Justice Initiative | enhanced access to social justice

އަވަސްކަޅިއަކުން ޖިނާއީ ބައެއް ޤާނޫނުތަކުގެ ތާރީޚް

11:10 31 - 2020 ޑިސެންބަރު

އިންސާނުންނަކީ އޭގެ ޒާތުގައި ވެސް އިޖުތިމާޢީ ޙައިވާނެއް ކަމަށް ޢިލްމުވެރިން ވިދާޅުވެއެވެ. ހަމަ އެކަމާ އެންމެ އެއްގޮތް އަނެއް ޙަޤީޤަތަކީ އިންސާނުންގެ ކޮންމެ ޖަމާޢަތެއްގައިމެ ވެރިޔަކު ނުވަތަ ވެރިންތަކެއް އޭގެ ޠަބީޢަތުން އުފެދިފައި ތިބުމެވެ. މިގޮތުގެ މަތީން ދުނިޔޭގައި އިންސާނުން ދިރިއުޅޭން ފެށީއްސުރެ ބައެއްގެ ހިންގުންތެރިކަމުގެ ދަށުން އިންސާނީ ކޮންމެ ޖަމާޢަތެއްމެ ހިނގަމުން އައިސްފައިވަނީ ލިޔެވިފައި ނެތަސް ކޮންމެވެސް ގޮތަކުން އެޖަމާޢަތެއްގެ ނުފޫޒުހުރި ބަޔަކު ޤަބޫލުކުރާ އުޞޫލުތަކެއްގެ މަތީގައެވެ. އަދި އެފަދަ އުސޫލުތަކާ ޚިލާފުވާ ފަރާތްތަކަށް އަދަބުދެވެމުން އައިސްފައިވާކަމަށް ތާރީޚީ އެކި ލިޔެކިޔުންތައް ހެކިދެއެވެ. އަދި ލިޔެވިފައިވާ ޤާނޫނުތަކުގެ ތާރީޚަށް ބަލާއިރު، އެންމެ ފުރަތަމައަށް ޤާނޫނު ލިޔަން ފެށުނުއިރު ވެސް ޖިނާއީ ކުށްކުށާ ގުޅުންހުރި އުޞޫލުތައް ޤާނޫނުތަކުގައި ހިމެނެމުން އައިސްފައިވެއެވެ. ފުރިހަމަ މާނައިގައި މުސްތަޤިއްލު ޖިނާއީ ޤާނޫނެއް އެކުލަވާލެވިފައި ނެތަސްމެއެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގައި ވެސް ކަންހިނގަމުން އައިސްފައިވަނީ އިންސާނީ އެހެން މުޖުތަމަޢުތަކެކޭ ވެސް އެއްފަދައިންނެވެ. ދިވެހިންގެ އެންމެ އިހުގެ ތާރީޚުން އެނގެން އޮތް ގޮތުގައި ވެސް އަބަދުވެސް ދިވެހިންގެ ވެރިކަމުގެ ނިޒާމު ހިންގުމުގައި ވެރީންގެ ބަޔަކު އިސްކޮށް ތިބޭކަން އެނގެން އޮވެއެވެ. އަދި ކުށްކުރާ މީހުންނަށް ލިޔެވިފައި ނެތަސް އޮންނަ އުސޫލުތަކަކުން އަދަބުދެވެމުން އައިސްފައިވާކަން އެނގެން އޮވެއެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުތަކުގެ މިޒަމާނުގެ ތާރީޚް ގުޅެނީ މީލާދީން 1932 ވަނަ އަހަރު ފާސްކުރެވުނު މިރާއްޖޭގެ ފުރަތަމަ ޤާނޫނު އަސާސީއާއެވެ. އެޤާނޫނު އަސާސީގެ ދަށުން އެކުލަވާލެވުނު އަޙްކާމް ޢާންމާއޭ ކިޔުނު ޤާނޫނުތަކުގެ ތެރެއިން ވަކިވަކި ބައިބައިގައި ޖިނާއީ ކުށްކުށާއި އެކުށްކުށަށް ދޭނެ އަދަބު ބަޔާންކުރެވިފައިވެއެވެ. އަދި އޭގެ ފަހުން އިސްލާޙުކުރެވެމުން އައި ޤާނޫނު އަސާސީތަކުގެ ދަށުން ހަލުވި މިނެއްގައި ތަފާތު ދާއިރާތަކުން ޤާނޫނުތައް ފާސްކުރެވެމުން ގޮސްފައިވާކަމާއި އޭގެ ތެރޭގައި ވަކީން ޚާއްޞަ ޖިނާއީ ޤާނޫނުތައް ފާސްކުރެވިފައިވާކަން ތާރީޚް ޔަޤީންކޮށްދެއެވެ. ޖިނާއީ ޤާނޫނުތަކުގެ ތާރީޚަށް ބަލާއިރު މިއަދު ޢަމަލުކުރެވެމުންދާ ޖިނާއީ ޤާނޫނުތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ މުސްކުޅި ދުވަސްވީ ޤާނޫނަކީ ޤާނޫނު ނަންބަރު 4/75 ދިވެހިރާއްޖެއަށް ގެނައުން މަނާތަކެތީގެ ޤާނޫނެވެ. އެޤާނޫނަކީ ހިޖުރީ ގޮތުން 1375 ވަނަ އަހަރުގެ ޞަފަރު މަހުގެ 10 ވަނަ ދުވަހު ފާސްކުރެވުނު ޤާނޫނެއްކަން އެޤާނޫނުން އެނގެން އޮވެއެވެ. އެއީ މީލާދީ ގޮތުން ނަމަ 1955 ވަނަ އަހަރުގެ ސެޕްޓެމްބަރު މަހުގެ 28 ވަނަ ދުވަހެވެ. އެއަށްފަހު ހިޖުރީ ގޮތުން 1381 ވަނަ އަހަރުގެ މުޙައްރަމު މަހުން 27 ވީދުވަހު (11 ޖުލައި 1961) ކުރީގެ ޤާނޫނު ނަންބަރު 1/88 ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތުގެ ޗެޕްޓަރ 1 ފާސްކުރެވުނެވެ. އަދި އެއަހަރުގެ ޖުމާދަލްއޫލާ މަހުން 15 ވަނަ ދުވަހު (25 އޮކްޓޯބަރ 1961)ގައި ޤާނޫނު ނަންބަރު 21/81 ކުރީގެ ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތުގެ ޗެޕްޓަރ 2 ފާސްކުރެވުނެވެ. މިއީ ރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތުގެ ފެށުމެވެ. މިއީ ޤާނޫނެއްގެ ވަކިވަކި ޗެޕްޓަރތަކަށް ވަކިވަކިން ޤާނޫނު ނަންބަރު ދެވިގެން ވަކިވަކިން ފާސްކުރެވުނު ހަމައެކަނި ޤާނޫނުމެއެވެ. އަދި ވަކިވަކިން ނަންބަރުދިނުމުގައި ވެސް ހިނގާފައިވާ އެންމެ ފާހަގަކޮށްލެވޭ ކަމަކީ ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތުގައި ހަތަރު ޗެޕްޓަރ އޮންނަ އިރު ފުރަތަމަ ދެ ޗެޕްޓަރއަށް ޤާނޫނު ނަންބަރު ދީފައިވަނީ އިހުގައި ޢަމަލުކުރެވެމުން އައި ގޮތުގެ މަތީން، ހިޖުރީ ތާރީޚްގެ ނަންބަރުންނެވެ. ކުރީގެ ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތުގެ ފުރަތަމަ ދެޗެޕްޓަރ ވުޖޫދަށް އައިއިރު ދިވެހިރާއްޖޭގެ އަމަންއަމާންކަމާ ގުޅިފައި އޮތް އެންމެ ބޮޑު މައްސަލައަކީ ދެކުނުގައި ހިނގަމުންދިޔަ ސަރުކާރާދެކޮޅު ހަމަނުޖެހުމެވެ. އެކަމަށް އެދެޗެޕްޓަރގައި ތަރުތީބުމަގުން އެޑްރެސްކޮށްފައިވާކަން ފާހަގަކުރެވެއެވެ. ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތުގެ ފަހު ދެޗެޕްޓަރ އައިސްފައިވަނީ އޭގެ ފަސް އަހަރުވަރު ފަހުންނެވެ. 1990 ގެ އަހަރުތަކުގައި ސިޔާސީ ހުޅުޖެހުންތަކެއް ފުޅާދާއިރާއެއްގައި މާލެތެރޭގައި ހިނގިއެވެ. އަދި ސަރުކާރުގެ ބައެއް އިސްވެރިން ރަހީނުކޮށްގެން ފަޅު ރަށަށް ގެންދިއުމަށް ބައެއް ފަރާތްތަކުން ރާވަމުންދިޔަ ކަމުގެ ޚަބަރުތަކެއް ވެސް ފެންމަތިވެގެންދިޔައެވެ. އެކަމާ ގުޅިގެން ޤާނޫނު ނަންބަރު 10/90 ދިވެހިރާއްޖޭގައި ޓެރަރިޒަމް މަނާކުރުމުގެ ޤާނޫނު (ކުރީގެ ޓެރަރިޒަމް ޤާނޫނު) ވުޖޫދަށް އައުމަށް މެދުވެރިވިއެވެ. ހަމަ އެދުވަސްވަރު ދިވެހިރާއްޖޭގައި ދީނީ ހަރުކަށި ވިސްނުން ކޮންމެހެން އެކަމާ މެދު ހަރުދަނާ ފިޔަވަޅުތަކެއް އަޅަންޖެހޭ މިންވަރަށް ޢާންމުވަމުންދިޔައެވެ. ކޯޓަށް ނޭނގި ކައިވެނިކުރުމާއި ކުރާ ކައިވެނިތައް ކޯޓުގައި ރަޖިސްޓްރީ ނުކުރުމާއި އަމިއްލަ ގޭގޭގައި ޖަމާޢަތް ހަދައިގެން ހުކުރުކުރުމާއި މަޒުހަބީ ގޮތުން ދިވެހިންނާ އޭރަށް ބަލާއިރު މާބޮޑަށްވެސް ބީރައްޓެހި ރައުޔުތަކަށް ފަތުވާދިނުމާއި ސަރުކާރުގެ ވެރިން ކާފަރުން ކަމުގައި ޤަބޫލުކުރުން ފަދަ ވިސްނުންތަކެވެ. ދީން ކިޔަވައިގެން ވަޑައިގެންނެވި ޢިލްމުވެރިންގެ ގޮތުގައި މުޖުތަމަޢުއަށް ބަލައިގެނެވޭނެ ފަދަ ފަރާތްތަކުގެ ކިބައިން ވެސް މިފަދަ ޢަމަލުތައް ފެންނަމުންދިޔައެވެ. ނަތީޖާއަކަށްވީ ޤާނޫނު ނަންބަރު 6/94 ދިވެހިރައްޔިތުންގެ ދީނީ އެއްބައިވަންތަކަން ޙިމާޔަތްކުރުމުގެ ޤާނޫނުގެ ނަމުގައި ޤާނޫނެއް ކޮންމެހެން އެކުލަވާލަންޖެހުމެވެ. ދެހާހުގެ އަހަރުތައް އައިއިރު ކުޑަކުދިންނާމެދު ވެސް އަދި ބޮޑެތި މީހުންނާ މެދު ވެސް ހިންގޭ ބަދު އަޚްލާޤީ ޢަމަލުތަކަށް އަދަބުދިނުމާ ބެހޭ ގޮތުން އޮތީ ޤާނޫނެއް ނޫނެވެ. ޝަރީޢަތް ކުރުމާ ބެހޭ ގޮތުން ހެދިފައިވާ ޤަވައިދުގެ މާއްދާތަކަކާއި އެމާއްދާތަކަށް ބައެއް އިޞްލާޙްގެނެވިގެން ޖަސްޓިސް މިނިސްޓްރީން ނެރުއްވި ސަރކިއުލާތަކެކެވެ. ނަމަވެސް އެހާ ތަފުސީލީ އިޖުރާއާތްތަކެއް ލިޔެވިފައި ނެތުމުން ތަފާތު ދަތިތަކާ ކުރިމަތިވަމުންދިޔައެވެ. ވަކީން ޚާއްޞަކޮށް ކުޑަކުދިންނަށް ޖިންސީ ގޯނާ ލިބޭ މައްސަލަތަކުގައި ކަންބޮޑުވާންޖެހޭ ކަންތައްތަކެއް ހުއްޓެވެ. ޢާންމުކޮށް މައްސަލަތައް ސާބިތުކުރާ އުޞޫލަށް އެފަދަ މައްސަލަތައް ސާބިތުކުރެވެން ނެތުމާއި ޝަރީޢަތް ކުރުމުގައި ގެންގުޅޭނެ ޚާއްޞަ އިޖުރާއާތެއް ލިޔެވިފައި ނެތުމުންނެވެ. މިހެން މިކަން ދިމާވެފައި އޮއްވައި ބައްޕައަކު އުފަން ދަރިޔަކާ ޅައިރުން ފެށިގެން އެކި ގޮތްގޮތަށް ބަދު އަޚްލާޤީ ޢަމަލު ހިންގައި ޒިނޭކުރި މައްސަލައެއް ފެންމަތިވިއެވެ. އަދި ކުޑަކުއްޖަކާމެދު ޖިންސީ ޢަމަލު ހިންގި މައްސަލައެއްގެ ޝަރީޢަތުގައި އެކުއްޖާއާމެދު ހެދި ގޮތް ދައްކައިދިނުމަށް އެކުއްޖާގެ ކިބައިން އެދެވުނު ވާހަކައެއް ފެތުރިގެން ދިޔަދިއުމަކީ ގިނަ މީހުންނަށް ބަލައިގެނެވޭނެ ކަމަކަށް ނުވިއެވެ. އަދި އޭރު އޮތީ 2008 ވަނަ އަހަރު ޢަމަލުކުރަން ފެށުނު އައު ޤާނޫނު އަސާސީން ކަށަވަރުކޮށްދީފައިވާ އަސާސީ ޙައްޤުތަކަށް ބަލާއިރު އިތުރު ޤާނޫނަކާ ނުލައި އެބާވަތުގެ މައްސަލަތައް ސާބިތުކުރުން އުނދަގޫ ކަމަކަށް ވެގެންދާނެ ކަމުގެ ތަސައްވުރު މަންޒަރުވާން ފަށާފައެވެ. އެހެންކަމާއެކު އެކަމާ ގުޅޭ ގޮތުން ވަރަށް ހަލުވި ދުވެއްޔެއްގައި ޤާނޫނު ނަންބަރު 12/2009 ކުޑަކުދިންނަށް ޖިންސީ ގޯނާކުރާ މީހުންނާމެދު ޚާއްޞަ އުޞޫލުތަކަކަށް ޢަމަލުކުރުމުގެ ޤާނޫނު އުފަންވެގެން އައެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގައި އަބަދުވެސް ތަޅާފޮޅުމާއި މާރާމާރީއާއި ބިރުދެއްކުމުގެ ޢަމަލުތައް ހިނގައެވެ. ތޫނު އެއްޗެއްސާއި ވަޅިފަދަ ތަކެތިންވެސް މީހުންނަށް ބިރުދެއްކުމުގެ ހާދިސާތައް މަދުންނަމަވެސް ހިނގައެވެ. އަދި މާރާމާރީ ހިންގުމުގެ ކުށަށް ދިވެހިރާއްޖޭގެ ކުރީގެ ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތުގައި ވެސް އަދަބު ކަނޑައަޅާފައިވެއެވެ. ނަމަވެސް އެޤާނޫނަކީ 2010 ވަނަ އަހަރަށް ބަލާއިރު ތަންކޮޅެއް ކުރިން އެކުލަވާލެވިފައިވާ ޤާނޫނަކަށްވާތީ، 2010 ވަނަ އަހަރާ ހަމައަށް އައިއިރު އެޤާނޫނުގެ ބައެއް އަދަބުތަކަކީ އެކަށީގެންވާ އަދަބުތަކަކަށް ނުވާކަން ފާހަގަކުރެވެން ފެށިއެވެ. އަދި ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތް އެކުލަވޭލެވުމުގައި ފުރިހަމައަށް ތަސައްވުރުކުރެވިފައި ނުވާ މާރާމާރީއާ ގުޅުންހުރި ބައެއް އައު ކުށްތަކެއް މުޖުތަމަޢުގައި ގިނަވާން ފެށިއެވެ. ގޭންގު މާރާމާރީތަކާއި ވަޅިޔާއި ތޫނު ހަތިޔާރުން ބިރުދެއްކުން ފަދަ ޢަމަލުތަކެވެ. ޒާތްޒާތުގެ ތޫނު އެއްޗެހި މާރާމާރީ ހިންގުމުގެ ބޭނުމުގައި ރާއްޖެއަށް އެތެރެކުރުން ފަދަ ކަންކަން ގިނަވާކަން ފާހަގަކުރެވެން ފެށިއެވެ. ޤާނޫނު ނަންބަރު 17/2010 ބިރުދެއްކުމާއި ނުރައްކާތެރި ހަތިޔާރާއި ތޫނު އެއްޗެހި ގެންގުޅުން މަނާކުރުމުގެ ޤާނޫނު އާއި ޤާނޫނު ނަންބަރު 18/2010 ގޭންގު ކުށްތައް މަނާކުރުމާ ބެހޭ ޤާނޫނު މިކަމުގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން އެކުލަވާލެވުނެވެ. ނަމަވެސް ޤާނޫނު އެކުލަވޭލެވިފައި އޮތް ގޮތުން ގޭންގުތައް މަނާކުރުމާ ބެހޭ ޤާނޫނު އެއީ ތަންފީޒުކުރަން އުނދަގޫ ޤާނޫނެއް ކަމަށް ވެގެންދިޔައެވެ. 2013 ވަނަ އަހަރާއި 2014 ވަނަ އަހަރުވެސް މުޖުތަމަޢުގައި ތޫނު ހަތިޔާރާއި ވަޅިން ޙަމަލާދީ ހިންގާފައިވާ މާރާމާރީތައް ގިނައެވެ. އަދި އެޔަށްވުރެ ބޮޑަށް ފާހަގަކުރެވެމުން އައި ކަމަކީ ވަޅިއާއި ތޫނު ހަތިޔާރުން ބިރުދެއްކުމާއި މާރާމާރީ ހިންގުން ކުށެއް ކަމުގައި ކަނޑައަޅާ އެކަމަށް ޚާއްޞަކުރި ޤާނޫނުގައި އެފަދަ އެއްޗަކުން ޙަމަލާދީ މީހަކު މަރާލުމުގެ ކުށް ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާކަމެވެ. ފަހަރުގައި ޤާނޫނު އެކުލަވާލުމުގައި އެގޮތަށް އެކަން ހެދީ ވަކި ވައްތަރެއްގެ މަރަކަށް ވަކި ޤާނޫނެއް ޚާއްޞަނުކުރުމުގެ ވިސްނުމުގައިކަމަށްވެދާނެއެވެ. ނަމަވެސް 2014 ވަނަ އަހަރު ސަރުކާރުން އިޢުލާނުކުރަމުން ދިޔައީ މީހުން މަރާ މީހުންނަށް މަރުގެ އަދަބު ތަންފީޒުކުރަން އަވަސްކުރުމަށް ސަރުކާރު ބޭނުންވާ ކަމަށެވެ. އަދި ބޮޑެތި މާރާމާރީތަކުގައި ޝަރީޢަތް އަވަސްކުރުމަށް ސަރުކާރު ބޭނުންވާކަމަށެވެ. އެހެންކަމާއެކު ތޫނު ހަތިޔާރާއެކު މީހުން މަރާލެވޭ ހާދިސާތަކަށާއި އަދި ބޮޑެތި މާރާމާރީތަކުގެ މައްސަލަތަކުގެ ޝަރީޢަތް އަވަސްކުރުމަށް ފަސޭހަކުރުމުގެ ގޮތުން 17/2010 ބިރުދެއްކުމާއި ނުރައްކާތެރި ހަތިޔާރާއި ތޫނު އެއްޗެހި ގެންގުޅުން މަނާކުރުމުގެ ޤާނޫނަށް އިޞްލާޙް ގެނެވުނެވެ. އެއީ 41/2014 ބިރުދެއްކުމާއި ނުރައްކާތެރި ހަތިޔާރާއި ތޫނު އެއްޗެހި ގެންގުޅުން މަނާކުރުމުގެ ޤާނޫނަށް 1ވަނަ އިޞްލާޙް ގެނައުމުގެ ޤާނޫނެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގައި ވޭތުވެގެންދިޔަ 40 އަހަރަކީ ފުޅާދާއިރާއެއްގައި މަސްތުވާތަކެތި އެކިބާވަތުން ގިނަވެ މުޖުތަމަޢުގެ ގިނަ ޒުވާނުން އެކަމުގެ ޝިކާރައަކަށް ވެގެންދިޔަ ދުވަސްވަރެކެވެ. ތަފާތު އެތައް ސަބަބުތަކަކާ ހުރެއެވެ. އެއް ކަމަކީ ދުނިޔޭގައިވެސް އެކަން ފުޅާވަމުންދިއުމެވެ. އަނެއް ކަމަކީ ދިވެހިރާއްޖެ ދުނިޔެއަށް ހުޅުވެމުންދިޔަ ބާރުމިނެވެ. ތިންވަނަ ސަބަބަކީ އެކަމަށް އެޅުނު ފިޔަވަޅުތައް އެހާ ހަރުދަނާ ނޫންކަމެވެ. މަސްތުވާތަކެއްޗާ ބެހޭ މައްސަލަތަކުގައި ޢަމަލުކުރެވެމުން އައީ ޤާނޫނު ނަންބަރު 17/77 މަސްތުވާތަކެއްޗާ ބެހޭ ޤާނޫނަށެވެ. އެޤާނޫނު ފާހަގަކުރެވުނީ މަސްތުވާތަކެއްޗާ ގުޅިގެން ހަރުކަށި އަދަބުތަކެއް ކަނޑައަޅާފައިވާ ޤާނޫނެއް ކަމުގައެވެ. ބޭނުންކުރާ މީހުންނާއި ވިޔަފާރިކުރާ މީހުންނަށްވެސްމެއެވެ. އޭގެ ނަތީޖާއިން ބައެއް ރަށްރަށުގެ ޒުވާނުންގެ ބޮޑު އިންސައްތައެއް ޖަލުގައި ހޭދަކުރަންޖެހިފައިވެއެވެ. ޙައްލެއް ނުލިބުނެވެ. އެހެންކަމާއެކު މަސްތުވާތަކެތީގެ މައްސަލާގައި ހަމައެކަނި ހަރުކަށި އަދަބުދިނުމަކީ އެކަން ހުއްޓުވުމަށް އެންމެ ރަނގަޅު މަގުތޯ އަލުން މުރާޖަޢާކުރަންޖެހުނެވެ. ޚާއްޞަކޮށް މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރުމަށް ދެވިހިފައިވާ މީހުންނާ މެދުގައެވެ. މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރާ މީހުންނަށް ފަރުވާދިނުމުގެ ޕްރޮގްރާމް ފަށައިގަނެވިފައި އޮތްނަމަވެސް އެކަން އަދި އެޔަށްވުރެ ފުޅާކުރުމުގެ މަޤްޞަދުގައި ޒަމާނީ މަފްހޫމުތަކާ އެއްގޮތަށް ޤާނޫނު ނަންބަރު 17/2011 މަސްތުވާތަކެއްޗާ ބެހޭ ޤާނޫނު އެކުލަވާލެވި ޢަމަލުކުރަން ފެށުނެވެ. މިހާރުވެސް މައްސަލައަކީ އެންމެ މައްސަލައެކެވެ. ކޮންމެ ޤާނޫނަކަށް ވެސް ޢަމަލުކުރަން ފެށުމުން ނުކުންނަ މައްސަލަތައް މުރާޖަޢާކޮށް ޤާނޫނަށް ގެންނަންޖެހޭ ބަދަލުތައް ގެންނަމުން ނުދިއުމެވެ. ކުރިންވެސް ފާހަގަކުރެވިފައިވާނޭ ފަދައިން ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތް އެކުލަވާލުމަށްފަހު އެޤާނޫނަށް އިޞްލާޙްތަކެއް ގެނައުމުގެ ބަދަލުގައި އައު މައްސަލަތަކަށް އައުޤާނޫނުތައް ހެދެވެމުންދިޔައެވެ. ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތް ޒަމާނަށް އެކަށީގެންކުރުމުގެ ވިސްނުމެއް ޤާނޫނީ ބޭފުޅުންގެ ތެރެއިން ނުފޫޒުހުރި ބޭފުޅުން ގެންގުޅުއްވާފައި ނުވާކަން ފާހަގަވެއެވެ. އެހެންކަމާއެކު ޒަމާނާއެކު ދިވެހިރާއްޖެ ސޮއިކުރަމުންދިޔަ އެއްބަސްވުންތަކާއި މުޢާހަދާތަކުން ލާޒިމްކޮށްފައިވާ ބައެއް ޤާނޫނީ ފަރުވާއަކީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތް ދަންނަ އެއްޗަކަށް ނުވިއެވެ. އެހެންކަމާއެކު އެފަދަ ކަންކަމަށް ފަރުވާކުރުމަށް ބައިނަލްއަޤްވާމީ އެއްބަސްވުންތައް ނިޔާކުރި ގޮތުގެ މަތީން މުހިންމު ތިން ޖިނާއީ ޤާނޫނެއް އެކުލަވާލެވުނެވެ. އެއީ ޤާނޫނު ނަންބަރު 12/2013 މީހުން ޓްރެފިކްކުރުން ހުއްޓުވުމުގެ ޤާނޫނާއި ޤާނޫނު ނަންބަރު 13/2013 އެންޓި ޓޯޗަރ ޤާނޫނު 2013 އާއި ޤާނޫނު ނަންބަރު 10/2014 މަނީ ލޯންޑްރިން އަދި ޓެރެރިޒަމަށް ފައިނޭންސްކުރުން ހުއްޓުވުމުގެ ޤާނޫނެވެ. 2009 ވަނަ އަހަރު އެކުލަވާލެވި ޢަމަލުކުރަން ފެށުނު ކުޑަކުދިންނަށް ޖިންސީ ގޯނާކުރާ މީހުންނާ މެދު ޚާއްޞަ އުޞޫލުތަކަކަށް ޢަމަލުކުރުމުގެ ޤާނޫނަށް ފަހުވެސް ބޮޑެތި މީހުންނަށް ޖިންސީ ގޯނާކުރާ މީހުންގެ މައްސަލަތަކާއި އެނޫންވެސް ޖިންސީ ކުށުގެ މައްސަލަތަކުގައި ތަންފީޒުކުރަމުން އައީ ޝަރީޢަތްކުރުމާ ބެހޭ ގޮތުން ހެދިފައިވާ ޤަވައިދުގެ މާއްދާތަކާއި އެޤަވައިދަށް އިޞްލާޙްގެނެވުނު ސަރކިއުލާއެވެ. ޤާނޫނު ނަންބަރު 17/2014 ޖިންސީ ކުށުގެ ޤާނޫނު ވުޖޫދަށް އައިސް އެޤާނޫނަށް ޢަމަލުކުރަން ފެށުމާ ހަމައަށެވެ. އެޤާނޫނު ވުޖޫދަށް އައުމުގެ ސަބަބަކީ ދިވެހިރާއްޖޭގައި ރޭޕްކުރުން ޢާންމުވަމުން ދިޔުމާއި އެކަމާ ގުޅުންހުރި ކުށްތައް ގިނަވަމުންދިޔުމެވެ. އަދި އެކަމަށް ފަރުވާކުރުމަށް ހުރި ޤާނޫނީ އުޞޫލުތައް މަދުވެފައި ފުރިހަމަ ނުވުމެވެ. ލިޔުނީ: ނޫރުއްސަލާމް އަބޫބަކުރު ...