއި ސަރވިސް ނަންބަރު؛ އަދި(6) އެ އަމުރުގެ ދަށުން އިންޓަރސެޕްޓްކުރަން ބޭނުންވާ މުޢާމަލާތުގެ ބާވަތް.(ބ) މިި މާއްދާގެ (ށ) ގެ (2) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާންކުރާ ޒާތީ މުޢާމަލާތް އިންޓަރސެޕްޓްކުރުމުގެ ހުއްދައަށް އެދި ކޯޓަށް ހުށަހަޅާއިރު، މި މާއްދާގެ (ރ) ގައި ބަޔާންކުރާ މަޢުލޫމާތުގެ އިތުރުން އަންނަނިވި މަޢުލޫމާތު ހުށަހަޅަންވާނެއެވެ.(1) މި މާއްދާގެ (ރ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާންކުރާ މަޢުލޫމާތު އެނގެންނެތްނަމަ، އިންޓަރސެޕްޓްކުރުމަށް ޤަޞްދުކުރާ މުޢާމަލާތް ހިންގާ ވަސީލަތުގެ ޔުނީކް އައިޑެންޓިފަޔަރ (ޔޫ.އައި.ޑީ)؛(2) އެ އަމުރުގެ ދަށުން މުޢާމަލާތެއް އިންޓަރސެޕްޓްކުރުމަށް ބޭނުންކުރާނެ ޑިވައިސްގެ ބާވަތް؛(3) އެ މުޢާމަލާތް އިންޓަރސެޕްޓްކޮށްގެން އެ ކުށާގުޅޭ ހެކި ލިބޭނެކަމަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ ސަބަބު؛(4) އެ އަމުރުގެ ދަށުން އިންޓަރސެޕްޓްކުރުމަށް ބޭނުންވާ މުވާސަލާތީ ވަސީލަތުގެ ޚިދުމަތްދޭ ފަރާތް އެނގޭނަމަ، އެ ފަރާތް؛(5) އެއަމުރުގެ ދަށުން އިންޓަރސެޕްޓްކުރުމަށް ބޭނުންވާ މުވާސަލާތީ ވަސީލަތަކީ ވަކި ތަނެއްގައި ހުރި މުވާސަލާތީ ވަސީލަތެއްނަމަ، ނުވަތަ ވަކި ތަނަކަށް ވަދެގެން މެނުވީ ވާސިލުނުވެވޭނެ ވަސީލަތެއްނަމަ، އެތަނެއް.(ޅ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ކޯޓު އަމުރެއް ނެރުމުގައި އަންނަނިވި ކަންކަން ފަނޑިޔާރު ކަށަވަރުކުރަންވާނެއެވެ.(1) އިންޓަރސެޕްޓްކުރުމުގެ އަމުރު ނިސްބަތްވާ ފަރާތުން ކޮށްފައިވާ ނުވަތަ ކުރަމުންދާ ނުވަތަ ކުރަންއުޅޭ ކަމަށް ތުހުމަތުކުރެވިފައިވާ ކުށަކީ އެ އިދާރާއަކުން ތަޙްޤީޤުކުރުމުގެ ބާރު ލިބިފައިވާ ކުށެއްކަން ޔަޤީންކުރުން؛(2) އިންޓަރސެޕްޓްކުރުމުގެ އަމުރު ނިސްބަތްވާ ފަރާތުން ކޮށްފައިވާ ނުވަތަ ކުރަމުންދާ ނުވަތަ ކުރަންއުޅޭ ކަމަށް ތުހުމަތުކުރެވިފައިވާ ކުށަކީ މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކުރާ ކުށެއް ކަމުގައިވުން ؛(3) އިންޓަރސެޕްޓްކުރުމުގެ އަމުރު ނިސްބަތްވާ ފަރާތުން ކޮށްފައިވާކަމަށް ނުވަތަ ކުރަމުންދާ ނުވަތަ ކުރަންއުޅޭ ކަމަށް ތުހުމަތުކުރެވޭ ކުށް އޭނާ ކުރިކަމަށް ނުވަތަ ކުރަމުންދާކަމަށް ނުވަތަ ކުރަންއުޅޭ ކަމަށް އެކަށީގެންވާ ސަބަބުތަކެއްގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް ޤަބޫލުކުރެވޭކަން؛(4) އެ މުޢާމަލާތް އިންޓަރސެޕްޓްކޮށްގެން މެނުވީ، މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކުރާ ކުށްތަކުގެ ތެރެއިން ކުށެއް ކުރިކަމުގެ ހެކި ލިބެންނެތް ކަމަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ ސަބަބުތަކެއް ވާކަން؛(5) އެ މުޢާމަލާތް އިންޓަރސެޕްޓްކުރުމުގެ ހުއްދައަށް އެދުމަށް އެ އިދާރާގެ އިސްވެރިޔާ ނުވަތަ އޭނާ ކަނޑައަޅާ ފަރާތަކުން ހުއްދަ ދީފައިވާކަން ؛(6) އެ މުޢާމަލާތް އިންޓަރސެޕްޓްކުރުމަށް އެދޭ މުއްދަތަކީ އެކަށީގެންވާ މުއްދަތެއްކަން؛ އަދި(7) އަމުރަށް އެދޭ ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަށް ކަމާގުޅޭގޮތުން އެހާތަނަށް ލިބިފައިވާ މަޢުލޫމާތާއި، އެ އަމުރު ނެރެދިނުމަށް އެކަށީގެންވާ ސަބަބެއް އޮތްތޯ ބެލުމަށް ފަނޑިޔާރަށް ބޭނުންވާނެ އެނޫންވެސް މަޢުލޫމާތު ލިބިފައިވާކަން.(ކ) ޒާތީ މުޢާމަލާތެއް އިންޓަރސެޕްޓްކުރުމުގެ އަމުރެއް، އެކަމަށް ކޮންމެހެން ބޭނުންވާ މުއްދަތަކަށް ކޯޓަށް ނެރެދެވިދާނެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް، އެފަދައިން ނެރޭ ފުރަތަމަ އަމުރެއްގެ މުއްދަތު، 90 (ނުވަދިހަ) ދުވަހަށްވުރެ އިތުރުވެގެންނުވާނެއެވެ.(އ) މި މާއްދާގެ (ކ) ގެ ދަށުން ނެރޭ ކޯޓު އަމުރެއްގެ މުއްދަތު އިތުރުކުރުމަށް އެދި ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއިން ކޯޓަށް ހުށަހަޅައިފިނަމަ، އެފަދަ އަމުރެއް ނެރެދިނުމަށް ބާރުދޭ ޙާލަތްތައް ދެމިއޮތްކަމަށް ކޯޓަށް ޤަބޫލުކުރެވިއްޖެ ހިނދެއްގައި، ކޯޓަށް ހުށަހެޅިފައިވާ ކަންކަން އަލުން ބެލުމަށްފަހު، އެ އަމުރުގެ މުއްދަތު އިތުރުކޮށްދެވިދާނެއެވެ. އެފަދައިން ކޯޓު އަމުރެއްގެ މުއްދަތު އިތުރުކޮށްދޭ ކޮންމެ ފަހަރަކު، 90 (ނުވަދިހަ) ދުވަހަށްވުރެ ދިގުނޫން މުއްދަތަކަށް އެ އަމުރު އިތުރުކޮށްދެވިދާނެއެވެ.(ވ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ނެރޭ ކޯޓު އަމުރެއްގައި އަންނަނިވި ކަންކަން ބަޔާންކުރަންވާނެއެވެ.(1) އަމުރު ނިސްބަތްވާ މީހާގެ ނަމާއި އެޑްރެހާއި ދިވެހިރައްޔިތެއްކަން އަންގައިދޭ ކާޑު ނަންބަރު ނުވަތަ ބިދޭސީއެއްނަމަ، އަމުރު ނިސްބަތްވާ މީހާގެ ނަމާއި، އެޑްރެހާއި، ޕާސްޕޯޓް ނަންބަރާއި، ޤައުމު؛(2) އިންޓަރސެޕްޓްކުރަނީ މި މާއްދާގެ )ށ) ގެ (2) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާންކުރާފަދަ މުޢާމަލާތެއްނަމަ، މި މާއްދާގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާންކުރާ މަޢުލޫމާތުގެ އިތުރުން، އިންޓަރސެޕްޓްކުރުމަށް ޤަޞްދުކުރާ މުޢާމަލާތް ހިންގާ ވަސީލަތުގެ ޔުނީކް އައިޑެންޓިފަޔަރ (ޔޫ.އައި.ޑީ) ؛(3) އޭނާ ކުރަމުންދާކަމަށް ނުވަތަ ކުރަންއުޅޭ ކަމަށް ތުހުމަތުކުރެވޭ ކުށް؛(4) އެ އަމުރުގެ ދަށުން އިންޓަރސެޕްޓްކުރަން ބޭނުންވާ މުޢާމަލާތުގެ ބާވަތާއި، މުވާސަލާތީ ވަސީލަތާއި އަދި އެޑްރެސްތައް ؛(5) އެ މުޢާމަލާތް އިންޓަރސެޕްޓްކުރުމަށް ހުއްދަކޮށްފައިވާ ތާރީޚު ނުވަތަ ތާރީޚުތައް، ނުވަތަ މުއްދަތު؛ (6) އެ އަމުރުގެ ދަށުން ހުއްދަކުރާ އިންޓަރސެޕްޝަން ހިންގުމުގައި ޒިންމާއުފުލާނެ ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާގެ އިސް އޮފިސަރުގެ ނަމާއި މަޤާމާއި ސަރވިސް ނަންބަރު؛(7) ކޯޓު އަމުރުގައި ބަޔާންކުރާގޮތް ފިޔަވައި އެހެން ގޮތަކަށް ނުވަތަ މަޤްޞަދަކަށް އެ އަމުރު ތަންފީޛުނުކުރެވޭނެކަން؛(8) އަމުރު ނެރޭ ތާރީޚާއި، ހުއްދަ ދޭ ފަނޑިޔާރުގެ ނަމާއި ސޮއި، އަދި ކޯޓުގެ ތައްގަނޑު؛ އަދ(9) އެ އަމުރުގެ ދަށުން އިންޓަރސެޕްޓްކުރުމަށް ބޭނުންވާ މުޢާމަލާތް ނިސްބަތްވާ މުވާސަލާތީ ވަސީލަތަކީ ވަކި ތަނެއްގައި ހުރި މުވާސަލާތީ ވަސީލަތެއްނަމަ، ނުވަތަ ވަކި ތަނަކަށް ވަދެގެން މެނުވީ ވާސިލުނުވެވޭނެ ވަސީލަތެއްނަމަ، އެތަނެއް.(މ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާތަކަށް ލިބިދޭ ބާރުގެ ބޭނުންކުރެވޭނީ، މި މާއްދާގެ ދަށުން ނެރޭ ކޯޓު އަމުރާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިންނެވެ.(ފ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން އިންޓަރސެޕްޓްކުރެވޭ މަޢުލޫމާތަކާ ގުޅިގެން ހޯދޭ އެއްވެސް މަޢުލޫމާތެއް، އެ އިންޓަރސެޕްޝަން ނިސްބަތްވާ ކުށަކާ ގުޅިގެން ހިންގާ ތަޙްޤީޤެއްގެ ނުވަތަ ޝަރީޢަތެއްގެ ބޭނުމަށް މެނުވީ އެއްވެސް ފަރާތަކަށް އެއްވެސް ގޮތަކުން ހާމަކޮށްގެންނުވާނެއެވެ.

މާއްދާ 74. ޒާތީ މުޢާމަލާތް އިންޓަރސެޕްޓްކުރުން 

ސަބްސްކްރައިބަރ އިންފޮމޭޝަން އަދި ކޮމިއުނިކޭޝަންސް ޑޭޓާ ރިޓެއިންކުރުން: 1-74. (ހ) އަންނަނިވި މަޢުލޫމާތަކީ، ދިވެހިރާއްޖޭގައި ޚިދުމަތް ފޯރުކޮށްދެމުންދާ އިންޓަރނެޓް ސަރވިސް ޕްރޮވައިޑަރުން އަދި ޓެލެކޮމިއުނިކޭޝަން ސަރވިސް ޕްރޮވައިޑަރުން ރިޓެއިންކުރުން ލާޒިމު މަޢުލޫމާތެވެ.(1) އެ ޚިދުމަތަކަށް ސަބްސްކްރައިބްކޮށްފައިވާ ފަރާތްތަކުގެ ސަބްސްކްރައިބަރ އިންފޮމޭޝަން؛(2) އެ ޚިދުމަތަކާ ގުޅުންހުރި ކޮމިއުނިކޭޝަންސް ޑޭޓާ.(ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ (2) ވަނަ ނަންބަރުގެ ބޭނުމަށްޓަކައި، "ކޮމިއުނިކޭޝަންސް ޑޭޓާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އަންނަނިވި މަޢުލޫމާތު ދެނެގަތުމަށް މަގުފަހިކޮށްދޭ ޑޭޓާއަށެވެ.(1) މުޢާމަލާތެއް ފޮނުވާ ނުވަތަ ރައްދުވާ ފަރާތް؛(2) މުޢާމަލާތް ހިންގި ވަގުތު އަދި/ނުވަތަ އެ މުޢާމަލާތުގެ ދިގުމިން؛(3) މުޢާމަލާތުގެ ބާވަތް ނުވަތަ މެތަޑް ނުވަތަ ޕެޓަރން ނުވަތަ އެ މުޢާމަލާތެއް ކުރިކަމުގެ މަޢުލޫމާތު؛(4) އެ މުޢާމަލާތް ފޮނުވޭ ނުވަތަ މެދުވެރިކުރެވޭ ނުވަތަ ރައްދުކުރެވޭ ސިސްޓަމް ނުވަތަ ވަސީލަތް ހިމެނޭގޮތުން، އެ މުޢާމަލާތެއް ޓްރާންސްމިޓްކުރެވޭ ޓެލެކޮމިއުނިކޭޝަން ސިސްޓަމް ނުވަތަ އޭގެ ބައެއް ؛(5) މި އަކުރުގެ (4) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާންކުރާފަދަ ސިސްޓަމެއްގެ ލޮކޭޝަން.(ނ) މި ޤާނޫނުގައި ނުވަތަ އެހެން ޤާނޫނެއްގައި އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާހާހިނދަކު، މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ބެލެހެއްޓުން ލާޒިމުވާ ޑޭޓާގެ ތެރޭގައި، ސަރވިސް ޕްރޮވައިޑަރެއްގެ ޚިދުމަތް ހޯދާ ފަރާތުން އެކްސެސްކުރާ ނުވަތަ ޓްރާންސްމިޓްކުރާ އެއްވެސް ކޮންޓެންޓެއް ނުހިމެނޭނެއެވެ.(ރ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ (2) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާންކުރާ މަޢުލޫމާތު ބެލެހެއްޓުން ލާޒިމުވާނީ، މަދުވެގެން 12 (ބާރަ) މަސްދުވަހުގެ މުއްދަތަކަށެވެ.(ބ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާންކުރާ މަޢުލޫމާތަކީ، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަކުން މި ޤާނޫނުގައި ބަޔާންކުރާ ޙާލަތްތަކުގައި، އަދި މި ޤާނޫނުގައި ބަޔާންކުރާ އިޖުރާއަތުތަކާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިން އަންގާ ޙާލަތުގައި، ސަރވިސް ޕްރޮވައިޑަރުން އެ އިދާރާއަކަށް ފޯރުކޮށްދިނުން ލާޒިމުވާނެ މަޢުލޫމާތެވެ.(ޅ) މި މާއްދާގެ (ބ) އެހެން އޮތްނަމަވެސް، މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ރިޓެއިންކުރާ ސަބްސްކްރައިބަރ އިންފޮމޭޝަންގެ ތެރެއިން އަންނަނިވި މަޢުލޫމާތު، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއިން އަންގާ ގޮތެއްގެމަތިން އެ އިދާރާއަށް ފޯރުކޮށްދިނުމަކަށް މި މާއްދާ ހުރަހެއްނާޅައެވެ.(1) ސަބްސްކްރައިބަރއަކީ ކާކުކަން އަންގައިދޭ މަޢުލޫމާތު؛(2) ސަބްސްކްރައިބަރގެ ޕޯސްޓަލް ނުވަތަ ޖިއޮގްރަފިކް އެޑްރެސް ؛(3) ސަބްސްކްރައިބަރގެ ފޯނު ނަންބަރު އަދި އެނޫންވެސް (ޕާސްވަރޑަށްނުވާ) އެކްސެސް ނަންބަރުތައް.

މާއްދާ 1-74. ސަބްސްކްރައިބަރ އިންފޮމޭޝަން އަދި ކޮމިއުނިކޭޝަންސް ޑޭޓާ ރިޓެއިންކުރުން

ރައްކާކޮށްފައިވާ ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާ އަވަސް ގޮތެއްގައި ޕްރިޒަރވްކުރުމާއި ޓްރެފިކް ޑޭޓާ ވަކި މިންވަރަކަށް ހާމަކުރުން: 2-74. (ހ) ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަށް އަންނަނިވި ޙާލަތްތައް ވުޖޫދުގައިވާކަމަށް އެކަށީގެންވާ ސަބަބުތަކުގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް ޤަބޫލުކުރެވިއްޖެ ހިނދެއްގައި، ވަކި މީހެއްގެ ނުވަތަ ފަރާތެއްގެ އަތުގައި ނުވަތަ ބެލުމުގެ ދަށުގައި ހުރި ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާ، ވަގުތުން ޕްރިޒަރވްކުރުމަށް އެ މީހެއްގެ ނުވަތަ އެ ފަރާތެއްގެ މައްޗަށް އަމުރުކުރެވިދާނެއެވެ.(1) ކޮމްޕިއުޓަރ ސިސްޓަމެއް ނުވަތަ ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާ ސްޓޯރޭޖް މީޑިއަމެއްގައި ހިމެނޭ ވަކި ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާއެއް، ވަކި ޖިނާއީ ތަޙްޤީޤެއް ހިންގުމަށްޓަކައި ބޭނުންވުން؛ އަދި(2) ޤަޞްދުގައި ނުވަތަ އޮޅުމަކުން އެ ޑޭޓާ ފޮހެލުމުގެ ނުވަތަ ފޮހެވުމުގެ، ނުވަތަ ގެއްލިގެންދިޔުމުގެ، ނުވަތަ މޮޑިފައިވުމުގެ ނުވަތަ އެ ޑޭޓާއަށް އެކްސެސްނުވެވޭގޮތްވުމުގެ ފުރުޞަތު އޮތުން.(ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ނެރޭ އަމުރެއް އޮންނަންވާނީ ލިޔުމުންނެވެ. އަދި އެ އަމުރު ނިސްބަތްވާ ފަރާތަކީ، ދިވެހިރާއްޖެއިން ބޭރުގެ ސަރވިސް ޕްރޮވައިޑަރެއް ކަމުގައިވާނަމަ، އެ އަމުރު އިނގިރޭސި ބަހުން ނެރެވިދާނެއެވެ.(ނ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ނެރޭ އަމުރެއް ނިސްބަތްވާ މީހަކަށް ނުވަތަ ފަރާތަކަށް، އިލެކްޓްރޯނިކް ވަސީލަތެއް މެދުވެރިކޮށް އެ އަމުރު ރައްދުކުރެވިދާނެއެވެ.(ރ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ނެރޭ އަމުރެއް ނިސްބަތްވާ މީހާއަށް ނުވަތަ ފަރާތަކަށް އެ އަމުރު ލިބުމުން، އަންނަނިވި ގޮތުގެމަތިން ޢަމަލުކުރަންވާނެއެވެ.(1) އެ އަމުރުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ޑޭޓާ ފޮހެވިފައިނުވާކަން، ނުވަތަ ގެއްލިފައިނުވާކަން، ނުވަތަ އެއަށް އެކްސެސް ކުރެވޭކަން ނުވަތަ ޑޭޓާއަށް ބަދަލެއް އައިސްފައިނުވާކަން ކަށަވަރުކުރުމަށް ވަގުތުން އަޅަންޖެހޭ ފިޔަވަޅުތައް އެޅުން؛(2) ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއިން އަންގާ ޓެކްނިކަލް ރިކްވަޔަރމަންޓްތަކާ އެއްގޮތަށް، ޑޭޓާ ޕްރިޒަރވްކުރުން ؛(3) ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަށް އެއްބާރުލުން ދިނުމާއި، އެ އަމުރާ އެއްގޮތަށް ޢަމަލުކުރެވިފައިވާނަމަ، އަދި އެ ޑޭޓާ ޕްރިޒަރވްކުރުމާ ގުޅުންހުރި އެހެން ޙާލަތްތަކެއްވާނަމަ، އެކަންކަން އެ އިދާރާއަށް އެންގުން؛ އަދި(4) އެ އަމުރާއި އެ އަމުރު ތަންފީޛުކުރުމާބެހޭ މަޢުލޫމާތުގެ ސިއްރު ހިފެހެއްޓުން. (ބ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ އަމުރަކީ ޓްރެފިކް ޑޭޓާއާ ގުޅިގެން ނެރެފައިވާ އަމުރެއްނަމަ، އެ އަމުރު ނިސްބަތްވާ ފަރާތުން، މި މާއްދާގެ (ރ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކަންކަމުގެ އިތުރުން، ސަރވިސް ޕްރޮވައިޑަރުގެ މަޢުލޫމާތާއި، އެ މުޢާމަލާތް ޓްރާންސްމިޓްވެގެން އައި މަގު ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއިން ދެނެގަތުމަށް މަގުފަހިކޮށްދޭން ބޭނުންވާ އެކަށީގެންވާ މިންވަރެއްގެ ޓްރެފިކް ޑޭޓާ އެ އިދާރާއަށް ވަގުތުން ހާމަކުރަންވާނެއެވެ.(ޅ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ނެރޭ އަމުރެއް ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއިން ބަޔާންކުރާ މުއްދަތަކަށް ދެމިއޮންނާނެއެވެ. އެ މުއްދަތު، ފުރަތަމަ ޙާލަތުގައި 90 (ނުވަދިހަ) ދުވަހުގެ މުއްދަތަށްވުރެ އިތުރުވެގެންނުވާނެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް، ބޭނުންޖެހިއްޖެ ޙާލަތެއްގައި، އެ އަމުރުގެ މުއްދަތު 90 (ނުވަދިހަ) ދުވަހަށްވުރެ ދިގުނޫން މުއްދަތަކަށް އިތުރުކުރެވިދާނެއެވެ.

މާއްދާ 2-74. ރައްކާކޮށްފައިވާ ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާ އަވަސް ގޮތެއްގައި ޕްރިޒަރވްކުރުމާއި ޓްރެފިކް ޑޭޓާ ވަކި މިންވަރަކަށް ހާމަކުރުން

ޕްރޮޑަކްޝަން އަމުރު: 3-74. (ހ) އަންނަނިވި ކަންކަން ކުރުމުގެ އަމުރަކަށް އެދި ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއިން ކޯޓަށް ހުށަހެޅުމުން، ކޯޓަށް އެފަދަ އަމުރެއް ނެރެވިދާނެއެވެ.(1) ދިވެހިރާއްޖޭގައިވާ މީހެއް، ނުވަތަ ފަރާތެއް، ނުވަތަ ސަރވިސް ޕްރޮވައިޑަރެއްގެ އަތުގައި، ނުވަތަ ބެލުމުގެ ދަށުގައި ހުރި ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާ ނުވަތަ ސަބްސްކްރައިބަރ އިންފޮމޭޝަން، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަށް ހުށަހެޅުމަށް؛ ނުވަތަ(2) ދިވެހިރާއްޖެއިން ބޭރުގައި ޤާއިމުކުރެވިފައިވީ ނަމަވެސް، ދިވެހިރާއްޖޭގައި ޚިދުމަތް ފޯރުކޮށްދެމުންދާ ސަރވިސް ޕްރޮވައިޑަރެއްގެ އަތުގައި، ނުވަތަ ބެލުމުގެ ދަށުގައި ހުރި އެ ޚިދުމަތްތަކާ ގުޅުންހުރި ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާ ނުވަތަ ސަބްސްކްރައިބަރ އިންފޮމޭޝަން، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަށް ހުށަހެޅުމަށް.(ށ) ޕްރޮޑަކްޝަން އަމުރަކަށް އެދި ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަކުން ކޯޓަށް ހުށަހަޅާއިރު އަންނަނިވި މަޢުލޫމާތު ހިމަނަންވާނެއެވެ.(1) އަމުރު ނިސްބަތްވާ މީހާގެ، ނުވަތަ ފަރާތުގެ، ނުވަތަ ސަރވިސް ޕްރޮވައިޑަރުގެ މަޢުލޫމާތު؛(2) ހޯދަން ބޭނުންވާ ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާ ނުވަތަ ސަބްސްކްރައިބަރ އިންފޮމޭޝަން ދެނެގަނެވޭނެ މަޢުލޫމާތު؛(3) ހޯދަން ބޭނުންވާ ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާ ނުވަތަ ސަބްސްކްރައިބަރ އިންފޮމޭޝަންއާ ގުޅުންހުރި ފަރާތެއްވާނަމަ، އެ ފަރާތަކާބެހޭ މަޢުލޫމާތު؛(4) ހޯދަން ބޭނުންވާ ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާ ނުވަތަ ސަބްސްކްރައިބަރ އިންފޮމޭޝަން، އެ އަމުރު ނިސްބަތްވާ ފަރާތެއްގެ އަތުގައި، ނުވަތަ ބެލުމުގެ ދަށުގައި ނުވަތަ ކޮންޓްރޯލްގެ ދަށުގައި ހުރިކަމަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ އެކަށީގެންވާ ސަބަބުތައް؛(5) ހޯދަން ބޭނުންވާ ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާ ނުވަތަ ސަބްސްކްރައިބަރ އިންފޮމޭޝަނާއި، ޖިނާއީ ތަޙްޤީޤެއް ހިންގުމާ ގުޅުންހުރި ގޮތާއި ސަބަބު؛ އަދި (6) އެ ޑޭޓާ ނުވަތަ މަޢުލޫމާތު އަވަސް ގޮތެއްގައި ބޭނުންވާނަމަ، އެކަން.(ނ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ އަމުރު ކޯޓުން ނެރެދޭންވާނީ، ޖިނާއީ ތަޙްޤީޤެއް ހިންގުމުގެ މަޤްޞަދަށްޓަކައި، ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާ ނުވަތަ ސަބްސްކްރައިބަރ އިންފޮމޭޝަން ބޭނުންވާކަމަށް، އެކަށީގެންވާ ސަބަބުތަކުގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް ކޯޓަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ ޙާލަތުގައެވެ.(ރ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ނެރޭ އަމުރެއް، ކުށުގެ ތުހުމަތުކުރެވޭ ފަރާތުގެ މައްޗަށް ނެރެގެން ނުވާނެއެވެ.(ބ) ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއިން ޕްރޮޑަކްޝަން އަމުރަކަށް އެދެނީ، އަންނަނިވި މަޢުލޫމާތު އެކުލެވޭ ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާ ހޯދުމަށް ކަމަށްވާނަމަ، މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ކޯޓުން އަމުރެއް ނެރެންވާނީ، އެ މަޢުލޫމާތަށް އެކްސެސްވުމަށް ޤާނޫނަކުން ހުއްދަކުރާ ޙާލަތުގައި، އެ ޤާނޫނަކުން ހުއްދަކުރާ މިންވަރަކަށެވެ.(1) ޤާނޫނީ، ނުވަތަ ޞިއްޙީ، ނުވަތަ ދީނީ، ނުވަތަ ނޫސްވެރިކަމާގުޅޭ، ނުވަތަ ބޭންކިންގއާގުޅޭ، ނުވަތަ އެނޫންވެސް ރެގިއުލޭޓްކުރެވިފައިވާ ޕްރޮފެޝަނެއްގެ ޙަރަކާތްތަކާ ގުޅިގެން ރައްކާކޮށްފައިވާ މަޢުލޫމާތު؛ އަދި (2) ޕްރޮފެޝަނަލް ސީކްރެސީ އެ މައްޗަށް ހިނގާ ނުވަތަ އެނޫންވެސް ގޮތަކުން ޤާނޫނެއްގެ ދަށުން ޤާނޫނީ އިމްތިޔާޒު ލިބިގެންވާ މަޢުލޫމާތު.(ޅ) ޕްރޮޑަކްޝަން އަމުރަކަށް އެދި ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަކުން ކޯޓަށް ހުށަހަޅާ ހުށަހެޅުމެއްގައި، އެ ޑޭޓާ ނުވަތަ މަޢުލޫމާތު އަވަސް ގޮތެއްގައި ބޭނުންވާކަމަށް ބަޔާންކޮށްފައިވާނަމަ، 24 (ސައުވީސް) ގަޑިއިރުގެ ތެރޭގައި، އެ ހުށަހެޅުމާމެދު ކޯޓުން ގޮތެއް ނިންމަންވާނެއެވެ.(ކ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ނެރޭ ކޯޓު އަމުރެއް ރައްދުވާ މީހަކަށް ނުވަތަ ފަރާތަކަށް ނުވަތަ ސަރވިސް ޕްރޮވައިޑަރަކަށް އެ އަމުރެއް ލިބުމުން، އަންނަނިވި ގޮތުގެމަތިން ޢަމަލުކުރަންވާނެއެވެ.(1) އެ އަމުރުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާ ނުވަތަ ސަބްސްކްރައިބަރ އިންފޮމޭޝަން އަވަސް ގޮތެއްގައި ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަށް ހުށަހެޅުން؛(2) ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއިން އަންގާ ގޮތެއްގެމަތިން، އަދި އެ ފަރާތުން ބަޔާންކުރާ ޓެކްނިކަލް ރިކްވަޔަރމަންޓްތަކާ އެއްގޮތަށް، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަށް ޑޭޓާ ނުވަތަ މަޢުލޫމާތު ހުށަހެޅުން؛(3) އެ އަމުރާއި އެ އަމުރު ތަންފީޛުކުރުމާބެހޭ މަޢުލޫމާތުގެ ސިއްރު ހިފެހެއްޓުން.

މާއްދާ 3-74. ޕްރޮޑަކްޝަން އަމުރު 

ރަައްކާކޮށްފައިވާ ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާ ބަލައި ފާސްކުރުމާއި ޑޭޓާ ހިފެހެއްޓުން: 4-74. (ހ) ކޮމްޕިއުޓަރ ސިސްޓަމެއް ނުވަތަ ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާ ސްޓޯރޭޖް މީޑިއަމެއްގައި ހިމެނޭ ވަކި ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާއަކީ، ޖިނާއީ ވަކި ތަޙްޤީޤަކަށް ބޭނުންވާ ޑޭޓާއެއް ކަމަށް ޤަބޫލުކުރުމުގައި އެކަށީގެންވާ ސަބަބުތަކެއް ހުރިނަމަ، އަންނަނިވި ކަންކަން ކުރުމުގެ އަމުރަކަށް އެދި ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއިން ކޯޓަށް ހުށަހެޅުމުން، ކޯޓަށް އެފަދަ އަމުރެއް ނެރެވިދާނެއެވެ.(1) އަންނަނިވި ތަކެތި ބަލައި ފާސްކުރުމަށް ނުވަތަ އެ ތަކެއްޗަށް އެކްސެސްވުމަށް:(i) ކޮމްޕިއުޓަރ ސިސްޓަމެއް ނުވަތަ ކޮމްޕިއުޓަރ ސިސްޓަމެއްގެ ބައެއް އަދި އޭގައި ރައްކާކޮށްފައިވާ ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާ؛(ii) ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާ ރައްކާކޮށްފައިވާ ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާ ސްޓޯރޭޖް މީޑިއަމެއް.(2) އަންނަނިވި ކަންކަން ކުރުމުގެ ބާރު ލިބިގެންވާ ގޮތަށް، ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާ ހިފެހެއްޓުމަށް:(i) ކޮމްޕިއުޓަރ ސިސްޓަމެއް ނުވަތަ ކޮމްޕިއުޓަރ ސިސްޓަމްގެ ބައެއް ނުވަތަ ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާ ސްޓޯރޭޖް މީޑިއަމެއް ހިފެހެއްޓުން؛(ii) ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާގެ ކޮޕީ ހެދުމާއި، އެ ކޮޕީ ބެހެއްޓުން؛(iii) ރައްކާކޮށްފައިވާ ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާގެ އިންޓެގްރިޓީ ދެމެހެއްޓުން؛(iv) އެކްސެސްކޮށްފައިވާ ކޮމްޕިއުޓަރ ސިސްޓަމްގައި ހުރި ޑޭޓާއަށް އެކްސެސްނުވެވޭ ގޮތަށް އެ ޑޭޓާ އެ ސިސްޓަމުން ނެގުން.(ށ) ރައްކާކޮށްފައިވާ ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާ ބަލައި ފާސްކުރުމަށާއި އެ ޑޭޓާ ހިފެހެއްޓުމުގެ އަމުރަކަށް އެދި ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއިން ކޯޓަށް ހުށަހަޅާއިރު އަންނަނިވި މަޢުލޫމާތު ހިމަނަންވާނެއެވެ.(1) ބަލައި ފާސްކުރުމަށް ބޭނުންވާ ކޮމްޕިއުޓަރ ސިސްޓަމް، ނުވަތަ ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާ ސްޓޯރޭޖް މީޑިއަމްތަކުގެ މަޢުލޫމާތު؛(2) ބަލައި ފާސްކުރުމަށް ބޭނުންވާ ކޮމްޕިއުޓަރ ސިސްޓަމް، ނުވަތަ ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާ ސްޓޯރޭޖް މީޑިއަމްތަކުގެ ވެރިފަރާތެއްވާނަމަ، އެ ފަރާތާބެހޭ މަޢުލޫމާތު؛(3) ތަޙްޤީޤަށް ބޭނުންވާ ހެކި، ބަލައި ފާސްކުރެވޭ ކޮމްޕިއުޓަރ ސިސްޓަމްގައި ނުވަތަ ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާ ސްޓޯރޭޖް މީޑިއަމްތަކުގައި ހުރިކަމަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ އެކަށީގެންވާ ސަބަބު؛ އަދި(4) އެ ޑޭޓާ ބަލައި ފާސްކުރުމަށްވުރެ ނުވަތަ ހިފެހެއްޓުމަށްވުރެ ލުއި ފިޔަވަޅެއް އަޅައިގެން ތަޙްޤީޤަށް ބޭނުންވާ ހެކި ހޯދެން ނެތް ކަމަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ އެކަށީގެންވާ ސަބަބު.(ނ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ އަމުރު ކޯޓުން ނެރެންވާނީ ޖިނާއީ ތަޙްޤީޤެއް ހިންގުމުގެ މަޤްޞަދަށްޓަކައި، ކޮމްޕިއުޓަރ ސިސްޓަމެއްގައި ނުވަތަ ކޮމްޕިއުޓަރ ސިސްޓަމްގެ ބައެއްގައި ނުވަތަ ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާ ސްޓޯރޭޖް މީޑިއަމެއްގައި ހުރި ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާ ބޭނުންވާކަމަށް އެކަށީގެންވާ ސަބަބުތަކުގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް ކޯޓަށް ޤަބޫލުކުރެވޭނަމައެވެ.(ރ) މި މާއްދާގެ (ނ) ގެ ދަށުން ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ އަމުރެއް ނެރުމުގައި، ކުށުގެ ބާވަތަށާއި، ކުޑަބޮޑުމިނަށާއި، އެ ޑޭޓާ ބަލައި ފާސްކުރުމަށްވުރެ ނުވަތަ ހިފެހެއްޓުމަށްވުރެ ލުއި ފިޔަވަޅެއް އަޅައިގެން ތަޙްޤީޤަށް ބޭނުންވާ ހެކި ހޯދުމަށް ފުރުޞަތު އޮތް މިންވަރަށް ރިޢާޔަތްކޮށް، އެފަދަ އަމުރެއް ނެރުމަކީ ޙާލަތާ ބައްދަލު، އެކަށީގެންވާ ފިޔަވަޅެއްތޯ ކޯޓުން ބަލަންވާނެއެވެ.(ބ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން އަމުރެއް ނެރެދިނުމަށް އެދެނީ، ޤާނޫނީ، ޞިއްޙީ، ދީނީ، ނޫސްވެރިކަމާގުޅޭ، ބޭންކިންގއާގުޅޭ ނުވަތަ އެނޫންވެސް ޤާނޫނަކުން ރެގިއުލޭޓްކުރެވިފައިވާ ޕްރޮފެޝަނެއްގެ ޙަރަކާތްތައް އެކުލެވިގެންވާ މަޢުލޫމާތު ހިމެނޭ ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާއަކާ ގުޅިގެން ކަމަށްވާނަމަ، އަދި އެ ޑޭޓާގައި ހިމެނޭ މަޢުލޫމާތަކީ ޤާނޫނުން ރައްކާތެރިކަން ލިބިދީފައިވާ މަޢުލޫމާތެއް ކަމަށްވާނަމަ، މި މާއްދާގެ (ރ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކަންކަމުގެ އިތުރުން، އެ މަޢުލޫމާތުގެ މައްޗަށް ހިނގާނެ ޤާނޫނީ އިމްތިޔާޒުތަކުގެ ބާވަތާއި އެ އިމްތިޔާޒުތަކުގެ މިންވަރަށް، އަދި އެ ޑޭޓާ ގެންގުޅޭ ފަރާތަކީ ކުށް ކުރި ފަރާތަށް ނުވަތަ ކުށް ކުރުމަށް މަގުފަހިކުރުވި ފަރާތަށް ވުމުގެ ފުރުޞަތު އޮތް މިންވަރަށް ކޯޓުން ރިޢާޔަތްކުރަންވާނެއެވެ. އަދި، އެކަންކަމަށް ރިޢާޔަތްކުރުމަށްފަހު، މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ކޯޓުން އަމުރެއް ނެރުމަށް ނިންމައިފިނަމަ، އަންނަނިވި ކަންކަން ކުރުމަށް ކޯޓުން އަމުރުކުރަންވާނެއެވެ.(1) ބަލައި ފާސްކުރެވޭ ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާގައި ހިމެނޭ މަޢުލޫމާތު ނިސްބަތްވާ ޕްރޮފެޝަނަލް އޮގަނައިޒޭޝަން ތަމްސީލުކުރުމަށް ކަނޑައެޅޭ ފަރާތެއްގެ ހާޒިރުގައި ބަލައި ފާސްކުރުން؛(2) އެކްސެސްވެވެނީ ނުވަތަ ހިފެހެއްޓެނީ ހަމައެކަނި ތަޙްޤީޤުގެ މަޤްޞަދަށް ބޭނުންވާ ޑޭޓާ ކަމުގައި ކަށަވަރުކުރުމަށް އެޅެން ހުރި އެންމެހައި އެކަށީގެންވާ ފިޔަވަޅެއް އެޅުން.(ޅ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ނެރޭ ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ އަމުރެއް ތަންފީޛުކުރުމުގައި، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަށް އަންނަނިވި ބާރުތައް ލިބިގެންވެއެވެ.(1) އެ އަމުރު ތަންފީޛުކުރުމަށް ހޯދަންޖެހޭ އެހީތެރިކަމެއް ހޯދުމާއެކު އެ އަމުރު ތަންފީޛުކުރުމުގެ އިޚްތިޔާރު؛(2) މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކަންކަން ތަންފީޛުކުރުމަށް ބޭނުންވާ މަޢުލޫމާތު ފޯރުކޮށްދިނުމަށާއި އެއްބާރުލުން ދިނުމަށް، ކޮމްޕިއުޓަރ ސިސްޓަމްގެ ފަންކްޝަނިންގ އެނގޭ ނުވަތަ އޭގައި ރައްކާކޮށްފައިވާ ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާ ރައްކާތެރިކުރުމަށް އަޅާފައިވާ ފިޔަވަޅުތައް އެނގޭ ކޮންމެ ފަރާތެއްގެ މައްޗަށް އަމުރުކުރުމުގެ އިޚްތިޔާރު؛(3) މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ އަމުރު ނިސްބަތްވާ ކޮމްޕިއުޓަރ ސިސްޓަމެއް މެދުވެރިކޮށް ވާސިލުވެވޭ ނުވަތަ އެ ސިސްޓަމުން އެކްސެސްކުރެވޭ ކޮމްޕިއުޓަރ ސިސްޓަމެއް ނުވަތަ ސިސްޓަމްތަކެއް ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ ޙައްޤު.(ކ) މި މާއްދާގެ (ޅ) އެހެން އޮތްނަމަވެސް، އެ އަކުރުގެ ދަށުން ކުރާ އަމުރެއް، ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ ފަރާތުގެ މައްޗަކަށް ނުކުރެވޭނެއެވެ.(އ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ނެރޭ ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ އަމުރެއް ތަންފީޛުކުރުމުގައި ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއިން، މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ (2) ވަނަ ނަންބަރުގެ (i) ގައި ބަޔާންކުރާ ފިޔަވަޅު އަޅަންވާނީ، މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ (2) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ އެހެން ފިޔަވަޅުތައް ބޭނުންކޮށްގެން އެ ތަޙްޤީޤުގެ މަޤްޞަދު ޙާޞިލުކުރެވެން އޮތްތޯ ބަލައި، އެފަދައިން އެކަން ޙާޞިލުކުރެވެން ނެތް ޙާލަތުގައި އެކަންޏެވެ.

މާއްދާ 4-74. ރަައްކާކޮށްފައިވާ ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާ ބަލައި ފާސްކުރުމާއި ޑޭޓާ ހިފެހެއްޓުން

ޓްރެފިކް ޑޭޓާ ރިއަލް - ޓައިމްގައި ނެގުން: 5-74. (ހ) ޖިނާއީ ވަކި ތަޙްޤީޤެއްގެ ބޭނުމަށް، ވަކި މުޢާމަލާތަކާގުޅޭ ޓްރެފިކް ޑޭޓާއެއް ބޭނުންވާކަމަށް ޤަބޫލުކުރުމުގައި އެކަށީގެންވާ ސަބަބުތަކެއް ހުރިނަމަ، އެ ޓްރެފިކް ޑޭޓާ ރިއަލް-ޓައިމްގައި ނެގުމުގެ އަމުރަކަށް އެދި ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއިން ކޯޓަށް ހުށަހެޅުމުން، ކޯޓަށް އެފަދަ އަމުރެއް ނެރެވިދާނެއެވެ.(ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ކޯޓުން އަމުރެއް ނެރުމުގައި، އަންނަނިވި ގޮތުގެމަތިން ޢަމަލުކުރަންވާނެއެވެ.(1) ވަކި މުޢާމަލާތަކާގުޅޭ ޓްރެފިކް ޑޭޓާ ރިއަލް-ޓައިމްގައި ނެގުމުގެ ނުވަތަ ރެކޯޑުކުރުމުގެ ބާރު ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަށް ދިނުން ؛(2) ވަކި މުޢާމަލާތަކާގުޅޭ ޓްރެފިކް ޑޭޓާ ރިއަލް-ޓައިމްގައި ނެގުމަށް ނުވަތަ ރެކޯޑުކުރުމަށް ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަށް އެހީތެރިވެދިނުމަށް ސަރވިސް ޕްރޮވައިޑަރަށް އަމުރުކުރުން؛ އަދި(3) ވަކި މުޢާމަލާތަކާގުޅޭ ޓްރެފިކް ޑޭޓާ ރިއަލް-ޓައިމްގައި ނެގުމަށް ނުވަތަ ރެކޯޑުކުރުމަށް ސަރވިސް ޕްރޮވައިޑަރަށް އަމުރުކުރުމާއެކު، ކޯޓުން ނެރޭ އަމުރުގެ ޞައްޙަކަން ދެމިއޮތްހާ ހިނދަކު، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއިން އެދުމުން އެ ޑޭޓާ އެ ފަރާތަށް ދިނުމަށް އަމުރުކުރުން.(ނ) ޓްރެފިކް ޑޭޓާ ރިއަލް-ޓައިމްގައި ނެގުމުގެ އަމުރަކަށް އެދި ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއިން ކޯޓަށް ހުށަހަޅާއިރު އަންނަނިވި މަޢުލޫމާތު ހިމަނަންވާނެއެވެ.(1) ނަގަން ބޭނުންވާ ޓްރެފިކް ޑޭޓާ ނިސްބަތްވާ މުޢާމަލާތް އަންގައިދޭ މަޢުލޫމާތު؛(2) އެ މުޢާމަލާތުގައި ބޭނުންކޮށްފައިވާ އެންމެހައި ޑިވައިސްތަކުގެ ވެރިފަރާތް ނުވަތަ ވެރިފަރާތްތަކުގެ މަޢުލޫމާތު؛(3) އެފަދައިން ޓްރެފިކް ޑޭޓާ ރިއަލް-ޓައިމްގައި ނެގުމުން ޖިނާއީ ވަކި ތަޙްޤީޤަކަށް ހޯދަން ބޭނުންވާ ހެކި ލިބޭނެކަމަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ އެކަށީގެންވާ ސަބަބު ؛(4) ޓްރެފިކް ޑޭޓާ ރިއަލް-ޓައިމްގައި ނެގުމަށްވުރެ ލުއި ފިޔަވަޅެއް އަޅައިގެން ތަޙްޤީޤަށް ބޭނުންވާ ހެކި ހޯދެން ނެތް ކަމަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ އެކަށީގެންވާ ސަބަބު ؛ އަދި (5) ޓްރެފިކް ޑޭޓާ ރިއަލް-ޓައިމްގައި ނެގުމަށް އެދޭ މުއްދަތު.(ރ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ޓްރެފިކް ޑޭޓާ ރިއަލް-ޓައިމްގައި ނެގުމުގެ އަމުރެއް ނެރުމުގައި، ކުށުގެ ބާވަތަށާއި، ކުޑަބޮޑުމިނަށާއި، ޓްރެފިކް ޑޭޓާ ރިއަލް-ޓައިމްގައި ނެގުމަށްވުރެ ލުއި ފިޔަވަޅެއް އަޅައިގެން ތަޙްޤީޤަށް ބޭނުންވާ ހެކި ހޯދުމަށް ފުރުޞަތު އޮތް މިންވަރަށް ރިޢާޔަތްކޮށް، އެފަދަ އަމުރެއް ނެރުމަކީ ޙާލަތާ ބައްދަލު، އެކަށީގެންވާ ފިޔަވަޅެއްތޯ ކޯޓުން ބަލަންވާނެއެވެ.(ބ) މި މާއްދާގެ ދަށުން ޓްރެފިކް ޑޭޓާ ރިއަލް-ޓައިމްގައި ނެގުމުގެ އަމުރެއްގެ މުއްދަތު 90 (ނުވަދިހަ) ދުވަހަށްވުރެ ދިގުނޫން، އެކަށީގެންވާ މުއްދަތަކަށް ކަނޑައެޅުމުގެ އިޚްތިޔާރު ކޯޓަށް ލިބިގެންވެއެވެ. އެފަދައިން ކޯޓުން ކަނޑައަޅާ މުއްދަތު އިތުރުކުރުމަށް އެދި ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއިން ކޯޓަށް ހުށަހަޅައިފިނަމަ، އެ އަމުރު ނެރުމުގައި ފުރިހަމަވާންޖެހޭ ޝަރުޠުތައް އެގޮތުގައި ދެމިއޮތްކަމަށް ކޯޓަށް ޤަބޫލުކުރެވިއްޖެ ހިނދެއްގައި، ކޯޓަށް ހުށަހެޅިފައިވާ ކަންކަމަށް އަލުން ބެލުމަށްފަހު، އެ އަމުރުގެ މުއްދަތު އިތުރުކޮށްދެވިދާނެއެވެ. މިގޮތުން އިތުރުކޮށްދޭ މުއްދަތު އިތުރުކުރާ ކޮންމެ ފަހަރަކު، 90 (ނުވަދިހަ) ދުވަހަށްވުރެ ދިގުނޫން މުއްދަތަކަށް އެ އަމުރު އިތުރުކުރެވިދާނެއެވެ.

މާއްދާ 5-74. ޓްރެފިކް ޑޭޓާ ރިއަލް - ޓައިމްގައި ނެގުން 

މާނަކުރުން: 6-74. (ހ) މި ޤާނޫނުގެ 74 ވަނަ މާއްދާއިން ފެށިގެން 5-74 ވަނަ މާއްދާގެ ބޭނުމަށްޓަކައި، "އެކްސެސް" ނުވަތަ "ޑޭޓާއަށް އެކްސެސްވުން" އަށް ދީފައި އެވަނީ، ޤާނޫނު ނަންބަރު 2014/9( ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުލްއުޤޫބާތު( ގައި އެ ޢިބާރާތްތަކަށް ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.(ށ) މި ޤާނޫނުގެ 74 ވަނަ މާއްދާއިން ފެށިގެން 5-74 ވަނަ މާއްދާގެ ނިޔަލަށް ހުރި މާއްދާތަކުގެ ބޭނުމަށްޓަކައި، "ކޮމްޕިއުޓަރ ސިސްޓަމް" އަދި "ޑިވައިސް" އަށް ދީފައި އެވަނީ، ޤާނޫނު ނަންބަރު 2014/9( ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުލްއުޤޫބާތު( ގައި އެ ޢިބާރާތްތަކަށް ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.(ނ) މި ޤާނޫނުގެ 74 ވަނަ މާއްދާއިން ފެށިގެން 5-74 ވަނަ މާއްދާގެ ނިޔަލަށް ހުރި މާއްދާތަކުގެ ބޭނުމަށްޓަކައި، "ޑޭޓާ" ނުވަތަ "ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާ" ނުވަތަ "ކޮންޓެންޓް ޑޭޓާ" އަށް ދީފައި އެވަނީ، ޤާނޫނު ނަންބަރު 2014/9( ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުލްއުޤޫބާތު( ގައި އެ ޢިބާރާތްތަކަށް ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.(ރ) މި ޤާނޫނުގެ 74 ވަނަ މާއްދާއިން ފެށިގެން 5-74 ވަނަ މާއްދާގެ ނިޔަލަށް ހުރި މާއްދާތަކުގެ ބޭނުމަށްޓަކައި، "ސަރވިސް ޕްރޮވައިޑަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކޮމްޕިއުޓަރ ސިސްޓަމެއް މެދުވެރިކޮށް ޚިދުމަތް ލިބިގަންނަ ފަރާތްތަކަށް ކޮމިއުނިކޭޝަންގެ ޚިދުމަތް ފޯރުކޮށްދޭ ޕަބްލިކް ނުވަތަ ޕްރައިވެޓް ކޮންމެ ފަރާތަކާއި، އެފަދަ ޚިދުމަތް ފޯރުކޮށްދޭ ފަރާތްތަކަށް ނުވަތަ ޚިދުމަތް ލިބިގަންނަ ފަރާތްތަކަށް ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާ ރައްކާކޮށްދޭ ނުވަތަ ޕްރޮސެސްކޮށްދޭ އެހެން ކޮންމެ ފަރާތަކަށެވެ.(ބ) މި ޤާނޫނުގެ 74 ވަނަ މާއްދާއިން ފެށިގެން 5-74 ވަނަ މާއްދާގެ ނިޔަލަށް ހުރި މާއްދާތަކުގެ ބޭނުމަށްޓަކައި، "ޓްރެފިކް ޑޭޓާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކޮމްޕިއުޓަރ ސިސްޓަމެއް ބޭނުންކޮށްގެން ކޮށްފައިވާ ކޮމިއުނިކޭޝަނެއްގައި، އެ ކޮމިއުނިކޭޝަން ޖެނެރޭޓްކޮށްފައިވަނީ ކޮމްޕިއުޓަރ ސިސްޓަމަކުން ކަމުގައިވެފައި، އަދި އެ ސިސްޓަމަކީ އެ ކޮމިއުނިކޭޝަންގެ ޗެއިންގެ ބައެއް ކަމުގައިވެފައި، އެ ސިސްޓަމް ބޭނުންކޮށްގެން ކޮށްފައިއެވާ ކޮމިއުނިކޭޝަނާގުޅޭ، އެ ކޮމިއުނިކޭޝަނެއް ފެށުނު ތަނާއި، އެ ކޮމިއުނިކޭޝަނެއްގެ ޑެސްޓިނޭޝަންއާއި، ރޫޓާއި، ވަގުތާއި، ތާރީޚާއި، ކުޑަބޮޑުމިނާއި، ކުރުދިގުމިން ނުވަތަ އެ ކޮމިއުނިކޭޝަން ހިންގުމަށް ބޭނުންކުރި ޚިދުމަތް އަންގައިދޭ ކޮންމެ ކޮމްޕިއުޓަރ ޑޭޓާއަކަށެވެ.(ޅ) މި ޤާނޫނުގެ 74 ވަނަ މާއްދާއިން ފެށިގެން 5-74 ވަނަ މާއްދާގެ ނިޔަލަށް ހުރި މާއްދާތަކުގެ ބޭނުމަށްޓަކައި، "ސަބްސްކްރައިބަރ އިންފޮމޭޝަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޓްރެފިކް ޑޭޓާ ނުވަތަ ކޮންޓެންޓް ޑޭޓާ ފިޔަވައި، ޑޭޓާގެ ގޮތުގައި ނުވަތަ އެނޫންވެސް ގޮތަކަށް ސަރވިސް ޕްރޮވައިޑަރ ބަލަހައްޓާ، އެ ފަރާތުގެ ޚިދުމަތަށް ސަބްސްކްރައިބްކޮށްފައިވާ ޚިދުމަތް ލިބިގަންނަ ފަރާތާ ގުޅޭގޮތުން އަންނަނިވި ކަންކަން ދެނެގަނެވޭނެފަދަ އެންމެހައި މަޢުލޫމާތަށެވެ.(1) ބޭނުންކުރި މުވާސަލާތީ ވަސީލަތުގެ ބާވަތާއި އެއާގުޅޭ ޓެކްނިކަލް ޕްރޮވިޝަންތައް އަދި ޚިދުމަތުގެ މުއްދަތު؛(2) ޚިދުމަތް ފޯރުކޮށްދިނުމުގެ އެއްބަސްވުމުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުގެމަތިން ނުވަތަ އެނޫންވެސް ހަމަޖެހިފައިވާ އިންތިޒާމެއްގެ ދަށުން، ސަބްސްކްރައިބަރއަކީ ކޮން ފަރާތެއްކަން އަންގައިދޭ މަޢުލޫމާތާއި، އެ ފަރާތުގެ ޕޯސްޓަލް އެޑްރެސް ނުވަތަ ޖިއޮގްރަފިކަލް އެޑްރެހާއި، ފޯނު ނަންބަރާއި އެނޫންވެސް އެކްސެސް ނަންބަރުތަކާއި، ބިލިންގ އަދި ޕޭމަންޓް އިންފޮމޭޝަން؛(3) ޚިދުމަތް ހޯދުމުގެ އެއްބަސްވުމުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުގެމަތިން ނުވަތަ އެނޫންވެސް ހަމަޖެހިފައިވާ އިންތިޒާމެއްގެ ދަށުން މުވާސަލާތީ ޚިދުމަތް ފޯރުކޮށްދޭ އާލާތް ހަރުކޮށްފައިވާ ސައިޓުން ލިބެން ހުރި އެހެނިހެން މަޢުލޫމާތު.

މާއްދާ 6-74. މާނަކުރުން

ފުރުން މަނާކުރުން: 75. (ހ)	މީހަކު ކުށެއް ކުރަމުންދާކަމަށް ނުވަތަ ކުށެއް ކޮށްފިކަމަށް ނުވަތަ ކުށެއް ކުރަން އުޅޭކަމަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ އެކަށީގެންވާ ހެކި ލިބިފައިވާނަމަ، އަދި އޭނާ ފިލައިގެން ދާންއުޅޭ ކަމަށް ބެލުމުގައި އެކަށީގެންވާ ސަބަބުތަކެއް ހުރިނަމަ، ކޯޓު އަމުރެއްގެ ދަށުން އޭނާ ފުރުން މަނާކުރުމުގެ އިޚްތިޔާރު، ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަށް ލިބިގެންވެއެވެ. އަދި ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލްގެ އޮފީހަށް ބަލައިގަނެފައިވާ މައްސަލައެއްނަމަ، އެ އަމުރަށް އެދެންވާނީ ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލްއެވެ.(ށ)	މި މާއްދާގެ ބޭނުމަށްޓަކައި:	(1)		"ޕާސްޕޯޓް" އަށް ދީފައި އެވަނީ، މި ޤާނޫނުގެ 68 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) ގައި އެ ލަފްޒަށް ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.	(2)		"ފުރުން މަނާކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މި މާއްދާގައި ބަޔާންކުރާ ޙާލަތްތަކުގައި ކުށުގެ ތުހުމަތުގައިވާ މީހާ ދިވެހިރާއްޖެއިން ބޭރަށް ފުރައިގެންދިއުން ހުއްޓުވުމަށެވެ.(ނ)	މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން މީހަކު ފުރުން މަނާކުރުމަށް އެދި ކޯޓަށް ހުށަހަޅާއިރު، އަންނަނިވި މަޢުލޫމާތު ހުށަހަޅަންވާނެއެވެ.	(1)		ފުރުން މަނާކުރަން ބޭނުންވާ މީހާގެ ނަމާއި އެޑްރެހާއި، ޕާސްޕޯޓެއް އޮތްނަމަ، ޕާސްޕޯޓުގެ މަޢުލޫމާތު؛	(2)		އޭނާ ކޮށްފައިވާކަމަށް ނުވަތަ ކުރަމުންދާކަމަށް ނުވަތަ ކުރަންއުޅޭ ކަމަށް ތުހުމަތުކުރެވޭ ކުށް؛	(3)		އޭނާއާ އެ ކުށާ ގުޅުވައިދޭ ހެކީގެ މަޢުލޫމާތު؛	(4)		އޭނާ ދިވެހިރާއްޖެ ދޫކޮށް ފިލައިގެން ދާންއުޅޭ ކަމަށް ބެލެވޭ ސަބަބު، އަދި ލިބިފައިވާ އިންޓެލިޖެންސްގެ މަޢުލޫމާތު ނުވަތަ ހެކި؛	(5)		އޭނާ ދިވެހިރާއްޖޭގައި މަޑުކުރުވަންޖެހޭ ސަބަބު؛	(6)		އެ އަމުރުގެ ދަށުން އޭނާ ފުރުން މަނާކުރަން ބޭނުންވާ މުއްދަތު.(ރ)	މީހަކު ފުރުން މަނާކުރުމަށް މި މާއްދާގެ ދަށުން ނެރޭ ކޯޓު އަމުރެއްގައި އަންނަނިވި ކަންކަން ބަޔާންކުރަންވާނެއެވެ.	(1)		އަމުރު ނިސްބަތްވާ މީހާގެ ނަމާއި އެޑްރެހާއި، ޕާސްޕޯޓެއް އޮތްނަމަ، ޕާސްޕޯޓުގެ މަޢުލޫމާތު؛	(2)		އޭނާ ކޮށްފައިވާކަމަށް ނުވަތަ ކުރަމުންދާކަމަށް ނުވަތަ ކުރަންއުޅޭ ކަމަށް ތުހުމަތުކުރެވޭ ކުށް؛	(3)		އޭނާ ދިވެހިރާއްޖޭގައި މަޑުކުރުވަން ބޭނުންވާ ސަބަބު؛	(4)		އަމުރު ދެމިއޮންނާނެ މުއްދަތު؛	(5)		އެ އަމުރުގެ ދަށުން އޭނާގެ ޕާސްޕޯޓު ހިފެހެއްޓޭ ކަމާއި،&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;އެ މުއްދަތުގައި އޭނާ ދިވެހިރާއްޖެއިން ފުރައިގެންދިއުން މަނާކުރެވޭކަން؛	(6)		އަމުރު ނެރޭ ތާރީޚާއި ގަޑިއާއި، ހުއްދަ ދޭ ފަނޑިޔާރުގެ ނަމާއި ސޮއި، އަދި ކޯޓުގެ ތައްގަނޑު.(ބ)	ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަކުން މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ކޯޓު އަމުރެއް ނެރެދިނުމަށް އެދިއްޖެނަމަ، އެ އަމުރު ފަނޑިޔާރު ނެރެދޭންވާނީ، އަންނަނިވި ކަންކަން އެ މީހަކާ ގުޅޭގޮތުން ފުރިހަމަވާނަމައެވެ.	(1)		އަމުރު ނިސްބަތްވާ ފަރާތުން ކުރިކަމަށް ބުނާ ކުށާ އޭނާއާ ގުޅުވައިދޭ ހެކި ލިބިފައިވުން؛ ނުވަތަ	(2)		އަމުރު ނިސްބަތްވާ ފަރާތަކީ ކުށެއް ކުރަންއުޅޭ ފަރާތެއް ކަމަށް ބެލެވޭ ފަރާތެއްނަމަ، ކަމާ ގުޅޭގޮތުން އިންޓެލިޖެންސްގެ މަޢުލޫމާތު ލިބިފައިވުން؛ އަދި	(3)		އޭނާ ދިވެހިރާއްޖެ ދޫކޮށް ފިލައިގެން ދާންއުޅޭ ކަމަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ އެކަށީގެންވާ ސަބަބެއް އޮތުން؛ އަދި	(4)		އޭނާ ދިވެހިރާއްޖޭގައި މަޑުކުރުވަންޖެހޭ ސަބަބެއް އޮތުން.(ޅ)	މި މާއްދާގެ ދަށުން ކޯޓަށް ހުށަހެޅޭ ހުށަހެޅުމަކާމެދު، 24 (ސައުވީސް) ގަޑިއިރުގެ ތެރޭގައި ކޯޓުން ގޮތެއް ނިންމަންވާނެއެވެ.(ކ)	މި މާއްދާގެ ދަށުން ކޯޓުން އަމުރެއް ނެރޭ ވަގުތު، އެ އަމުރު ތަންފީޛުކުރުމަށްޓަކައި، މި މާއްދާގެ (ހ) ގައިވާ ގޮތުގެމަތިން އެ އަމުރަށް އެދުނު އިދާރާއާ ކޯޓުން އެ އަމުރު ޙަވާލުކުރަންވާނެއެވެ. އަދި އެ އިދާރާއަށް އެ އަމުރު ލިބުމާއެކު ލަސްކުރުމެއްނެތި، އެ އަމުރުގެ ކޮޕީއެއް މޯލްޑިވްސް އިމިގްރޭޝަނަށް ފޮނުވަންވާނެއެވެ.(އ)	މި މާއްދާގެ ދަށުން މީހަކު ފުރުން މަނާކުރުމަށް ނެރޭ އަމުރެއްގެ މަޢުލޫމާތު، ވީއެންމެ އަވަހަކަށް އެ މީހަކަށް ފޮނުވަންވާނެއެވެ. އަދި އެ އަމުރުގެ ކޮޕީއެއް އެންމެ ލަސްވެގެން 24 (ސައުވީސް) ގަޑިއިރުގެ ތެރޭގައި އެ މީހަކަށް ފޮނުވަންވާނެއެވެ.(ވ)	މި މާއްދާގެ ދަށުން ނެރޭ އަމުރުގައި ބަޔާންކުރާ މުއްދަތު ހަމަނުވަނީސް&nbsp;&nbsp;މި މާއްދާގެ ދަށުން މީހަކު ފުރުން މަނާކުރުމުގެ މަޤްޞަދު ޙާޞިލުވެއްޖެނަމަ، އެ އަމުރަށް އެދުނު އިދާރާއިން، ލަސްނުކޮށް އޭނާގެ ޕާސްޕޯޓު ހިފެހެއްޓި ހިފެހެއްޓުން ނިމުމަކަށް ގެނައުމަށް މޯލްޑިވްސް އިމިގްރޭޝަނަށް އަންގަންވާނެއެވެ. އަދި އެ އަމުރަށް އެދުނު އިދާރާއިން، އެ އަމުރު ރައްދުވާ މީހާއަށްވެސް ލަސްނުކޮށް އެކަން އަންގަންވާނެއެވެ.

މާއްދާ 75.ފުރުން މަނާކުރުން 

75-1. (ހ) ޖިނާއީ ކުށަކާ ގުޅިގެން މަރުވެފައިވާ މީހަކު މަރުވި ސަބަބު ދެނެގަތުމަށްޓަކައި އަދި ގޮތްނޭނގޭ މަރުތަކުގެ ޙަޤީގަތް ދެނެގަތުމަށްޓަކައި މަރުވެފައިވާ މީހާގެ ހަށިގަނޑުގެ ޕޯސްޓް-މޯޓަމްއެއް ހެދުމުގެ އިޚްތިޔާރު ފުލުހުންނަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ބާރު ލިބިގެން ހަދާ ޕޯސްޓް-މޯޓަމްއެއް ހަދަންވާނީ، މެޑިކަލް ޑޮކްޓަރެއްގެ ބެލުމުގެ ދަށުން ފޮރެންސިކް ޕެތޮލޮޖިސްޓެއްގެ އެހީތެރިކަމާ އެކުގައެވެ.(ނ) މި މާއްދާގައި ބަޔާންކުރާ ފަދަ މަރުގެ މައްސަލަތަކާ ގުޅިގެން ހަދާ ޕޯސްޓް-މޯޓަމް ރިޕޯޓު، އެ މައްސަލައިގެ ހެއްކެއްގެ ގޮތުގައި ކޯޓުން ޤަބޫލުކުރަންވާނެއެވެ.(ރ) މި މާއްދާގައި ބަޔާންކުރާ ޕޯސްޓް-މޯޓަމް ހެދުމުގައި ޢަމަލުކުރާނެ އިޖުރާއަތުތައް ބަޔާންކުރާ ގަވާއިދެއް މި ޤާނޫނަށް ޢަމަލުކުރަން ފެށުމާއެކު އެކުލަވާލައި، ދިވެހިސަރުކާރުގެ ގެޒެޓުގައި ޝާއިޢުކުރަންވާނެއެވެ.

މާއްދާ 1-75. ހަތްދިހަ ފަހެއް - އެއްވަނަ މާއްދާ 

ނުވަވަނަ ބާބު: ތަޙްޤީޤުކުރުމާގުޅޭ ބައެއް ޢާންމު އުސޫލު

ގުޅިގެން ހިންގާ ތަޙްޤީޤު: 76. (ހ) ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އެއް އިދާރާއިން ތަޙްޤީޤުކުރަމުންދާ ކުށަކީ ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އެހެން އިދާރާއަކުން ތަޙްޤީޤުކުރުމުގެ އިޚްތިޞާޞް ލިބޭ ކުށެއް ކަމުގައިވާނަމަ، އެ ކުށުގެ ތަޙްޤީޤު ހިންގަންވާނީ މި މާއްދާގައިވާ ގޮތުގެމަތިންނެވެ. (ށ) ފުލުހުން ތަޙްޤީޤުކުރަމުންދާ ޖިނާއީ މައްސަލައެއްގައި ވަކި ޚާއްޞަ ބާވަތެއްގެ ޖިނާއީ ތަޙްޤީޤު ހިންގުމުގެ ބާރު ޤާނޫނަކުން ލިބިދީފައިވާ އިދާރާއެއްގެ އިޚްތިޞާޞް ހިނގާނަމަ، އަންނަނިވި ދެގޮތުންކުރެ ގޮތަކަށް ޢަމަލުކުރަންވާނެއެވެ. (1) އެ ކުށުގެ އެ ބައިގެ ތަޙްޤީޤު އެ އިދާރާއަކުން ކުރިއަށް ގެންދިޔުމަށްޓަކައި އެ އިދާރާއަށް މައްސަލަ ހުށަހެޅުން؛ ނުވަތަ (2) މި ޤާނޫނުގެ ދަށުން ހަދާ ގަވާއިދުގައިވާ ގޮތުގެމަތިން ޖޮއިންޓް އިންވެސްޓިގޭޝަނެއް ހިންގިދާނެއެވެ.

މާއްދާ 76. ގުޅިގެން ހިންގާ ތަޙްޤީޤު

ދަޢުވާ ކުރުމަށް ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލްއަށް ހުށަހެޅުން: 77. ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއަކުން ތަޙްޤީޤުކުރާ ޖިނާއީ ކުށެއްގެ ތަޙްޤީޤު ފުރިހަމަކޮށް ނިމުމާއެކު، އެ ކުށުގެ ދަޢުވާ އުފުލުމަށްޓަކައި ފޮނުވާނީ، ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލްއަށެވެ.

މާއްދާ 77. ދަޢުވާ ކުރުމަށް ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލްއަށް ހުށަހެޅުން

އިލެކްޓްރޯނިކްކޮށް މައްސަލަ ހުށަހެޅުން: 78. ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާތަކުން ތަޙްޤީޤުކުރާ މައްސަލަތަކުގެ ތަޙްޤީޤު ނިމުމުން، ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލްގެ އޮފީހަށް ފޮނުވަންޖެހޭ ލިޔެކިޔުންތައް އިލެކްޓްރޯނިކްކޮށް ފޮނުވުމަށްޓަކައި، އިލެކްޓްރޯނިކް ފައިލިން ސިސްޓަމެއް ޤާއިމުކޮށް، އެކަމަށްޓަކައި ގަވާއިދެއް ހަދައި، އެ ގަވާއިދުގެ ދަށުން އެކަން ކުރުމަށް މި ޤާނޫނު ހުރަހެއް ނާޅައެވެ.

މާއްދާ 78. އިލެކްޓްރޯނިކްކޮށް މައްސަލަ ހުށަހެޅުން

ބައެއް މަޢުލޫމާތު ސިއްރު މަޢުލޫމާތުގެ ގޮތުގައި ފޮނުވުން: 79. ޖިނާއީ މައްސަލައެއްގައި ހެކިބަސްދޭންހުރި މީހެއްގެ ފުރާނައަށް ނުވަތަ މުދަލަށް ނުވަތަ ޢާއިލާއަށް ގެއްލުންދީފާނެކަމުގެ އިންޒާރު ނުވަތަ މަޢުލޫމާތު ލިބިފައިވާނަމަ، ހެކިބަސްދޭންހުރި މީހަކީ ކާކުކަން ހާމަނުކޮށް، އޭނާއާގުޅޭ މަޢުލޫމާތު ޤާނޫނު ތަންފީޛުކުރާ އިދާރާއިން ސިއްރުކުރަންވާނެއެވެ. އަދި ދަޢުވާ އުފުލުމަށްޓަކައި ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލްގެ އޮފީހަށް އެފަދަ މައްސަލަތައް ފޮނުވާއިރު، ހެކިބަސްދޭންހުރި މީހާގެ މަޢުލޫމާތު ހިމެނޭ ލިޔުންތައް ފޮނުވަންވާނީ ސިއްރު ލިޔުންތަކެއްގެ ގޮތުގައެވެ.

ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުތައް