ޤާނޫނަށް ޢަމަލުކުރަން ފެށުނު ތާރީޚް: 16 ޖުލައި 2015

J_I_2014_9_islaahuthakaaeku furihamakurevifa

J_I_2014_9_islaahuthah vakin faahagakurevifa

މާއްދާ 1005_އަދަބުތަކުގެ މިންވަރު ދައްކުވައިދޭ ތާވަލު

މާއްދާ 1002_ކަނޑައެޅޭނެ އަދަބުގެ މިންވަރު ބަޔާންކޮށްދޭ ތާވަލު

ފުރަތަމަ ބައި - ޢާންމު ބައި

ބާބު 10. އިބްތިދާއީ މާއްދާތައް 

ތަޢާރުފާއި ނަން: 10. (ހ) މި ޤާނޫނަކީ، ޖިނާއީ ކުށްކުށާއި، އެ ކުށްކުށުގެ ޒިންމާ އުފުލުމުގެ މިންގަނޑާއި، އެ ކުށްކުށް ސާބިތުކޮށްދިނުމުގެ ރުކުންތަކާއި، އެ ކުށްކުށުގެ ޢުޤޫބާތާއި، ކުށްކުށާއި ޢުޤޫބާތް ދަރަޖަކުރެވިގެންވާގޮތާއި، ކުށުގެ ދިފާޢުގެ ގޮތުގައި ބޭނުންކުރެވޭނެ ކަންތައްތަކާއި، އަދަބު ކަނޑައެޅުމުގެ އުސޫލާއި، އަދަބު ކަނޑައެޅުމުގެ މިންގަނޑު ކަނޑައަޅައި އެކަންކަމާބެހޭ އެންމެހައި އުސޫލުތައް ބަޔާންކުރާ ޤާނޫނުއެވެ.(ށ) މި ޤާނޫނަށް ކިޔާނީ "ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތު" އެވެ.ޢަމަލުކުރަން ފަށާ ތާރީޚު: (ނ) މި ޤާނޫނަށް ޢަމަލުކުރަން ފަށާނީ، 16 ޖުލައި 2015 ވަނަ ދުވަހުން ފެށިގެންނެވެ. އަދި ޤާނޫނު ނަންބަރު 6/2015 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތު) އަށް 1 ވަނަ އިޞްލާޙު ގެނައުމުގެ ޤާނޫނު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ފާސްކޮށްފައިވަނީ، ޤާނޫނު ނަންބަރު 9/2014 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތު) އަށް ޢަމަލުކުރަން ފެށުން 16 ޖުލައި 2015 އަށް ފަސްކުރުންވެސް ހިމެނޭގޮތުން އެ މަޤްޞަދުގައިވެސް ކަމުގައިވާތީ، އެއްވެސް އޮޅުމެއް އެރިޔަ ނުދިނުމަށްޓަކައި، އަންނަނިވި ކަންކަން ކަނޑައަޅަމެވެ.(1) 13 އޭޕްރިލް 2015 އިން ފެށިގެން 16 ޖުލައި 2015 ގައި ޤާނޫނު ނަންބަރު 9/2014 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތު) އަށް ޢަމަލުކުރަން ފެށުމާ ހަމައަށް ހިނގާ މުއްދަތުގައި ޢަމަލުކުރާނީ،ޤާނޫނު ނަންބަރު 1/81 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތު (ޕީނަލްކޯޑު) ޗެޕްޓަރ 1) އާއި، ޤާނޫނު ނަންބަރު 21/81 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތު ޗެޕްޓަރ 2) އާއި، ޤާނޫނު ނަންބަރު 1/66 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތު ޗެޕްޓަރ 3) އާއި، ޤާނޫނު ނަންބަރު 10/68 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތު ޗެޕްޓަރ 4) އަށެވެ؛ އަދި(2) 13 އެޕްރީލް 2015 އިން ފެށިގެން 16 ޖުލައި 2015 ގައި ޤާނޫނު ނަންބަރު 9/2014 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތު) އަށް ޢަމަލުކުރަން ފެށުމާ ހަމައަށް ހިނގާ މުއްދަތުގައި، މި ޤާނޫނަށް ޢަމަލުކުރަން ފަށާއިރު، މި ޤާނޫނުގައި ކަނޑައެޅިފައިވާ ކުށަކާއި އެކުށަކާ ގުޅުންހުރި އުސޫލަކާއި، އެހެން ޤާނޫނެއްގައި ނުވަތަ ޤާނޫނުގެ ބަޔެއްގައި ކަނޑައެޅިފައިވާ ކުށަކާއި ނުވަތަ އެކުށަކާ ގުޅުންހުރި އުސޫލަކާ އެއްވެސް ފުށުއެރުމެއްވާނަމަ، އެ ޙާލަތުގައި އިސްކަންދޭނީ އެ އެހެން ޤާނޫނަށް ނުވަތަ އެ އެހެން ޤާނޫނެއްގެ ބަޔަށެވެ.ކުރީގެ ކުށްކުށް: (ރ) ޢާންމު އުސޫލެއްގެ ގޮތުން، މި ޤާނޫނަށް ޢަމަލުކުރަން ފެށުމުގެ ކުރިން ހިނގާފައިވާ ނުވަތަ ކޮށްފައިވާ ކުށެއްގެ މައްޗަށް މި ޤާނޫނެއްވެސް އަދި މި ޤާނޫނުން ކަނޑައަޅާފައިވާ އުސޫލުތަކެއްވެސް ނުހިނގާނެއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް، މި ޤާނޫނަށް ޢަމަލުކުރަން ފެށުމުގެ ކުރިން ހިނގާފައިވާ ނުވަތަ ކޮށްފައިވާ ކުށަކަށް މި ޤާނޫނަށް ޢަމަލުކުރަން ފެށުމަށްފަހު އަދަބު ކަނޑައަޅާނަމަ، އެ ކުށަކަށް ދިނުމަށް މި ޤާނޫނުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ އަދަބަކީ ކުރީގެ ޤާނޫނުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ އަދަބަށްވުރެ ކުޑަ އަދަބެއްނަމަ، ނުވަތަ މި ޤާނޫނުގައި އެ ކުށުގެ މައްޗަށް ހިންގުމަށް އޮތް އުސޫލަކީ ނުވަތަ އިޖުރާއާތަކީ، ކުރީގެ ޤާނޫނަށްވުރެ ދަޢުވާލިބޭ މީހާއަށް ލުއި އިޖުރާއާތެއްނަމަ، އެފަދަ ކުށެއްގެ މައްޗަށް ހިންގަންވާނީ މި ޤާނޫނެވެ. އަދި މި ޤާނޫނުގެ ދަށުން އެ ކުށަކަށް އޮތް އަދަބު ލުއިވާ ޙާލަތުގައި އެ ކުށަކަށް އަދަބު ކަނޑައަޅާނީވެސް މި ޤާނޫނުގައިވާ ގޮތުގެމަތިންނެވެ.

މާއްދާ 10. ތަޢާރުފާއި ނަމާއި ޢަމަލުކުރަން ފަށާ ތާރީޚު

މާނަކުރުމުގެ އުސޫލު: 11. (ހ) މި ޤާނޫނުގެ މާއްދާތައް މާނަކުރާނީ އެ މާއްދާތަކުގެ ޢިބާރާތްތަކުން ދޭހަވާ ޢާންމު މާނައާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިންނެވެ. އެހެންނަމަވެސް މާއްދާއެއްގެ ޢިބާރާތްތަކުން އެއް މާނައަށްވުރެ ގިނަ މާނަ ދޭހަވާގޮތަށް މާނަކުރެވޭނަމަ، އެ މާއްދާ މާނަކުރަންވާނީ، މި މާއްދާގައި ބަޔާންކުރެވިގެންވާ ޢާންމު މަޤްޞަދުތައް ޙާޞިލުވާނެ ގޮތުގެމަތިންނާއި، މާނަކުރަންޖެހޭ މާއްދާގައި ހިމެނިގެންވާ ޚާއްޞަ މަޤްޞަދުތައް ޙާޞިލުވާނެ ގޮތުގެމަތިންނެވެ. މި ޤާނޫނުގެ ދަށުން ދީފައިވާ އިޚްތިޔާރީ ބާރުތަކުގެ ބޭނުންހިފަންވާނީ އެ ބާރުތަކާ ގުޅިގެން މި ޤާނޫނުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ މިންގަނޑުތަކާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިންނެވެ. އަދި އެ މިންގަނޑުތަކަކީ އޭގެ ޒާތުގައި ނުފުދޭ މިންގަނޑުތަކަކަށްވާނަމަ، މި މާއްދާގައި ބަޔާންކުރެވިގެންވާ ޢާންމު މަޤްޞަދުތައް ޙާޞިލުވާނެ ގޮތުގެމަތިންނެވެ.ޢާންމު މަޤްޞަދު: (ށ) މި ޤާނޫނުގެ ޢާންމު މަޤްޞަދަކީ ދީނާއި، ފުރާނައާއި، ނަސަބާއި، ބުއްދިއާއި މުދާ ހިމެނޭ ގޮތުން، ޤާނޫނީ ގޮތުން ރައްކާތެރިކޮށްދޭންޖެހޭ ފަރުދީ މަޞްލަޙަތުތަކާއި ޢާންމު މަޞްލަޙަތުތަކަށް ޤާނޫނުގައި ހުއްދަކުރެވިގެންނުވާ ގޮތެއްގެމަތިން ނުވަތަ ޤާނޫނުން މަޢާފުދެވެން ނެތް ގޮތެއްގެމަތިން، ގެއްލުން ފޯރުކުރުމުގެ ގޮތުން ނުވަތަ ގެއްލުން ފޯރުކޮށްފާނެކަމުގެ ބިރުދެއްކުމުގެ ގޮތުން ހިންގޭ ޢަމަލުތައް މަނާކުރުމުގެ، އަދި އެފަދަ ޢަމަލުތަކަށް ޢުޤޫބާތް ކަނޑައެޅުމުގެ ނިޒާމެއް ޤާއިމުކުރުމެވެ. މި ގޮތުގެމަތިން، މި ޤާނޫނުގެ މާއްދާތަކުގެ މަޤްޞަދަކަށްވެގެން ވާނީ، އަދި މި ޤާނޫނުގެ މާއްދާތައް މާނަކުރެވެންވާނީ، އަންނަނިވި މަޤްޞަދުތައް ޙާޞިލުވާނެ ގޮތުގެމަތިންނެވެ:(1) ކުށްކުރާ މީހާ ކުށްވެރިވާ ނިސްބަތާއި، ކުރާ ކުށުގެ ބުރަދަނުގެ ނިސްބަތާއި އެކަށީގެންވާ މިންވަރެއްގެ ޢުޤޫބާތެއް ކަނޑައެޅުން؛(2) ކުށަކަށް ނުވާ ޢަމަލު ކުށުގެ ގޮތުގައި ކުށްވެރިކުރުމުން ރައްކާތެރިކުރުމާއި، ކުށުގެ ޢަމަލު ކުށުގެ ގޮތުގައި ކުށްވެރިކުރުން؛(3) ކުށުގެ ތުހުމަތުކުރެވޭ ނުވަތަ ކުށް ސާބިތުކުރެވޭ މީހުންނާ މެދު އަނިޔާވެރި ގޮތުގައި ނުވަތަ ޤާނޫނީ ހަމައެއް ނެތް ގޮތުގައި މުޢާމަލާތްކުރުން ހުއްޓުވުން؛(4) ކުށް މާނަކޮށްދީގެން އަދި ވަކި ދަރަޖަތަކަކަށް ކުށްތައް ބަހައިގެން، ކުށްކުށަށް ދެވޭ އަދަބުގެ މިންވަރު ކަނޑައަޅައިދިނުމާއި، ކުށުގެ ގޮތުގައި މަނާކުރެވިފައިވާ ޢަމަލުތަކަކީ ކޮބައިކަމުގެ އެކަށީގެންވާ އިންޒާރު ދިނުމާއި އެފަދަ ޢަމަލެއް ކޮށްފިނަމަ ނުކުންނާނެ ނަތީޖާއަކީ ކޮބައިކަން ބަޔާންކޮށްދިނުން.އިތުރު މަޤްޞަދު: (ނ) މި މާއްދާގެ (ށ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ މަޤްޞަދުތަކަށް އުނިކަމެއް ނާންނާނެ ގޮތުގެމަތިން، އަންނަނިވި ކަންކަން މެދުވެރިކޮށް ޢާންމު މަޞްލަޙަތު ދެމެހެއްޓުމަކީވެސް މި ޤާނޫނުން ޙާޞިލުކުރަން ބޭނުންވާ މަޤްޞަދެކެވެ:(1) މުޖްތަމަޢުގެ ޢާންމު އިޖްތިމާޢީ މިންގަނޑުތަކަށް އުނިކަން ގެންނަ ޢަމަލުތަކަށް އެކަށީގެންވާ އަދަބު ކަނޑައަޅައިގެން، އެ ޢާންމު ހަމަތައް ދެމެހެއްޓުން؛(2) ކުށްކުށަށް ކަނޑައަޅާފައިވާ އަދަބުގެ ސަބަބުން އެފަދަ ކުށްކުރުމުން ދުރުހެލިކުރުވުމާއި އެފަދަ ކުށް މަދުކުރުން؛(3) ޖިނާއީ ޢަމަލުތައް ތަކުރާރުވިޔަނުދިނުމުގެ ގޮތުން ހައްޔަރުކުރުން ހިމެނޭގޮތަށް ހިފެހެއްޓުން؛(4) މުޖްތަމަޢުގެ ޢާންމު އިޖްތިމާޢީ މިންގަނޑުކަމަށް މި މާއްދާގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކަންތައްތަކުގެ ތެރޭގައި ޢާންމުކޮށް މުޖްތަމަޢު ޤަބޫލުކުރާ ސުލޫކީ ޤިޔަމްތައް ހިމެނެއެވެ.

މާއްދާ 11. މާނަކުރުމުގެ އުސޫލުތައް؛ ޢާންމު މަޤްޞަދުތައް

ޤާނޫނުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ކުށް ނޫން އެހެން ކުށްތައް އުވިދިއުން: 12. މި ޤާނޫނުގައި ކުށެއް ކަމުގައި ކަނޑައަޅައި ބަޔާންކޮށްފައިނުވާ ނުވަތަ ދިވެހިރާއްޖޭގެ އެހެންވެސް ޤާނޫނެއްގައި ކުށެއްކަމުގައި ކަނޑައަޅައި ބަޔާންކޮށްފައިނުވާ އެއްވެސް ޢަމަލަކީ ކުށެއް ނޫނެވެ.

މާއްދާ 12. ޤާނޫނުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ކުށް ނޫން އެހެން ކުށްތައް އުވިދިއުން

ޤާނޫނުގެ ބާރު ހިނގާ ދާއިރާ: 13. (ހ) އަންނަނިވި ކަންކަމުގެ މައްޗަށް ދަޢުވާ އުފުލުމުގެ ބާރު ދައުލަތަށް ލިބިގެންވެއެވެ:(1). (i) ކުށެއްގެ ރުކުނެއް ކަމުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ އެއްވެސް ޢަމަލެއް ދިވެހިރާއްޖޭގައި ހިންގާ ހިނދު، އެ ކުށަކަށް؛ ނުވަތަ(ii) ކުށެއްގެ ރުކުނެއް ކަމުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ޢަމަލެއްގެ ނަތީޖާއެއްގެ ސަބަބުން ގެއްލުން ލިބުނީ ދިވެހިރާއްޖޭގައިކަމަށް ވާހިނދު އެ ކުށަކަށް؛ ނުވަތަ(iii) މުޅިން ފުރިހަމަނުވާ ކުށެއްގެ ޢަމަލު ފުރިހަމަވާހިނދު، އެ ކުށުގެ ޢަމަލުގެ ރުކުން ނުވަތަ ނަތީޖާގެ ރުކުން ފުރިހަމަވީ ދިވެހިރާއްޖޭގައި ކަމުގައިވާހިނދު، އެ ކުށަކަށް؛ ނުވަތަ(iv) އަންނަނިވި ނުކުތާތައް ހިމެނިގެންވާ ގޮތަށް ހިންގޭ މުޅިން ފުރިހަމަނުވާ ކުށްކުށަށް:(ހހ) އެފަދަ ކުށެއްގެ ރުކުނެއް ކަމުގައި ބެލެވޭ ޢަމަލެއް ދިވެހިރާއްޖޭގައި ކުރުން؛ އަދި(ށށ) ކުށުގެ ޢަމަލު ފުރިހަމަކުރުމަށް ކަނޑައަޅާފައިވާ ތަނަކީ ނުވަތަ އެ ކުށުން ނެރެން ބޭނުންވާ ނަތީޖާ ނެރުމަށް ކަނޑައަޅާފައިވާ ތަނަކީ ދިވެހިރާއްޖެ ފިޔަވައި އެހެން ޤައުމެއް ކަމުގައިވުން؛ އަދި(ނނ)	އެ ކުށުގެ ޢަމަލު ފުރިހަމަކުރުމަށް ކަނޑައަޅާފައިވާ ޤައުމުގައި، ނުވަތަ އެ ކުށުގެ ނަތީޖާ ނެރުމަށް ކަނޑައަޅާފައިވާ ޤައުމުގައި އެ ކުށުގެ ޢަމަލު ފުރިހަމަވެއްޖެނަމަ އެއީ އެ ޤައުމެއްގައިވެސް، އަދި ދިވެހިރާއްޖޭގައި އެކަން ކުރިނަމަ، ދިވެހިރާއްޖޭގައިވެސް ކުށެއްކަމުގައި ބެލެވޭނެ ޢަމަލަކަށްވުން؛ އަދި(2) ކުށެއްގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން، ދިވެހި ރައްޔިތުންނަށް ނުވަތަ ދައުލަތަށް، ނުވަތަ ދައުލަތުގެ މުދަލަށް، ނުވަތަ ދައުލަތުގެ ބާރު ތަންފީޒުކުރާ ފަރާތްތަކަކަށް، ގެއްލުމެއް ކުރިމަތިވާ ބާވަތުގެ ކުށާއި، އެއިން ފަރާތަކަށް އެފަދަ ގެއްލުމެއް ލިބިދާނެކަމަށް ބެލެވޭ މުޅިން ފުރިހަމަނުވާ ކުށް؛ އަދި(3) ކުށްކުރީ ކޮންމެ ތަނެއްގައިކަމަށްވީނަމަވެސް ދިވެހިރައްޔިތަކު ނުވަތަ ދިވެހިރައްޔިތަކާ ގުޅިގެން ކުރާކުށް، ނުވަތަ ދިވެހިރާއްޖޭގައި ދިރިއުޅުން ބިނާވެފައިވާ މީހަކު ކުރާ ކުށް؛ އަދި(4) ކުށްކުރީ ކޮންމެ ތަނެއްގައި ކަމުގައިވީނަމަވެސް، އަދި އެ ކުށްކުރި މީހުންގެ ދިރިއުޅުން ބިނާވެފައިވަނީ ކޮންމެ ޤައުމެއްގައި ކަމުގައިވީނަމަވެސް، ބައިނަލްއަޤްވާމީ ޤާނޫނާ ކަނޑައެޅިގެން ޚިލާފަށް ކުރެވޭ ކޮންމެ ކުށެއް. އަދި ދިވެހިރާއްޖެއިން ބައިވެރިވެފައިވާ ބައިނަލްއަޤްވާމީ މުޢާހަދާއެއްގެ ސަބަބުން އެ ކުށުގެ ޢަމަލުގެ މައްޗަށް ޤާނޫނު ހިންގުމުގެ ބާރު ދައުލަތަށް ލިބިދޭ ބާވަތުގެ ކުށް؛ އަދި(5) ކަނޑުގެ އުޅަނދުފަހަރާއި ވައިގެ އުޅަނދުފަހަރުގެ ތެރެއިން ދިވެހިރާއްޖޭގައި ރަޖިސްޓަރީކޮށްފައިވާ ނުވަތަ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ދިދަ ނަގާފައިވާ އުޅަނދަކާ ދެކޮޅަށް ނުވަތަ އެއިން އުޅަނދެއްގައި ކުރެވޭ ކުށް.ކުށުގެ މައްޗަށް ޤާނޫނު ހިންގުމުގެ ބާރު އޮތުން އެއީ ކުށުގެ ރުކުނެއް ނޫންކަން: (ށ) ކުށެއްގެ މައްޗަށް ޤާނޫނު ހިންގުމުގެ ބާރު ދައުލަތަށް އޮތްކަން ސާބިތުކުރުމަކީ، އެ ކުށުގެ ރުކުނެއް ނޫނެވެ. އެއީ ކުށެއްގެ މައްޗަށް ދަޢުވާ އުފުލުމަށް ދައުލަތަށް ލިބިގެންވާ ބާރު ބޭނުންކުރުމަށްޓަކައި ކަށަވަރުކުރަންޖެހޭ މިންގަނޑެކެވެ. ޤާނޫނު ހިންގުމުގެ ބާރު ދައުލަތަށް އޮތްތޯ ބެލުމަށް ބޭނުންކުރެވޭ މިންގަނޑުތަކާ އަޅާކިޔައި، ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތުގެ ކުށުގެ ނިސްބަތް ސާބިތުކޮށްދިނުމަކީ ދަޢުވާކުރާ ފަރާތުން ކުރަންޖެހޭ ކަމެއް ނޫނެވެ.ކޯޓަށް ލިބިގެންވާ ބާރު: (ނ) ކޯޓުގެ ޙުރުމަތަށް އުނިކަން އައުމުން އެކަމަށް ކޯޓުން އަދަބު ކަނޑައެޅުމަށް ކޯޓަށް ލިބިގެންވާ ބާރަށާއި، ކޯޓުގެ އަމުރެއް ނުވަތަ މަދަނީ ޙުކުމެއް ޤާނޫނު ހުއްދަކުރާ ގޮތެއްގެމަތިން ތަންފީޒުކުރުމަށް ކޯޓަށް ލިބިގެންވާ ބާރަކަށް، މި މާއްދާގެ ސަބަބުން އެއްވެސް އަސަރެއް ނުފޯރާނެއެވެ.ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތް އެހެން ޤައުމަކަށް ދައުލަތުން ފޮނުވައިދިނުމަށް އެދުން: (ރ) ދިވެހިރާއްޖެ ބައިވެރިވާ ބައިނަލްއަޤްވާމީ މުޢާހަދާއެއްގައި ކަނޑައެޅިގެން އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާހާހިނދަކު، ދަޢުވާ ރައްދުވާ މީހާ، އެހެން ޤައުމަކަށް ދައުލަތުން ފޮނުވައިނުދިނުން އެއީ، ދަޢުވާ ރައްދުވާ މީހާގެ މައްޗަށް ކުރެވޭ ދަޢުވާގެ ދިފާޢުގައި ބޭނުންކުރެވިދާނެ ހަމައެއް ނޫނެވެ.މާނަކުރުން: (ބ) (1) "ދިވެހިރާއްޖެ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ދިވެހިސަރުކާރުގެ ބާރު ހިނގާ ބިމާއި، ކަނޑާއި، އެ ބިމާއި ކަނޑުގެ މައްޗަށްވާ ވައިގެ ސަރަޙައްދާއި އަދި ބައިނަލްއަޤްވާމީ މުޢާހަދާތަކުގައާއި، ޤާނޫނުގައި ބަޔާންވެގެންވާ އިޤްތިޞާދީ ސަރަޙައްދާއި، ސަރަޙައްދީ ކަނޑާއި، މީހުން އުޅޭ ރަށްރަށާއި މީހުން ނޫޅޭ ރަށްރަށެވެ.(2) "ދައުލަތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޖުމްހޫރިއްޔާގެ ޤާނޫނުއަސާސީގައި ބަޔާންވެގެންވާ ގޮތުގެމަތިން ދިވެހިރާއްޖޭގައި ދައުލަތް ހިންގުމުގެ ބާރުތައް ހިންގާ ފަރާތްތަކަށެވެ.ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޚާއްޞަ އިޤްތިޞާދީ ސަރަޙައްދު: (ޅ) ދިވެހިރާއްޖޭގެ އިޤްޠިޞާދީ ސަރަޙައްދުގައި ހިމެނޭ ޤުދުރަތީ ވަސީލަތްތައް ހޯދައި، ބަލަހައްޓައި، ޙިމާޔަތްކޮށް، އެތަކެތީގެ ބޭނުން އެންމެ ހެޔޮގޮތުގައި ހިފުމަށްޓަކައި، ދިވެހިރާއްޖެ ބައިވެރިވާ ބައިނަލްއަޤްވާމީ މުޢާހަދާތަކާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިން، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޚާއްޞަ އިޤްޠިޞާދީ ސަރަޙައްދުގައި ޖިނާއީ ޤާނޫނު ހިންގުމަށް، ދިވެހިރާއްޖެއަށް ބާރު ލިބިގެންވެއެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޚާއްޞަ އިޤްތިޞާދީ ސަރަޙައްދުގައި ކުރާ ކުށްތަކުގެ ތެރެއިން، ދިވެހިރާއްޖެ ބައިވެރިވާ ބައިނަލްއަޤްވާމީ މުޢާހަދާތަކާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިން، މި ޤާނޫނު ހިންގުމުގެ ބާރު ދިވެހިރާއްޖެއަށް ލިބިގެންވާ ޙާލަތްތަކުގައި، މި މާއްދާގައި "ދިވެހިރާއްޖެ" ކަމަށް ބުނެފައިވާ ބަހުގެ މާނައިގެ ތެރޭގައި ދިވެހިރާއްޖެ ބައިވެރިވާ ބައިނަލްއަޤްވާމީ މުޢާހަދާތަކާއި އެއްބަސްވުންތަކާއި ޤާނޫނުތަކުގައި ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޚާއްޞަ އިޤްތިޞާދީ ސަރަޙައްދުކަމަށް ކަނޑައަޅާފައިވާ ސަރަޙައްދު ހިމެނެއެވެ. އަދި އެފަދަ ޙާލަތްތަކުގައި ކުރާ ކުށްތަކަށް އަދަބު ކަނޑައެޅުމުގައި ދިވެހިރާއްޖެ ބައިވެރިވާ ބައިނަލްއަޤްވާމީ މުޢާހަދާތަކާއި އެއްބަސްވުންތަކަށް ރިޢާޔަތްކުރަންވާނެއެވެ.

މާއްދާ 13. ޤާނޫނުގެ ބާރު ހިނގާ ދާއިރާ

މަދަނީ ފަރުވާތައް ދެމެހެއްޓުން: 14. މި ޤާނޫނުގައި އަދަބު ކަނޑައަޅާފައިވާ އެއްވެސް ޢަމަލަކާ ގުޅިގެން މަދަނީ ދަޢުވާއެއްގައި ބަދަލެއް ހޯދުމަށް، ނުވަތަ އަދަބެއް ދިނުމަށް، ނުވަތަ މުދަލެއް ހިފެހެއްޓުމަށް، ނުވަތަ އަނބުރާ ލިބެންޖެހޭ އެއްޗެއް ހޯދުމަށް، ނުވަތަ ޤާނޫނު ހުއްދަކުރާ ގޮތެއްގެމަތިން އެނޫންވެސް ކަމެއް ތަންފީޒުކުރުމަށް އޮތް ޙައްޤަކަށް ނުވަތަ އިލްތިޒާމަކަށް، މި ޤާނޫނުން ހުރަހެއްނާޅައެވެ. ނުވަތަ އުނިކަމެއް ނުގެނެއެވެ. އަދި މި ޤާނޫނުގައި ކުށް ކަނޑައެޅުމުގައި، ކުށުގެ މަދަނީ ގެއްލުމުގެ ބައިތައް ހިމެނިގެނެއްނުވެއެވެ.

މާއްދާ 14. މަދަނީ ފަރުވާތައް ދެމެހެއްޓުން

ކުށެއް ނުކުރާކަމަށް ޤަބޫލު ކުރުން: 15. (ހ) އެކަށީގެންވާ މިންވަރެއްގެ ޝައްކެއްނެތި ކުށުގެ ކޮންމެ ރުކުނެއް ސާބިތުކުރެވިގެން މެނުވީ އެއްވެސް މީހެއްގެ މައްޗަށް ކުށެއް ސާބިތުކުރެވިގެންވާކަމަށް ނުބެލެވޭނެއެވެ. އެ މިންވަރަށް ހެކި ލިބެން ނެތް ޙާލަތްތަކުގައި، ދަޢުވާ ރައްދުވާ މީހާއަކީ ކުށެއް ނުކުރާ މީހެއްކަމުގައި ބެލެވޭނެއެވެ.ސާބިތުކޮށްދިނުމުގެ ޒިންމާ: (ށ) (1) ކަމެއް ސާބިތުކޮށްދިނުމުގެ ޒިންމާ އޮތް މީހަކަށް އެ ޒިންމާ އަދާނުކުރެވިއްޖެ ހިނދެއްގައި، އެ ކަމެއް ކަނޑައެޅިގެންދާނީ، އެ މީހަކާ ދެކޮޅަށެވެ.ދަޢުވާކުރާ ފަރާތުގެ މައްޗަށް އޮތް ޒިންމާ: (2) މި ޤާނޫނުގައި ކަނޑައެޅިގެން އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާހާހިނދަކު، އަންނަނިވި ކަންކަން ކުރުމުގެ ޒިންމާ، ދަޢުވާކުރާ ފަރާތުން އުފުލަންވާނެއެވެ:(i) އެކަށީގެންވާ މިންވަރެއްގެ ޝައްކެއްނެތް މިންވަރަށް ކުށުގެ އެންމެހައި ރުކުންތަކެއް ސާބިތުކޮށްދިނުން؛(ii) އެކަށީގެންވާ މިންވަރެއްގެ ޝައްކެއް ނުކުރެވޭނެ މިންވަރަށް، އިސްތިސްނާގެ އެންމެހައި ޙާލަތްތަކާއި، ޢާންމު ނޫން އެންމެހައި ދިފާޢުތަކާއި، އަދި ކުށެއްކަމުގައި އެ ޢަމަލު ނުބެލުމަށް ހުރި އެންމެހައި ޙާލަތްތައް ދަޢުވާ އުފުލިފައިވާ ކުށުގެ މައްޗަށް ނުހިނގާކަން ސާބިތުކޮށްދިނުން؛ އަދި(iii) ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތުގެ މައްޗަށް އުފުލިފައިވާ ދަޢުވާގައި، ކުށުގެ ޒިންމާ އެފަރާތުން އުފުލަންޖެހޭކަން ސާބިތުކޮށްދިނުމަށް ބޭނުންވާ އެހެން ހުރިހާ ހެއްކަކާއި ކަންކަމެއް ލިބިހުރި އެންމެހައި ހެއްކެއްގެ ބުރަދަނަށް ބަލައި ސާބިތުކޮށްދިނުން.ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތުގެ މައްޗަށް އޮތް ޒިންމާ: (3) މި ޤާނޫނުގައި އެހެން ގޮތަކަށް ކަނޑައެޅިގެން ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާހާހިނދަކު، ހުށަހެޅެން އޮތް ޢާންމު ކޮންމެ ދިފާޢެއްގައި ހިމެނިގެންވާ ކޮންމެ ރުކުނެއް ލިބިހުރި އެންމެހައި ހެއްކެއްގެ ބުރަދަނަށް ބަލައި ސާބިތުކޮށްދިނުމަކީ، ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތުގެ ޒިންމާއެކެވެ. އެހެންގޮތަކަށް ސާބިތުނުވާހާހިނދަކު ޤަބޫލުކުރެވޭނެ ކަންކަން: (ނ) އެހެންގޮތަކަށް ސާބިތުކޮށް ނުދެވޭހާހިނދަކު، މި ޤާނޫނުން ވަކިކަމެއް ވަކި ގޮތަކަށް ޤަބޫލުކުރާނެ ކަމަށް ބަޔާންކުރާ ޙާލަތްތަކުގައި، އެ ކަމެއްގައި ހިމެނިގެންވާ ނުކުތާތައް ސާބިތުކޮށްދެވުމުން، އެ ދަޢުވާ ސާބިތުކޮށްދެވުނީ ކަމަށް ކޯޓުން ޤަބޫލުކުރަންވާނެއެވެ. އެއީ، އެކަމުގެ އަސަރު ފޯރާނެ ޚަޞްމަށް ލިބިފައިވާ ހުރިހާ ހެއްކެއްގެ ބުރަދަނަށް ބަލައި އެހެން ގޮތަކަށް އެކަން ސާބިތުކޮށްނުދޭހާ ހިނދަކުއެވެ.މާނަކުރުން: (ރ) "ޢާންމު ދިފާޢު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 40 ވަނަ ބާބާއި، 50 ވަނަ ބާބާއި، 60 ވަނަ ބާބުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކޮންމެ ދިފާޢަކަށެވެ.

މާއްދާ 15. ހެކި ސާބިތުކޮށްދިނުމުގެ ޒިންމާ؛ އެހެން ގޮތަކަށް ސާބިތުނުވާހާހިނދަކު ޤަބޫލުކުރެވޭނެ ކަންކަން

ފައިސާގެ ޢަދަދުތައް މުރާޖަޢާކުރުން: 16. (ހ) މުދަލާއި ޚިދުމަތުގެ އަގަށް އަންނަ ބަދަލާ ގުޅިގެން، މި ޤާނޫނުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ފައިސާގެ ޢަދަދުތަކަށް ބަދަލު ގެންނަންޖެހޭތޯ ކަނޑައެޅުމަށްޓަކައި މަދުވެގެން ކޮންމެ 5 އަހަރުން އެއްފަހަރު އެ ޢަދަދުތައް މުރާޖަޢާކޮށް ގެންނަންޖެހޭ ބަދަލުތައް ހިމެނޭ ބިލެއް ސަރުކާރުން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ހުށަހަޅަންވާނެއެވެ.(ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގައިވާ ފަދައިން ސަރުކާރުން ހުށަހަޅާ މުދަލާއި ޚިދުމަތުގެ އަގަށް އަންނަ ބަދަލާބެހޭ ބިލާ ގުޅިގެން، މި ޤާނޫނުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ފައިސާގެ ޢަދަދުތަކަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ބަދަލުނުގެންނަހާ ހިނދަކު، މި ޤާނޫނުގައި ބަޔާންވެގެންވާ ފައިސާގެ ޢަދަދުތައް ނުވަތަ މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން އެންމެ ފަހުން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ކަނޑައަޅާ މުރާޖަޢާކޮށްފައިވާ ޢަދަދުތައް އެގޮތުގައި ދެމިއޮންނާނެއެވެ.

މާއްދާ 16. ފައިސާގެ ޢަދަދުތައް މުރާޖަޢާކުރުން

މާއްދާ 17. މާނަކުރުން 

އުވާލެވޭ ޤާނޫނު: 18. (ހ) މި ޤާނޫނަށް ޢަމަލުކުރަން ފެށުމުން، ޤާނޫނު ނަންބަރު 1/81 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތު (ޕީނަލްކޯޑު) ޗެޕްޓަރ 1) އާއި، ޤާނޫނު ނަންބަރު 21/81 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތު ޗެޕްޓަރ 2) އާއި، ޤާނޫނު ނަންބަރު 1/66 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތު ޗެޕްޓަރ 3) އާއި، ޤާނޫނު ނަންބަރު 10/68 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތު ޗެޕްޓަރ 4) އުވުނީއެވެ.(ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި އުވުނީކަމުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ޤާނޫނުގެ ބައިތަކުގެ އިތުރުންވެސް، މި ޤާނޫނަށް ޢަމަލުކުރަން ފަށާއިރު، މި ޤާނޫނުގައި ކަނޑައެޅިފައިވާ ކުށަކާއި އެކުށަކާ ގުޅުންހުރި އުސޫލަކާއި، އެހެން ޤާނޫނެއްގައި ނުވަތަ ޤާނޫނުގެ ބައެއްގައި ކަނޑައެޅިފައިވާ ކުށަކާއި ނުވަތަ އެކުށަކާ ގުޅުންހުރި އުސޫލަކާ އެއްވެސް ފުށުއެރުމެއްވާނަމަ، އެ ޙާލަތުގައި އިސްކަންދޭނީ މި ޤާނޫނަށެވެ.(ނ) ޖިނާއީ ކުށްތައް ކަނޑައެޅިފައިވާ މި ޤާނޫނު ފިޔަވައި އެހެނިހެން ޤާނޫނުތަކާއި ޤާނޫނުތަކުގެ ބައިތަކުގެ ތެރެއިން، މި ޤާނޫނާއި ތަޢާރުޟުވާ ޤާނޫނުތަކާއި ޤާނޫނުތަކުގެ ބައިތަކުގެ ތެރެއިން އުވާލަންޖެހޭ ނުވަތަ އިޞްލާޙުކުރަންޖެހޭ ޤާނޫނުތަކާއި ޤާނޫނުތަކުގެ ބައިތައް ފާހަގަކޮށް އެފަދަ ޤާނޫނުތަކާއި ޤާނޫނުތަކުގެ ބައިތަކުގެ ލިސްޓެއް ސަރުކާރުން އެކުލަވާލައި، މި ޤާނޫނަށް ޢަމަލުކުރަން ފަށާނެކަމަށް މި ޤާނޫނުގެ 10 ވަނަ މާއްދާގެ (ނ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ތާރީޚުގެ 6 މަސްދުވަހުގެ ކުރިން، ސަރުކާރުން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ހުށަހަޅައި، އެފަދަ ޤާނޫނުތަކާއި ޤާނޫނުތަކުގެ ބައިތަކާމެދު ޢަމަލުކުރާނެ ގޮތެއް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ފާސްކުރަންވާނެއެވެ.(ރ) މި ޤާނޫނުގެ 10 ވަނަ މާއްދާގެ (ރ) އާއި މި މާއްދާގެ (ށ) ގައި ބަޔާންކުރެވިފައިވާ ޙާލަތްތަކުގައި އަންނަނިވި ޤާނޫނުތަކަށް މި ޤާނޫނުގެ މައްޗަށް އިސްކަންލިބިގެންވެއެވެ. ނަމަވެސް މި ޤާނޫނަށް ޢަމަލުކުރަން ފެށުމާއެކު، އެއިން ޤާނޫނެއްގެ ދަށުން ހުށަހެޅޭ ދަޢުވާއެއްގައިވެސް، މި ޤާނޫނުގެ 40 ވަނަ ބާބާއި (ހުއްދަކުރެވިގެންވާ ދިފާޢު)، 50 ވަނަ ބާބާއި (މަޢާފު ލިބެނިވި ދިފާޢު) އަދި 60 ވަނަ ބާބުގައި (ދަޢުވާ ކުރުމަށް ހުރަހަކަށް ވެދާނެ ދިފާޢު) ބަޔާންކޮށްފައިވާ ޢާންމު ދިފާޢުތަކުގެ ފައިދާ، ދަޢުވާލިބޭ މީހާއަށް ލިބިގެންވެއެވެ.(1) ޤާނޫނު ނަންބަރު 12/2009 (ކުޑަކުދިންނަށް ޖިންސީ ގޯނާކުރާ މީހުންނާމެދު ޚާއްޞަ އުސޫލުތަކަކަށް ޢަމަލުކުރުމުގެ ޤާނޫނު)؛(2) ޤާނޫނު ނަންބަރު 17/2010 (ބިރުދެއްކުމާއި ނުރައްކާތެރި ހަތިޔާރާއި ތޫނު އެއްޗެހި ގެންގުޅުން މަނާކުރުމުގެ ޤާނޫނު)؛(3)	ޤާނޫނު ނަންބަރު 17/2011 (މަސްތުވާތަކެއްޗާބެހޭ ޤާނޫނު)؛(4) ޤާނޫނު ނަންބަރު 12/2013 (މީހުން ޓްރެފިކްކުރުން ހުއްޓުވުމުގެ ޤާނޫނު)؛(5) ޤާނޫނު ނަންބަރު 13/2012 (އެންޓި ޓޯޗަރ ޤާނޫނު)؛(6) ޤާނޫނު ނަންބަރު 10/2014 (މަނީ ލޯންޑްރިންގ އަދި ޓެރަރިޒަމަށް ފައިނޭންސްކުރުން ހުއްޓުވުމުގެ ޤާނޫނު)؛(7) 17/2014 (ޖިންސީ ކުށުގެ ޤާނޫނު).(ބ) މި މާއްދާގެ (ރ) ގައި ބަޔާންކުރެވިފައިވާ ޤާނޫނުތަކުގައިވާ ކުށްތަކާއި އެ ކުށްތަކާ ގުޅުންހުރި އުސޫލުތައް މި ޤާނޫނުގައި ހިމެނިފައިވާ ގޮތް މުރާޖަޢާކުރުމަށްފަހު، އެ ޤާނޫނުތައް އުވާލުމާމެދު، ޤާނޫނު ނަންބަރު 9/2014 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތު) އަށް 1 ވަނަ އިޞްލާޙު ގެނައުމުގެ ޤާނޫނަށް ޢަމަލުކުރަން ފަށާ ތާރީޚުން ފެށިގެން 12 (ބާރަ) މަސްދުވަހުގެ ތެރޭގައި ގޮތެއް ކަނޑައަޅަންވާނެއެވެ.

މާއްދާ 18. އުވާލެވޭ ޤާނޫނު

ބާބު 20. ކުށުގެ ޒިންމާއުފުލުމުގެ އަސާސީ މިންގަނޑުތަކާއި ކުށުގެ ޒިންމާ އަދި ކުށުން  ކުރިމަތިވާ ގެއްލުމުގެ ޒިންމާއުފުލުމާ ގުޅޭ ދިފާޢުތައް 

ކުށުގެ ޒިންމާއުފުލުމުގެ އަސާސް: 20. މި ބާބުގެ އެހެން މާއްދާއެއްގައި އެހެން ގޮތަކަށް ބުނެފައިނުވާހާހިނދަކު، މީހަކު ކުށެއްގެ ޒިންމާއުފުލަންޖެހޭނީ އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައެވެ:(ހ) ކުށުގެ ރުކުންތައްކަމުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ހުރިހާ ރުކުނެއް އޭނާގެ ޢަމަލުން ފުރިހަމަވާ ކަންކަން، ނުވަތަ އެ ރުކުންތައް ކަނޑައެޅިގެން ފުރިހަމަނުވިނަމަވެސް، އެ ފުރިހަމަނުވާ އެންމެހައި ރުކުންތައް، މި ޤާނޫނުގެ 30 ވަނަ ބާބުގެ މާއްދާއަކުން އޭނާއަށް ނިސްބަތްކުރެވިގެންވާ ކަންކަން؛ އަދި(ށ) ކުށުގެ ޒިންމާއުފުލުމުން ބަރީއަވެވޭނެ ކަމަށް ބަޔާންކޮށްފައިވާ އިސްތިސްނާ ކަންކަމަށް، ކުށުގެ ޢަމަލު ފެތުމުގައި ފުރިހަމަވާން ޖެހޭ ޝަރުޠުތައް ފުރިހަމަނުވުން؛ އަދި(ނ) މި ޤާނޫނުގެ ފުރަތަމަ ބައިގައި ކުށެއްގެ ދިފާޢުކަމަށް ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކަންކަމުގެ ތެރެއިން ކަމަކަށް، ކުށުގެ ޢަމަލު ފެތުމުގައި ފުރިހަމަވާންޖެހޭ ޝަރުޠުތައް ފުރިހަމަނުވުން.

މާއްދާ 20. ކުށުގެ ޒިންމާއުފުލުމުގެ އަސާސް

ކުށުގެ ރުކުންތައް: 21. (ހ) ކުށެއްގެ ރުކުންތައްކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ އަންނަނިވި ރުކުންތަކަށެވެ:(1) އެ ކުށް ކުރުމުގެ މަޤްޞަދާ ގުޅޭ ރުކުންތައް ކަމުގައި ބެލެވޭ:(i) ކުށްކުރި މީހާގެ ޢަމަލު؛ ނުވަތަ(ii) ޙާލަތްތައް؛ ނުވަތަ(iii) ޢަމަލުން ނުކުތް ނަތީޖާ؛ އަދި(2) ކުށް މާނަކުރުމުގައި ނުވަތަ ކުށުގެ ދަރަޖަ ކަނޑައެޅުމާބެހޭ މާއްދާގައި އެކަށައަޅާފައިވާ ގޮތުގެމަތިން، "ކުށުގެ ނިޔަތާ ގުޅޭ ރުކުންތައް" މި ސުރުޚީގެ ދަށުގައި، މި ޤާނޫނުގެ 24 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ "ކުށުގެ ނިޔަތާ ގުޅޭ ރުކުންތައް".މާނަކުރުން: (ށ) (1) "ކުށްކުރި މީހާގެ ޢަމަލުގެ ރުކުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކުށެއް މާނަކުރެވިގެންވާއިރު، އެ ކުށެއް ކުރުމަށްޓަކައި މީހަކު ކުރަންޖެހޭ ނުވަތަ ނުކޮށް ދޫކޮށްލަންޖެހޭ ޢަމަލާ ބެހޭގޮތުން، އެ ކުށެއް މާނަކުރުމުގައި ހިމެނިގެންވާ ބަޔަކަށެވެ.(2) "ޙާލަތުގެ ރުކުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކުށެއް މާނަކުރެވިގެންވާއިރު، ޢަމަލުގެ ރުކުނަކަށް ނުވާ ގޮތުން ނުވަތަ ނަތީޖާގެ ރުކުނަކަށް ނުވާ ގޮތުން، އެކަމަކު އެ ކުށުގެ މަޤްޞަދުގެ ރުކުނަކާ ބެހޭ ގޮތުން، އެ ކުށެއް މާނަ ކުރުމުގައި ހިމެނިގެންވާ ބަޔަށެވެ.(3) "ނަތީޖާގެ ރުކުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކުށެއް މާނަކުރެވިގެންވާއިރު، މީހެއްގެ ޢަމަލުގެ ސަބަބުން ބަދަލުވެގެންދިޔަ ޙާލަތާ ބެހޭ ގޮތުން، އެ ކުށެއް މާނަ ކުރުމުގައި ހިމެނިގެންވާ ބަޔަށެވެ.(4) ކުށެއްގެ "މަޤްޞަދުގެ ރުކުން" ތަކުގެ ތެރޭގައި، އެ ކުށް މާނަކުރެވިގެންވާއިރު، އެ މާނަކުރުމުގައި ޢަމަލުގެ ރުކުނާއި، ޙާލަތުގެ ރުކުނާއި، ނަތީޖާގެ ރުކުން ހިމެނެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް، މަޤްޞަދުގެ ރުކުންތަކުގެ ތެރޭގައި، ކުށުގެ ނިޔަތުގެ ރުކުންތަކެއް ނުހިމެނެއެވެ.

މާއްދާ 21. ކުށުގެ ރުކުންތައް ކަނޑައެޅުން

ޢަމަލާއި ނަތީޖާއާ ދެމެދު ހުންނަން ޖެހޭ ގުޅުމުގެ މިންގަނޑުތައް: 22. (ހ) މީހެއްގެ ޢަމަލުން ނުކުތް ނަތީޖާއަކީ، އެ ޢަމަލުގެ ނަތީޖާ ކަމުގައި ބަލާނީ އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައެވެ:(1) އެ ނަތީޖާއަކީ، މީހަކު ކުރި ވަކި ޢަމަލަކުން ނޫން ގޮތަކަށް ނުކުންނާނެ ނަތީޖާއަކަށް ނުވުން؛ އަދި(2) ދަޢުވާ ރައްދުވާ މީހާ އުފުލަންޖެހޭ ޒިންމާއަށް، ނުވަތަ އޭނާގެ މައްޗަށް ދަޢުވާ ކުރެވޭ ކުށުގެ ނިސްބަތަށްބަލާއިރު އެ ނަތީޖާއަކީ އެ ޢަމަލާ މާބޮޑު ގުޅުމެއްނެތް ނަތީޖާއެއްކަމުގައި ނުވުމާއި، އޭގެ ޒާތުގައި މީހެއްގެ ވަކި ޢަމަލަކާ ނުލައި ހިނގި ކަމަކަށް ނުވުމާއި، އެހެން މީހެއްގެ އަމިއްލަ އިޚްތިޔާރުގައި ކުރާ ޢަމަލަކާ މާބޮޑު ގުޅުމެއް ނެތް ނަތީޖާއަކަށްވުން.ދެ މީހަކު ކުރާ ވަކި ދެ ކަމަކުން އެއް ނަތީޖާއެއް ނުކުތުން: (ށ) ދެ މީހަކު ނުވަތަ އެއަށް ވުރެ ގިނަ ބަޔަކު ވަކިވަކިން ކުރާ ޢަމަލެއްގެ ސަބަބުން ވަކި ނަތީޖާއެއް ނުކުމެއްޖެ ހިނދެއްގައި، އަދި އެއިން އެކަކު ކުރާ ޢަމަލެއްގެ ސަބަބުންވެސް އެ ނަތީޖާ ނުކުތުމަކީ އެކަށީގެންވާ ކަމެއްކަމުގައި ވާނަމަ، މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުގައި އެވާ ޙާލަތަށް އެއިން ކޮންމެ މީހެއްގެ ޢަމަލުވެސް، ފެތޭކަމުގައި ބެލެވޭނެއެވެ.

މާއްދާ 22. ޢަމަލާއި އެ ޢަމަލުގެ ނަތީޖާއާ ދެމެދު ގުޅުން ހުރުން

ޒިންމާ އުފުލުމުގެ މިންގަނޑުތައް: 23. (ހ) ކުށުގެ ޒިންމާ އުފުލުން، ޢަމަލެއްގެ މައްޗަށް އެކަނިވެސް ބުރަވެފައި އޮވެދާނެއެވެ. އެގޮތުން، އެ ޢަމަލުގެ މާނައިގައި، ކުރާ ކަންކަން، ނުވަތަ ޤާނޫނު ހުއްދަނުކުރާ ގޮތެއްގެ މަތިން އަތުގައި އެއްޗެއް ބެހެއްޓުން، ނުވަތަ އުފުލަންޖެހޭކަމަށް ޤާނޫނުގައި ބަޔާންކުރާ ޒިންމާއެއް ނުއުފުލައި ދޫކޮށްލުން ހިމެނެއެވެ.ޤާނޫނު ހުއްދަ ނުކުރާ ގޮތެއްގެ މަތިން، އަތުގައި އެއްޗެއް ބެހެއްޓުން: (ށ) އަތުގައި އެއްޗެއް ބަހައްޓައިގެން މީހަކު ކުށުގެ ޒިންމާ އުފުލަންޖެހޭނީ އެ މީހަކަށް އެނގިހުރެ، އަންނަނިވި ކަންކަމުންކުރެ ކަމެއް އޭނާ ކުރާ ޙާލަތުގައި، އެކަންޏެވެ.(1) އަތުގައި އެއްޗެއް އޮވެ އެ އެއްޗަކީ އޭނާ ހޯދި، ނުވަތަ އޭނާ ބަލައިގަތް އެއްޗަކަށްވުން؛ ނުވަތަ (2) އަތުގައި އެއްޗެއް އޮވެ އެ އެއްޗެއް އަތުން ދޫކޮށްލުމަށް އެކަށީގެންވާ ވަގުތު ލިބިމެ، އެ އެއްޗެއް އޭނާގެ އަތުގައި އޮތުން.ކަމެއް ނުކޮށް ދޫކޮށްލުމުން ކުށްވެރިވާ ޙާލަތު: (ނ) ކަމެއް ނުކޮށް ދޫކޮށްލުމުގެ ނަތީޖާއަކީ ކުށެއްކަމުގައި ބަޔާންކުރާ ހިނދު، އެ ކުށަށް، އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި، އެމީހަކު ޒިންމާ އުފުލަންޖެހޭނެއެވެ.(1) މި ޤާނޫނުގެ 22 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ފަދައިން، ނަތީޖާ ނުކުތީ، އެމީހަކު ކުރަންޖެހޭ ކަމެއް ނުކުރުމުންކަމަށް ވުމާއި؛ އަދި(2) އެމީހަކު ނުކޮށް ދޫކޮށްލި ކަމަކީ، ޤާނޫނީގޮތުން އެމީހަކު ކުރުމަށް ލާޒިމު ކުރާ ކަމެއްކަމުގައިވުން؛ އަދި(3) ކުށުގެ ރުކުންތައްކަމުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ އެހެނިހެން ކަންކަން ފުރިހަމަވުން.

މާއްދާ 23. ޢަމަލެއް ކުރުމުން އުފެދޭ ޒިންމާ؛ އަތުގެ ވެރިކަމުން އުފެދޭ ޒިންމާ؛  ކަމެއް ނުކޮށް ދޫކޮށްލުމުން އުފެދޭ ޒިންމާ

ކުށުގެ މަޤްޞަދާ ގުޅޭ ކޮންމެ ރުކުނަކާ ގުޅިގެން ކުށުގެ ނިޔަތް އޮތުން: 24. (ހ) ކުށުގެ މަޤްޞަދާގުޅޭ ރުކުންތަކުގެ ތެރެއިން ކޮންމެ ރުކުނަކާ ގުޅިގެން ކުށުގެ ނިޔަތް އޮތްކަމަށް ސާބިތުނުވާހާހިނދަކު، ދަޢުވާ ރައްދުވާ މީހާގެ މައްޗަށް ދަޢުވާއުފުލިފައިވާ ކުށުން، އޭނާ ކުށްވެރިވާކަމުގައެއް ނުބެލެވޭނެއެވެ.ކުށްކުރިއިރު ކުށުގެ ނިޔަތް އޮތުން: (ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކުށުގެ ނިޔަތް، ކުށްކަމުގައި ބެލެވޭ ޢަމަލުކުރި ވަގުތުގައި، އޮންނަން ވާނެއެވެ.މަޤްޞަދު: (ނ) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި، އަންނަނިވި ޢަމަލުތައް ކުރާމީހާ، އެކަން އެކުރަނީ ވަކި މަޤްޞަދެއް އޮވެގެންކަމުގައި ބެލެވޭނެއެވެ.(1) ޢަމަލުގެ ރުކުނާއި، ނަތީޖާގެ ރުކުނާ ގުޅޭ ގޮތުންކަމަށް ވާނަމަ، ކަނޑައެޅިގެން އޭނާގެ މަޤްޞަދަކީ އެ ޢަމަލެއް ކުރުން ކަމުގައިވުން، ނުވަތަ އެ ނަތީޖާ ޙާޞިލުކުރުން ކަމުގައިވުން؛(2) ޙާލަތުގެ ރުކުނާ ގުޅޭގޮތުންކަމަށް ވާނަމަ، ވަކި ޙާލަތެއް ދެމިއޮތްކަން އޭނާއަށް އެނގިގެންވުން، ނުވަތަ އެ ޙާލަތެއް ދެމިއޮތްކަމަށް އޭނާ ޤަބޫލުކުރުން، ނުވަތަ އެ ޙާލަތު ދެމިއޮތުމަށް އޭނާ އުންމީދުކުރުން؛(3) ވަކި ކަމެއް ފުރިހަމަވުމުން ނުވަތަ ވަކި ކަމެއްގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް ކުށުގެ ޢަމަލެއް ހިންގުމުގެ މަޤްޞަދު އޮތް މީހެއްގެ އެ މަޤްޞަދުވެސް، މި މާއްދާގައި ބަޔާންވެގެންވާ މަޤްޞަދުގެ ދާއިރާގެ ތެރޭގައި ހިމެނިގެންވެއެވެ. އެކަމަކު، އެއީ، އޭނާގެ މައްޗަށް ދަޢުވާ އުފުލިފައިވާ ކުށް ކަނޑައަޅާފައިވާ ޤާނޫނުން މަނާކުރާ ގެއްލުންދިނުމުގެ، ނުވަތަ އެ ޤާނޫނުން މަނާކުރާ ޢަމަލު ހިންގުމުގެ މަޤްޞަދެއް ނެތްކަން، ސާބިތުކޮށްނުދެވޭހާ ހިނދަކުއެވެ.އެނގިހުރުން: (ރ) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި، އަންނަނިވި ޢަމަލު ކުރާ މީހާ، އެކަން އެކުރަނީ އެނގިހުރެގެންކަމުގައި ބެލެވޭނެއެވެ:(1) ޢަމަލުގެ ރުކުނާ ގުޅޭގޮތުންކަމުގައި ވާނަމަ، އޭނާ އެކުރާ ޢަމަލަކީ އެޒާތުގެ ނުވަތަ އެބާވަތުގެ ޢަމަލެއްކަން އޭނާއަށް އެނގިގެންވުން؛(2) ޙާލަތުގެ ރުކުނާ ގުޅޭގޮތުން ކަމުގައި ވާނަމަ، އެފަދަ ޙާލަތެއް ދެމިއޮތުމުގެ އެކަށީގެންވާ ފުރުސަތު އޮތްކަން އޭނާއަށް އެނގިގެންވުން؛(3) ނަތީޖާގެ ރުކުނާ ގުޅޭގޮތުން ކަމުގައި ވާނަމަ، އޭނާ އެ ކުރާ ޢަމަލަކީ، ޢަމަލީގޮތުން ބަލާއިރު އޭގެ ޒާތުގައި، ވަކި ނަތީޖާއެއް ނުކުންނާނެ ޢަމަލެއްކަން އޭނާއަށް އެނގިގެންވުން.ފަރުވާކުޑަ ޢަމަލު: (ބ) އަންނަނިވި ހާލަތްތަކުގައި، ކުށުގެ މަޤްޞަދުގެ ރުކުނާ ގުޅޭގޮތުން، މީހަކު ފަރުވާކުޑަ ޢަމަލެއް ކޮށްފިކަމުގައި ބެލެވޭނެއެވެ.(1) މަޤްޞަދުގެ ރުކުން އެބައޮތްކަން އެނގިހުރެ ނުވަތަ އޭނާގެ ޢަމަލުން އެރުކުން މެދުވެރިވެދާނެކަމުގެ ނުރައްކާ ބޮޑުކަމާއި، އެނުރައްކަލާ ކުރިމަތިލާން ޖެހޭ މަޤްބޫލު ސަބަބެއް ނެތްކަން އޭނާއަށް އެނގިހުރެ، އެނުރައްކަލަށް ފަރުވާލެއް ނުބެހެއްޓުން؛ އަދި(2) އޭނާ ކުރި ޢަމަލުގެ ޒާތަށާއި މަޤްޞަދަށް ބަލާއިރު އަދި އޭނާއަށް އެނގިގެންވާ ޙާލަތްތަކަށް ބަލާއިރު، އެފަދަ ޢަމަލަކުން ނުކުމެދާނެ ނުރައްކަލުގެ ޒާތަށާއި މިންވަރަށް ފަރުވާލެއް ނުބެހެއްޓުމަކީ، އެފަދަ ޙާލަތެއްގައި ހުރި މީހަކު ޢަމަލުކުރާނޭކަމަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ ހަމަތަކާ މުޅިން ތަފާތުގޮތަކަށް ކުރި ޢަމަލެއް ކަމުގައިވުން. އިހުމާލު: (ޅ) އަންނަނިވި ހާލަތްތަކުގައި، ކުށުގެ މަޤްޞަދުގެ ރުކުނާ ގުޅޭގޮތުން މީހަކު އިހުމާލުވެއްޖެކަމުގައި ބެލެވޭނެއެވެ.(1) މަޤްޞަދުގެ ރުކުން އެބައޮތްކަން ނުވަތަ އޭނާގެ ޢަމަލުން އެރުކުން މެދުވެރިވެދާނެކަމުގެ ނުރައްކާ ބޮޑުކަމާއި، އެ ނުރައްކަލާ ކުރިމަތިލާންޖެހޭ މަޤްބޫލު ސަބަބެއް ނެތްކަން އޭނާއަށް އެނގެންޖެހޭފަދަ މަޤާމެއްގައި ހުރުން؛(2) އޭނާ ކުރި ޢަމަލުގެ ޒާތަށާއި މަޤްޞަދަށް ބަލާއިރު އަދި އޭނާއަށް އެނގިގެންވާ ޙާލަތްތަކަށް ބަލާއިރު، އެފަދަ ޢަމަލަކުން ނުކުމެދާނެ ނުރައްކަލުގެ ޒާތާއި މިންވަރު ވިސްނައިނުގަނެވުމަކީ، އެފަދަ ޙާލަތެއްގައި ހުރި މީހަކު ޢަމަލުކުރާނެކަމަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ ހަމަތަކާ މުޅިން ތަފާތު ގޮތަކަށްވުން.ކުށުގެ ނިޔަތުގެ މަތީ ދަރަޖަ ސާބިތުވުމުން، ދަށުގެ ދަރަޖަތައް ސާބިތުވުން: (ކ) ކުށުގެ ނިޔަތުގެ މަތީ ދަރަޖައެއް ސާބިތުވާކަމުގައި ވާނަމަ، އޭގެ އެއަށްވުރެ ދަށު ދަރަޖަތައްވެސް ސާބިތުވާކަމަށް ބެލެވޭނެއެވެ. ކުށުގެ ނިޔަތް ސާބިތުކުރުމުގައި ބަލާނެ މިންގަނޑުތައް ތިރީގައި އެވަނީއެވެ:(1) ކަމެއްގެ މަޤްޞަދު އޮތްކަން ސާބިތުކޮށްދިނުމުން އެކަމެއް އެނގިހުރިކަން ސާބިތުވާނެއެވެ؛(2) ކަމެއްގެ މަޤްޞަދު އޮތްކަން ނުވަތަ އެކަމެއް އެނގިހުރިކަން ސާބިތުވުމުން ފަރުވާކުޑަ ޢަމަލެއް ކުރިކަން ސާބިތުވާނެއެވެ.(3) ކަމެއްގެ މަޤްޞަދު އޮތްކަން ނުވަތަ އެކަމެއް އެނގިހުރިކަން ނުވަތަ އެކަމާމެދު ފަރުވާކުޑަކުރިކަން ސާބިތުވުމުން އިޙްމާލުވެއްޖެކަމަށް ސާބިތުވާނެއެވެ.ކުށުގެ ނިޔަތުގެ ދަރަޖައެއް ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާނަމަ ބަލާނެ މިންގަނޑު: (އ) ކުށުގެ މަޤްޞަދުގެ ރުކުނަކާ ގުޅޭގޮތުން ސާބިތުކުރުމަށް ބޭނުންވާ ކުށުގެ ނިޔަތުގެ މިންގަނޑު، އެ ކުށް ކަނޑައެޅުމުގައި ބަޔާންކޮށްދީފައިނުވާނަމަ، ނުވަތަ އެ ކުށުގެ ދަރަޖަ ކަނޑައަޅާ މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްދީފައިނުވާނަމަ، އެ ރުކުނަކާ ގުޅޭ ގޮތުން ކުށުގެ ނިޔަތް ސާބިތުކޮށްދިނުމަށް ބޭނުންވާނެ އެންމެ ކުޑަ މިންވަރަކީ، އެ ކުށް ކުރި މީހާ ފަރުވާކުޑަކުރިކަން ސާބިތުކޮށްދިނުމެވެ.ކުށުގެ ޒިންމާ އުފުލުމަށް ކުށުގެ ޢަމަލު އެކަނި ފުދޭ ޙާލަތު: (ވ) ކުށުގެ މަޤްޞަދުގެ ރުކުނަކާ ގުޅޭ ގޮތުން ޒިންމާ އުފުލުމަށް ކުށުގެ ޢަމަލު އެކަނި ފުދޭ ޙާލަތުގައި، މި މާއްދާގެ (އ) ގައި ބަޔާންކޮށްދީފައިވާ ފަދައިން ކުށުގެ ނިޔަތް ސާބިތުވުމަކީ، އަންނަނިވި ކުށްކުށް ސާބިތުކުރުމުގައި ބޭނުން މިންގަނޑެއް ނޫނެވެ:(1) ކުރި ކުށަކީ މުޚާލަފާތުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ކަމެއް ކަމުގައިވުން؛ ނުވަތަ(2) އެ ކުށަކީ މި ޤާނޫނު ނޫން އެހެން ޤާނޫނެއްގައި ކަނޑައެޅިފައިވާ ކުށަކަށް ވުމާއި، އެ ކުށް ކަނޑައެޅުމުގައި ޤާނޫނުގެ މަޤްޞަދަކީ، ކުށުގެ ނިޔަތް ސާބިތުކުރަން ނުޖެހޭ ގޮތަށް، ކުށުގެ އެހެން މައިގަނޑު ރުކުނެއް އެކަނި ސާބިތުވުންކަން، އެ ކުށް ކަނޑައެޅި ޤާނޫނުން ސާފުކޮށް ދޭހަވާން އޮތުން.ކުށުގެ ނިޔަތުގެ މިންގަނޑު ކަނޑައަޅައިދީފައިވާނަމަ ނުކުންނާނެ ނަތީޖާ: (މ) ކުށެއް ކަނޑައެޅުމުގައި، އެ ކުށް ސާބިތުކުރުމަށް ބޭނުންވާނެ ކުށުގެ ނިޔަތުގެ މިންގަނޑު ކަނޑައެޅިގެން ބަޔާންކޮށްދީފައިވާނަމަ، އެ މާއްދާގައިވާ އެ ކުށާ ގުޅޭ އެހެން ހުރިހާ ރުކުންތަކެއް ސާބިތުކޮށްދިނުމުގައިވެސް އެ މިންގަނޑަށް ކުށުގެ ނިޔަތް ސާބިތުކޮށްދޭން ވާނެއެވެ. އެނޫން ޙާލަތްތަކުގައި އެކުށެއް ކަނޑައެޅުމުގައި ޤާނޫނުގައި ލިޔެފައިވާ ޢިބާރާތުން ދޭހަވާ މިންވަރަށް ކުށުގެ ނިޔަތް ސާބިތުކޮށްދޭން ވާނެއެވެ.ކުށެއްކަން އެނގޭކަން ސާބިތުކޮށްދޭން ނުޖެހޭ ޙާލަތު: (ފ) ޤާނޫނުގައި އެހެން ގޮތަކަށް ކަނޑައެޅިގެން ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާނަމަ، ކުށެއް ސާބިތުކުރުމުގައި، މީހަކު ކުރި ޢަމަލަކީ ކުށެއްކަން އޭނާއަށް އެނގޭކަން ސާބިތުކޮށްދިނުމަކީ އެކުށުގެ ރުކުނެއްނޫނެވެ.

މާއްދާ 24. ކުށުގެ ނިޔަތާ ގުޅޭ ރުކުންތައް

ނޭނގުމެއްގައި ނުވަތަ އޮޅުމަކުން ކުރާ ކަންކަމުގެ ހެކިހުށަހެޅުން: 25. މި ޤާނޫނުގެ 33 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ޙާލަތުގައި މެނުވީ، ކުށުގެ ނިޔަތް ނެތްކަން ސާބިތުކޮށްދިނުމަށްޓަކައި، ޤާނޫނުގެ ނުކުތާއަކާ ގުޅިގެން ނުވަތަ ކަމެއް ހިނގައިދިޔަގޮތުގެ ނުކުތާއަކާ ގުޅިގެން ތިމާއަށް ނޭނގޭކަމުގެ، ނުވަތަ ތިމާއަށް ހުރެވުނީ އޮޅިފައިކަމުގެ ހެކި ހުށަހެޅިދާނެއެވެ.

މާއްދާ 25. ނޭނގުމެއްގައި ނުވަތަ އޮޅުމަކުން ކުރާ ކަންތަކުން  ކުށުގެ ނިޔަތް ނެތިދިއުން

ނިޔަތް ނެތިދިއުން: 26. (ހ) ކުށުގެ ނިޔަތް ނެތްކަން ސާބިތުކޮށްދިނުމަށްޓަކައި، ސިކުނޑީގެ ބައްޔެއް ނުވަތަ އުނިކަމެއް ހުރި ކަމުގެ ހެކި ހުށަހެޅިދާނެއެވެ. މާނަކުރުން: (ށ) "ސިކުނޑީގެ ބައްޔެއް ނުވަތަ އުނިކަމެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ސުލޫކަށް ނުވަތަ ވިސްނުމަށް ނުވަތަ ޖަޒްބާތަށް އެކަށީގެންވާ މިންވަރަކަށް ނޭދެވޭ އަސަރު ފޯރުވާ އާދަޔާ ޚިލާފު ސިކުނޑީގެ ޙާލަތަކަށެވެ.

މާއްދާ 26. ސިކުނޑީގެ ބައްޔެއްގެ ނުވަތަ އުނިކަމެއްގެ ސަބަބުން ކުށުގެ ނިޔަތް ނެތިދިއުން

ޢާންމުކޮށް ދެވޭ ރުހުން: 27. (ހ) ދަޢުވާ ރައްދުވާ މީހާ ކުރި ކުށްކަމުގައި ބެލެވޭ ޢަމަލާ ގުޅޭ ގޮތުން ނުވަތަ އެ ޢަމަލުން ނުކުމެދާނެ ނަތީޖާއާ ގުޅޭގޮތުން، އެ ކުށުގެ ޢަމަލުން ގެއްލުން ލިބުނު މީހާ ދޭ ރުހުމަކީ އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި އެ ކުށުގެ ދިފާޢެއް ކަމުގައި ބެލެވޭނެއެވެ.(1) އެ ރުހުން ދިނުމުގެ ސަބަބުން، ކުށުގެ ރުކުންތަކުގެ ތެރެއިން ރުކުނެއް ނެތިދިއުން؛ ނުވަތަ(2) އެ ކުށް ކަނޑައަޅާ ޤާނޫނުން މަނާކުރާ ގެއްލުންދިނުމުގެ ނުވަތަ ޢަމަލު ހިންގުމުގެ ކުރިން އެ ރުހުން ދީފައިވުން.ޖިސްމާނީ އަނިޔާއަށްދެވޭ ރުހުން: (ށ) ދަޢުވާ ރައްދުވާ މީހާ ކުރި ކުށްކަމުގައި ބެލެވޭ ޢަމަލަކީ މީހަކަށް ޖިސްމާނީ އަނިޔާއެއް ދިނުމުގެ ގޮތުން ނުވަތަ ޖިސްމާނީ އަނިޔާއެއް ދީފާނެކަމަށް ބެލެވޭ ގޮތުން ހިންގުނު ޢަމަލަކަށްވާނަމަ، އެ ޢަމަލުން ގެއްލުން ލިބުނު މީހާ ދޭ ރުހުމަކީ އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި އެ ކުށުގެ ދިފާޢެއްކަމުގައި ބެލެވޭނެ ކަމެކެވެ.(1) ރުހުން ދެވުނު ޢަމަލުން ލިބުނު ނުވަތަ ދީފާނެ ކަމަށް ބެލެވުނު ޖިސްމާނީ އަނިޔާއަކީ އޭގެ ޒާތުގައި ބޮޑު އަނިޔާއަކަށް ނުވުން؛ ނުވަތަ(2) އެ ޢަމަލާއި ގެއްލުމަކީ ހުއްދަ ކަސްރަތު މުބާރާތާއި ވާދަވެރި ކުޅިވަރުތަކުގައި ބައިވެރިވެ އުޅުމުގެތެރޭގައި މެދުވެރިވުން އެކަށީގެންވާކަމަށް ބެލެވޭ ޢަމަލެއް ނުވަތަ ގެއްލުމަކަށްވުން.ޞައްޙަ ނޫން ރުހުން: (ނ) މި ޤާނޫނުގައި އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާހާހިނދަކު، ނުވަތަ ދަޢުވާ އުފުލިފައިވާ ކުށް ކަނޑައަޅާފައިވާ ޤާނޫނެއްގައި އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާހާހިނދަކު، ކަމަކަށް އެއްބަސްވުމަކީ އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި އެ ކަމަށް ރުހުނީކަމުގައެއް ނުބެލެވޭނެއެވެ.(1) ކުށެއްކަމުގައި ބެލެވޭ ޢަމަލު އެމީހަކާމެދު ހިންގުނު މީހާއަކީ ޤާނޫނުގެ ކުރިމަތީގައި އެފަދަ ރުހުމެއް ދެވޭ ވަރުގެ ކުޅެދުންތެރިކަން ހުރި މީހެއްކަމުގައި ނުވުން؛ ނުވަތަ(2) ކުށެއްކަމުގައި ބެލެވޭ ޢަމަލު އެމީހަކާމެދު ހިންގުނު މީހާއަކީ އެ ކުށުގެ ޢަމަލުގެ ބާވަތް ނުވަތަ ނަތީޖާ ދެނެގަނެވޭ ވަރުގެ އެކަށީގެންވާ ޤާބިލުކަން ނެތް މީހެއްކަން އެ ޢަމަލު ހިންގި މީހާއަށް އެނގިގެންވުން؛ ނުވަތަ(3) އެ ރުހުމަކީ، އެ ކުށް ކަނޑައަޅާފައިވާ ޤާނޫނުގައި، މާނަކޮށްފައިވާ ގޮތާމެދު، ރަނގަޅަށް ވިސްނުމަކާ ނުލައި ދިން ރުހުމަކަށްވުން؛ ނުވަތަ(4) އެ ރުހުމަކީ އެ ކުށް ކަނޑައަޅާފައިވާ ޤާނޫނުގައި ހުއްދަ ކުރެވިފައިނުވާ ބާރުގެ ބޭނުންކޮށްގެން ނުވަތަ ބިރުދައްކައިގެން ނުވަތަ އޮޅުވާލައިގެން ހޯދާފައިވާ ރުހުމަކަށްވުން.މާނަކުރުން: (ރ) ވަކި މީހަކީ "ޤާބިލުކަން ނެތް" މީހެއްކަމުގައި ވާނީ އޭނާގެ ޢުމުރުގެ ސަބަބުން ނުވަތަ އޭނާގެ ސިކުނޑިއަށް ޖެހިފައިވާ ބައްޔެއްގެ ސަބަބުން ނުވަތަ އޭނާގެ ސިކުނޑިއަށް ލިބިފައިވާ ނުކުޅެދުމެއްގެ ސަބަބުން ނުވަތަ އޭނާ މަސްތުވެފައި ހުރުމުގެ ސަބަބުން ނުވަތަ އޭނާއަށް ދިމާވެފައިވާ އެނޫންވެސް ނުކުޅެދުމެއްގެ ސަބަބުން، ކަމަކާމެދު އެކަށީގެންވާ ގޮތެއްގައި ވިސްނައި، ނިންމުމެއް ނިންމުމަށް، ސާފުކޮށް ބަޔާންވާ ގޮތުގައި، ނުކުޅެދިގެންވާނަމައެވެ.

މާއްދާ 27. ރުހުން

ކުށްކަމުގައި ބެލެވޭ ޢަމަލުގެ ޒާތަށާއި ޙާލަތްތަކުގެ މައްޗަށް ބުރަވެ ކޯޓުން ނުބަލާ ދޫކޮށްލެވޭ ޢަމަލުތައް: 28. ކުށެއްގެ ދަޢުވާ އުފުލޭ ހިނދު، ކުށްކަމުގައި ބެލެވޭ ޢަމަލުގެ ޒާތަށާއި އަދި އެ ޢަމަލާ ގުޅިގެންވާ ޙާލަތްތަކުގެ މައްޗަށް ބުރަވެ ބަލާއިރު، ކުށުގެ ދަޢުވާ އުފުލިފައިވާ ޢަމަލަކީ އަންނަނިވި ބާވަތުގެ ޢަމަލެއް ކަމުގައިވާނަމަ ކޯޓުން އެ މައްސަލަ ބެލުމަކާ ނުލައި، އެ މައްސަލަ ދޫކޮށްލަންވާނެއެވެ.(ހ) އެ ޢަމަލަކީ ޢާންމު އުސޫލެއްގެ ގޮތުން ހުއްދަ ކުރެވިގެންވާ، ނުވަތަ މީހުން އެއާއެކު އުޅުމަށް ފަރިތަވެފައިވާ ބާވަތުގެ ޢަމަލުތަކުގެ ތެރެއިން އަންނަނިވި ޒާތުގެ ޢަމަލަކަށްވުން:(1) މަޞްލަޙަތަށް ގެއްލުން ލިބުނު މީހާ އެ ޢަމަލު ކަނޑައެޅިގެން މަނާކޮށްފައި ނުވުން؛ އަދި(2) ކުށް ކަނޑައަޅާފައިވާ ޤާނޫނުގެ މަޤްޞަދުތަކާ ތަޢާރުޟުވާ ޢަމަލަކަށް ނުވުން؛ ނުވަތަ(ށ) ޖިނާއީ ކުށެއް ސާބިތުކުރާ މިންވަރަށް ވުރެ، ލިބުނު ގެއްލުމުގެ މިންވަރު، ކުރި ޢަމަލުގެ ނިސްބަތުން ކުޑަވުން؛ ނުވަތަ(ނ) ކުށް ކަނޑައަޅާފައިވާ ޤާނޫނުގައި ދިނުން މަނާކޮށްފައިވާ ގެއްލުން ދީފައިނުވުން.ލިޔުމުން ސަބަބު އަންގައިދިނުން: (ރ) ދަޢުވާ އުފުލޭ ކުށެއް ކޯޓަކުން ނުބަލާ، މި މާއްދާގެ ދަށުން ދޫކޮށްލަން ވާނީ، އެކަމުގެ ސަބަބު ލިޔުމުން ބަޔާންކުރުމަށް ފަހުގައެވެ.

މާއްދާ 28. ޢާންމު އުސޫލެއްގެ ގޮތުން ދެވޭ ހުއްދަ؛ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ކުށެއްކަމުގައި ބަލައި މަނާކޮށްފައިނުވާ ޢަމަލު

މާނަކުރުން: 29. (ހ) "ހަށިގަނޑަށް ލިބޭ އަނިޔާ" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 17 ވަނަ މާއްދާގެ (7) ވަނަ ނަންބަރުގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.(ށ) "ޙާލަތުގެ ރުކުން" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 21 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) ގެ (2) ވަނަ ނަންބަރުގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.(ނ) "ކުށް ކުރި މީހާގެ ޢަމަލުގެ ރުކުން" އަށް ދީފައިވަނީ 21 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.(ރ) "ޤާބިލުކަން ނެތުން" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 27 ވަނަ މާއްދާގެ (ރ) ގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.(ބ) "އެނގިހުރުން" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 24 ވަނަ މާއްދާގެ (ރ) ގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.(ޅ) "އިހުމާލު" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 24 ވަނަ މާއްދާގެ (ޅ) ގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.(ކ) "މަޤްޞަދުގެ ރުކުން" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 21 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) ގެ (4) ވަނަ ނަންބަރުގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.(އ) "މަޤްޞަދު" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 24 ވަނަ މާއްދާގެ (ނ) ގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.(ވ) "ފަރުވާކުޑަ ޢަމަލު" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 24 ވަނަ މާއްދާގެ (ބ) ގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.(މ) "ނަތީޖާގެ ރުކުން" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 21 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) ގެ (3) ވަނަ ނަންބަރުގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.(ފ) "ހަށިގަނޑަށް ލިބޭ ބޮޑެތި އަނިޔާ" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 17 ވަނަ މާއްދާގެ (91) ވަނަ ނަންބަރުގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.

މާއްދާ 29. މާނަކުރުން 

ބާބު 30. ކުށުގެ ރުކުންތައް ވަކި ފަރާތަކަށް ނިސްބަތްކުރުން 

މީހަކު ކުރާ ޢަމަލަކަށް އެހެން މީހަކު ޒިންމާދާރުކުރުވުން: 30. (ހ) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި މީހަކު ކުރާ ޢަމަލަށް، އެ ޢަމަލުކުރި ފަރާތުގެ އިތުރުން، ތިރީގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ މީހުންވެސް ޤާނޫނީ ގޮތުން ޒިންމާއުފުލަން ވާނެއެވެ:(1) ކުށުގެ ނިޔަތް އޮވެގެން ކުށެއް ކުރުމުގެ ޢަމަލު ހިންގާއިރު، މައުޞޫމު ނުވަތަ ޒިންމާއުފުލުމުގެ ޤާބިލުކަމެއް ނެތް މީހަކު އެ ޢަމަލުގައި ބައިވެރިކުރުވުން؛ ނުވަތަ (2) މީހަކު ކުރާ ޢަމަލަށް އެހެން މީހަކު މި ޤާނޫނުގައި ނުވަތަ ކުށް ކަނޑައަޅާފައިވާ އެހެންވެސް ޤާނޫނުގައި ޒިންމާދާރުކުރުވާފައިވުން؛ ނުވަތަ(3) ކުށްކުރި މީހާ ކުށްކުރިއިރު އޭނާއާއެކު ބައިވެރިވި މީހެއް ކަމުގައިވުން.ބައިވެރިވުމުގެ ޒިންމާ: (ށ) ކުށްކުރުމުގެ ނިޔަތް އޮވެގެން، ކުށެއް ކުރުމުގައި އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި، އެހެން މީހަކު އެ ކަމުގައި ބައިވެރިވެއްޖެނަމަ، އޭނާއަކީ، ކުށްކުރި މީހާގެ ބައިވެރިއެއްކަމުގައި ބެލެވޭނެއެވެ:(1) ކުށުގެ ޢަމަލު ހިންގުން ކުރިއަށް ގެންދިއުމަށްޓަކައި، ނުވަތަ އެ ކުށް ކުރުމަށް ހިތްވަރުދިނުމަށްޓަކައި، އެނގިހުރެ، އެހެން މީހަކަށް އެހީތެރިވެދިނުން؛ ނުވަތަ (2) އޭނާގެ ޢަމަލަކީ ކުށެއް ކުރި މީހާއާ ބައިވެރިވުމުގެ ޢަމަލެއް ކަމުގައި، ޤާނޫނުގައި ކަނޑައެޅިގެން ބަޔާންކޮށްފައިވުން.ބައިވެރިވުމުގެ ޒިންމާއުފުލަން ނުޖެހޭ އިސްތިސްނާ ޙާލަތްތައް: (ނ) މި ޤާނޫނުގައި ނުވަތަ ކުށް ކަނޑައަޅާފައިވާ އެހެންވެސް ޤާނޫނެއްގައި އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާހާހިނދަކު، އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުން ޙާލަތެއް މެދުވެރިވެއްޖެނަމަ ތިރީގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ މީހާއަކީ، ހިނގައިދިޔަ ކުށް ކުރި މީހާގެ ބައިވެރިއެއްކަމުގައެއް ނުބެލެވޭނެއެވެ:(1) އޭނާއަކީ، އޭނާގެ މައްޗަށް ކުށުގެ ޢަމަލު ހިންގުނު މީހާ ކަމުގައިވުން؛ ނުވަތަ(2) އޭނާ ކުރި ޢަމަލަކީ، ކުށް ކަނޑައަޅާފައިވާ ގޮތުން އެކުށް ހިނގައިދިޔުމުގައި މެދުވެރިވި ސަބަބަކަށް ވީނަމަވެސް، އެ ޢަމަލަކީ، އޭނާގެ އިޚްތިޔާރުގައި ހިންގި ޢަމަލަކަށް ނުވުން؛ ނުވަތަ(3) ކުށުގެ ޢަމަލު ފުރިހަމަވުމުގެ ކުރީގައި އޭގައި އޮތް އޭނާގެ ބައިވެރިވުން އޭނާ އަމިއްލައަށް ނިމުމަކަށް ގެނައުމާއި، އަދި ހަމަ އެއާއެކު: (i) އޭނާގެ ބައިވެރިވުން އޮވެގެން، ކުށްކުރުމުގައި ލިބެން އޮތް ފައިދާ މުޅިން ނެތިދިއުން؛ ނުވަތަ (ii) އެ ކުށް ހުއްޓުވުމުގެ ނިޔަތުގައި، އެކަށީގެންވާ ވަގުތު އޮއްވައި ޤާނޫނު ތަންފީޒުކުރާ އިދާރާތަކަށް އެކަން އެންގުން ނުވަތަ އަމިއްލައަށްވެސް އެކުށް ހުއްޓުވުމަށްޓަކައި އެކަށީގެންވާ ފިޔަވަޅުތައް އެޅުން.ކުށުގައި ބައިވެރިވުމުގެ ޒިންމާގެ ދަރަޖަ ކަނޑައެޅުން: (ރ) ކުށްކުރި މީހާއާ ބައިވެރިވި މީހާގެ ދައުރަކީ، ތިރީގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ދައުރުތަކުގެ ތެރެއިން ދައުރެއްކަމުގައިވާނަމަ، އޭނާގެ ބައިވެރިވުން، ދަރަޖަކުރާނީ ތިރީގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުގެމަތިންނެވެ.(1) އޭނާއަކީ އެކަން އިންތިޒާމުކުރި މީހާ ނުވަތަ އެކަމާގުޅޭ ކަންތައްތަކުގައި އިސްކޮށް ޙަރަކާތްތެރިވި މީހާ ކަމުގައިވާނަމަ، އޭނާގެ ޒިންމާގެ ދަރަޖައަކަށް ވާނީ އޭނާ އެހީތެރިވެދިން ކުށްކުރުމުގެ ދަރަޖައެވެ.(2) އޭނާއަކީ ހަމައެކަނި ކުށްކުރުމުގައި މެދު މިންވަރަކަށް ބައިވެރިވި މީހާ ކަމުގައިވާނަމަ އޭނާގެ ޒިންމާގެ ދަރަޖައަކަށްވާނީ، އޭނާ އެހީތެރިވެދިން ކުށްކުރުމުގެ ދަރަޖައަށްވުރެ، އެއް ދަރަޖަ ތިރި ދަރަޖައެކެވެ.(3) ކުށްކުރި މީހާއާ ބައިވެރިވެފައިވަނީ، ނިސްބަތުން ކުޑަ މިންވަރަކަށް ކަމުގައިވާނަމަ އޭނާގެ ޒިންމާގެ ދަރަޖައަކަށް ވާނީ އޭނާ ކުރުމަށް އެހީތެރިވެދިން ކުށްކުރުމުގެ ޒިންމާގެ ދަރަޖައަށް ވުރެ، ދެ ދަރަޖަ ތިރި ދަރަޖައެކެވެ.މާނަކުރުން: (4) މި މާއްދާގެ ބޭނުމަށްޓަކައި:(i) "އިންތިޒާމުކުރި މީހާ" ނުވަތަ "އިސްކޮށް ޙަރަކާތްތެރިވި މީހާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ކުށްކުރުމުގައި ބައިވެރިވި އެހެން ބައިވެރިން ބަލަހައްޓައި، ކޮންޓްރޯލުކުރުމުގެ ޒިންމާ އޮތް މީހާއަށެވެ.(ii) "މެދު މިންވަރަކަށް ބައިވެރިވި މީހާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ ކުށްކުރުމުގައި އެހީތެރިވި މީހާގެ ދައުރަކީ އިންތިޒާމުކުރި މީހާ ނުވަތަ އިސްކޮށް ޙަރަކާތްތެރިވި މީހާގެ ދައުރަށްވުރެ ކުޑަ، އެހެން ނަމަވެސް ނިސްބަތުން ކުޑަ މިންވަރަކަށް ބައިވެރިވި މީހާގެ ދައުރަށްވުރެ ބޮޑު ދައުރެއް އޮވެގެން އެކަމުގައި ޙަރަކާތްތެރިވާ މީހާއަށެވެ.(iii) "ނިސްބަތުން ކުޑަ މިންވަރަކަށް ބައިވެރިވާ މީހާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކުށުގެ ޢަމަލު ކާމިޔާބުކަމާއެކު ފުރިހަމަކުރުމުގައި، މާބޮޑު ބޭނުމެއް ނުހިފޭ ބާވަތުގެ ނުވަތަ ވަރަށްވެސް ކުޑަ މިންވަރެއްގެ އެހީތެރިކަމެއް ފޯރުކޮށްދޭ މީހާއަށެވެ.ކޮށްފައިނުވާ ކުށެއްގައި ބައިވެރިވުން: (ބ) އެހެން މީހަކު ހިންގާ ކުށުގެ ޢަމަލެއްގެ ސަބަބުން، މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން، ކުށުގެ ޒިންމާއުފުލަންޖެހޭކަމަށް ބުނާމީހާ، އަނެއް މީހާ ކުށްނުކުރާ ޙާލަތްތަކުގައި ކުށްވެރިވާނީ، އެ ކުށްކުރަން އުޅުމުގެ ކުށުންނެވެ.ކުށްކުރުމުގައި މީހަކާ ބައިވެރިވާން އުޅުން: (ޅ) ކުށެއް ކުރުމުގައި މީހަކަށް އެހީތެރިވެދިނުމަށް މީހަކު އުޅެފިނަމަ މި މާއްދާގެ (ށ) ގެ ދަށުން އެ މީހަކު އެކަމުގެ ޒިންމާއުފަލަން ވާނެއެވެ. އޭނާގެ ޒިންމާގެ ދަރަޖައަކަށް ވާނީ، އޭނާ އެހީތެރިވެދޭން އުޅުނު އުޅުން ކާމިޔާބުވީނަމަ، ޒިންމާއުފުލަން ޖެހޭނެ ދަރަޖައަށް ވުރެ އެއް ދަރަޖަ ތިރި ދަރަޖައެކެވެ. އެއީ، އެ ކުށްކުރި މީހާ އެ ކުށް ފުރިހަމަކުރި ކަމުގައި ވިޔަސް، ނުވަތަ އެ ކުށްކުރުމަށް މަސައްކަތްކުރިކަމަށްވީނަމަ ވެހެވެ.ޤާނޫނީ ގޮތުން ނުކުޅެދިގެން ވިޔަސް ޒިންމާއުފުލަންޖެހުން: (ކ) ވަކި މީހަކީ ކުށެއް ކުރުމަށް ޤާނޫނީ ގޮތުން ނުކުޅެދިގެންވާ މީހެއް ކަމުގައި ވީނަމަވެސް، އޭނާ ޤާނޫނީ ގޮތުން ޒިންމާ އުފުލަންޖެހޭ މީހެއްގެ އެހެން ސަބަބަކާހުރެ، އޭނާ ޒިންމާ އުފުލަން ނުޖެހޭ ހާލަތެއް މެދުވެރިނުވާނަމަ، އެ ކުށުގެ ޒިންމާ އޭނާ އުފުލަންޖެހޭނެއެވެ. އެއީ، އެ ޒިންމާ އުފުލުމަކީ، އޭނާގެ ނުކުޅެދުންތެރިކަން ބަޔާންކުރާ ޤާނޫނުގެ މަޤްޞަދާ ޚިލާފު ކަމަކަށް ނުވާނަމައެވެ.ކުށްކުރި މީހާގެ މައްޗަށް ކުށް ސާބިތު ނުކުރެވުން: (އ) އަންނަނިވި ސަބަބުތަކުގެ ތެރެއިން ސަބަބަކާހުރެ، ކުށްކުރި މީހެއްގެ މައްޗަށް ކުށުގެ ދަޢުވާ ސާބިތު ނުކުރެވުނުކަމަށް ވީނަމަވެސް، އެ ކުށުގެ ޢަމަލު ހިންގާފައިވާކަމުގެ ސާބިތު ހެކީގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް، އަދި އެ ކުށްކުރުމުގައި އެހީތެރިވެދިންކަމުގެ ސާބިތު ހެކީގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް، އެ ކުށްކުރުމުގައި އެހީތެރިވެދިން މީހަކުގެ މައްޗަށް ކުށް ސާބިތުކުރެވިދާނެއެވެ.(1) ކުށްކުރި މީހާގެ މައްޗަށް ދަޢުވާ އުފުލިފައިނުވުން ނުވަތަ އޭނާގެ މައްޗަށް ކުށް ސާބިތުކުރެވިފައިނުވުން؛ ނުވަތަ(2) ކުށްކުރިކަމަށް ބެލެވޭ މީހާގެ މައްޗަށް ސާބިތުވެފައިވަނީ އެހެން ކުށެއްކަމަށްވުން ނުވަތަ އެ ކުށުގެ އެހެން ދަރަޖައެއްގެ ޒިންމާއެއް ކަމަށްވުން؛ ނުވަތަ(3) ދަޢުވާއުފުލުމުން ނުވަތަ ދަޢުވާ ސާބިތުކުރުމުން އިމްތިޔާޒު ލިބިގެންވާ މީހެއްކަމުގައި އެ ކުށްކުރި މީހާވުން؛ ނުވަތަ(4) ކުށްކުރިކަމަށް ބެލެވޭ މީހާގެ މައްޗަށް ދަޢުވާ ސާބިތުނުވާތީ ދޫކޮށްލައިފައިވާ މީހެއް ކަމުގައިވުން.

މާއްދާ 30. މީހެއްގެ ޢަމަލަށް އެހެން މީހަކު ޒިންމާދާރުކުރުވުން

މަސްތުވުމުން ކުށުގެ ނިޔަތް ނެތިދާ ޙާލަތް: 31. (ހ) މި ޤާނޫނުގެ 54 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ޙާލަތްތަކުގައި މެނުވީ، ނުވަތަ މި މާއްދާގެ (ށ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ޙާލަތުގައި މެނުވީ، މީހަކު ކުށެއްގެ ޢަމަލު ހިންގިއިރު ހުރީ މަސްތުވެގެންވާ ޙާލަތުގައިކަން ބަޔާންކޮށް، އެކަމުގެ ހެކި ހުށަހެޅުމަކީ، އެ ކުށްކުރުމަށް ބޭނުންވާ ކުށުގެ ނިޔަތް ނެތިގެންދާނެ ކަމެކެވެ.ފަރުވާކުޑަކަން އޭނާއަށް ނިސްބަތްކުރެވުން: (ށ) މީހަކު އަމިއްލަ އިޚްތިޔާރުގައި މަސްތުވުމުގެ ސަބަބުން، އޭނާ ކުރާ ޢަމަލަކުން ނުކުމެދާނެ ނަތީޖާ ވިސްނައިގަތުމަށް ނުކުޅެދިއްޖެނަމަ، އަދި މަސްތުވެގެންވާ ޙާލުގައި ނެތްނަމަ އެކަން އޭނާއަށް ވިސްނައިގަނެވުނީސްކަމުގައި ވާނަމަ، އޭނާގެ އެ ޢަމަލަކީ، މި ޤާނޫނުގެ 24 ވަނަ މާއްދާގެ (ބ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ފަދަ، ފަރުވާކުޑަ ޢަމަލެއްކަމުގައި ބެލެވޭނެއެވެ.ޤަޞްދުގައި މަސްތުވުން: (ނ) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި، މީހަކު މަސްތުވަނީ، އަމިއްލަ އިޚްތިޔާރުގައި ކަމުގައި ބެލެވޭނެއެވެ:(1) ތިމާއަށް އެނގިހުރެ، ތިމާގެ ހަށިގަނޑަށް ވާޞިލުކުރާ މާއްދާއަކުން މަސްތުވުމާއި، އެގޮތަށް އެކަން ކުރުމުން މަސްތުވެދާނެ ކަމާމެދު ފަރުވާކުޑަކޮށްފައިވުން. އެއީ، އެ މާއްދާ ހަށިގަނޑުގެ ތެރެއަށް ވާޞިލުކުރީ ޞިއްޙީ ލަފާގެ މަތިންކަމުގައި ނުވާނަމަ ނުވަތަ ޤާނޫނީ ގޮތުން ހުއްދަ ޙާލަތެއްގައި ކަމުގައި ނުވަތަ މަޢާފު ލިބެނިވި ދިފާޢެއްގެ ޙާލަތުގައި ކަމުގައިވެސް ނުވާނަމައެވެ.(2) އޭނާ ބޭނުންކުރި މަސްތުވާއެއްޗެހީގެ މިންވަރަށް ބަލާއިރު އެއީ، ނިސްބަތުންމާ ގިނަ އެއްޗެއްކަމުގައި ނުވިނަމަވެސް، އެ މިންވަރުންވެސް އޭނާ މަސްތުވެދާނެކަން ނުވަތަ އޭނާގެ ހަށިގަނޑުގެ މާއްދިއްޔަތަށް ބަލާއިރު، އެ މިންވަރުގެ މަސްތުވާއެއްޗަކުންވެސް އޭނާ މަސްތުވެފައި ހުރި މިންވަރަށް މަސްތުވެދާނެކަން އޭނާއަށް ޤަބޫލުކުރެވިފައި ނުވުން ނުވަތަ ނޭނގުން.މާނަކުރުން: (ރ) "މަސްތުވުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ތިމާގެ ހަށިގަނޑަށް ވާޞިލުކުރެވޭ އެއްޗެއްގެ ސަބަބުން ތިމާގެ ޢަމަލަކުން ނުކުމެދާނެ ނަތީޖާ ވިސްނައިގަތުމަށް ނުކުޅެދޭ މިންވަރަށް ތިމާގެ މާއްދީ ނުވަތަ ފިކުރީ ހިއްސުތަކަށް އުނިކަން އައުމަށެވެ.

މާއްދާ 31. އަމިއްލަ އިޚްތިޔާރުގައި މަސްތުވުން

ޙާޞިލުކުރަން ޤަޞްދުކުރި ނުވަތަ ޙާޞިލުވާނެކަމަށް ހީކުރި ނަތީޖާ، ނުކުތް ނަތީޖާއާ ތަފާތުވުން: 32. (ހ) މީހަކު ކުރާ ޢަމަލެއްގެ ސަބަބުން ވަކި ނަތީޖާއެއް ނުކުތުމަކީ އެ ކުށުގެ ނިޔަތް އޮތްކަން ސާބިތުކުރުމަށް މުހިންމު ކަމަކަށްވާ ހިނދު، އަދި އެ ކުށުގެ ޢަމަލުން ނުކުތް ނަތީޖާއަކީ ނެރުމަށް ޤަޞްދުކުރި ނަތީޖާކަމަށް ނުވަތަ ނުކުންނާނެކަމަށް ވިސްނާފައިވާ ނަތީޖާކަމަށް ނުވަތަ ނުކުމެދާނެކަމަށް ހީކުރި ނަތީޖާއަށް ނުވިނަމަވެސް، ނުކުތް ނަތީޖާއާއި، ޤަޞްދުކުރި، ނުވަތަ ވިސްނުމުގައި އޮތް ނުވަތަ ހީކުރި ނަތީޖާއާ ތަފާތުވަނީ، ހަމައެކަނި އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި ކަމަށްވާނަމަ، އެ ކުށުގެ ނިޔަތް އޮތް ކަމުގައި ބެލެވޭނެއެވެ.(1) ތަފާތު މީހަކަށް ނުވަތަ ތަފާތު މުދަލަކަށް ގެއްލުން ލިބުން ނުވަތަ އަސަރު ފޯރުން؛ ނުވަތަ(2) ނުކުތް ނަތީޖާއަކީ ޤަޞްދުކުރި ނުވަތަ ވިސްނުމުގައި އޮތް ނުވަތަ ނުކުމެދާނެކަމަށް ލަފާކުރެވުނު ނަތީޖާއާ އަޅައިބަލާއިރު އެއް މިންވަރަކަށް ބޮޑު ގެއްލުމެއް ނުވަތަ އަނިޔާއެއް ފޯރުކުރަނިވި ނަތީޖާއަކަށްވުން.މާނަކުރުން: (ށ) "ނަތީޖާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ކުށުގެ ރުކުންތަކުގެ ތެރެއިން ނަތީޖާގެ ރުކުނަށެވެ. އަދި ޙާލަތުގެ ރުކުންތަކުގެ ތެރެއިން އެ ނަތީޖާ ސިފަކޮށްދޭ ރުކުންތަކަށެވެ.

މާއްދާ 32. ޙާޞިލުކުރަން ޤަޞްދުކުރި ނުވަތަ ޙާޞިލުވާނެކަމަށް ހީކުރި ނަތީޖާ،  ނުކުތް ނަތީޖާއާ ތަފާތުވުން

ކުށުގެ ޢަމަލެއް ކުރާއިރު، އެހެން ކުށެއް ކުރަނީކަމުގައި ކުށްހީކުރެވުން: 33. މީހަކު ކުށެއް ކުރުމުގައި ތިމާ ހީކުރި ގޮތަށް ޙާލަތު އޮތްނަމަ، އެ ކުރި ކުށާ އެއްވަރުގެ ނުވަތަ އެއަށް ވުރެވެސް ބޮޑު ކުށަކުން އެ މީހަކު ކުށްވެރިވާނެކަމަށް ވާނަމަ، މި ޤާނޫނުގެ 25 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ދިފާޢުގެ ފައިދާއެއް އެމީހަކަށް ނުލިބޭނެއެވެ.

މާއްދާ 33. ކުށުގެ ޢަމަލެއް ކުރާއިރު، އެހެން ކުށެއް ކުރަނީކަމުގައި ކުށްހީކުރެވުން

މާނަކުރުން: 34. (ހ) "ނަތީޖާ" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 32 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) ގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.(ށ) "މަސްތުވުން" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 31 ވަނަ މާއްދާގެ (ރ) ގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.(ނ) "ނިސްބަތުން ކުޑަ މިންވަރަކަށް ބައިވެރިވި މީހާ" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 30 ވަނަ މާއްދާގެ (ރ) ގެ (4) ވަނަ ނަންބަރުގެ (iii) ގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.(ރ) "މެދު މިންވަރަކަށް ބައިވެރިވި މީހާ" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 30 ވަނަ މާއްދާގެ (ރ) ގެ (4) ވަނަ ނަންބަރުގެ (ii) ގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.

މާއްދާ 34. މާނަކުރުން

ބާބު 40. ހުއްދަކުރެވިގެންވާ ދިފާޢު 

މާނަކުރުން: 40. (ހ) "ހުއްދަކުރެވިގެންވާ ދިފާޢު" ނުވަތަ "ހުއްދަ ޙާލަތު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ މި ބާބުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ކޮންމެ ދިފާޢަކަށެވެ. ހުއްދަކުރެވިގެންވާ ޢަމަލެއް ހުއްޓުވައިގެންނުވުން: (ށ) މި ޤާނޫނުގައި އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާހާހިނދަކު، މީހަކު ކުރާ ހުއްދަ ކުރެވިގެންވާ ޢަމަލެއް ހުއްޓުވައިގެންނުވާނެއެވެ؛ ނުވަތަ ޤާނޫނު ހުއްދަކުރާ ގޮތެއްގެ މަތިން މެނުވީ އެކަމާ ބެހެވިގެންނުވާނެއެވެ.ހުއްދަކުރެވިގެންވާ ދިފާޢެއް ބޭނުންކުރެވިދާނެ ފަދަ ޙާލަތްތައް އުފަންކުރުވުމަކީ އެ ދިފާޢު ނުލިބޭނެ ސަބަބަކަށް ނުވުން: (ނ) މި ބާބުގެ ދަށުން ހުއްދަވެގެންވާ ދިފާޢެއް ބޭނުންކުރެވިދާނެފަދަ ޙާލަތެއް މީހަކު އަމިއްލައަށް އުފަންކުރުވުމަކީ އޭނާ ކުރި ޢަމަލާ ގުޅިގެން އެ ދިފާޢުގެ ބޭނުން ނުހިފޭނެ ސަބަބެއް ނޫނެވެ. އެހެންނަމަވެސް، އެ ޢަމަލަށް، މި މާއްދާގެ (ރ) ގެ ދަށުން އޭނާ ޒިންމާ އުފުލަންޖެހިދާނެއެވެ.ހުއްދަ ދިފާޢެއް ބޭނުންކުރެވިދާ ފަދަ ޙާލަތެއް ކުށުގެ ނިޔަތެއް އޮވެގެން އުފަންކުރުވުން: (ރ) (1) މި މާއްދާގެ (ނ) އެހެން އޮތް ނަމަވެސް، އޭނާގެ އަމިއްލަ ދިފާޢުގައި ނުވަތަ އެހެން މީހެއްގެ ދިފާޢުގައި، ހުއްދަވެގެންވާ ދިފާޢެއް ބޭނުންކުރެވިދާ ފަދަ ޙާލަތެއް، ކުށެއް ކުރުމަށްޓަކައި، ކުށުގެ ނިޔަތް އޮވެގެން އުފަންކޮށްފި ހިނދެއްގައި، އޭނާ އެކުރަނީ ކުށެކެވެ.ދިފާޢު: (ރ) (2) މި މާއްދާގެ (ރ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުގެ އުފުލަންޖެހޭ ޒިންމާއަކާ ގުޅިގެން، ޢާންމު ކޮންމެ ދިފާޢެއްގެވެސް ބޭނުންކުރެވިދާނެއެވެ.އެއް ދިފާޢަށް ވުރެ ގިނަ ދިފާޢުގެ ބޭނުންހިފުން: (ބ) މި މާއްދާގެ (ޅ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ޙާލަތުގައި މެނުވީ، މީހެއްގެ ޢަމަލަކާ ގުޅިގެން ހުއްދަވެގެންވާ ދިފާޢުގެ އެއް ދިފާޢަށްވުރެ ގިނަ ދިފާޢު ބޭނުންކުރެވޭ ފަދަ ޙާލަތެއް ދިމާވެއްޖެނަމަ، އެ ހުރިހާ ދިފާޢަކީވެސް އޭނާއަށް ބޭނުންކުރެވިދާނެ ދިފާޢެވެ.ކަނޑައެޅިގެން ބަޔާންކޮށްފައިވާ ދިފާޢުތަކަށް އިސްކަންދެވިގެންވުން: (ޅ) ސާބިތުކުރުމަށް ހުށަހަޅާ ދިފާޢަކީ، މި ބާބުގެ އެހެން މާއްދާއެއްގައި ކަނޑައެޅިގެން ބަޔާންކޮށްފައިވާ ހުއްދަކުރެވިފައިވާ ދިފާޢެއް ކަމަށްވާ ޙާލަތްތަކުގައި، ނުވަތަ ހުއްދަކުރެވިފައިވާ ދިފާޢުތަކުގެ ތެރެއިން ވަކި ޚާއްޞަ ދިފާޢެއްގައި، މި ޤާނޫނުގެ 41 ވަނަ މާއްދާއާއި 42 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ދިފާޢުތައް ބޭނުން ނުކުރެވޭނެކަމަށް ދޭހަވާގޮތަށް ބަޔާންކޮށްފައިވާ ޙާލަތްތަކުގައި، މި ޤާނޫނުގެ 41 ވަނަ މާއްދާއާއި 42 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ދިފާޢުތައް ބޭނުމެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ.

މާއްދާ 40. ހުއްދަކުރެވިގެންވާ ދިފާޢާ ގުޅޭ ޢާންމު އުސޫލުތައް

ހުއްދަ މަޤްޞަދެއް ޙާޞިލުކުރުމަށް ކުރާ ހުއްދަ ޢަމަލުތައް: 41. (ހ) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި މީހަކު ކުރާ ޢަމަލަކީ، ހުއްދަކުރެވިގެންވާ ޢަމަލެކެވެ:(1) އެ ޢަމަލުކުރީ، ގެއްލުމަކުން ނުވަތަ ނުރަގަނޅު ކަމަކުން އެހެން މީހަކު ސަލާމަތްކޮށްދިނުމަށްޓަކައި، ކޮންމެހެން އެ ޢަމަލުކުރަންޖެހޭ ޙާލަތެއްގައި ކަމުގައިވުން؛ (2) ދަޢުވާ އުފުލިގެންވާ ކުށް ކަނޑައަޅާފައިވާ ޤާނޫނުން ސަލާމަތްކުރުމަށް ބޭނުންވާ ގެއްލުމާއި ނުރަނގަޅު ކަންތަކަށް ވުރެ، އޭނާ ކުރި ޢަމަލުން ހުއްޓުވި ގެއްލުމާއި ނުރަގަނޅު ޢަމަލު ބޮޑުވުން؛ އަދި(3) އުފުލިފައިވާ ދަޢުވާގައި ބޭނުންކުރާ ދިފާޢަކީ ދަޢުވާ އުފުލިފައިވާ ކުށް ކަނޑައަޅާފައިވާ ޤާނޫނުގެ މަޤްޞަދަށް ބަލާއިރު ބޭނުންކުރެވިގެން ނުވާނެ ދިފާޢެއްކަން ސާފުކޮށް އެ ޤާނޫނުން އެނގެން ނެތުން.މާނަކުރުން: (ށ) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކަކީ، ކޮންމެހެން އެ ޢަމަލު ކުރަންޖެހޭ ޙާލަތެއްކަމަށް ބެލޭނެއެވެ.(1) ލިބިދާނޭކަމަށް ބެލެވުނު ގެއްލުން ނުވަތަ، ކޮށްފާނޭކަމަށް ބެލެވުނު ނުރަނގަޅު ޢަމަލުން ސަލާމަތްވުމަށްޓަކައި ހިންގި ޢަމަލަކީ ނުވަތަ ކުރިކަމަކީ ފަހުގެ ވަގުތެއްގައި ކުރިކަމަކަށްވާނަމަ، އެ ގެއްލުމުން، ނުވަތަ އެ ނުރަނގަޅު ޢަމަލުން ސަލާމަތްވެވޭނެ ފުރުސަތު ފަހުން ނުލިބުން؛ އަދި(2) ލިބިދާނޭކަމަށް ބެލެވުނު ގެއްލުން ނުވަތަ ކޮށްފާނެކަމަށް ބެލެވުނު ނުރަނގަޅު ޢަމަލު، އޭނާ ޢަމަލުކުރި ގޮތަށް ވުރެ ލުއި ގޮތަކަށް ޢަމަލުކޮށްގެން ހުއްޓުވެން ނެތުން.

މާއްދާ 41. ހުއްދަ މަޤްޞަދެއް ޙާޞިލުކުރުމަށް ކުރާ ނުރަނގަޅު ކަންތައްތައް

ޤާނޫނީ ވާޖިބު އަދާކުރުމަށް ހުއްދަ ޢަމަލު: 42. މީހަކު ކުރާ ޢަމަލަކީ އަންނަނިވި ސަބަބުތަކަށްޓަކައި ކުރެވޭ ނުވަތަ އަންނަނިވި ގޮތުގެމަތިން ކުރެވޭ ކަމެއްކަމަށްވާނަމަ، އެއީ ހުއްދަ ޢަމަލެކެވެ:(ހ) ދައުލަތުގެ މުވައްޒަފެއްގެ ވާޖިބުތައް ނުވަތަ މަސައްކަތްތައް ބަޔާންކޮށްދީފައިވާ ޤާނޫނަކުން، ނުވަތަ އެފަދަ މުވަޒައްފަކަށް ފޯރުކޮށްދޭންޖެހޭ އެހީތެރިކަން ބަޔާންކޮށްދީފައިވާ ޤާނޫނެއްގެ ދަށުން ކުރި ޢަމަލަކަށްވުން، ނުވަތަ(ށ) ޤާނޫނީ އެކިއެކި ފިޔަވަޅުތައް އެޅުން ހުއްދަކުރާ ޤާނޫނެއްގެ ދަށުން ހުއްދަކުރެވިގެން ނުވަތަ ކުރަންޖެހިގެން ކުރާ ޢަމަލަކަށްވުން، ނުވަތަ(ނ) ޝަރުޢީ ޙުކުމެއްގެ ދަށުން، ނުވަތަ އެ އަމުރު ކުރުމުގެ ބާރުލިބިގެންވާ ޝަރުޢީ ފަނޑިޔާރެއްގެ ނުވަތަ ޓްރައިބިޔުނަލްއެއްގެ އަމުރެއްގެ ދަށުން ހުއްދަ ކުރެވިގެން ކުރާ ޢަމަލަކަށްވުން، ނުވަތަ(ރ) ސިފައިންނާ ބެހޭ ޤާނޫނެއްގެ ދަށުން، ނުވަތަ ހަނގުރާމަ ކުރުން ހުއްދަކުރާ ޤާނޫނެއްގެ ދަށުން ބޭނުންވެގެން ކުރާ ނުވަތަ އެފަދަ ޤާނޫނަކުން ހުއްދަކުރެވިގެން ކުރާ ޢަމަލަކަށްވުން، ނުވަތަ(ބ) ދައުލަތުގެ ވާޖިބެއް ކަނޑައަޅައިދޭ އެހެންވެސް ޤާނޫނެއްގެ ބޭނުމަށްޓަކައި ނުވަތަ އެ ޤާނޫނެއްގެ ދަށުން ހުއްދަކުރެވިގެން ކުރާ ޢަމަލަކަށްވުން.

މާއްދާ 42. ޤާނޫނީ ވާޖިބު އަދާކުރުން

ޤާނޫނު ތަންފީޒު ކުރާ އިދާރާއެއް މުވައްޒަފުން ކުރާ ހުއްދަ ޢަމަލު: 43. (ހ) މި މާއްދާގެ (ށ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ އުސޫލުތަކަށް އުނިކަން ނާންނާނެ ގޮތުގެމަތިން އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި މީހަކު ކުރާ ޢަމަލަކީ ހުއްދަކުރެވިގެންވާ ޢަމަލެވެ:(1) ޤާނޫނު ހުއްދަކުރާ ގޮތުގެމަތިން މީހަކު ހައްޔަރުކުރުމުގައި، ނުވަތަ ހައްޔަރުކުރުމަށް އެހީތެރިވެދިނުމުގައި؛ ނުވަތަ(2) ހައްޔަރުކޮށްފައިވާ މީހަކު ބަންދުން ފިލައިގެން ދިއުން ހުއްޓުވުމުގައި؛ ނުވަތަ(3) މީހަކު އަމިއްލައަށް މަރުވުން ހުއްޓުވުމުގައި.މަރުވެދާނެ ފަދަ ގޮތަކަށް ނުވަތަ ބޮޑެތި ޖިސްމާނީ އަނިޔާދެވިދާނެ ފަދަ ގޮތަކަށް ބާރުގެ ބޭނުންކުރުން: (ށ) މީހަކު މަރުވެދާނެ ފަދަ ގޮތަކަށް، ނުވަތަ މީހަކަށް ބޮޑު ޖިސްމާނީ އަނިޔާ ލިބިދާނެ ފަދަ ގޮތަކަށް، ބާރުގެ ބޭނުންކުރުން، މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ޙާލަތްތަކުގައި ހުއްދަކުރެވިގެންވާނީ، އެ ޢަމަލަކީ އެހެން ބަޔަކު މަރުވެގެންދިއުން ނުވަތަ އެހެން ބަޔަކަށް ބޮޑެތި ޖިސްމާނީ އަނިޔާތައް ލިބިގެންދިއުން ހުއްޓުވުމަށްޓަކައި ކުރެވޭ ޢަމަލެއްކަމުގައި އެ ޢަމަލުވާނަމައެވެ.

މާއްދާ 43. ޤާނޫނު ތަންފީޒު ކުރުމުގެ އިދާރާ

އެހެން މީހުންގެ ސުލޫކާއި، ރައްކާތެރިކަމާއި، އެހެން މީހުނަށް އަޅާލުމުގެ ޒިންމާ އޮތް ފަރާތްތަކުން ބާރުގެ ބޭނުންކުރުން: 44. މީހަކު ބާރުގެ ބޭނުންކުރިކުރުން ޤާނޫނުގައި ހުއްދަ ކަމެއްކަމުގައި ބެލެވޭނީ އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި އަންނަނިވި މީހުން އެ ޢަމަލު ކުރާ ނަމައެވެ:<s>(ހ) އެ މީހަކީ މީހެއްގެ ބައްޕަ ނުވަތަ މަންމަ، ނުވަތަ ޤާނޫނީ ބަލަދުވެރިޔާ، ނުވަތަ މުދައްރިސު، ނުވަތަ ކުޑަކުއްޖެއް ކަމުގައި ބެލެވޭ ކުއްޖަކަށް އަޅާލުމާއި އޭނާ ބެލެހެއްޓުމުގެ ޒިންމާ ހަވާލުކުރެވިފައިވާ މީހެއްކަމުގައިވާ ޙާލު، ނުވަތަ އެފަދަ ޒިންމާއޮތް މީހެއްގެ އެދުމުގެ މަތިން ޢަމަލުކުރަމުންދާ މީހެއްކަމުގައިވާ ޙާލު، އެ ބޭނުންކުރާ ބާރަކީ: (1) އެފަދަ ކުޑަކުއްޖެއްގެ މައްޗަށް ހިންގާ ބާރެއްކަމުގައި ވުމާއި؛ އަދި</s><s>(2) އެކުއްޖާ ތަބާވާން ޖެހޭ ސުލޫކީ މިންގަނޑަށް ތަބާ ނުވެގެން އެ މިންގަނޑާ ޚިލާފުވިޔަނުދިނުމަށްޓަކައި އަޅާ ފިޔަވަޅެއްގައި، ބޭނުންކުރެވޭ ބާރު ހިމެނޭ ގޮތުން، އެކުއްޖާގެ މަޞްލަޙަތު ޙިމާޔަތްކޮށް ދެމެހެއްޓުމަށާއި ރައްކާތެރިކުރުމަށްޓަކައި އެ ބާރުގެ ބޭނުންކުރުމަކީ ބޭނުންތެރިކަމަކަށް ވުމާއި؛ އަދި</s><s>(3) އެގޮތުން ބޭނުންކުރާ ބާރުގެ ސަބަބުން މީހަކު މަރުވުން ފަދަ، ނުވަތަ މީހަކަށް ބޮޑު ޖިސްމާނީ އަނިޔާ ލިބުން ފަދަ، ނުވަތަ ބޮޑެތި ވޭން ލިބުން ފަދަ ނުވަތަ ސިކުނޑީގެ ހާސްކަން ލިބުން ފަދަ ނުވަތަ ލަދުވެތިކަން އިޙްސާސްވުން ފަދަ ކަމެއް ކުރިމަތިވެދާނެ މިންވަރަށް ބޭނުންކުރެވޭ ބާރަކަށް ނުވުން؛ ނުވަތަ</s>[މި މާއްދާގެ (ހ) ވަނީ ޤާނޫނު ނަންބަރު 19/2019 (ކުޑަކުދިންގެ ޙައްޤުތައް ރައްކާތެރިކުރުމުގެ ޤާނޫނު) އިން އުވާލެވިފައި](ށ) އެ މީހަކީ ޑޮކްޓަރަކަށް ނުވަތަ ހުއްދަކޮށްފައިވާ ޞިއްޙީ މަސައްކަތްތެރިއަކަށް ނުވަތަ އެފަދަ މީހެއްގެ އިރުޝާދުގެ މަތިން އެއިން މީހަކަށް އެހީތެރިވަމުންދާ މީހަކަށް ވުމާއި، އަދި؛(1) މީހެއްގެ ޖިސްމާނީ ނުވަތަ ސިކުނޑީގެ ޞިއްޙަތު ޙިމާޔަތްކޮށްދީ ރައްކާތެރިކޮށްދިނުމަށްޓަކައި އޭނާއަށް ދޭންޖެހޭކަމަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ ފަރުވާއެއް ދިނުމަށްޓަކައި ބޭނުންކުރާ ބާރެއް ކަމުގައިވުން؛ އަދި(2) އެ މީހަކަށް އެ ފަރުވާ ދެވެނީ:(i) އެ މީހާގެ ރުހުމާ އެކުގައި ކަމުގައިވުން؛ ނުވަތަ(ii) އެ މީހަކީ ޖިސްމާނީ ގޮތުން ބަލާއިރު ނުވަތަ ޤާނޫނީ ގޮތުން ބަލާއިރު އަމިއްލައަށް ހުއްދަ ދެވެން ނެތް މީހެއްކަމުގައިވާ ޙާލު އޭނާގެ ބެލެނިވެރިއެއްގެ ނުވަތަ ބައްޕަގެ ނުވަތަ މަންމަގެ ނުވަތަ އެފަދަ ރުހުމެއް ދެވިދާނެ ބާރެއް ޤާނޫނީ ގޮތުން ލިބިގެންވާ ފަރާތެއްގެ ރުހުމާ އެކުގައި ކަމުގައިވުން؛ ނުވަތަ(iii) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި ކަނޑައެޅިގެން ލިބިފައިވާ ރުހުމެއްނެތި ކަމުގައިވުން؛(ހހ) އެ ފަރުވާ ދޭންޖެހުނީ ކުއްލިނުރައްކަލުގެ ޙާލަތެއްގައި ކަމުގައިވުން؛ އަދި(ށށ) ހުއްދަދެވޭ ފަދަ މީހަކާ މަޝްވަރާކުރާނެ ފުރުސަތު ނެތުން؛ އަދި(ނނ) އެކަމަކީ، އެކަށީގެންވާ ގޮތުގައި ވިސްނައި އުޅޭ މީހަކު އޭނާގެ މަޞްލަޙަތު ސަލާމަތްކުރުމަށް ހުއްދަކުރާނެކަމެއްކަމަށް ބެލެވުން ނުވަތަ(ނ) އޭނާއަކީ މީހުން ބަންދުގައި ތިބޭއިރު ބެލެހެއްޓުމުގެ ޒިންމާ އޮތް މުވައްޒަފަކު ކަމުގައިވުމާއި: އަދި؛ (1) އޭނާ ބޭނުންކުރި ބާރަކީ މީހުން ބަންދުކުރާ މަރުކަޒެއްގެ ހުއްދަ އުސޫލުތަކާއި ގަވާއިދުތައް ތަންފީޒުކުރުމަށްޓަކައި ބޭނުންކުރަންޖެހޭ ބާރަކަށްވުން؛ އަދި (2) މީހަކު މަރުވެދާނެ ފަދަ ގޮތަކަށް ބާރުގެ ބޭނުންކުރާކަމަށް ވާނަމަ އެފަދަ ބާރެއްގެ ބޭނުންކުރުމަކީ މި ބާބުގައި ހުއްދަކުރެވިގެންވާ ކަމަކަށްވުން؛ ނުވަތަ(ރ) އޭނާއަކީ މަތިންދާބޯޓެއްގެ، ނުވަތަ އިންޖީނުއެޅި އެއްގަމު އުޅަނދެއްގެ، ނުވަތަ ކަނޑުގެ އުޅަނދެއްގެ، ނުވަތަ އެއް ތަނުން އަނެއް ތަނަށް މުދާ ނުވަތަ މީހުން އުފުލުމުގެ އެހެންވެސް ވަސީލަތެއްގެ ސަލާމަތާއި ރައްކާތެރިކަމުގެ މަސްއޫލިއްޔަތު އުފުލަންޖެހޭ މީހަކަށްވުން؛ ނުވަތަ އެފަދަ މީހެއްގެ އިރުޝާދުގެ މަތިން ޢަމަލުކުރާ މީހެއްކަމަށްވުން؛ އަދި(1) ބާރުގެ ބޭނުންކުރަންޖެހެނީ އަންނަނިވި ކަންކަމަށް ހުރަސްއެޅޭ ފަދަ ކަންކަން ހުއްޓުވުމަށް ކަމުގައިވުން:(i) އެފަދަ ވަސީލަތެއް ހިންގުން ހުއްޓުވުމަށް ކުރެވޭ މަސައްކަތެއް ހުއްޓުވުމަށް ކަމުގައިވުން؛ ނުވަތަ(ii) ޤާނޫނީ ގޮތުން ހުއްދަ އަމުރެއް ތަންފީޒުކުރުމަށް ކަމުގައިވުން؛ އަދި(2) މީހަކު މަރުވެދާނެ ފަދަ ގޮތަކަށް ބާރުގެ ބޭނުންކުރާކަމަށް ވާނަމަ، އެފަދަ ބާރެއްގެ ބޭނުންކުރުމަކީ މި ބާބުގައި ހުއްދަކުރެވިގެންވާ ކަމަކަށްވުން.މާނަކުރުން: <s>(ބ) (1) "ޤާނޫނީ ބަލަދުވެރިޔާ" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ ޤާނޫނީ ގޮތުން ތަޞައްރަފެއް ނެތް މީހެއްގެ ފަރާތުން އެކިއެކި ނިންމުންތައް ނިންމުމުގެ ޒިންމާ ހަވާލުވެގެންވާ ފަރާތަކަށެވެ. </s>[މި މާއްދާގެ (ބ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރު ވަނީ ޤާނޫނު ނަންބަރު 19/2019 (ކުޑަކުދިންގެ ޙައްޤުތައް ރައްކާތެރިކުރުމުގެ ޤާނޫނު) އިން އުވާލެވިފައި](2) "ހުއްދަކޮށްފައިވާ ޞިއްޙީ މަސައްކަތްތެރިއެއް" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ ސަރުކާރުން ހަދާ ގަވާއިދުތަކާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިން ނުވަތަ ޢާންމުކޮށް ޤަބޫލުކުރެވޭ މެޑިކަލް އިދާރާއަކުން، އޭނާއަކީ ޑަކްޓަރީ ބޭސްކުރެވޭނެ ފެންވަރު ހުރި މީހެއްކަމަށް ކަނޑައަޅައި، ހުއްދަ ދީފައިވާ މީހަކަށެވެ.

މާއްދާ 44. އެހެން މީހުންގެ ސުލޫކާއި، ރައްކާތެރިކަމާއި، އެހެން މީހުނަށް އަޅާލުމުގެ ޒިންމާ އޮތް  ފަރާތްތަކުން ބާރުގެ ބޭނުންކުރުން

ނަފުސުގެ ދިފާޢު: 45. (ހ) މި މާއްދާގެ (ށ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ އުސޫލުތަކަށް އުނިކަން ނާންނާނެ ގޮތުގެމަތިން، މީހަކު ބާރުގެ ބޭނުންކުރުން ހުއްދަވެގެންވަނީ އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި އަންނަނިވި ސަބަބުތަކަށްޓަކައެވެ:(1) އަންނަނިވި ފަރާތްތަކާ ދެކޮޅަށް އެހެން މީހަކު ހުއްދަނޫން ގޮތެއްގައި ބާރުގެބޭނުން ކުރާ ހިނދުގައި ނުވަތަ ބާރުގެ ބޭނުންކޮށްފާނެ ކަމަށް ބެލެވޭ ހިނދުގައި ބޭނުންކުރަންޖެހޭ ބާރަކަށްވުން؛(i) ތިމާގެ އަމިއްލަ ނަފުސު؛ ނުވަތަ(ii) އެހެން މީހެއްގެ ނަފުސު؛ އަދި(2) ބޭނުންކުރާ ބާރަކީ ކުރިމަތިވާނެކަމަށް ބެލެވޭ ގެއްލުމާ އަޅައިބަލާއިރު ނިސްބަތުން އިތުރަށް ބޭނުންކުރެވުނު ބާރަކަށް ނުވުން. މީހަކު މަރުވެދާ ފަދަ ނުވަތަ މީހަކަށް ޖިސްމާނީ ބޮޑު އަނިޔާ ލިބިދާ ފަދަ މިންވަރަށް ބާރުގެ ބޭނުންކުރުން: (ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ހިންގޭ ޢަމަލެއްގައި ބާރުގެ ބޭނުންކުރުމުގައި މީހަކު މަރުވެދާ ފަދަ ނުވަތަ މީހަކަށް ޖިސްމާނީ ބޮޑު އަނިޔާ ލިބިދާ ފަދަ ގޮތަކަށް ބާރުގެ ބޭނުންކުރުން ހުއްދަވެގެންވާނީ އެފަދަ ބާރެއްގެ ބޭނުންކުރަނީ މީހަކު މަރުވެދާނެކަމުގެ ނުރައްކާ ކުރިމަތިވާ ހިނދުގައި އެކަމުން ދިފާޢުވުމަށާއި، ބޮޑެތި ޖިސްމާނީ އަނިޔާ ފޯރުކޮށްފާނެ ކަމުގެ ނުރައްކާ ކުރިމަތިވާ ހިނދުގައި އެކަމުން ދިފާޢުވުމަށާއި، ރޭޕްކޮށްފާނެކަމުގެ ނުރައްކާ ކުރިމަތިވާ ހިނދުގައި އެކަމުން ދިފާޢުވުމަށެވެ.މާނަކުރުން: (ނ) (1) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި ބާރުގެބޭނުންކުރުން ހުއްދަވެގެނެއް ނުވެއެވެ:(i) މި ޤާނޫނުގެ 2 ވަނަ ބައިގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ކުށެއްގެ، މަޤްޞަދުގެ ރުކުންތަކުގެ ތެރެއަށް، އެ ޢަމަލު ފެތުން؛ އަދި(ii) މި ބާބުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ދިފާޢަކަށް އެ ޢަމަލު ނުފެތުން؛(2) ބޭނުންވާ މިންވަރަށްވުރެ އިތުރަށް ބާރުގެ ބޭނުންކުރެވިއްޖެކަމުގައި ބެލެވޭނީ އެކަށީގެންވާ ގޮތުގައި ވިސްނައި އުޅޭ މީހެއްގެ ވިސްނުމުގައި، އެއީ ހަމަހަމަވެގެންވާ ގޮތެއްގައި ބޭނުންކުރެވުނު ބާރެއްކަމުގައި ނުބަލާ ހިނދުގައެވެ.

މާއްދާ 45. ނަފުސުގެ ދިފާޢު

މުދަލުގެ ދިފާޢު: 46. (ހ) މި މާއްދާގެ (ށ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ އުސޫލުތަކަށް އުނިކަމެއް ނާންނާނެ ގޮތުގެމަތިން، މީހަކު ބާރުގެ ބޭނުންކުރުން ހުއްދަވެގެންވަނީ އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި އަންނަނިވި ސަބަބުތަކަށްޓަކައެވެ:(1) ބާރުގެ ބޭނުންކުރަންޖެހެނީ އެހެން މީހަކު ބާރުގެ ބޭނުންކުރާ ހިނދެއްގައި ނުވަތަ ކޮށްފާނެ ހިނދެއްގައި ނުވަތަ ތިމާގެ ނުވަތަ އެހެން މީހެއްގެ މިލްކުގައިވާ ސަރަޙައްދަކަށް ހުއްދައެއްނެތި ވަދެއްޖެ ހިނދެއްގައި، ނުވަތަ މުދަލަކަށް ގޯނާއެއް ކުރާ ހިނދެއްގައި އަންނަނިވި ބާވަތުގެ މުދަލާ ގުޅިގެންނެވެ. (i) ތިމާގެ އަމިއްލަ މުދާ؛ ނުވަތަ (ii) އެހެން ފަރާތެއްގެ މުދާ؛ އަދި(2) ބޭނުންކުރާ ބާރަކީ، ކުރިމަތިވާނެ ކަމަށް ބެލެވޭ ގެއްލުމާ އަޅައިބަލާއިރު، ނިސްބަތުން އިތުރަށް ބޭނުންކުރެވުނު ބާރަކަށް ނުވުން.މީހަކު މަރުވެދާ ފަދަ ގޮތަކަށް ނުވަތަ މީހަކަށް ޖިސްމާނީ ބޮޑެތި އަނިޔާ ލިބިދާ ފަދަ ގޮތަކަށް ބާރުގެ ބޭނުންކުރުން: (ށ) ބާރުގެ ބޭނުންކުރުމުގައި، މީހަކު މަރުވެދާ ފަދަ ގޮތަކަށް ނުވަތަ މީހަކަށް ޖިސްމާނީ ބޮޑު އަނިޔާއެއް ލިބިދާ ފަދަ ގޮތަކަށް މީހެއްގެ މައްޗަށް ބާރުގެ ބޭނުންކުރުމަކީ މުދާ ސަލާމަތްކުރުމުގެ މަޤްޞަދުގައި އެކަނި ހުއްދަކުރެވިގެންވާ ކަމެއް ނޫނެވެ.

މާއްދާ 46. މުދަލުގެ ދިފާޢު

މާނަކުރުން: 47. (ހ) "ބަންދުގައި ތިބޭ މީހުން ބެލެހެއްޓުމުގެ މަސްއޫލިއްޔަތު އުފުލާ މުވައްޒަފު" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 532 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) ގައި "މީހުން ބަންދުގައި ބައިތިއްބާ ތަނެއް ބަލަހައްޓާ މުވައްޒަފު" އަށް ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.(ށ) "ބާރުގެ ބޭނުން އިތުރަށް ކުރެވިއްޖެ ކަމުގައި ބެލުން" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 45 ވަނަ މާއްދާގެ (ނ) ގެ (2) ވަނަ ނަންބަރުގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.(ނ) "ޤާބިލުކަން ނެތް" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 27 ވަނަ މާއްދާގެ (ރ) ގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.(ރ) "ހުއްދަކުރެވިގެންވާ ދިފާޢު" އަދި "ހުއްދަ ޙާލަތު" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 40 ވަނަ މާއްދާގެ (ހ) ގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.(ބ) "ބާރުގެ ބޭނުންކުރަން ޖެހޭ ނުވަތަ ވަކި ގޮތަކަށް ޢަމަލުކުރަން ޖެހޭ ޙާލަތްތައް" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 41 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) ގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.(ޅ) "ދައުލަތުގެ މުވައްޒަފު" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 533 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) ގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.(ކ) "ހަށިގަނޑަށް ލިބޭ ބޮޑެތި އަނިޔާ" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 17 ވަނަ މާއްދާގެ (91) ވަނަ ނަންބަރު ގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.(އ) "ހުއްދަވެގެންނުވާ" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 45 ވަނަ މާއްދާގެ (ނ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.

މާއްދާ 47. މާނަކުރުން 

ބާބު 50. މަޢާފު ލިބެނިވި ދިފާޢު 

މާނަކުރުން: 50. (ހ) "މަޢާފު ލިބެނިވި ދިފާޢު" ނުވަތަ "މަޢާފު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ މި ބާބުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ކޮންމެ ދިފާޢަކަށެވެ.މަޢާފު ލިބެނިވި ދިފާޢެއްގެ ޙައްޤު އޮތް މީހެއްގެ ޢަމަލު ހުއްޓުވުން: (ށ) މި ޤާނޫނުގައި އެހެންގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާހާހިނދަކު، މީހަކު ކުރާ ހުއްދަނޫން ޢަމަލެއްގެ ސަބަބުން އޭނާއަށް މަޢާފު ލިބިދެވޭ ލިބިދިނުމަކީ، ޤާނޫނު ހުއްދަކުރާ ގޮތެއްގެމަތިން، އޭނާއަށް ނުދީ ހިފެހެއްޓިދާނެ ދިފާޢެކެވެ.މަޢާފު ލިބެނިވި ދިފާޢު އެހެން މީހަކާ ހިއްސާނުކުރެވުން: (ނ) މަޢާފު ލިބެނިވި ދިފާޢެއްގެ ފައިދާ ލިބުން ޙައްޤުވާ މީހާ ކުށުގެ ޢަމަލު ހިންގާއިރު އޭނާއަށް ހަމައެކަނި އެހީތެރިވެދިން ކަމަށްޓަކައި، އެގޮތުން އެހީތެރިވެދިން މީހާއަކަށް އެ ދިފާޢުގެ ފައިދާއެއް ނުލިބޭނެއެވެ.މަޢާފު ލިބެނިވި ދިފާޢު ބޭނުންކުރެވިދާނެ ފަދަ ޙާލަތްތައް އުފަންކުރުވުމަކީ އެ ދިފާޢު ނުލިބޭނެ ސަބަބަކަށް ނުވުން: (ރ) މި ބާބުގެ ދަށުން މަޢާފު ލިބެނިވި ދިފާޢެއް ބޭނުންކުރެވިދާނެ ފަދަ ޙާލަތެއް މީހަކު އަމިއްލައަށް އުފަންކުރުވުމަކީ އޭނާ ކުރި ޢަމަލާ ގުޅިގެން އެ ދިފާޢުގެ ބޭނުން ނުހިފޭނެ ސަބަބެއް ނޫނެވެ. އެހެންނަމަވެސް، އެ ޢަމަލަށް، މި މާއްދާގެ (ބ) ގެ ދަށުން އޭނާ ޒިންމާ އުފުލަން ޖެހިދާނެއެވެ.މަޢާފު ލިބެނިވި ދިފާޢެއް ބޭނުންކުރެވިދާ ފަދަ ޙާލަތެއް ކުށުގެ ނިޔަތެއް އޮވެގެން އުފަންކުރުވުން: (ބ) (1) މި މާއްދާގެ (ރ) އެހެން އޮތް ނަމަވެސް، އޭނާގެ އަމިއްލަ ދިފާޢުގައި ނުވަތަ އެހެން މީހެއްގެ ދިފާޢުގައި، މަޢާފު ލިބެނިވި ދިފާޢެއް ބޭނުންކުރެވިދާ ފަދަ ޙާލަތެއް، ކުށެއްކުރުމަށްޓަކައި، ކުށުގެ ނިޔަތް އޮވެގެން އުފަންކޮށްފި ހިނދެއްގައި، އޭނާ އެކުރަނީ ކުށެކެވެ.ދިިފާޢު: (ބ) (2) މި މާއްދާގެ (ބ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުގެ ދަށުން އުފުލަންޖެހޭ ޒިންމާއަކާ ގުޅިގެން، ޢާންމު ކޮންމެ ދިފާޢެއްގެވެސް ބޭނުންކުރެވިދާނެއެވެ. މަޢާފު ލިބެނިވި ދިފާޢެއްގެ ފައިދާ އޮތް ކަމަށް ހީކުރުމަކީ ދިފާޢެއް ނޫން: (ޅ) މި ޤާނޫނުގައި އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާހާހިނދަކު، މީހެއްގެ ޢަމަލަކީ މަޢާފު ލިބެނިވި ދިފާޢުގެ ފައިދާ ލިބިދެވޭނެ ޢަމަލެއްކަމުގައި ކުށްހީއަކުން އޭނާއަށް ހީވުމަކީ ދިފާޢެއް ނޫނެވެ.

މާއްދާ 50. މަޢާފު ލިބެނިވި ދިފާޢާ ގުޅޭ ޢާންމު އުސޫލުތައް

އަމިއްލަ އިޚްތިޔާރުގައި ނޫން ގޮތަކަށް ކުރެވޭ ޢަމަލު އަދި އަމިއްލަ އިޚްތިޔާރުގައި ނޫން ގޮތަކަށް ނުކޮށް ދޫކޮށްލެވޭ ޢަމަލު: 51. މީހަކު ކުރި ކުށެއްގެ ޒިންމާ އެ މީހަކު އުފުލަންޖެހެނީ އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައިކަމަށް ވާނަމަ، އެ ކުށަކަށް އެ މީހަކަށް މަޢާފުލިބިގެންވެއެވެ:(ހ) އޭނާ ކުރި ޢަމަލަކީ، އެ ޢަމަލުކުރުމަށް އޭނާގެ އަމިއްލަ އިޚްތިޔާރުގައި ނުވަތަ އަމިއްލަ ވިސްނުމުގައި ކަނޑައަޅައިގެން ކުރި ޢަމަލަކަށް ނުވުން؛ ނުވަތަ(ށ) އޭނާ ނުކޮށް ދޫކޮށްލި ކަމަކީ، ސިކުނޑީގެ ގޮތުން ނުވަތަ މާއްދީ ގޮތުން އޭނާ ކުރުމަށް ނުކުޅެދިގެންވާ ކަމަކަށްވުން، ނުވަތަ ނުކޮށް ދޫކޮށްލި ޢަމަލު ކުރުމަކީ އޭނާހުރި ޙާލަތުގެ ގޮތުން އޭނާގެ ކިބައިން އެކަށީގެންވާ ގޮތުގައި އުންމީދުކުރެވޭ ކަމެއްކަމުގައި ނުވުން.

މާއްދާ 51. އަމިއްލަ އިޚްތިޔާރުގައި ނޫން ގޮތަކަށް ކުރެވޭ ޢަމަލު އަދި އަމިއްލަ އިޚްތިޔާރުގައި  ނޫން ގޮތަކަށް ނުކޮށް ދޫކޮށްލެވޭ ޢަމަލު

ބުއްދިއަށް އުނިކަން ލިބިގެންވުން: 52. (ހ) ކުށްކުރިމީހާގެ ސިކުނޑިއަށް، ކުށްކުރި ހިނދުގައި ލިބިފައި ހުރި ގެއްލުމެއްގެ ސަބަބުން ނުވަތަ ޖެހިފައި ހުރި ބައްޔެއްގެ ސަބަބުން، އަންނަނިވި ކަންކަން ކުރުމަށް އެ ވަގުތު ނުކުޅެދިގެންވާ މީހާއަކީ އޭނާ ކުރި ކުށަކަށް މަޢާފުލިބިގެންވާ މީހެކެވެ:(1) ކުށުގެ ޢަމަލުގެ ގޮތުގައި ބެލެވޭ ޢަމަލުގެ ބާވަތާއި ނަތީޖާ އެކަށީގެންވާ ގޮތުގައި ވިސްނައިގަތުމަށް ނުކުޅެދިގެންވުން؛ ނުވަތަ(2) ކުށުގެ ޢަމަލުގެ ގޮތުގައި ބެލެވޭ ޢަމަލުގެ ނުރަނގަޅުކަން ވިސްނައިގަތުމަށް ނުކުޅެދިގެންވުން؛ ނުވަތަ(3) ކުށުގެ ޢަމަލުގެ ގޮތުގައި އޭނާ ހިންގި ޢަމަލު ހުއްޓުމަށްޓަކައި ބާރެއް ހިންގުމަށް ނުކުޅެދިގެންވުން.އިޖްތިމާޢީ މިންގަނޑުތަކާ ދެކޮޅު ޝަޚްޞުތައް އެކަހެރި ކުރެވިގެންވުން: (ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ބޭނުމަށްޓަކައި، ސިކުނޑިއަށް ޖެހިފައިވާ ބައްޔެއް ނުވަތަ ނުކުޅެދުމެއްކަމުގައި ބެލެވޭ ކަންކަމުގެ ތެރޭގައި، ހަމައެކަނި ތަކުރާރުކޮށް ކުށްކުރާ ކުށްވެރިންނާއި، ޢާންމު އިޖްތިމާޢީ މިންގަނޑުތަކާ ދެކޮޅު ޢަމަލުތައް ހިންގާ މީހުންކަމުގައި ބެލެވޭ މީހުންގެ ކިބައިން އެކަނި ހާމަވާ ސިކުނޑީގެ ޙާލަތްތަކެއް ހިމެނިގެނެއްނުވެއެވެ.ކުށުން ބަރީއަކޮށް ދޫކުރެވޭ މީހުންގެ ޞިއްޙީ ޙާލަތު ކަށަވަރުކުރުން: (ނ) މި މާއްދާގެ ދަށުން ކުށުން ބަރީއަކުރެވި ދޫކުރެވޭ މީހަކީ ނަފުސާނީ ބަލިތަކުގެ މަރުކަޒެއްގައި ނުވަތަ ސިކުނޑީގެ ފަރުވާދޭ މަރުކަޒެއްގައި، ބަހައްޓަންޖެހޭ މީހެއްކަން ކަށަވަރުކުރުމަށްޓަކައި ޞިއްޙީ ގޮތުން ބަލަންޖެހޭ ބެލުންތައް ބެލުމަށްޓަކައި، ހުށަހަޅަންޖެހޭނެ މީހެކެވެ. އެފަދަ ތަނަކަށް ހުށަހަޅައި، ޞިއްޙީ ގޮތުން ބަލަންޖެހޭ ބެލުމަށްޓަކައި 60 ދުވަހަށްވުރެ ދިގުމުއްދަތެއް ހޭދަވެގެންނުވާނެއެވެ. އެ މުއްދަތު ވާންވާނީ ޞިއްޙީ ގޮތުން ބަލަންޖެހޭ ބެލުންތައް ބެލުމަށް ހޭދަވާ ވަގުތާއި 60 ދުވަހާ މި ދެ މުއްދަތުގެ ތެރެއިން، ކުރު މުއްދަތަކަށެވެ.

މާއްދާ 52. ބުއްދިއަށް އުނިކަން ލިބިގެންވުން

ތަޞައްރުފުނުފުދުމުން މަޢާފުލިބިގެންވުން: 53. (ހ) ކުށްކުރި މީހާއަކީ، ކުށްކުރި ހިނދުގައި އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގެ ތެރެއިން ޙާލަތެއްގައި ހުރި މީހެއްކަމުގައި ވާނަމަ، އޭނާގެ ކުށަކީ މަޢާފުލިބިގެންވާ ކުށެކެވެ: (1) ބޮޑުމީހަކަށް ލިބިގެންވާ ތަޞައްރުފުފުދުމުގެ ޤާބިލުކަން ލިބިފައިވާ މީހަކަށް ނުވުމާއި، އަދި (2) އެ ޤާބިލުކަން ނެތުމުގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން އަންނަނިވި ކަންކަން ކުރުމަށް އޭނާ ނުކުޅެދިގެންވުން: (i) ކުށުގެ ޢަމަލުގެ ގޮތުގައި ބެލެވޭ ޢަމަލުގެ ބާވަތާއި ނަތީޖާ އެކަށީގެންވާ ގޮތުގައި ވިސްނައިގަތުމަށް ނުކުޅެދިގެންވުން؛ ނުވަތަ (ii) ކުށުގެ ޢަމަލުގެ ގޮތުގައި ބެލެވޭ ޢަމަލުގެ ނުރަނގަޅުކަން ވިސްނައިގަތުމަށް ނުކުޅެދިގެންވުން؛ ނުވަތަ (iii) ކުށުގެ ޢަމަލުގެ ގޮތުގައި އޭނާ ހިންގި ޢަމަލު ހުއްޓުމަށްޓަކައި، ބާރެއް ހިންގުމަށް ނުކުޅެދިގެންވުން.ތަޞައްރުފުނުފުދޭކަމަށް ބެލުން: (ށ) (1) ކުށްކުރި ހިނދު، 15 އަހަރު ފުރިހަމަވެފައިނުވާ ކުއްޖަކީ، މަޢާފު ލިބެނިވި ދިފާޢުގެ ފުރިހަމަ ފައިދާ ލިބިގެންވާ ކުއްޖެއްކަމުގައި ބެލެވޭނެއެވެ.(2) މި ޤާނޫނުގެ 15 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ އުސޫލުގެ ދަށުން، އެހެން ގޮތަކަށް ސާބިތުނުވާހާހިނދަކު، ކުށްކުރިއިރު 18 އަހަރު ފުރިހަމަނުވާ ކުއްޖަކީ، މަޢާފު ލިބެނިވި ދިފާޢުގެ ފައިދާ ލިބިގެންވާ ކުއްޖެއްކަމުގައި ބެލެވޭނެއެވެ. (3) ކުށް ކުރި މީހާ އެހެން ގޮތަކަށް ސާބިތުނުކުރާހާ ހިނދަކު، ކުށްކުރި ހިނދުގައި 18 އަހަރު ފުރިހަމަވެފައިވާ މީހަކުނަމަ، އެމީހަކު ބެލެވޭނީ ބޮޑު މީހަކާ އެއްފަދައިން ތަޞައްރުފު ފުދިފައިވާ މީހެއް ކަމުގައެވެ.އިސްތިސްނާ: (ނ) ކުށްކުރި ހިނދުގައި 18 (އަށާރަ) އަހަރު ފުރިހަމަނުވާ ކުދިންގެ ތެރެއިން، މި މާއްދާގެ (ހ) އާއި (ށ) ގެ ދަށުން މަޢާފު ލިބެނިވި ދިފާޢުގެ ފައިދާ ލިބިގެންވާ ކުދިން، އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުގައި ޙައްދު ކަނޑައެޅިފައިވާ ކުށްތަކާއި ޖިނާޔަތުގެ އަނިޔާވެރި ކުށްތަކުގެ ކުށުގެ ޒިންމާ ނަގަންވާނެއެވެ. މިފަދަ ކުށަކަށް އެކުއްޖަކަށް މަރުގެ އަދަބު ދޭންޖެހޭފަދަ ޙާލަތެއް މެދުވެރިވެއްޖެނަމަ، އެ ކުށުގެ އަދަބު ތަންފީޒުކުރަންވާނީ، އެކުއްޖާގެ ޢުމުރުން 18 (އަށާރަ) އަހަރު ފުރިހަމަވުމަށްފަހުއެވެ.ކުޑަކުދިންގެ މައްސަލަތައް ކުޑަކުދިންނަށް ޚާއްޞަކުރެވިފައިވާ ޖިނާއީ ޢަދުލުގެ ނިޒާމެއްގެ ތެރެއިން ހިންގުން: (ރ) ކުށްކުރި ހިނދުގައި 18 އަހަރު ފުރިހަމަނުވާ ކުޑަކުދިންގެ ތެރެއިން، މި މާއްދާގެ (ހ) އާއި (ށ) ގެ ދަށުން މަޢާފު ލިބެނިވި ދިފާޢުގެ ފައިދާ ލިބިގެންވާ ކުއްޖެއްގެ މައްސަލައިގެ އެހެން ހުރިހާ ޝަރުޢީ މަރުޙަލާތައް ކުރިއަށް ގެންދަންވާނީ ޖިނާއީ ޢަދުލުގެ ޢާންމު ނިޒާމުން ބޭރުން ކުޑަކުދިންގެ މައްސަލަތައް ބަލާ ޚާއްޞަ ނިޒާމެއްގެ ދަށުންނެވެ.

މާއްދާ 53. ތަޞައްރުފުނުފުދުން

އަމިއްލަ އިޚްތިޔާރުގައި ނޫން ގޮތަކަށް މަސްތުވުން: 54. (ހ) އަމިއްލަ އިޚްތިޔާރުގައި ނޫން ގޮތަކަށް މަސްތުވެފައި ހުރުމުގެ ސަބަބުން އަންނަނިވި ކަންކަން ކުރުމަށް ކުށްކުރި ހިނދުގައި ނުކުޅެދިގެންވާ މީހާއަކީ އޭނާ ކުރި ކުށަށް މަޢާފުލިބިގެންވާ މީހެކެވެ:(1) ކުށުގެ ޢަމަލުގެ ގޮތުގައި ބެލެވޭ ޢަމަލުގެ ބާވަތާއި ނަތީޖާ އެކަށީގެންވާ ގޮތުގައި ވިސްނައިގަތުމަށް ނުކުޅެދިގެންވުން؛ ނުވަތަ(2) ކުށުގެ ޢަމަލުގެ ގޮތުގައި ބެލެވޭ ޢަމަލުގެ ނުރަނގަޅުކަން ވިސްނައިގަތުމަށް ނުކުޅެދިގެންވުން؛ ނުވަތަ(3) ކުށުގެ ޢަމަލުގެ ގޮތުގައި އޭނާ ހިންގި ޢަމަލު ހުއްޓުވުމަށްޓަކައި ބާރެއް ހިންގުމަށް ނުކުޅެދިގެންވުން.އަމިއްލަ އިޚްތިޔާރުގައި ނޫން ގޮތަކަށް މަސްތުވުން: (ށ) އަމިއްލަ އިޚްތިޔާރުގައި ނޫންގޮތަކަށް މަސްތުވުންކަމުގައި ބަލާނީ އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައެވެ:(1) އެކަން ކުރިމަތިވީ އޭނާއަށް އެނގުމަކާނުލައި، އޭނާގެ ހަށިގަނޑުގެ ތެރެއަށް ވާޞިލުކުރި އެއްޗެއްގެ ސަބަބުން ކަމުގައިވުން؛ ނުވަތަ(2) މަސްތުކުރުވި އެއްޗެއްގެ ނިސްބަތަށް ބަލާއިރު، އެއިން އެ ކުރުވި މަސްތަކީ އެއިން ޢާންމު ގޮތެއްގައި ކުރުވާނެ މަސްތުގެ މިންވަރަށް ވުރެ ބޮޑަށް ވީ މަސްތެއްކަމުގައި ވުމާއި، އޭނާގެ ހަށިގަނޑުގެ ކަންކަން ހުންނަ ގޮތުން އެކަން އެގޮތަށް ވެދާނެކަން އޭނާއަށް ނޭނގި އޮތުމާއި، އަދި އެކަން އޭނާ ދެނެގަންނާނެ އެކަށީގެންވާ ގޮތެއްވެސް ނެތުން.

މާއްދާ 54. އަމިއްލަ އިޚްތިޔާރުގައި ނޫން ގޮތަކަށް މަސްތުވުން

ބާރުގެ ބޭނުންކޮށްފާނެކަމުގެ ނުފޫޒު: 55. (ހ) ކުށްކުރި ވަގުތު އެ ކުށް ކުރީ އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައިކަމުގައި ވާނަމަ، އެ ކުށްކުރި މީހާ ކުރި ކުށަށް އޭނާ އަށް މަޢާފުލިބިގެންވެއެވެ: (1) ކުށުގެ ޢަމަލު ކުރުމަށް އޭނާއަށް މަޖުބޫރުކުރެވިގެންވުން؛(2) އެގޮތުން މަޖުބޫރުކުރުވީ، ކުށުގެ ޢަމަލު ކުރުމަށް ދެކޮޅުހަދައިފިނަމަ، އޭނާއަށް ގެއްލުމެއް ކުރިމަތިވެދާނޭކަމުގެ ބިރު ދައްކުވައިގެންކަމުގައި ވުމާއި، އެކަށީގެންވާ ހަރުދަނާކަމާއެކު ވިސްނާ އެހެން މީހަކަށް އެ ޙާލަތުގައި، އެ ގެއްލުމުގެ ބިރު ކުރިމަތިވީނަމަ، އޭނާވެސް އެ ކުށުގެ ޢަމަލު ކުރާނެ ކަމުގައިވުން.މި ދިފާޢު ބޭނުންކުރެވޭ ޙުދޫދު: (ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކުރެވިގެންވާ ދިފާޢަކީ، މި ޤާނޫނުގެ 110 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކުށުގެ ދަޢުވާ އުފުލިގެންވާ ހިނދު ބޭނުންކުރެވޭނެ ދިފާޢެއް ނޫނެވެ.

މާއްދާ 55. ބާރުގެ ބޭނުންކޮށްފާނެކަމުގެ ނުފޫޒު

ހަމަހެއަށް އުނިކަން އައުން: 56. (ހ) ކުށްކުރި މީހާ، ކުށްކުރި ހިނދުގައި ހުރީ އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގެ ތެރެއިން ޙާލަތެއްގައިކަމުގައި ވާނަމަ، އޭނާ އެ ކުރި ކުށަށް މަޢާފުލިބިގެންވެއެވެ: (1) ބައްޔެއްގެ ސަބަބުން މަޢާފުލިބެނިވި ދިފާޢެއް އެމީހަކަށް ލިބޭކަމަށް، މަޢާފު ލިބެނިވި ދިފާޢުތައް ބަޔާންކޮށްފައިވާ މިބާބުގެ އެހެން މާއްދާއެއްގެ ދަށުން ކަނޑައެޅިގެން ބަޔާންކޮށްފައި ނެތް ނުވަތަ ކަނޑައެޅިގެން ދޫކޮށްލައިފައިވެސް ނެތް ޙާލަތަކާ ގުޅޭ ގޮތުން، ޓެސްޓުތައް ހަދައިގެން ކަށަވަރުކުރެވެން އޮތް ބައްޔެއް ނުވަތަ އުނިކަމެއް އެމީހެއްގައި ހުރުންކަމަށްވުން؛ އަދި(2) އެ އުނިކަން ނުވަތަ ބަލި އެހެން ހުރުމުގެ ސަބަބުން އަންނަނިވި ކަންކަން ކުރުމަށް އޭނާ ނުކުޅެދިގެންވުން؛(i) ކުށުގެ ޢަމަލުގެ ގޮތުގައި ބެލެވޭ ޢަމަލުގެ ބާވަތާއި ނަތީޖާ އެކަށީގެންވާ ގޮތުގައި ވިސްނައިގަތުމަށް ނުކުޅެދިގެންވުން؛ ނުވަތަ(ii) ކުށުގެ ޢަމަލުގެ ގޮތުގައި ބެލެވޭ ޢަމަލުގެ ނުރަނގަޅުކަން ވިސްނައިގަތުމަށް ނުކުޅެދިގެންވުން؛ ނުވަތަ(iii) ކުށުގެ ޢަމަލުގެ ގޮތުގައި އޭނާ ހިންގި ޢަމަލު ހުއްޓުމަށްޓަކައި ބާރެއް ހިންގުމަށް ނުކުޅެދިގެންވުން.އިޖްތިމާޢީ މިންގަނޑުތަކާ ދެކޮޅު ޝަޚްޞުތައް އެކަހެރި ކުރެވިގެންވުން: (ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ބޭނުމަށްޓަކައި ކަށަވަރުކުރެވިދާނެ ބައްޔެއް ނުވަތަ ނުކުޅެދުމެއްކަމުގައި ބެލެވޭ ކަންކަމުގެ ތެރޭގައި، ހަމައެކަނި ތަކުރާރުކޮށް ކުށްކުރާ ކުށްވެރިންނާއި، ޢާންމު އިޖްތިމާޢީ މިންގަނޑުތަކާ ދެކޮޅު ޢަމަލުތައް ހިންގާ މީހުންކަމުގައި ބެލެވޭ މީހުންގެ ކިބައިން ފެންނަ ސިކުނޑީގެ ޙާލަތުތައް ހިމެނިގެނެއްނުވެއެވެ.

މާއްދާ 56. ހަމަހެއަށް އުނިކަން އައުން

އެނގިގެންނުވާ ކަންތައްތަކާއި ކުށްހީގެ މައްޗަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ ކަންތައްތައް: 57. ލިބެންނެތް ޤާނޫނެއްގެ ސަބަބުން ކަމެއް އެނގިގެންނުވުން: (ހ) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި ކުރެވޭ ކުށަށް، އެ ކުށްކުރި މީހާއަށް މަޢާފުލިބިގެންވެއެވެ:(1) ކުށްކަމުގައި ބެލެވޭ ޢަމަލު ހިންގުމުގެ ކުރިން އެ ކުށް ކަނޑައަޅާފައިވާ ޤާނޫނު އޭނާއަށް އެނގިފައި ނެތުމާއި، އަދި އެ ޤާނޫނަކީ ޝާއިޢުކުރެވިފައިވާ ޤާނޫނަކަށް ނުވުން ނުވަތަ އޭނާއަށް އެ ލިބޭނެ ނުވަތަ ފެންނާނެ ގޮތެއް އެކަށީގެންވާ ގޮތެއްގައި ހަމަޖެއްސިފައިވާ ޤާނޫނަކަށް ނުވުން.(2) އަދި، މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ 1 ގައިވާ ކަންކަމުގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން، އެ ކުށް ކުރި ވަގުތުގައި އޭނާގެ އެ ޢަމަލަކީ ޤާނޫނުގައި މަނާވެގެންވާ ޢަމަލެއްކަން އޭނާއަށް އެނގިފައިނުވުން.ޤާނޫނު އޮތް ގޮތް ނޫން ގޮތަކަށް ރަސްމީ ގޮތުން ހާމަކުރެވޭ ބަޔާނެއްގެ މައްޗަށް ބުރަވުން: (ށ) ކުށް ކުރިމީހާ، އެ ކުށް ކޮށްފައިވަނީ އަންނަނިވި ޙާލަތުގައިކަމަށް ވާނަމަ، އޭނާއަށް މަޢާފުލިބިގެންވެއެވެ:(1) އޭނާ ކުރި ޢަމަލު އޭނާ ކުރީ ޤާނޫނުގައި ކަމެއްއޮތް ގޮތަށްކަމުގައި އަންނަނިވި ވަސީލަތްތަކުން ވަސީލަތެއްގައި، ރަސްމީ ގޮތުން ހާމަކޮށްފައިވާ ބަޔާނެއްގެ މައްޗަށް އެކަށީގެންވާ ގޮތުގައި ބުރަވެހުރެ ކަމުގައި ވުމާއި، އެ ޢަމަލު ކުރުމުގެ ފަހުގެ ތާރީޚެއްގައި، އެ ބަޔާނުގައި ހާމަކޮށްފައިވާ ހާމަކުރުމަކީ، ރަނގަޅުނޫން ނުވަތަ ކުށް ހާމަކުރުމެއްކަމުގައި ކަނޑައެޅިގެންދިއުން:(i) ޤާނޫނަކުން؛(ii) ޝަރުޢީ ނިންމުމަކުން، ނުވަތަ ޝަރުޢީ ލަފައަކުން، ނުވަތަ ޝަރުޢީ ނިޔާއަކުން، ނުވަތަ ޝަރުޢީ އުސޫލަކުން؛(iii) އިދާރީ އަމުރަކުން، ނުވަތަ ދެވިފައިވާ ހުއްދައަކުން؛ ނުވަތަ (iv) ކުށް ކަނޑައަޅާފައިވާ ޤާނޫނު ތަރުޖަމާކުރުމާއި، ހިންގުމާއި، ތަންފީޒުކުރުމުގެ ބާރު ޤާނޫނީ ހައިސިއްޔަތުން ލިބިގެންވާ ދައުލަތުގެ މުވައްޒަފެއްގެ ރަސްމީ ތަރުޖަމާއަކުން؛ އަދި(2) އެކަމުގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން، އެ ކުށްކުރި ވަގުތުގައި އޭނާ އެ ކުރި ޢަމަލަކީ ޤާނޫނުގައި މަނާވެގެންވާ ޢަމަލެއްކަން އޭނާއަށް އެނގިފައިނުވުން.އެކަށީގެންވާ ފަރުވާތެރިކަމާއެކު ޢަމަލުކުރިކަމުގައި ވީނަމަވެސް ޤާނޫނު އޮތް ގޮތާ މެދު ކުށްހީއެއް ކުރެވުން: (ނ) ކުށުގެ ޢަމަލުކަމުގައި ބެލެވޭ ޢަމަލު ހިންގި ވަގުތު އޭނާ އެ ޢަމަލު ކުރީ އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައިކަމަށް ވާނަމަ އޭނާ އެ ކުރި ކުށަށް އޭނާއަށް މަޢާފުލިބިގެންވެއެވެ.(1) އޭނާއަކީ:(i) އޭނާގެ ޢަމަލުގެ މައްޗަށް އެ ކުށުގެ ދާއިރާ ހިނގާނެ މިންވަރު ދެނެގަތުމަށް އެކަށީގެންވާ ގޮތުގައި އެޅެން ހުރި ހުރިހާ ފިޔަވަޅެއް އެޅި މީހަކު ކަމުގައި ވުމާއި؛ އަދި(ii) އޭނާގެ ޢަމަލަކީ ކުށެއް ނޫންކަމަށް އިޚްލާޞްތެރިކަމާއެކު ތެދުނިޔަތުގައި އޭނާ ޤަބޫލުކުރުމާއި، އަދި އެކަން ޤަބޫލުކުރި ޙާލަތަކީ ޤާނޫނަށް ފުރިހަމައަށް ތަބާވާ، ބުއްދިވެރި އެހެން ކޮންމެ މީހަކުވެސް، އެ ޙާލަތުގައި ޤަބޫލުކުރާނެ ގޮތްކަމަށް ބެލެވުން؛ އަދި(2) އެކަމުގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން އެ ކުށް އޭނާ ކުރިއިރު އެއީ ޤާނޫނުގައި މަނާވެގެންވާ ޢަމަލެއްކަމުގައި އޭނާއަށް އެނގިފައިނުވުން.ހެކީގެ މިންގަނޑު: (ރ) މި މާއްދާގެ (ނ) ގެ ދަށުން ލިބިދޭ ދިފާޢު ލިބިގެންވާކަން ސާބިތުކޮށްދޭންޖެހޭނީ ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތުންނެވެ. އަދި އެގޮތަށް އޭނާ ސާބިތުކޮށްދޭން ޖެހޭނީ ސާފު އަދި ޤަބޫލުކުރެވޭފަދަ ހެކީގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށްގެންނެވެ.

މާއްދާ 57. އެނގިގެންނުވާ ކަންތައްތަކާއި ކުށްހީގެ މައްޗަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ ކަންތައްތައް

ހުއްދަ ދިފާޢެއް ލިބިގެންވާކަމަށް ކުށްހީއެއްގައި ޤަބޫލުކުރެވުން: 58. ކުށްކުރި މީހާ އެ ކުށް ކުރީ އަންނަނިވި ޙާލަތުގައި ކަމަށް ވާނަމަ، އެ ކުރި ކުށަށް އޭނާއަށް މަޢާފުލިބިގެންވެއެވެ:(ހ) މި ޤާނޫނުގެ 40 ވަނަ މާއްދާގައި ހުއްދަކުރެވިގެންވާ ދިފާޢުތަކުގެ ތެރެއިން ދިފާޢަކަށް އޭނާ ޢަމަލުކުރި ޙާލަތު، ފެތޭކަމުގައި އޭނާއަށް ޤަބޫލުކުރެވިގެންވުމާއި؛ އަދި(ށ) އޭނާ ކުށްހީގެ ގޮތުގައި ހީކުރި ހީކުރުމަކީ:(1) އޭނާގެ އިހްމާލެއް ނެތް ކަމެއްކަމަށް ވުމާއި؛ ނުވަތަ(2) އޭނާ ކުށްހީގެ ގޮތުގައި ހީކުރި ހީކުރުމަކީ އެ ކުށާ ގުޅިގެން ބޭނުންވާ ކުށުގެ ނިޔަތުގެ މިންގަނޑުން ބަލާއިރު:(i) އޭނާގެ މައްޗަށް އުފުލިގެންވާ ކުށުގެ ނަތީޖާގެ ރުކުނުގެ މިންގަނޑުން ކުށުގެ ނިޔަތް ކުޑަ ޢަމަލެއްކަމުގައި ވުމާއި؛ ނުވަތަ(ii) ނަތީޖާގެ ރުކުނެއް އޭގައި ނުވާކަމަށް ވާނަމަ، ޙާލަތުގެ ރުކުނަށް ބަލާއިރުވެސް ނިސްބަތުން ކުޑަ ޢަމަލަކަށްވުން.

މާއްދާ 58. ހުއްދަ ދިފާޢެއް ލިބިގެންވާކަމަށް ކުށްހީއެއްގައި ޤަބޫލުކުރެވުން

މާނަކުރުން: 59. (ހ) "މަޢާފު ލިބެނިވި ދިފާޢު" އަދި "މަޢާފު" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 50 ވަނަ މާއްދާގެ (ހ) ގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.(ށ) "މަސްތުވުން" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 31 ވަނަ މާއްދާގެ (ރ) ގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.(ނ) "ދައުލަތުގެ މުވައްޒަފު" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 533 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) ގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.

މާއްދާ 59. މާނަކުރުން 

ބާބު 60. ދަޢުވާ ކުރުމަށް ހުރަހަކަށް ވެދާނެ ދިފާޢު

މާނަކުރުން: 60. (ހ) "ދަޢުވާކުރުމަށް ހުރަހަކަށް ވެދާނެ ދިފާޢު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދަޢުވާ އުފުލުމަށް ދިފާޢަކަށް ނުވަތަ ހުރަހަކަށް ވެދާނެ ކަންކަމަށާއި، ދަޢުވާ އުފުލުމަށާއި، ދަޢުވާ ބަލައިގަތުމަށާއި، ދަޢުވާ ހިންގުމަށާއި، އަދި ޙުކުމް ކަނޑައެޅުމަށް ހުރަހަކަށް ވެދާނެކަމަށް މި ބާބުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ދިފާޢަށެވެ. ދަޢުވާކުރުމަށް ހުރަހަކަށް ވެދާނެ ދިފާޢު ނުދީ ހިފެހެއްޓުން: (ށ) މި ޤާނޫނުގައި އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާހާހިނދަކު، މީހަކު ކުރާ ހުއްދަނޫން ޢަމަލެއްގެ ސަބަބުން އޭނާއަށް ލިބިދެވޭ ދަޢުވާކުރުމަށް ހުރަހަކަށް ވެދާނެ ދިފާޢަކީ ޤާނޫނު ހުއްދަކުރާ ގޮތެއްގެ މަތިން، އޭނާއަށް ނުދީ ހިފެހެއްޓިދާނެ ދިފާޢެކެވެ. ދަޢުވާކުރުމަށް ހުރަހަކަށް ވެދާނެ ދިފާޢު ހިއްސާނުކުރެވުން: (ނ) ދަޢުވާކުރުމުގައި ހުރަހަކަށް ވެދާނެ ދިފާޢެއްގެ ފައިދާ ލިބުން ޙައްޤުވާ މީހާ ކުށުގެ ޢަމަލު ހިންގާއިރު އޭނާއަށް ހަމައެކަނި އެހީތެރިވެދިން ކަމަށްޓަކައި، އެގޮތުން އެހީތެރިވެދިން މީހާއަކަށް އެ ދިފާޢުގެ ފައިދާއެއް ނުލިބޭނެއެވެ.ދަޢުވާކުރުމަށް ހުރަހަކަށް ވެދާނެ ދިފާޢެއް އޮތް ކަމަށް ކުށްހީއެއްގައި ޤަބޫލުކުރެވުމަކީ ދިފާޢެއް ނޫނެވެ.: (ރ) މި ޤާނޫނުގައި އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާހާހިނދަކު، މީހެއްގެ ޢަމަލަކީ ދަޢުވާކުރުމަށް ހުރަހަކަށް ވެދާނެ ދިފާޢެއް ކަމުގައި ކުށްހީއަކުން އޭނާއަށް ހީވުމަކީ ދިފާޢެއް ނޫނެވެ.

މާއްދާ 60. ދަޢުވާކުރުމަށް ހުރަހަކަށް ވެދާނެ ދިފާޢާ ގުޅޭ ޢާންމު އުސޫލުތައް

މުއްދަތު ކަނޑައެޅުން: 61. (ހ) އަންނަނިވި މުއްދަތުތަކުގައި ނުއުފުލޭ ދަޢުވާއަކީ އެ މުއްދަތު ފަހަނައަޅާ ދިޔުމުން، އުފުލިގެންވާނެ ދަޢުވާއެއް ނޫނެވެ:(1) ޖިނާޔަތުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ކުށްކުށުގައި، އެ ކުށް ކުރި ވަގުތުން ފެށިގެން 8 އަހަރުދުވަސް؛ ނުވަތަ(2) ޖުނަޙުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ކުށްކުށުގައި، އެ ކުށް ކުރި ވަގުތުން ފެށިގެން 3 އަހަރުދުވަސް؛ ޖިނާއީ ބޮޑެތި ކުށްކުށަށް އިސްތިސްނާ ޙާލަތެއް އައުން:(3) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރާއި (2) ވަނަ ނަންބަރު އެހެން އޮތްނަމަވެސް، ޖިނާޔަތުގެ 1 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށްތަކާއި، ޖިނާޔަތުގެ 2 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށްތަކާއި، މި ޤާނޫނުގެ 112 ވަނަ މާއްދާއާއި 120 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުގެ (i) އާއި، 130 ވަނަ މާއްދާއާއި، 131 ވަނަ މާއްދާގެ (ނ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރު އަދި (2) ވަނަ ނަންބަރާއި، 140 ވަނަ މާއްދާގެ (ނ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރު އަދި (2) ވަނަ ނަންބަރާއި، 141 ވަނަ މާއްދާގެ (ނ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރާއި، 210 ވަނަ މާއްދާއިން 216 ވަނަ މާއްދާއަށް ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކުށްތަކުގައި ހިމެނޭ ޖިނާޔަތުގެ 3 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށްތަކާއި، 220 ވަނަ މާއްދާގައި އޮތް ކުށުގެ ތެރެއިން، ޖިނާޔަތުގެ 4 ވަނަ ދަރަޖަކަމަށް ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކުށްތަކާއި، 510 ވަނަ ބާބުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކުށްތަކާއި، 611 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކުށާއި، 620 ވަނަ މާއްދާގެ (ހ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރާއި، 621 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކުށާއި، 710 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރާއި، 721 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކުށްތައް، މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ އުސޫލުން އިސްތިސްނާވެގެންވެއެވެ.ދަޢުވާކުރުމަށް އޮތް މުއްދަތު ހިނގަން ފެށުން: (ށ) ދަޢުވާ ކުރުމަށްއޮތް މުއްދަތު ގުނަން ފަށާނީ ކުށްކުރާ ދުވަހުގެ ފަހު ދުވަހުން ފެށިގެންނެވެ. ކުށެއް ކުރެވުނުކަމަށް ބަލާނީ އަންނަނިވި ޙާލަތުން ކުރެ ޙާލަތެއްގައެވެ:(1) ކުށުގެ ރުކުންތަކުގެ ތެރެއިން ހުރިހާ ރުކުނެއް ފުރިހަމަވެގެންދިއުން؛ ނުވަތަ(2) ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތުން ކުރަމުން ދިޔަ ކުށުގެ ޢަމަލު ނުވަތަ ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތުން އެހީތެރިވެދެމުން ދިޔަ ކުށުގެ ޢަމަލު ހުއްޓުމަކަށް ގެނެވޭ ވަގުތުން ފެށިގެން.ދަޢުވާކުރުމަށް އޮތް މުއްދަތު ހިނގުން ހުއްޓުމަކަށް އައުން: (ނ) ކުށެއްގެ ދަޢުވާ ދައުލަތުން އުފުލުމާއެކު، އެ ކުށަކާ ގުޅިގެން، ދަޢުވާކުރުމަށް އޮތް މުއްދަތު ގުނުން ހުއްޓުމަކަށް އަންނާނެއެވެ.(ރ) ކުށެއްގެ ދަޢުވާ ފެށިއްޖެކަމުގައި ބަލާނީ އެ ކުށުގެ ދަޢުވާގެ ޞީޣާގެ ލިޔުން ޝަރީޢަތަށް ހުށަހެޅޭ ތާރީޚުގައެވެ.

މާއްދާ 61. ކަނޑައެޅިފައިވާ މުއްދަތުގެ ތެރޭގައި ދަޢުވާ ނުއުފުލައިފިނަމަ ފަހުން ދަޢުވާ ނުކުރެވުން

ކުށްވެރިވާކަން ނުވަތަ ކުށްވެރިނުވާކަން ބަޔާންކުރުމަށާއި، ދަޢުވާ ބަލައިގަތުމަށާއި ކުރެވޭ ޙުކުމް ބަލައިގަތުމަށް ނުކުޅެދިގެންވުން: 62. (ހ) ދަޢުވާ ރައްދުވާ މީހާގެ ސިކުނޑީގެ ޙާލަތާ ގުޅޭ ގޮތުން ނުވަތަ ޖިސްމާނީ ޙާލަތާ ގުޅޭ ގޮތުން، އަންނަނިވި ކަންކަން ކުރުމަށް އޭނާ ނުކުޅެދިގެންވާނަމަ، އޭނާގެ މައްޗަށް ކުރެވޭ ދަޢުވާގައި އޭނާ ކުށްވެރިވާ ކަމުގައި ނުވަތަ ކުށްވެރިނުވާކަމުގައި ބަޔާންކުރުމަށާއި، އެ ދަޢުވާ ބަލައިގަތުމަށް އޭނާއަށް އަންގައިގެން ނުވާނެއެވެ. އަދި އޭނާގެ މައްޗަށް ޙުކުމެއްވެސް ކަނޑައަޅައިގެން ނުވާނެއެވެ:(1) އޭނާގެ މައްޗަށް ކުރެވޭ ދަޢުވާގެ ބާވަތާއި މަޤްޞަދު ވިސްނައިގަތުމަށް ނުކުޅެދިގެންވުން؛ ނުވަތަ(2) އޭނާގެ ދިފާޢުގައި ވާހަކަދެއްކުމަށް އޭނާ ނުކުޅެދިގެންވުން.ދަޢުވާއެއްނުކޮށް ދަޢުވާއިން ބަރީއަކުރެވުން: (ށ) މި މާއްދާގެ ދަށުން ކުށުން ބަރީއަކުރެވި ދޫކުރެވޭ މީހަކީ ނަފުސާނީ ބަލިތަކުގެ މަރުކަޒެއްގައި ނުވަތަ ސިކުނޑީގެ ފަރުވާދޭ މަރުކަޒެއްގައި، ބަހައްޓަންޖެހޭ މީހެއްކަން ކަށަވަރުކުރުމަށްޓަކައި ޞިއްޙީ ގޮތުން ބަލަންޖެހޭ ބެލުންތައް ބަލާތަނަކަށް، ހުށަހަޅަންޖެހޭނެ މީހެކެވެ. އެފަދަ ތަނަކަށް ހުށަހަޅައި، ޞިއްޙީގޮތުން ބަލަންޖެހޭ ބެލުންތައް ބެލުމަށްޓަކައި ހޭދަވާ މުއްދަތަކީ ޖުމުލަކޮށް 60 ދުވަހަށް ވުރެ ދިގު މުއްދަތަކަށް ވެގެންނުވާނެއެވެ. އެ މުއްދަތު ވާންވާނީ ޞިއްޙީ ގޮތުން ބަލަންޖެހޭ ބެލުންތައް ބެލުމަށް ހޭދަވާ ވަގުތާއި 60 ދުވަހާ މި ދެ މުއްދަތުގެ ތެރެއިން، ކުރު މުއްދަތަކަށެވެ.

މާއްދާ 62. ކުށްވެރިވާކަން ނުވަތަ ކުށްވެރިނުވާކަން ބަޔާންކުރުމަށާއި، ދަޢުވާ ބަލައިގަތުމަށާއި  ކުރެވޭ ޙުކުމް ބަލައިގަތުމަށް ނުކުޅެދިގެންވުން

ޑިޕްލޮމެޓިކް އިމްތިޔާޒު: 63. ދަޢުވާ ރައްދުވާ މީހާއަކީ، އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި ދައުލަތުން އިމްތިޔާޒްތަކެއް ދީފައިވާ މީހެއްކަމަށް ވާނަމަ، އޭނާގެ މައްޗަށް ކުރެވޭ ދަޢުވާގައި އޭނާ ކުށްވެރިވާކަމަށް ނުވަތަ ކުށްވެރިނުވާކަމަށް ބަޔާންކުރުމަށާއި، އެ ދަޢުވާ ބަލައިގަތުމަށް އޭނާއަށް އަންގައިގެންނުވާނެއެވެ. އަދި އެ ދަޢުވާގައި، އޭނާގެ މައްޗަށް ޙުކުމެއްވެސް ކަނޑައަޅައިގެންނުވާނެއެވެ:(ހ) އޭނާއަކީ ބައިނަލްއަޤްވާމީ މުޢާހަދާއެއްގެ ދަށުން ދިވެހިސަރުކާރުން ޑިޕްލޮމެޓިކް އިމްތިޔާޒު ދީފައިވާ ފަރާތަކަށްވުން؛ ނުވަތަ(ށ) އޭނާއަކީ ބޭރު ދައުލަތެއްގެ ޢިއްޒަތްތެރިއެއްކަމުގައި ވުމުން، ބޭރު ޤައުމެއްގެ ސަފީރަކަށް ވުމުން، ނުވަތަ ބައިނަލްއަޤްވާމީ މުޢާހަދާއެއްގެ ދަށުން ޑިޕްލޮމެޓިކް އިމްތިޔާޒް ދީފައިވާ ބައިނަލްއަޤްވާމީ މުއައްސަސާއެއް ތަމްސީލުކުރާ ފަރާތަކަށް ވުމުން.

މާއްދާ 63. ޑިޕްލޮމެޓިކް އިމްތިޔާޒު

ކުރިން ކުށަކަށް ކޮށްފައިވާ ދަޢުވާ އެ ކުށަށް ފަހުން ކުރާ ދަޢުވާގެ ހުރަހަކަށްވުން: 64. ހިނގައިދިޔަ ވަކި ކަންތައްތަކެއްގެ މައްޗަށް މި ޤާނޫނުގެ ވަކި މާއްދާއެއްގެ ދަށުން ދަޢުވާއެއް އުފުލުމުގައި، ކުރިން ހަމަ އެކަންކަމުގެ މައްޗަށް ހަމަ އެ މާއްދާގެ ދަށުން ދަޢުވާއެއް ކޮށްފައިވާނަމަ އަދި އެގޮތުން ކޮށްފައިވާ ދަޢުވާއާ ގުޅިގެން، އަންނަނިވި ކަންކަމުގެ ތެރެއިން ކަމެއް ހިނގާފައިވާނަމަ، އެފަދަ ދެ ވަނަ ދަޢުވާއެއް އެ ކުށުގެ މައްޗަކަށް ނުކުރެވޭނެއެވެ.(ހ) އެ ދަޢުވާ ނިމިގެން ދިޔައީ، ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތް ކުށުން ބަރީއަކުރެވިގެންކަމަށްވުން؛ ނުވަތަ(ށ) އެ ދަޢުވާ ނިމިގެންދިޔައީ ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތުގެ މައްޗަށް ކުށް ސާބިތުކުރެވިގެންކަމުގައިވުން؛ ނުވަތަ(ނ) (1) އެ ދަޢުވާ ނިމިގެންދިޔައީ ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތަށް ފަހިވާގޮތަށް އައި ނިހާއީ އަމުރެއް ނުވަތަ ނިޔާއެއްގެ ދަށުންކަމުގައި ވެފައި، އެ އަމުރު ނުވަތަ ނިޔާ އެކަހެރިކުރެވިފައި ނުވަތަ ބަދަލުކުރެވިފައި ނުވަތަ ދޫކޮށްލެވިފައިނުވުން؛ އަދި(2) އޭނާގެ މައްޗަށް އެ ދަޢުވާ ސާބިތުކުރާކަމަށްވާނަމަ، ހިނގައިދިޔަ ކަންކަމުން ސާބިތުހިފޭ ނުކުތާއަކާއި، ނުވަތަ ކަނޑައެޅިގެން ބަޔާންވެގެންވާ ޤާނޫނީ ނުކުތާއަކާ ތަޢާރުޟުވުން އުފެދޭ ގޮތްވުން.(ރ) އެ ދަޢުވާ ހުއްޓާލެވިފައިވަނީ މި މާއްދާގެ (ބ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުގެމަތިން ރަނގަޅުނޫން ގޮތެއްގައިކަމަށްވުން.ރަނގަޅުނޫން ގޮތެއްގައި ދަޢުވާއެއް ހުއްޓާލުން: (ބ) މި މާއްދާގެ (ރ) އާއި މި ޤާނޫނުގެ 65 ވަނަ މާއްދާގެ (ރ) ގެ މަޤްޞަދަށްޓަކައި:(1) ރަނގަޅުނޫން ގޮތެއްގައި ދަޢުވާއެއް ހުއްޓާލެވުނީކަމަށް ވާނީ، އެ ދަޢުވާ ހުއްޓާލެވިފައިވަނީ ކުށުން ބަރީއަކުރުންކަމުގައި ނުހިމެނޭގޮތެއްގައި، ފުރަތަމަ ހެކިވެރިޔާ ހެކިބަސްދިނުމުގެ ހުވާކުރުމާއި، ޙުކުމެއް ކުރުމާއި ދެމެދުގައި ކަމުގައިވުން؛(2) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި ހުއްޓާލެވޭ ދަޢުވާއަކީ، ރަނގަޅުނޫން ގޮތުގައި ހުއްޓާލެވިފައިވާ ދަޢުވާއެއް ކަމުގައެއް ނުބެލޭނެއެވެ:(i) ދަޢުވާ ހުއްޓާލާފައިވަނީ ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތުގެ ރުހުމާ އެކުގައި ކަމުގައިވުން ނުވަތަ ދަޢުވާ ހުއްޓާލުމާ ދެކޮޅުހެދުމަށް އޭނާއަށް ލިބިގެންވާ ޙައްޤު އޭނާ ދޫކޮށްލާފައިވުން؛ ނުވަތަ(ii) އެގޮތަށް އެ ދަޢުވާ ހުއްޓާލުމަކީ އަންނަނިވި ސަބަބުތަކަށްޓަކައި ބޭނުން ކަމެއްކަމުގައި ކޯޓަށް ފެނުން:(ހހ) ޤާނޫނާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިން އެ ޝަރީޢަތް ކުރިއަށް ގެންދިއުމަކީ ކުރެވެން ނެތް ކަމެއް ކަމުގައިވުން؛ ނުވަތަ(ށށ) ޝަރީއަތް ކުރިއަށް ގެންދިއުމުގައި ޤާނޫނީ ގޮތުން އުނިކަމެއްކަމަށް ބެލެވޭ ކަމެއް ކުރިމަތިވުމާއި، ނިޔާއެއް އިއްވިކަމުގައި ވިޔަސް، ޤާނޫނުގެ މައްޗަށް ބުރަވެ އެ ނިޔާ ބަދަލުކުރެވޭނެ ފުރުސަތު އޮތުން؛ ނުވަތަ(ނނ) ކޯޓުގައި ނުވަތަ ކޯޓުން ބޭރުގައި ހިނގާ މަޞްލަޙަތާ ދެކޮޅު ޢަމަލުތަކެއްގެ ސަބަބުން، ދައުލަތަށް ނުވަތަ ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތަށް އިންޞާފުގެ ކުރިމަތީގައިއޮތް ހަމަހަމަ ޙައްޤަށް އުނިކަމެއް އަންނާނެ ގޮތުގައި މެނުވީ، އެ ދަޢުވާ ކުރިއަށް ގެންދިއުމަކީ ކުރެވެން ނެތް ކަމެއް ކަމުގައިވުން.

މާއްދާ 64. ކުރިން ކުށަކަށް ކޮށްފައިވާ ދަޢުވާ އެ ކުށަށް ފަހުން ކުރާ ދަޢުވާގެ ހުރަހަކަށްވުން

ކުރިން އެހެން ކުށަކަށް ކޮށްފައިވާ ދަޢުވާ އަލުން ކުރާ ދަޢުވާގެ ހުރަހަކަށްވުން: 65. ކުރިން ވަކި ކުށަކަށް ދަޢުވާއެއް ކުރެވިފައި ވަނިކޮށް، އެ ދަޢުވާ ބިނާވެފައިވާ އަސާސީ ނުކުތާތަކުގެ ތެރެއިން ތަފާތު ނުކުތާތަކެއްގެ މައްޗަށް، މި ޤާނޫނުގެ އެހެން މާއްދާއެއްގެ ދަށުން ދަޢުވާއެއް އުފުލުމަކީ، ކުރިން ކުރެވިފައިވާ ދަޢުވާގައި އަންނަނިވި ގޮތްތަކުން ކުރެ ގޮތެއް ދިމާވެފައިވާނަމަ، އެ ދަޢުވާ ކުރިއަށް ގެންދިއުމަށް އޮތް ހުރަހެކެވެ:(ހ) ކުރީގެ ދަޢުވާގައި، ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތް ކުށުން ބަރީއަކޮށްފައިވާނަމަ ނުވަތަ އޭނާގެ މައްޗަށް ކުށް ސާބިތުވެފައިވާނަމަ، އަދި ފަހުން ކުރަން އުޅޭ ދަޢުވާއަކީ، ކުރީގެ ދަޢުވާ ކުރި ވަގުތުގައި ހަމަ އެއް ޢަމަލެއްގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް ނުވަތަ އެ ކުށުގެ ހާދިސާގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް އެ ދަޢުވާއާ އެކުގައި ސާބިތުކުރެވިދާނެ ކުށެއް ކަމުގައިވުން. ނަމަވެސް އެއީ، ކޯޓުން އެ ކުށަށް ވަކި ދަޢުވާއެއް ކުރުމަށް ކަނޑައެޅިގެން އަމުރުކޮށްފައިނުވާނަމައެވެ؛ ނުވަތަ(ށ) ފަހުން ދަޢުވާކުރަން އުޅޭ ޢަމަލުގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް، ކުރީގެ ދަޢުވާއިން އޭނާ ބަރީއަވެފައިވާނަމަ ނުވަތަ އެ ދަޢުވާ އޭނާގެ މައްޗަށް ސާބިތުވެފައިވާނަމަ، އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުން ޙާލަތެއް ދިމާނުވާހާހިނދަކު، ކުރިން ކުރި ދަޢުވާ އޭގެ ފަހުން ކުރާ ދަޢުވާގެ ހުރަހަކަށް ވާނެއެވެ:(1) ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތުގެ މައްޗަށް ކުރިން ސާބިތުވެފައިވާ ދަޢުވާއަކީ ނުވަތަ ސާބިތުނުވެގެން ދޫކޮށްލައިފައިވާ ދަޢުވާއަކީ ފަހުން އޭނާގެ މައްޗަށް ކުރެވޭ ދަޢުވާއާ އަޅައިބަލާއިރު ހެކީގެ ގޮތުގައި ތަފާތު ދެ ކަމެއް ސާބިތުކުރަންޖެހޭ ދެ ދަޢުވާއަކަށް ވުމާއި، ކުރިން ދަޢުވާކުރެވުނު ކުށާއި ފަހުން ދަޢުވާކުރެވޭ ކުށަކީ ތަފާތު ދެ ގެއްލުމެއް ކުރިމަތިވުމުން ސަލާމަތްކުރުމަށްޓަކައި އޮތް ދެ މާއްދާއެއް ކަމުގައިވުން؛ ނުވަތަ(2) ފުރަތަމަ ދަޢުވާ ފެށުނުއިރު ދެވަނަ ކުށް ފުރިހަމަވެފައި ނުވުން؛ ނުވަތަ(ނ) (1) އެ ދަޢުވާ ނިމިގެންދިޔައީ، ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތަށް ފަހިވާ ގޮތަށް އައި ނިހާއީ އަމުރެއް ނުވަތަ ނިޔާއެއްގެ ދަށުންކަމުގައި ވެފައި، އެ އަމުރު ނުވަތަ ނިޔާ އެކަހެރިކުރެވިފައި ނުވަތަ ބަދަލުކުރެވިފައި ނުވަތަ ދޫކޮށްލެވިފައި ނުވުން؛ އަދި(2) އޭނާގެ މައްޗަށް އެ ދަޢުވާ ސާބިތުކުރާކަމަށްވާނަމަ، ހިނގައިދިޔަ ކަންކަމުން ސާބިތުހިފޭ ނުކުތާއަކާ ނުވަތަ ކަނޑައެޅިގެން ބަޔާންވެގެންވާ ޤާނޫނީ ނުކުތާއަކާ ތަޢާރުޟުވުން އުފެދޭގޮތްވުން؛ ނުވަތަ(ރ) އެ ދަޢުވާ ހުއްޓާލެވިފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 64 ވަނަ މާއްދާގެ (ބ) ގައިވާ ގޮތުގެމަތިން ރަނގަޅުނޫން ގޮތުގައިކަމުގައި ވުމާއި، ފަހުން ކުރަން ބޭނުންވާ ދަޢުވާއަކީ ފުރަތަމަ ދަޢުވާ އެގޮތަށް ހުއްޓާނުލިނަމަ ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތުގެ މައްޗަށް ސާބިތުކުރެވިދާނެ ކުށަކާ ގުޅިގެން ކުރެވޭ ދަޢުވާ އެއްކަމަށްވުން.

މާއްދާ 65. ކުރިން އެހެން ކުށަކަށް ކޮށްފައިވާ ދަޢުވާ އަލުން ކުރާ ދަޢުވާގެ ހުރަހަކަށްވުން

ފަހުން ކުރެވޭ ދަޢުވާ ކުރިއަށް ގެންދިއުމަށް ހުރަހަކަށް ނުވުން: 66. އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި، ފަހުން ކުރެވޭ ދަޢުވާއަކީ، މި ޤާނޫނުގެ 64 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާފަދަ، ނުވަތަ މި ޤާނޫނުގެ 65 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާފަދަ ދަޢުވާއެއްގެ ސަބަބުން، ކުރިއަށް ނުގެންދެވޭނެ ދަޢުވާއެއްކަމަކަށް ނުބެލެވޭނެއެވެ.(ހ) ކުރިން ކުރެވުނު ދަޢުވާ ކުރެވިފައިވަނީ އެ ކުށުގެ މައްޗަށް ނުވަތަ ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތުގެ މައްޗަށް އެ ކޯޓުގެ އިޚްތިޞާޞުން ބޭރުގައި ކަމުގައިވުން؛ ނުވަތަ (ށ) ކުރިން ކުރެވުނު ދަޢުވާއަކީ ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތުން ކުރިމަތިކުރުވި ކަމެއްކަމުގައިވުމާއި، ދަޢުވާކުރުމުގެ ޙަޤީޤީ ބާރު އޮތް ފަރާތަށް އެކަން އެނގިފައި ނެތުމާއި، އެކަން އޭނާ ކުރީ އޭނާގެ މައްޗަށް އަތުވެދާނެ ނިޔާއަކުން ސަލާމަތްވުމުގެ މަޤްޞަދުގައި ކަމަށްވުން؛ ނުވަތަ(ނ) ކުރީގެ ދަޢުވާގައި، އޭނާގެ މައްޗަށް ކުށް ސާބިތުކޮށް އިއްވާފައިވާ ނިޔާއަކީ، ފަހުގެ ޝަރުޢީ މަޖިލީހަކުން ބާޠިލު ނިޔާއެއްކަމުގައި ކަނޑައަޅާފައިވުން.

މާއްދާ 66. ކުރިން ކުރެވުނު ދަޢުވާ ކުރެވިފައިވަނީ، އެކަމުގެ ބާރުނެތް ކޯޓެއްގައި ކަމަށްވުން، ނުވަތަ މަކަރުވެރި ގޮތުގައި  ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތުން ބޭނުންވެގެން ކަމުގައިވުން، ނުވަތަ އެ ދަޢުވާގައި ކުށް ސާބިތުކުރި ކުރުން ބާޠިލުކަމުގައި ފަހުން ކަނޑައަޅާފައިވާނަމަ، ފަހުން ކުރާ ދަޢުވާއަށް ހުރަހަކަށް ނުވުން

މާނަކުރުން: 67. (ހ) "ރުކުން" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 21 ވަނަ މާއްދާގެ (ހ) ގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.(ށ) "ދަޢުވާކުރުމަށް ހުރަހަކަށް ވެދާނެ ދިފާޢު" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 60 ވަނަ މާއްދާގެ (ހ) ގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.

މާއްދާ 67. މާނަކުރުން

ބާބު 70. ކުންފުނިތަކުގެ ޒިންމާއާއި އިންސާނުން ނޫން އެހެން ވަސީލަތްތަކުގެ ޒިންމާ

ކުންފުނިތަކާއި ކުންފުނީގެ ގޮތުގައި ރަޖިސްޓަރީކޮށްފައިނުވާ ޖަމާޢަތްތަކުގެ ޒިންމާ: 70. (ހ) ކުށުގެ ޢަމަލަކާ ގުޅޭ ޒިންމާ، ކުންފުންޏަކުން ނުވަތަ ކުންފުންޏެއްގެ ގޮތުގައި ރަޖިސްޓަރީކޮށްފައިނުވާ ޖަމާޢަތަކުން އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި އުފުލަން ވާނެއެވެ:(1) ކުށުގެ ޢަމަލު ހުއްދަކޮށްފައިވަނީ ނުވަތަ އެ ކުށް ކުރުމަށް އެދިފައިވަނީ ނުވަތަ އެ ކުށް ކުރުމަށް އަމުރުކޮށްފައިވަނީ ނުވަތަ އެ ކުށް ކޮށްފައިވަނީ ޑިރެކްޓަރުންގެ ބޯޑުންކަމުގައިވުން ނުވަތަ އޭނާގެ ވަޒީފާގެ ދާއިރާގެ ތެރޭގައި ޙަރަކާތްތެރިވުމުގައި ކުންފުނީގެ ނުވަތަ އެ ޖަމާޢަތުގެ ފަރާތުން އިސްވެހުރި ހިންގުންތެރިއަކު ކަމުގައިވުން؛ ނުވަތަ(2) (i) ކުށުގެ ޢަމަލު ކޮށްފައިވަނީ އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި އެ ކުންފުނީގެ ނުވަތަ އެ ޖަމާޢަތުގެ އޭޖެންޓެއް ކަމުގައިވުން:(ހހ) ކުންފުނީގެ ފަރާތުން ނުވަތަ އެ ޖަމާޢަތުގެ ފަރާތުން؛ އަދި(ށށ) އޭނާގެ ވަޒީފާގެ ނުވަތަ މަޤާމުގެ ދާއިރާގެ ތެރޭގައި ކުރާ ޢަމަލަކުން ކަމުގައިވުން؛ އަދި(i) އެ އޭޖެންޓު ކުރާ އެ ޢަމަލަކީ ކުންފުނިން ނުވަތަ ކުންފުނީގެ ގޮތުގައި ރަޖިސްޓަރީ ކޮށްފައިނުވާ ޖަމާޢަތުން ޒިންމާ އުފުލަންޖެހޭނެ ޢަމަލެއްކަމުގައި، ނުވަތަ އެފަދަ އޭޖެންޓަކު ކުރާ ޢަމަލުތަކަށް ކުންފުނި ނުވަތަ ޖަމާޢަތް ޒިންމާވާންޖެހޭނެ ޙާލަތުތައް، އެހެން ގޮތަކަށް ޤާނޫނުގައި ބަޔާންކޮށްފައި ނުވުން؛(ii) އެ ކުރި ކުށް، ޤާނޫނުގައި ދަރަޖަކޮށްފައިވަނީ ޖުނަޙްގެ ކުށުގެ ތެރޭގައި ކަމުގައިވުން، ނުވަތަ އެ ކުންފުނީގެ ނުވަތަ ރަޖިސްޓަރީ ކޮށްފައިނުވާ ޖަމާޢަތުގެ މުވައްޒަފުން ކުރާ ކުށަށް އެ ކުންފުނި ނުވަތަ ރަޖިސްޓަރީ ކޮށްފައިނުވާ އެ ޖަމާޢަތް ޒިންމާވާންޖެހޭނެކަމުގެ ނިޔަތް އޮތްކަން އެ ކުށް ކަނޑައަޅާފައިވާ ޤާނޫނުގައި ސާފުކޮށް ފެންނަން އޮތުން؛ ނުވަތަ(3) ކުންފުންޏަކުން ނުވަތަ ޖަމާޢަތަކުން ވަކި ގޮތަކަށް ކުރަންޖެހޭނެކަމަށް ޤާނޫނެއްގެ ދަށުން ބަޔާންކުރާ ޢަމަލެއް ނުކޮށް ދޫކޮށްލުމުގެ މައްޗަށް ބިނާވެފައިވާ ކުށަކަށްވުން.އެކަށީގެންވާ ފިޔަވަޅުއެޅިކަމުގެ ދިފާޢު: (ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ (2) ވަނަ ނަންބަރުގެ ދަށުން ކުރާ ދަޢުވާއެއްގައި ލިބެން ހުރި ހެކިތަކުގެ މައްޗަށް ބަލާއިރު، ކުށުގެ ޢަމަލުގެ ގޮތުގައި ހިމެނުނު ޢަމަލުގެ މައްޗަށް ބެލެހެއްޓުމުގެ ޒިންމާ އޮތް އިސް ހިންގުންތެރިޔާ، އެ ކުށް ހިނގިޔަނުދިނުމަށްޓަކައި އެކަށީގެންވާ ފިޔަވަޅު އަޅާފައިވާކަން ސާބިތުކޮށްދީފިކަމުގައި ވާނަމަ، އެއީ އެ ކުށުގެ ޒިންމާ އުފުލުމަށް ލިބޭ ދިފާޢެކެވެ. އެހެންނަމަވެސް އެއީ އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގެ ތެރޭގައި އެ ޢަމަލު ނުހިމެނޭކަމުގައި ވާނަމައެވެ:(1) އެފަދަ ދިފާޢެއްގެ ފައިދާ ލިބި ދިނުމަކީ ކުށް ކަނޑައެޅި ޤާނޫނުގެ މަޤްޞަދާ ތަޢާރުޟުވާ ކަމެއް ކަމުގައިވުން؛(2) ކުށް ކަނޑައެޅި ޤާނޫނުގައި އެ ކުށާ ގުޅިގެން، ކުށުގެ ނިޔަތް އޮތުން ލާޒިމު ނުކުރުން.މާނަކުރުން: (ނ) (1) "ކުންފުނި" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ހިއްސާ ޢާންމުކޮށް ވިއްކާ ކުންފުނިތަކާއި ހިއްސާ ޢާންމުކޮށް ނުވިއްކާ ކުންފުނިތަކުގެ ތެރެއިން ކުންފުނި އުފެއްދުމަށް ޤާނޫނުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ކަންކަން ފުރިހަމަކޮށްފައިވާ ކުންފުނިތަކަށެވެ.(2) "ކުންފުނީގެ ގޮތުގައި ރަޖިސްޓަރީ ކޮށްފައިނުވާ ޖަމާޢަތެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ޓްރަސްޓާއި، ޕާރޓްނަރޝިޕާއި، ސަރުކާރާއި، ސަރުކާރުގެ އެކިއެކި އިދާރާތަކާއި، އިޤްތިޞާދީ މަޞްލަޙަތަށްޓަކައި، އެއް ބައެއްގެ ގޮތުގައި، އެކަކު އަނެކަކާ ބައިވެރިވެގެން އުޅޭ ގޮތުގައި، ޙަރަކާތްތެރިވާ ދެ މީހުން ނުވަތަ އެއަށް ވުރެ ގިނަ ބަޔަކަށެވެ.(3) "އިސް ހިންގުންތެރިޔާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކުންފުނީގެ ސިޔާސަތު ކަނޑައެޅުމުގައި ނުވަތަ ކުންފުނީގެ އާދައިގެ މުވައްޒަފުން ބެލެހެއްޓުމުގެ ޒިންމާ އުފުލަންޖެހޭ ފަދަ މަޤާމެއްގައި ކުންފުންޏެއްގައި ނުވަތަ ކުންފުނީގެ ގޮތުގައި ރަޖިސްޓަރީކޮށްފައިނުވާ ޖަމާޢަތެއްގައި ހުންނަ އޮފިސަރަށެވެ. ނުވަތަ އޭޖެންޓަށެވެ.(4) "އޭޖެންޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކޮންމެ ޑިރެކްޓަރަކަށާއި އޮފިސަރަކަށާއި މުވައްޒަފަކަށާއި އެ ކުންފުންޏެއްގެ ނުވަތަ ކުންފުންޏެއްގެ ގޮތުގައި ރަޖިސްޓަރީ ވެފައިނުވާ ޖަމާޢަތެއްގެ ފަރާތުން އެއްވެސް ހައިސިއްޔަތަކުން ޢަމަލެއް ކުރުން ހުއްދަކޮށްފައިވާ ފަރާތްތަކަށެވެ.

މާއްދާ 70. ކުންފުނިތަކާއި ކުންފުނީގެ ގޮތުގައި ރަޖިސްޓަރީކޮށްފައިނުވާ ޖަމާޢަތްތަކުގެ ޒިންމާ

ކުންފުންޏަކާ ނުވަތަ ޖަމާޢަތަކާ ގުޅުމެއް އޮތުމަކީ ފަރުދީ ޒިންމާ އުފުލުމަށް އޮތް ހުރަހަކަށް ނުވުން: 71. (ހ) ކުންފުންޏެއްގެ ނަމުގައި ނުވަތަ ކުންފުނީގެ ގޮތުގައި ރަޖިސްޓަރީކޮށްފައިވާ ޖަމާޢަތެއްގެ ނަމުގައި މީހަކު ކުރާ ނުވަތަ ކުރުވާ ކުށުގެ ޢަމަލަކީ، އޭނާގެ އަމިއްލަ ފަރުދީ ހައިސިއްޔަތުންވެސް ޒިންމާ އުފުލަންޖެހޭނެ ޢަމަލެކެވެ.(ށ) ކުންފުންޏަކުން ނުވަތަ ކުންފުނީގެ ގޮތުގައި ރަޖިސްޓަރީކޮށްފައިނުވާ ޖަމާޢަތަކުން ކޮށްފައިވާ ކުށެއްގެ ޒިންމާ އުފުލަން ޖެހިފައިވާ މީހަކަށް، ވަކިފަރުދަކު އެފަދަ ކުށެއްކޮށްފިނަމަ ދެވޭނެކަމަށް ޤާނޫނުގައި ކަނޑައަޅާ އަދަބު ދެވޭނެއެވެ. އަދި އެއީ އެ ކުންފުންޏަށް ނުވަތަ އެ ޖަމާޢަތަށް އެހެން އަދަބެއް ކަނޑައެޅިފައި ވީނަމަވެހެވެ.

މާއްދާ 71. ކުންފުންޏަކާ ނުވަތަ ޖަމާޢަތަކާ ގުޅުމެއް އޮތުމަކީ ފަރުދީ ޒިންމާ އުފުލުމަށް އޮތް ހުރަހަކަށް ނުވުން

މާނަކުރުން. 72. (ހ) "އޭޖެންޓް" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 70 ވަނަ މާއްދާގެ (ނ) ގެ (4) ވަނަ ނަންބަރުގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.(ށ) "ކުންފުނި" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 70 ވަނަ މާއްދާގެ (ނ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.(ނ) "އިސް ހިންގުންތެރިޔާ" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 70 ވަނަ މާއްދާގެ (ނ) ގެ (3) ވަނަ ނަންބަރުގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.(ރ) "ކުންފުނީގެ ގޮތުގައި ރަޖިސްޓަރީކޮށްފައިނުވާ ޖަމާޢަތް" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 70 ވަނަ މާއްދާގެ (ނ) ގެ (2) ވަނަ ނަންބަރުގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.

މާއްދާ 72. މާނަކުރުން

ބާބު 80. ފުރިހަމަނުވާ ކުށް

ކުށެއް ކުރަން އުޅުން: 80. (ހ) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި މީހަކު ކުރާ ޢަމަލަކީ ކުށެއް ކުރަން އުޅުމުގެ ޢަމަލެކެވެ:(1) ކުށެއް ކުރުމަށްޓަކައި ކުށުގެ ނިޔަތް އޮތުން؛(2) ކުށުގެ ޢަމަލު ފުރިހަމަކުރުމަށްޓަކައި އެކަށީގެންވާ ފިޔަވަޅެއް އަޅައިފިކަން ރަމްޒުކޮށްދޭފަދަ ޢަމަލެއް ޤަޞްދުގައި ކުރުން؛ އަދި އެ ޢަމަލު ކުރީ ކުށްކުރުމަށް ބޭނުންވާ ޙާލަތު ދެމިއޮތްކަމުގައި ޤަބޫލުކޮށްގެން ކަމުގައިވުން.އެކަށީގެންވާ ފިޔަވަޅެއް އަޅައިފިކަން ރަމްޒުކޮށްދޭ ޢަމަލު: (ށ) (1)	ކުށުގެ ޢަމަލެއް ފުރިހަމަކުރުމަށްޓަކައި އެކަށީގެންވާ ފިޔަވަޅެއް މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ (2) ވަނަ ނަންބަރުގައިވާ ފަދައިން މީހަކު އަޅައިފިކަމުގައި ބެލެވޭނީ އެ ކުށުގެ ޢަމަލު ފުރިހަމަކުރުމަށް އޮތް އޭނާގެ މަޤްޞަދު އެޢަމަލުން ސާފުކޮށް ދަލީލުކޮށްދޭ ނަމައެވެ. ކުށެއްގެ ޢަމަލެއް ފުރިހަމަކުރުމަށްޓަކައި، އެކަށީގެންވާ ފިޔަވަޅެއް އެޅީކަމުގައި ބެލެވިދާނެ ޢަމަލު: (ށ) (2) ކުށުގެ ޢަމަލު ފުރިހަމަކުރުމަށް އޮތް މަޤްޞަދު ސާފުކޮށް ދަލީލުކޮށްދޭނަމަ، އަންނަނިވި ޢަމަލުތަކަކީ، ކުށެއްގެ ޢަމަލެއް ފުރިހަމަކުރުމަށްޓަކައި، އެކަށީގެންވާ ފިޔަވަޅެއް އެޅީކަމުގައި، ޤާނޫނީ ގޮތުން ބެލިދާނެ ޢަމަލުތަކެވެ: (i) އެ މީހެއްގެ މައްޗަށް ކުށުގެ ޢަމަލު ހިންގޭ މީހާއަށް އިންތިޒާރުކުރުމާއި، އޭނާ ހޯދުމާއި އޭނާގެ ފަހަތުން ދިޔުން؛(ii) އެ މީހެއްގެ މައްޗަށް ކުށުގެ ޢަމަލު ހިންގޭ މީހާ، އެ ކުށް ކުރުމަށް ބޭނުންވާ ތަނަށް ގެންދިއުމަށް ލެންބުން ނުވަތަ ލެންބުމަށް މަސައްކަތްކުރުން؛(iii) ކުށްކުރަން ބޭނުންވާ ތަން އެ ކަމަށް އެކަށީގެންވޭތޯ ބަލައި އެ ތަނުގެ މަޢުލޫމާތު ހޯދުން؛(iv) ކުށުގެ ޢަމަލު ހިންގުމަށް ބޭނުންވާ ތަނަކީ ޢިމާރާތެއް ނުވަތަ އުޅަނދެއް ނުވަތަ އެނޫންވެސް ބަންދުކޮށްފައިވާ ތަނަކަށްވެފައި އެ ތަނަކަށް ހުއްދަނެތި ވަނުން؛(v) ކުށުގެ ޢަމަލު ހިންގުމަށް ބޭނުންވާ ސާމާނު އަތުގައި ބެހެއްޓުމާއި، އެ ސާމާނަކީ އެ ކުށުގެ މަޤްޞަދު ޙާޞިލުކުރުމަށްޓަކައި ޚާއްޞަކޮށް ތައްޔާރުކޮށްފައިވާ އެއްޗެއްސަށްވުމާއި އެއިން އެ ޙާލަތުގައި ހުއްދަ ބޭނުމެއް ނުކުރެވޭނެ އެއްޗެއްސަށްވުން؛ ނުވަތަ(vi) ކުށުގެ ޢަމަލު ހިންގުމަށް ބޭނުންވާ ސާމާނު އަތުގައި ބެހެއްޓުމާއި، ހޯދުމާއި، އެއާ އެއްގޮތް އެއްޗެހި ހޯދުމާއި އަދި އެއްޗެހި ކުށުގެ ޢަމަލު ހިންގުމަށް ބޭނުންވާ ތަނުގައި ނުވަތަ އެ ތަނާ ކައިރި ހިސާބެއްގައި ބެހެއްޓުމާއި، އެގޮތަށް އެ ސާމާނު ބެހެއްޓުމަކީ އެ ޙާލަތުގައި އެނޫން ހުއްދަ ބޭނުމެއް ހިފޭނެ ކަމެއްކަމަށް ނުވުން.

މާއްދާ 80. ކުށެއް ކުރަން އުޅުން

ކުށް ކަނޑައެޅުން: 81. (ހ) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި އަންނަނިވި ޢަމަލު ކުރާ މީހާ އެހެން މީހަކު ލައްވާ ކުށެއް ކުރުވުމަށް އެދިއްޖެކަމުގައި ބެލެވޭނެއެވެ:(1) މީހަކު އެ ޢަމަލު ކުރަނީ:(i) ކުށެއްކުރުމަށް ބޭނުންވާ ކުށުގެ ނިޔަތް އޮވެގެން ކަމުގައިވުން؛(ii) އެ ކުށް ކުރުމަށް ހިތްވަރު ދިނުމުގެގޮތުން ނުވަތަ ފަސޭހަކުރުމުގެ ގޮތުންކަމުގައިވުން.(2) އަންނަނިވި ބާވަތުގެ ޢަމަލެއް ކުރީކަމުގައި ބެލެވޭނެ ކަމެއް ކުރުމަށް، އެހެން މީހަކަށް އަމުރުކުރުން، ހިތްވަރު ދިނުން، ނުވަތަ އެހެން މީހެއްގެ ގާތުން އެ ކަމަށް އެދުން:(i) ކުށުގެ ޢަމަލުގެ ގޮތުގައި ބެލެވޭނެ ޢަމަލަކަށްވުން ނުވަތަ ކުށްކުރަން އުޅުމުގެ ޢަމަލެއްގެ ގޮތުގައި ބެލެވޭނެ ޢަމަލަކަށްވުން: ނުވަތަ(ii) ކުށްކުރުމުގައި ނުވަތަ ކުށްކުރަން އުޅުމުގައި އެހީތެރިވެދީފިކަމަށް ނުވަތަ އެ ކަމުގައި ބައިވެރިވެއްޖެކަމަށް ބެލެވޭނެ ފަދަ ޢަމަލެއް ކަމުގައިވުން.ކަނޑައެޅިގެން ނުބުނެކުށެއް ކުރުމަށް އެދުން: (ށ) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ކުށެއް ކުރުމަށް ސާފު ބަހުން މީހެއް ގާތުން އެދުމަކީ މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ކޮންމެހެން ލާޒިމު ކަމެއް ނޫނެވެ. މީހެއްގެ ޢަމަލުން އެކަން އަނެކާއަށް އަންގައިދީފި ނަމަވެސް އެ ފުދުނީއެވެ.

މާއްދާ 81. ކުށެއް ކުރުމަށް އެދުން

ކުށް ކަނޑައެޅުން: 82. (ހ) މީހަކާ އެކު ނުވަތަ އެއަށް ވުރެ ގިނަ ބަޔަކާ އެކު އަންނަނިވި ޢަމަލުތައް ކުރާ މީހާ، ކުށެއްކުރުމަށް ރޭވީ ކަމުގައި ބެލެވޭނެއެވެ:(1) އެ ޢަމަލު އެކުރަނީ:(i) ކުށެއް ކުރުމުގެ ނިޔަތް އޮވެގެން ކަމުގައިވުން؛ އަދި(ii) އެ މަޤްޞަދު ޙާޞިލު ކުރުމަށްޓަކައި ނުވަތަ އެކަން ފަސޭހަކުރުމަށްޓަކައި ކަމުގައިވުން.(2) ކުށުގެ ޢަމަލުގެ ގޮތުގައި ބެލެވޭ ޢަމަލު ހިންގުމުގައި ބައިވެރިވުމަށް އެހެން މީހަކާ އެކު ނުވަތަ ބަޔަކާ އެކު އެއްބަސްވުން.(3) އެ މީހުންގެ ތެރެއިން ކޮންމެވެސް އެކަކު އެރޭވި ރޭވުމުގެ މަޤްޞަދު ޙާޞިލުކުރުމަށްޓަކައި ކުރަންޖެހޭ ޢަމަލެއް ކުރުން.ކުށެއް ކުރަން ރޭވުމުގެ މަޤްޞަދު: (ށ) ކުށެއްކުރުމަށް ރޭވުމުގެ މަޤްޞަދު ކަމުގައި އަންނަނިވި ކަންކަން ހިމެނެއެވެ:(1) ކުށްކުރަން ރޭވުމުގެ ސަބަބުން ހިތްވަރު ދިން ނުވަތަ މަގުފަހިކޮށްދިން ކުށް ކުރުން؛(2) ކުށްކުރި ތަނުން ފިލުން؛(3) ކުށްކޮށްގެން ލިބުނު ފައިދާ ބެހުން؛ އަދި(4) ހަނުހުރުން ފިޔަވައި، އެހެން ކޮންމެވެސް ޢަމަލެއް ކޮށްގެން، އެ ކުށް ކުރިކަން ފޮރުވުން ނުވަތަ އެ ކަމާ ގުޅިގެން ޢަދުލު އިންޞާފު ޤާއިމުކުރުމަށް ހުރަސްއެޅުން.ކުށެއް ކުރުމަށް ރޭވުމުގައި ބައިވެރިވާ މީހުން: (ނ) މީހަކު ކުށެއް ކުރުމަށް ރޭވުމުގައި، އެހެން މީހަކު އެ ކަމަށް އެއްބަސްވެއްޖެކަމަށް އެކަށީގެންވާ ގޮތުގައި އޭނާއަށް ބެލެވިއްޖެނަމަ، ނުވަތަ އެ ރޭވުމުގެ މަޤްޞަދު ޙާޞިލުކުރުމަށްޓަކައި އެހެން މީހަކާއެކު އެއްބަސްވާނެކަމަށް އެކަށީގެންވާ ގޮތެއްގައި އޭނާއަށް ބެލެވިއްޖެނަމަ، އެ މީހަކީ ކާކުކަން އަދި އޭނާއަށް އެނގިފައި ނެތް ނަމަވެސް، ބެލެވޭނީ އޭނާ އެ މީހާއާ އެ ކަމަށް އެއްބަސްވީ ކަމުގައެވެ.ކުށެއްކުރުމަށް ރޭވި ރޭވުމެއްގެ މުއްދަތު: (ރ) ކުށެއް ކުރުމަށް ރޭވި ރޭވުމުގެ މަޤްޞަދު ޙާޞިލުވުމާ ހަމައަށް ނުވަތަ އެ ރޭވުމާ އެއްގޮތަށް ޢަމަލުކުރެވެން ނެތުމާ ހަމައަށް ނުވަތަ އެ ރޭވި ރޭވުން ދޫކޮށްލުމާ ހަމައަށް އެ ރޭވުން ދެމިއޮތްކަމުގައި ބެލެވޭނެއެވެ. މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ކުށެއް ކުރާ މީހާ ބެލެވޭނީ، އެ މުއްދަތުގެ ތެރޭގައި އެ ކުށް ރޭވި މީހުންގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ މީހެއްކަމަށެވެ. އަދި އެއީ އޭނާ އެ ކަމުން އަމިއްލައަށް ތަނާޒުލު ނުވާހާހިނދަކުއެވެ.ތަނާޒުލްވުން: (ބ) ކުށެއް ކުރުމަށް ރޭވުމަށްފަހު މީހަކު އެ ކަމުން ތަނާޒުލުވެއްޖެ ކަމުގައި ބެލެވޭނީ އަންނަނިވި ކަންކަން އެ މީހަކު ކޮށްފިކަމުގައިވާނަމައެވެ:(1) އެ ރޭވުމުގައި އޭނާއާއެކު ބައިވެރިވި މީހުންނަށް އެ ރޭވުން އޭނާ ދޫކޮށްލައިފިކަން އެންގުން؛ ނުވަތަ(2) އެފަދަ ރޭވުމެއް އޮތްކަން ޤާނޫނު ތަންފީޒުކުރުމުގެ އިދާރާތަކަށް އެންގުމާއި އެކަމުގައި އޭނާ ބައިވެރިވިކަންވެސް އެންގުން.ދޫކޮށްލުން: (ޅ) މި ޤާނޫނުގެ 61 ވަނަ މާއްދާ "ކަނޑައެޅިފައިވާ މުއްދަތުގެ ތެރޭގައި ދަޢުވާ ނުއުފުލައިފިނަމަ ފަހުން ދަޢުވާ ނުކުރެވުން" ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ މުއްދަތާ އެއްވަރުގެ މުއްދަތެއްގެ ތެރޭގައި ކުށެއް ކުރުމަށް ރޭވުމަށްފަހު އެ ރޭވި ރޭވުން ދޫކޮށްލިކަމުގައި ބެލެވޭނީ އެ ކުށް ކުރުމުގައި ބައިވެރިވި މީހުންގެ ތެރެއިން އެއްވެސް މީހަކު އެ ރޭވި ރޭވުމުގެ މަޤްޞަދު ޙާޞިލުކުރުމަށްޓަކައި ފާޅުވެގެންވާ އެއްވެސް ޢަމަލެއްކޮށްފިކަމުގައި ނުބެލެވޭ ނަމައެވެ.ތަނާޒުލުވުމަކީ ނުވަތަ ރޭވުމެއް ދޫކޮށްލުމަކީ ދިފާޢަކަށް ނުވުން: (ކ) މި ޤާނޫނުގެ 85 ވަނަ މާއްދާ "ކުށެއް ކުރުމަށް އެއްބަސްވުމަށްފަހު އެކަން ދޫކޮށްލައި، ކުށުގެ ޢަމަލު ހިނގިޔަނުދިނުމުން ލިބޭ ދިފާޢު" ގައި ބަޔާންވެގެންވާ ޙާލަތުގައި މެނުވީ، ކުށެއް ކުރުމަށް ރޭވުމަށްފަހު އެ ކަމުން ތަނާޒުލުވުމަކީ ނުވަތަ އެކަން ދޫކޮށްލުމަކީ ދިފާޢެއް ނޫނެވެ.

މާއްދާ 82. ކުށް ކުރުމަށް ރޭވުން

ރޭވުމުގައި ބައިވެރިވި މީހެއްގެ މައްޗަށް ދަޢުވާކުރެވެން ނެތުން ދިފާޢަކަށް ނުވުން: 83. ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތުން ކުށެއްކުރުމަށް ރޭވި މީހަކީ ނުވަތަ ކުށެއް ކުރުމަށް އެދުނު މީހަކީ، އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގެ ތެރެއިން ޙާލަތެއްގައިވާ މީހެއްކަމުގައި ވުމަކީ، މި ޤާނޫނުގެ 81 ވަނަ މާއްދާ "ކުށެއްކުރުމަށް އެދުން" ގެ ދަށުން ނުވަތަ މި ޤާނޫނުގެ 82 ވަނަ މާއްދާ "ކުށެއްކުރުމަށް ރޭވުން" ގެ ދަށުން ކުރެވޭ ދަޢުވާއެއްގައި ލިބިދެވޭނެ ދިފާޢެއް ނޫނެވެ.(ހ) ދަޢުވާ އުފުލުމުން އިމްތިޔާޒު ލިބިގެންވާ މީހަކަށްވުން ނުވަތަ އެ ކުށުގެ ދަޢުވާ އުފުލިފައިވާ ނުވަތަ އެ ކުށުގެ ދަޢުވާ ސާބިތުވެފައިވާ މީހަކަށް ނުވުން؛(ށ) އެ ކުށުގެ ދަޢުވާ، އުފުލި ދަޢުވާއިން ބަރީއަކުރެވިފައިވާ މީހަކަށްވުން؛(ނ) އެހެން ކުށެއް ސާބިތުވެފައިވާ މީހެއްކަމުގައިވުން، ނުވަތަ އެ ކުށުގެ އެހެން ދަރަޖައެއް އެ މީހާގެ މައްޗަށް ސާބިތުވެފައިވާ މީހަކަށްވުން؛ ނުވަތަ(ރ) އޭނާއަކީ ޝަރީޢަތުގެ ބާރު ހިނގާ ހިސާބުން ބޭރުގައިވާ މީހެއް ކަމުގައިވުން.

މާއްދާ 83. ރޭވުމުގައި ބައިވެރިވި މީހެއްގެ މައްޗަށް ދަޢުވާކުރެވެން ނެތުން ދިފާޢަކަށް ނުވުން

ކުށް އޭނާގެ މައްޗަށް ހިންގުނު މީހާއަށް ލިބިދެވޭ ދިފާޢު: 84. މި ޤާނޫނުގައި އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާހާހިނދަކު، މި ޤާނޫނުގެ 81 ވަނަ މާއްދާ "ކުށެއްކުރުމަށް އެދުން" ގެ ދަށުން ނުވަތަ މި ޤާނޫނުގެ 82 ވަނަ މާއްދާ "ކުށެއް ކުރުމަށް ރޭވުން" ގެ ދަށުން ކުރެވޭ ދަޢުވާއެއްގައި، އަންނަނިވި ޙާލަތްތައް އެގޮތަށް ދިމާވުމަކީ، ދިފާޢެއް ކަމުގައި ބެލެވޭނެއެވެ:(ހ) ދަޢުވާ ރައްދުވާ މީހާއަކީ، އެ މީހަކާ މެދު ކުށް ކުރެވުނުމީހާ ކަމުގައިވުން؛ ނުވަތަ(ށ) ކުށް މާނަކޮށްފައިވާ ގޮތުން، ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތުން ކުރި ޢަމަލަކީ، އޭނާގެ އިޚްތިޔާރަކާނުލައި ކުރި ޢަމަލެއް ކަމުގައި ވީނަމަވެސް، ކުށުގެ ޢަމަލު ފުރިހަމަވީ، އޭނާގެ ޢަމަލު ހިމެނިގެން ކަމުގައިވުން.

މާއްދާ 84. ކުށް އޭނާގެ މައްޗަށް ހިންގުނު މީހާއަށް ލިބިދެވޭ ދިފާޢު

ކުށެއް ކުރުމަށް އެއްބަސްވުމަށްފަހު އެކަން ދޫކޮށްލައި، ކުށުގެ ޢަމަލު ހިނގިޔަނުދިނުމުން ލިބިދޭ ދިފާޢު: 85. (ހ) މި ޤާނޫނުގެ 80 ވަނަ މާއްދާ "ކުށެއްކުރަން އުޅުން" އާއި މި ޤާނޫނުގެ 81 ވަނަ މާއްދާ "ކުށެއް ކުރުމަށް އެދުން" އާއި މި ޤާނޫނުގެ 82 ވަނަ މާއްދާ "ކުށެއްކުރުމަށް ރޭވުން" ގެ ދަށުން ކުރެވޭ ދަޢުވާއެއްގައި ދަޢުވާ ރައްދުވާ މީހާގެ ކިބައިގައި އޮތް ކުށުގެ މަޤްޞަދު މުޅިން ދޫކޮށްލައިފިކަމާއި އެކަން ދޫކޮށްލީ އޭނާގެ އަމިއްލަ އިޚްތިޔާރުގައިކަން ރަމްޒުކޮށްދޭ ޙާލަތްތަކުގައި، ދަޢުވާ ރައްދުވާ މީހާ ކުށުގެ ޢަމަލު ހިނގިޔަނުދީ ހުއްޓުވައިފިކަމުގައި ބެލެވިއްޖެ ހިނދެއްގައި، އޭނާއަށް ދިފާޢެއް ލިބިގެންވެއެވެ.އަމިއްލަ އިޚްތިޔާރުގައި ފުރިހަމައަށް ދޫކޮށްލާ ދޫކޮށްލުމަކަށްވުން: (ށ) ކުށެއްގެ މަޤްޞަދު އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި ދޫކޮށްލާ ދޫކޮށްލުމަކީ އަމިއްލަ އިޚްތިޔާރުގައި ފުރިހަމައަށް ދޫކޮށްލި ދޫކޮށްލުމެއް ކަމުގައެއް ނުބެލެވޭނެއެވެ:(1) އެކަން ދޫކޮށްލީ އަންނަނިވިފަދަ ޙާލަތެއް އޮތްކަމަށް ޤަބޫލުކުރެވިގެން ކަމަށްވުން؛(i) އެ ކުށް ކުރާ ކަން އެނގިދާނެކަމުގެ ނުވަތަ އެ ކުށް ކުރަނިކޮށް ހައްޔަރުވެދާނެކަމުގެ ނުވަތަ އެ ކުށުގައި ބައިވެރިވާ އެހެން މީހަކު ހައްޔަރުކޮށްފާނެކަމަށް ޤަބޫލުކުރެވޭނެ ފަދަ ޙާލަތެއް އޮވެގެންކަމުގައިވުން؛ ނުވަތަ(ii) އެ ކުށް ކުރުން އިތުރަށް އުނދަގޫވާ ފަދަ ޙާލަތެއް ކުރިމަތިވެގެން ކަމުގައިވުން.(2) އެކަން ދޫކޮށްލީ އަންނަނިވި ފަދަ ނިންމުމަކާ ގުޅިގެން ކަމުގައިވުން:(i) އެ ކުށް ކުރުން އެހެން ވަގުތަކަށް ލަސްކުރަން ނިންމުމަށް ފަހުގައިކަމުގައިވުން؛ ނުވަތަ(ii) އެހެން މީހަކާ މެދު އެ ކުށް ކުރުމަށް ނިންމުމަށް ފަހުގައިކަމުގައިވުން ނުވަތަ އެ ކުށުގެ މަޤްޞަދާ އެއްފަދަ އެހެންނަމަވެސް ތަފާތު މަޤްޞަދެއް ހާޞިލުކުރުމަށް ނިންމުމަށް ފަހުގައިކަމުގައިވުން.ސާބިތުކުރުމަށް ބޭނުންވާ ހެކީގެ މިންގަނޑު: (ނ) މި މާއްދާއިން ލިބިދޭ ދިފާޢު ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތަށް ލިބިދޭކަން ސާބިތުކޮށްދޭނީ އޭނާއެވެ. އެއީ، ލިބިހުރި ހެކި އަޅައިކިއުމަށް ފަހުގައެވެ.

މާއްދާ 85. ކުށެއް ކުރުމަށް އެއްބަސްވުމަށްފަހު އެކަން ދޫކޮށްލައި، ކުށުގެ ޢަމަލު ހިނގިޔަނުދިނުމުން ލިބިދޭ ދިފާޢު

ދަރަޖަކުރުން: 86. (ހ) މި ޤާނޫނުގެ 80 ވަނަ މާއްދާ "ކުށެއްކުރަން އުޅުން" އާއި މި ޤާނޫނުގެ 81 ވަނަ މާއްދާ "ކުށެއްކުރުމަށް އެދުން" އާއި މި ޤާނޫނުގެ 82 ވަނަ މާއްދާ "ކުށެއްކުރުމަށް ރޭވުން" ގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ކުށްކުށަކީ ކުރަން އުޅުނު ނުވަތަ ކުރަން އެދުނު ނުވަތަ ކުރުމަށް ރޭވި ކުށުގެ ދަރަޖައަށް ވުރެ އެއް ދަރަޖަ ތިރީގައިވާ ކުށް ކުށެވެ.އަދަބުދިނުމުގައި ބަލާ ނުކުތާތައް: (ށ) (1) ކުރަން އުޅުނު ކުށް ކުރުމާ ނުވަތަ ކުރަން އެދުނު ކުށް ކުރުމާ ނުވަތަ ރޭވި ކުށް ކުރުމާ ވަރަށް ގާތަށް ކުށްކުރި މީހާ އައިސްފައިވާކަމަށް ސާބިތުވާނަމަ، އޭނާއަށް ކަނޑައަޅާ އަދަބު، އަދަބު ކަނޑައެޅުމުގެ އަސާސީ މިންގަނޑުން އެއް ދަރަޖަ އުފުލިގެންވާނެއެވެ.(2) ކުށްކުރި މީހާ:(i) ކުށް ފުރިހަމަކުރުމަށް ބޭނުންވާ ހުރިހާ ޢަމަލެއް ފުރިހަމަކޮށްފައިވާނަމަ؛ ނުވަތަ(ii) އެހެން ބަޔަކާ ގުޅިގެން އެ ކުށް ކުރާއިރު، އޭނާ ކުރަންޖެހޭ ހުރިހާ ޢަމަލެއް އޭނާ ކޮށްފައިވާނަމަ، އޭނާއަށް ކަނޑައަޅާ އަދަބު، އަދަބު ކަނޑައެޅުމުގެ އަސާސީ މިންގަނޑުން ދެ ދަރަޖަ އުފުލިގެންވާނެއެވެ.

މާއްދާ 86. ކުށެއް ކުރުމަށް އުޅުމާއި، ކުށެއް ކުރަން އެދުމާއި، ކުށެއް ކުރުމަށް ރޭވުން ދަރަޖަކުރުން

ކުށް ކަނޑައެޅުން: 87. (ހ) ކުށެއްކުރުމަށް ބޭނުންކުރުމުގެ މަޤްޞަދުގައި، އެ ކުށް ކުރުމުގައި ބޭނުންކުރާނެ އާލާތް އަތުގައި ބަހައްޓައިފި މީހަކު އެކުރަނީ ކުށެކެވެ.މާނަކުރުން: (ށ) "ކުށްކުރުމުގެ އާލާތް" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ:(1) ކުށެއްކުރުމަށް ބޭނުންކުރުމަށްޓަކައި ޚާއްޞަކޮށް ތައްޔާރުކޮށްފައިވާ ނުވަތަ އެ މަޤްޞަދަށްޓަކައި ޚާއްޞަކޮށް ބަދަލުކޮށްފައިވާ ކޮންމެ އެއްޗަކަށެވެ؛ ނުވަތަ(2) ޢާންމު ގޮތެއްގައި ކުށެއް ކުރުމުގެ ބޭނުމުގައި ގެންގުޅޭ އެއްޗެއްސަށާއި، ކުށުގެ ނިޔަތް ފުރިހަމައަށް ހާމަކޮށްދޭ ފަދަ ޙާލަތެއްގައި ގެންގުޅޭ ކޮންމެ އެއްޗަކަށެވެ.ދަރަޖަކުރުން: (ނ) މި ކުށުގެ ދަރަޖައަކީ ޖުނަޙުގެ 1 ވަނަ ދަރަޖައެވެ.

މާއްދާ 87. ކުށްކުރުމުގެ އާލާތް އަތުގައި ހުރުން

މާނަކުރުން. 88. "ކުށްކުރުމުގެ އާލާތް" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 87 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) ގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.

މާއްދާ 88. މާނަކުރުން 

ބާބު 90. ކުށް ދަރަޖަކުރުމާއި އޭގެ ނަތީޖާ 

ކުށް ދަރަޖަކުރެވިގެންވުން: 90. މި ޤާނޫނުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކޮންމެ ޖިނާއީ ކުށަކީ، ތިރީގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުގެމަތީން، ދަރަޖަކުރެވިގެންވާ ކުށެކެވެ:(ހ) 1 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ޖިނާޔަތު؛ ނުވަތަ(ށ) 2 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ޖިނާޔަތު؛ ނުވަތަ(ނ) 3 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ޖިނާޔަތު؛ ނުވަތަ(ރ) 4 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ޖިނާޔަތު؛ ނުވަތަ(ބ) 5 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ޖިނާޔަތު؛ ނުވަތަ(ޅ) 1 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ޖުނަޙް؛ ނުވަތަ(ކ) 2 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ޖުނަޙް؛ ނުވަތަ(އ) 3 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ޖުނަޙް.

މާއްދާ 90. ކުށް ދަރަޖަކުރެވިގެންވުން

ދަރަޖަކޮށްފައިނުވާ ކުށްކުށް: 91. (ހ) ޖަލުގައި ބަންދުކުރުމުގެ އަންނަނިވި މުއްދަތުތައް ހިމެނިގެންވާ ކުށްކުށަކީ، ތިރީގައި ބަޔާންކޮށްފައި އެވާ ދަރަޖައިގެކުށެވެ: (1) 1 އަހަރުދުވަހަށް ވުރެ ދިގު މުއްދަތަކަށް ބަންދުކުރުން ހުއްދަ ކުރާނަމަ، އެއީ، 5 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ޖިނާޔަތެކެވެ؛(2) 6 މަސް ދުވަހަށްވުރެ ދިގު، އެހެންނަމަވެސް 1 އަހަރު ދުވަހަށްވުރެ ކުރު މުއްދަތަކަށް ބަންދުކުރުން ހުއްދަކުރާނަމަ، އެއީ، 1 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ޖުނަޙެކެވެ؛(3) 6 މަސްދުވަސް ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ކުރު މުއްދަތެއް، އެހެންނަމަވެސް 3 މަސް ދުވަހަށްވުރެ ދިގު މުއްދަތަކަށް ބަންދުކުރާނަމަ، އެއީ، 2 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ޖުނަޙެކެވެ؛(4) 3 މަސް ދުވަހަށް ވުރެ ކުރު މުއްދަތަކަށް ބަންދުކުރުން ހުއްދަ ކުރާނަމަ، އެއީ، 3 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ޖުނަޙެކެވެ.(ށ) ވަކި ކުށަކީ ޖިނާޔަތެއްކަމުގައި، ހަމައެކަނި ބަޔާންކުރާނަމަ، އެއީ:(1) 5 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ޖިނާޔަތެކެވެ؛(2) ވަކި ކުށަކީ، ޖުނަޙެއްކަމުގައި ހަމައެކަނި ބަޔާންކުރާނަމަ، އެއީ، 2 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ޖުނަޙެކެވެ.އިހްމާލުގެ ހެކި ސާބިތުވެއްޖެކަމަށް ވާނަމަ މުޚާލަފާތަކަށް ވުރެ މަތީ ދަރަޖައެއް ކަނޑައެޅުން: (ނ) ކުށުގެ ރުކުންތައް ދެނެގަތުމުގައި އިހްމާލުވެފައިވާކަން ދަޢުވާ ކުރާފަރާތުން ސާބިތުކޮށްދޭ ޙާލަތުގައި، ނިޔަތް ސާބިތުކުރަން ނުޖެހި، ހަމައެކަނި ޢަމަލު ސާބިތުކުރަންޖެހޭ ކުށަކީވެސް މުޚާލަފާތަކަށްވުރެ މަތީ ދަރަޖައެއް ކަނޑައަޅަންޖެހިދާނެ ކުށެކެވެ. އެފަދަ ޙާލަތެއްގައި، ކުށުގެ ދަރަޖައަކަށްވާނީ، މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ދަރަޖައެވެ.

މާއްދާ 91. ދަރަޖަކޮށްފައިނުވާ ކުށްކުށް

ޖަލުގައި ބަންދުކުރުމަށް ހުއްދަކުރެވިގެންވާ މުއްދަތު: 92. އެހެން ގޮތަކަށް މި ޤާނޫނުގައި ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާހާހިނދަކު، އަންނަނިވި ކުށްކުށަށް ޖަލުގައި ބަންދުކުރުމަށް ކަނޑައެޅޭ އެންމެ ދިގު މުއްދަތެއްކަމުގައި ބެލެވޭނީ އަންނަނިވި މުއްދަތުތަކެވެ:(ހ) 1 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ޖިނާޔަތަށް "މަރު ނުވަތަ" 25 އަހަރަށްވުރެ ދިގުނޫން މުއްދަތަކަށް ޖަލަށްލުން؛(ށ) 2 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ޖިނާޔަތަށް 15 އަހަރު ދުވަހަށްވުރެ ދިގުނޫން މުއްދަތަކަށް ޖަލަށްލުން؛(ނ) 3 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ޖިނާޔަތަށް 8 އަހަރު ދުވަހަށްވުރެ ދިގުނޫން މުއްދަތަކަށް ޖަލަށްލުން؛(ރ) 4 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ޖިނާޔަތަށް 4 އަހަރު ދުވަހަށްވުރެ ދިގުނޫން މުއްދަތަކަށް ޖަލަށްލުން؛(ބ) 5 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ޖިނާޔަތަށް 2 އަހަރު ދުވަހަށް ވުރެ ދިގު ނޫން މުއްދަތަކަށް ޖަލަށްލުން؛(ޅ) 1 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ޖުނަޙަށް 1 އަހަރު ދުވަހަށްވުރެ ދިގުނޫން މުއްދަތަކަށް ޖަލަށްލުން؛(ކ) 2 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ޖުނަޙަށް 6 މަސްދުވަހަށް ވުރެ ދިގުނޫން މުއްދަތަކަށް ޖަލަށްލުން؛(އ) 3 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ޖުނަޙަށް 3 މަސްދުވަހަށްވުރެ ދިގުނޫން މުއްދަތަކަށް ޖަލަށްލުން؛(ވ) މުޚާލަފާތަކަށް، އެއްވެސް މުއްދަތަކަށް ޖަލުގައި ބަންދުކުރުމުގެ އަދަބެއް ނެތެވެ.އެންމެ ދިގު މުއްދަތުގެ އަދަބު ހަމައެކަނި ކުށުގެ އެންމެ ނުރައްކާތެރި ވައްތަރަށް ކަނޑައެޅުން: (މ) ކުށަކަށް ކަނޑައަޅާފައިވާ އަދަބުގެ ދަރަޖައިގެ އެންމެ މަތީ ނިސްބަތުގެ އަދަބަކީ، އެ ކުށުގެ އެންމެ ބޮޑު އެންމެ ނުރައްކާތެރި ބާވަތަށް ކަނޑައެޅުން އެކަށީގެންވާ އަދަބެކެވެ.މަރުގެ ޢުޤޫބާތް މީހަކު މެރުމުގެ އެންމެ ނުރައްކާތެރި ބާވަތުގެ ކުށަށް ޚާއްޞަވެގެންވުން: (ފ) މަރުގެ އަދަބު ކަނޑައެޅިގެންވަނީ މީހަކު މެރުމުގެ ކުށުގެ ތެރެއިން، ގަސްތުގައި އެންމެ އަނިޔާވެރިކޮށް، އެންމެ އަނިޔާދެނިވި ގޮތެއްގައި މީހަކު މެރުމުގެ ކުށަށެވެ.

މާއްދާ 92. ޖަލުގައި ބަންދުކުރުމަށް ހުއްދަކުރެވިގެންވާ މުއްދަތު

ހުއްދަކުރެވިފައިވާ ޖޫރިމަނާގެ ޢަދަދުތައް: 93. މި ޤާނޫނުގައި އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާހާހިނދަކު، އަންނަނިވި ދަރަޖަތަކުގައި ހިމެނޭ ކުށްކުށަށް ކަނޑައަޅާނީ ތިރީގައި ބަޔާންކޮށްފައި އެވާ ޖޫރިމަނާގެ ޢަދަދުތަކެވެ:(ހ) ކުރުވި ގެއްލުމުގެ ނުވަތަ ލިބުނު ފައިދާގެ ދެ ގުނަ؛ ނުވަތަ(ށ) (1) 1 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ޖިނާޔަތަކަށް -/2,000,000 ރުފިޔާ؛(2) 2 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ޖިނާޔަތަކަށް -/1,000,000 ރުފިޔާ؛(3) 3 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ޖިނާޔަތަކަށް -/400,000 ރުފިޔާ؛(4) 4 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ޖިނާޔަތަކަށް -/200,000 ރުފިޔާ؛(5) 5 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ޖިނާޔަތަކަށް -/100,000 ރުފިޔާ؛(6) 1 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ޖުނަޙަކަށް -/50,000 ރުފިޔާ؛(7) 2 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ޖުނަޙަކަށް -/24,000 ރުފިޔާ؛(8) 3 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ޖުނަޙަކަށް -/12,000 ރުފިޔާ؛އެކިއެކި ކުންފުނިތަކުން ދައްކަން ޖެހޭ ޖޫރިމަނާ: (ނ) ކުންފުންޏަކުން ކުރާ ކުށަކާ ގުޅިގެން އެ ކުންފުންޏެއް ޖޫރިމަނާކުރެވޭނެ އެންމެ ބޮޑު ޢަދަދަކީ، މި މާއްދާގެ (ހ) އާއި (ށ) ގެ ދަށުން ފަރުދަކު ދައްކަންޖެހޭ ޖޫރިމަނާގެ ދެ ގުނައެވެ.

މާއްދާ 93. ހުއްދަކުރެވިފައިވާ ޖޫރިމަނާގެ ޢަދަދުތައް

އެއް ކުށަށް ވުރެ ގިނަ ކުށްސާބިތުވުން: 94. (ހ) ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތުން ކުރާ ކުށުގެ އެއް ޢަމަލުގެ ސަބަބުން، އެއް ކުށަށް ވުރެ ގިނަ ކުށުގެ ރުކުން ފުރިހަމަވާކަމުގައި ވާނަމަ، އެއިން ކޮންމެ ކުށަކަށް އޭނާގެ މައްޗަށް ދަޢުވާ އުފުލައި އެއިން ކޮންމެ ކުށެއް އޭނާގެ މައްޗަށް ސާބިތުކުރެވިދާނެއެވެ.އެއް ކުށަށް ވުރެ ގިނަ ކުށުގެ މައްޗަށް ދަޢުވާ ސާބިތުވުމާއި، މުއްދަތެއް ކަނޑައެޅުން: (ށ) ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތް ދެ ކުށަކުން ނުވަތަ ކުށެއްގެ ދެ ދަރަޖައަކުން ކުށްވެރިވާކަމަށް ކޯޓަށް ސާބިތުވާނަމަވެސް، އަދި އެކަންކަމަށް ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތުން ޒިންމާއުފުލަންޖެހޭކަން ސާބިތުވާކަމުގައި ވީނަމަވެސް، އަންނަނިވި ޙާލަތްތައް އެހެން ހުރެއްޖެނަމަ، އެ ދެ ކުށުގެ ތެރެއިން އެއް ކުށަށް މެނުވީ، ކޯޓުން އަދަބު ކަނޑައަޅައިގެން ނުވާނެއެވެ.(1) އެ ދެ ކުށްވެސް ބިނާވެގެންވަނީ އެއް ޢަމަލެއްގެ މައްޗަށް ކަމުގައި ވުމާއި؛ އަދި (i) އެ ދެ ކުށުގެ ތެރެއިން އެއް ކުށުން ލިބުނު ގެއްލުމަކީ:(ހހ) އަނެއް ކުށުގެ ތެރޭގައި ފުރިހަމައަށް ހިމެނިގެންވާ ގެއްލުމަކަށްވުން؛ ނުވަތަ(ށށ) ދެ ކުށަކީވެސް އެއްގޮތް ދެ ކުށް ކަމުގައި ވީނަމަވެސް އެއް ކުށަށް ވުރެ އަނެއް ކުށުގެ ދަރަޖަ ތިރިވުން؛ ނުވަތަ (ii) އެ ދެ ކުށް ތަފާތުވެގެންދަނީ ހަމައެކަނި އަންނަނިވި ގޮތުގައި ކަމުގައިވުން؛(ހހ) އެއް ކުށުން ހަމައެކަނި މަނާކުރަނީ ވަކި ބާވަތެއްގެ ޢަމަލެއް ވަރަށް ޢާންމުކޮށްކަމުގައި ވުމާއި، އަނެއް ކުށުން މަނާކުރަނީ އެ ބާވަތުގެ ޢަމަލުގެ ވަކި ޙާލަތެއްކަމުގައިވުން؛ ނުވަތަ(ށށ) އަނެއްކުށުން ލިބުނު ގެއްލުމަށްވުރެ ކުޑަ މިންވަރަކަށް ވީނަމަވެސް، ދެކުށުންވެސް ލިބުނީ އެއްބާވަތެއްގެ ގެއްލުމަކަށްވުން.(iii) އޭނާ ކުރި ކުށްތައް މާނަކުރެވިފައިވަނީ ހިނގަމުންދާ ޢަމަލުތަކެއްގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށްކަމުގައި ވުމާއި، ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތުގެ ޢަމަލުތަކަށް އެއްވެސް ގޮތަކަށް ހުއްޓުމެއް އައިސްފައި ނުވުން. (ނަމަވެސް އެއީ، އޭނާގެ ޢަމަލުގެ އެކި ބައިބަޔަކީ ވަކި ކުށުގެ ގޮތުގައި ޤާނޫނުގައި ކަނޑައަޅާފައި ނުވާނަމައެވެ.)(2) ދެ ކުށުގެ ތެރެއިން އެއް ކުށުގައި ހިމެނިގެންވާ ޢަމަލަކީ އޭގެ ޒާތުގައި ފުރިހަމަނުވާ ކުށަކަށް ވުމާއި؛(i) އެހެން ކުށެއް ފުރިހަމަކުރުމަށްޓަކައި ކުރެވޭ ޢަމަލެއްކަމުގައިވުން؛ ނުވަތަ(ii) ދެ ކުށަކީ، ވަކި ދެ ކުށްކަމުގައި ވީނަމަވެސް، މި މާއްދާގެ (ށ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުގެމަތިން އެއް ކުށާއި އަނެއް ކުށާ ދެމެދު ގުޅުމެއް ހުރުން.(3) އެއިން ކޮންމެ ކުށަކީވެސް އޭގެ ޒާތުގައި ފުރިހަމަނުވާ ކުށުގެ ޢަމަލަކަށް ވުމާއި އެއިން ކޮންމެ ކުށަކީވެސް އެހެން ވަކި ކުށެއް ކުރުމަށްޓަކައި ކުރެވުނު ޢަމަލެއްކަމުގައިވުން؛ ނުވަތަ(4) ދެ ކުށުގެ ހަމައެކަނި ތަފާތަކީ، އެ ދެ ކުށުގެ ތެރެއިން އެއް ކުށަކީ ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތުން ސީދާ ކުރި ޢަމަލެއްގެ މައްޗަށް ބިނާވެފައިވާ ކުށަކަށް ވުމާއި، އަނެއް ކުށް ބިނާވެގެންވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 30 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން، ހަމަ އެ ކުށަށް އެހެން މީހެއްގެ ޢަމަލަކަށް ޒިންމާ އުފުލަންޖެހޭ ހައިސިއްޔަތުން ކަމުގައިވުން. (5) އެކުށްތައް ކުރިކަން ސާބިތުކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ ޙަޤީޤަތްތައް، އެއް ޙަޤީޤަތް އަނެއް ޙަޤީޤަތާ ތަޢާރުޟުވުން.(ނ) މި މާއްދާގެ (ށ) ގެ ދަށުން އެއް އަދަބަށްވުރެ ގިނަ އަދަބު ކަނޑައެޅުން މަނާކުރާ ޙާލަތްތަކުގައި ކޯޓުން އަދަބު ކަނޑައަޅާނީ އެ ދެ ކުށުގެ ތެރެއިން ނުވަތަ އެއް ކުށުގެ ދެ ދަރަޖައިގެ ތެރެއިން އެންމެ ބަރުދަން ބޮޑު ކުށަށެވެ. ނުވަތަ އެންމެ މަތީ ދަރަޖައިގެ ކުށަށެވެ.

މާއްދާ 94. އެއް ކުށަށް ވުރެ ގިނަ ކުށަށް ދަޢުވާކުރުން

ދެވަނަ ބައި - ޚާއްޞަ ބައި 

ބާބު 110. މެރުމުގެ ކުށް 

ކުށް ކަނޑައެޅުން: 110. (ހ) އެނގިހުރެ މީހަކު މަރައިފި މީހާ އެކުރަނީ ކުށެކެވެ. އިންސާނާގެ ފުރާނައަށް އެއްވެސް ފަރުވާލެއްނެތި ކުރާ ޢަމަލަކުން މީހަކު މަރުވުން: (ށ)އިންސާނާގެ ފުރާނައިގެ އަގަށް އެއްވެސް ފަރުވާލެއް ނެތް ކަމަށް ދައްކުވައިދޭ ޙާލަތެއްގައި، މީހަކު ކުރާ ފަރުވާކުޑަ ޢަމަލެއްގެ ސަބަބުން، މީހަކު މަރުވެއްޖެނަމަ، އެ ޢަމަލު ހިންގި މީހާ އެކުރަނީ ކުށެކެވެ. ޖިނާޔަތުގެ ކުށް އެހެން ގޮތަކަށް ސާބިތުނުކުރެވޭހާ ހިނދަކު މަރުގެ ކުށެއް ކަމަށް ބެލުން: (ނ) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި، މީހަކު ކުރާ ޢަމަލަކީ، މި މާއްދާގެ (ށ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ފަދައިން، އިންސާނާގެ ފުރާނައިގެ އަގަށް އެއްވެސް ފަރުވާލެއްނެތި، ހިންގި ފަރުވާކުޑަ ޢަމަލެއްކަމުގައި، އެހެން ގޮތަކަށް ސާބިތުނުވާހާހިނދަކު، ފަނޑިޔާރު ޤަބޫލުކުރަންވާނެއެވެ. (1) އަންނަނިވިފަދަ ކުށެއް ކުރުމުގައި ބައިވެރިވުމާއި، އެފަދަ ކުށެއް ކުރާ މީހަކަށް އެހީތެރިވުމާއި، އެފަދަ ކުށެއް ކުރަން އުޅުމާއި، އަދި އެފަދަ ކުށެއް ކުރުމަށްފަހު ފިލުން؛ (2) އެއްވެސް އަނިޔާވެރި ކުށެއް. ދަރަޖަކުރުން: (ރ) މި ކުށަކީ ޖިނާޔަތުގެ 1 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ. މާނަކުރުން: (ބ) "އަނިޔާވެރި ކުށް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ އިންސާނާގެ ހަށިގަނޑަށް އެއްވެސް ކަހަލަ ގެއްލުމެއް ލިބިދާނެ ކުށަކަށެވެ.

މާއްދާ 110. މެރުން 

ފަރުވާކުޑަ ޢަމަލަކުން މީހަކު މަރުވާން ދިމާވުން: 111 (ހ) މީހަކު ކުރާ ފަރުވާކުޑަ ޢަމަލެއްގެ ސަބަބުން، އެހެން މީހަކު މަރުވެއްޖެނަމަ، އެ ޢަމަލު ކުރާ މީހާ އެކުރަނީ ކުށެކެވެ. ސިކުނޑިއަށް ނުވަތަ ޖަޒުބާތަށް އިންތިހާއަށް އަސަރުކޮށްފައިވާ ޙާލަތްތަކުގައި މެރުމުގެ ކުށަކަށް ނުވުން: (ށ) މި ޤާނޫނުގެ 110 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން މީހަކު މެރުމުގެ ކުށް ކަމުގައި ބެލެވޭ ޢަމަލެއް މީހަކު ކުރި ނަމަވެސް، އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި އެއީ މި ޤާނޫނުގެ 111 ވަނަ މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބުނެފައިވާ ކުށް ކަމުގައި ބަލަންވާނެއެވެ: (i) އޭނާ، އެ ޢަމަލު ހިންގާފައިވަނީ، އޭނާގެ ސިކުނޑިއަށް ނުވަތަ ޖަޒުބާތަށް އިންތިހާއަށް އަސަރުކޮށްފައިވާ ދަނޑިވަޅެއްގައި، އެކަމުގެ ނުފޫޒުގައިހުރެ ކަމުގައިވުން؛ (ii) އެ ކުރި ޢަމަލަށް އެކަށީގެންވާ ސަބަބެއް އޮތުމާއި، އެސަބަބުގެ އެކަށީގެންވާކަން އެ ޢަމަލު ހިންގާ މީހާ ހުރިކަމަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ ޙާލަތުގައި ހުންނަ އެހެން މީހެއްގެ ނަޒަރުން ކަނޑައެޅިގެން ދިޔުން. ސާބިތުކޮށްދިނުމުގެ ޒިންމާ: (ިިiii) ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތުން ހިންގި ކުށުގެ ޢަމަލަކީ، މީހަކު މެރުމުގެ ޤަޞްދަކާ ނުލައި ހިންގި ޢަމަލެއްކަން ސާބިތުކޮށްދިނުމަކީ، އެކަމުގެ މައްޗަށް ލިބި ހުރި ހެކި ވަޒަންކުރުމާއެކު، ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތުން، އުފުލަންޖެހޭނެ ޒިންމާއެކެވެ. ދަރަޖަކުރުން: (ނ) މިއީ، ޖިނާޔަތުގެ 2 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ.

މާއްދާ 111. ޤަޞްދަކާ ނުލައި މީހަކު މެރުން

ކުށް ކަނޑައެޅުން: 112. (ހ) މީހަކުކުރާ އިހުމާލުގެ ޢަމަލަކުން، އެހެން މީހަކު މަރުވެއްޖެނަމަ، އެ ޢަމަލު ކުރި މީހާ އެކުރަނީ ކުށެކެވެ. (ށ) މިއީ، ޖިނާޔަތުގެ 4 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ.

މާއްދާ 112. އިހުމާލުގެ ޢަމަލަކުން މީހަކު މަރުވުން

އަމިއްލައަށް މަރުވާން މަޖުބޫރުކުރުވުން: 113. (ހ) ބާރުގެ ބޭނުންކޮށްގެން، ނުވަތަ ބާރުގެ ބޭނުންކޮށްފާނެކަމުގެ ބިރުދައްކައިގެން ނުވަތަ މަކަރާއި ޙީލަތުން ކުރާ ކަމަކުން، އެހެން މީހަކު އަމިއްލައަށް މަރުވެއްޖެނަމަ، ބިރުދެއްކި މީހާ، ނުވަތަ ބާރުގެ ބޭނުންކުރި މީހާ، ނުވަތަ މަކަރާއި ޙީލަތުގެ ޢަމަލު ކުރި މީހާ އެކުރަނީ ކުށެކެވެ.(ށ) އަމިއްލައަށް މަރުވާން އެހީތެރިވެދިނުމާއި، އެކަމަށް އެދުމާއި، އަމިއްލައަށް މަރުވާންއުޅުން.ކުށް ކަނޑައެޅުން: (1) އެނގިހުރެ، އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި، އަންނަނިވި ޢަމަލެއް ކުރާ މީހާ އެކުރަނީ ކުށެކެވެ:(i) އެހެން މީހަކު އަމިއްލައަށް މަރުވުމަށް އެދުމާއި؛ ނުވަތަ؛ އެހީތެރިވެދިނުން؛ ނުވަތަ؛ (ii) އަމިއްލައަށް މަރުވާން އުޅުން.އިސްތިސްނާ: (2) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި، ހުއްދަދެވިފައިވާ ޞިއްޙީ މަސައްކަތްތެރިއަކު އެކުރަނީ، މި މާއްދާގެ (ށ) ގެ 1 ވަނަ ނަންބަރުގެ (i) ގެ ދަށުން، ކުށެއް ނޫނެވެ:(i) ބަލިމީހެއްގެ ސިކުނޑި މަރުވެފައިވާކަން އެނގެން އޮންނަ ޙާލަތްތަކުގައި ނުވަތަ އެމީހަކީ އަނބުރާ ހޭނުލެވޭ ފަދަ ކޯމާއެއްގައި އޮތް މީހެއްކަން އެނގޭނެ އެކަށީގެންވާ ޞިއްޙީ ސަބަބުތައް ހުރި މީހެއްނަމަ، އެ ބަލިމީހާގެ ޢާއިލާގައި އޭނާއާ އެންމެ ގާތްކޮށް ތިބި މީހުންގެ އެދުމުގެ މަތިން، އޭނާއަށް ފަރުވާދިނުން ހުއްޓާލުން، ނުވަތަ (ii) އެބަލިމީހަކު ދިރިދުނިޔޭގައި ބޭއްވުމަށްޓަކައި އޭނާއާ ގުޅައިފައިވާ ޞިއްޙީ ވަސީލަތްތައް ބަލިމީހާގެ ޢާއިލާގައި އޭނާއާ އެންމެ ގާތްކޮށް ތިބި މީހުންގެ އެދުމުގެ މަތިން، މަސައްކަތްކުރުން ހުއްޓުވާލުން.އެހެން ގޮތަކަށް ސާބިތުނުވާހާހިނދަކު ޤަބޫލުކުރާނެ ގޮތް: (3) އަންނަނިވި ކަންކަން ޤަޞްދުގައި ކުރާ މީހާ، މި މާއްދާގެ (ށ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުގެ (ii) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ، އަމިއްލައަށް މަރުވާން އުޅުމުގެ ކުށްކުރަން އުޅެފިކަމުގައި، އެހެން ގޮތަކަށް ސާބިތުނުވާހާހިނދަކު، ފަނޑިޔާރު ޤަބޫލުކުރަންވާނެއެވެ.(i) މަނާކުރެވިފައިވާ މަސްތުވާ އެއްޗެއް ނުވަތަ ބޭހުގެ ގޮތުގައި ބޭނުންކުރެވޭ މަސްތުވާއެއްޗެއް އޯވަރޑޯޒްވާ މިންވަރަށް ބޭނުންކުރުން؛ (ii) އޭނާގެ އަމިއްލަ ހަށިގަނޑަށް ޖިސްމާނީ ބޮޑެތި އަނިޔާކުރުން.މާނަކުރުން: (ނ) "އަމިއްލައަށް މަރުވުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ތިމާ އަމިއްލައަށް މަރުވެދާ ފަދަ ޢަމަލެއް އެނގިހުރެ ކުރުމަށެވެ.ދަރަޖަކުރުން: (ރ) މި ކުށް ދަރަޖަކޮށްފައިވަނީ، އަންނަނިވި ފަދައިންނެވެ.އަމިއްލައަށް މަރުވާން މަޖުބޫރުކުރުވުން: (1) މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކުށަކީ، މި ޤާނޫނުގެ 110 ވަނަ މާއްދާއިން 112 ވަނަ މާއްދާގެ ނިޔަލަށް ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކުށުގެ ޢަމަލު ދަޢުވާ ރައްދުވާ މީހާ، އޭނާގެ އަމިއްލަ ޒާތުގައި ކޮށްފި ހިނދެއްގައި އޭނާއަށް ދެވޭ އަދަބަށްވުރެ، އެއް ދަރަޖަ ތިރީގައިވާ ކުށެކެވެ. އަމިއްލައަށް މަރުވާން އެހީތެރިވެދިނުމާއި، އެ ކަމަށް އެދުން: (2) މި މާއްދާގެ (ށ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުގެ (i) ގައިވާ ކުށަކީ ޖިނާޔަތުގެ 5 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ. އެއީ އެޢަމަލުގެ ސަބަބުން އެހެން މީހަކު އަމިއްލައަށް މަރުވެއްޖެނަމަ ނުވަތަ މަރުވާންއުޅެފި ނަމައެވެ.އަމިއްލައަށް މަރުވާން އުޅުން: (3) އަމިއްލައަށް މަރުވާން އުޅުމަކީ ޖުނަޙްގެ 1 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ.

މާއްދާ 113. އަމިއްލައަށް މަރުވާން މަޖުބޫރު ކުރުވުމާއި، މީހަކު އަމިއްލައަށް މަރުވާން އެހީތެރިވެދިނުމާއި،  މީހަކު އަމިއްލައަށް މަރުވުމަށް އެދުމާއި، މީހަކު އަމިއްލައަށް މަރުވާން އުޅުން

ކުށް ކަނޑައެޅުން: 114. (ހ) މީހަކު މަރުވެފައި އޮތީ އެހެން މީހަކު އޭނާ މަރައިލައިގެންކަން މީހަކަށް އެނގިހުރެ، އެކަން ފޮރުވާ މީހާ އެކުރަނީ ކުށެކެވެ. ދަރަޖަކުރުން: (ށ) މިއީ ޖިނާޔަތުގެ 5 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ.

މާއްދާ 114. މަރެއް ފޮރުވުން 

މާނަކުރުން: 115. (ހ) "ހަށިގަނޑަށް ލިބޭ އަނިޔާ" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 17 ވަނަ މާއްދާގެ (7) ވަނަ ނަންބަރުގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ. (ށ) "މަކަރާއި ޙީލަތް" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 212 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) ގެ (2) ނަންބަރުގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ. (ނ) "ބާރުގެ ބޭނުންކޮށްފާނެކަމުގެ ނުފޫޒު" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 55 ވަނަ މާއްދާގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ. (ޅ) "ހަށިގަނޑަށް ލިބޭ ބޮޑެތި އަނިޔާ" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 17 ވަނަ މާއްދާގެ (91) ވަނަ ނަންބަރުގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ. (ކ) "އަމިއްލައަށް މަރުވުން" އަށް ދީފައިވަނީ 113 ވަނަ މާއްދާގެ (ނ) ގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.(ވ) "އަނިޔާވެރި ކުށް" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 110 ވަނަ މާއްދާގެ (ބ) ގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.

މާއްދާ 115. މާނަކުރުން 

ބާބު 120. ޖެހުމާއި، ޖަހާފާނެކަމުގެ ބިރުދެއްކުމާއި އަދި އެހެނިހެން ބިރުދެއްކުމުގެ ކުށް 

ކުށް ކަނޑައެޅުން: 120. (ހ) މީހެއްގެ ރުހުމަކާ ނުލައި އަންނަނިވި ޢަމަލުތަކުގެ ތެރެއިން ޢަމަލެއް ހިންގާ މީހާ އެކުރަނީ ކުށެކެވެ:(1) އޭނާގެ ގައިގާ އަތްލުން ނުވަތަ އޭނާއަށް އަނިޔާއެއް ކުރުން؛ ނުވަތަ (2) އޭނާއަށް އެ ވަގުތު އަނިޔާއެއް ދީފާނެކަމުގެ ބިރު ދެއްކުން.ދަރަޖަކުރުން: (ށ) (1) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި މި ކުށަކީ، ޖިނާޔަތުގެ 4 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ. (i) ބޮޑު އަނިޔާއެއް މީހެއްގެ ހަށިގަނޑަށް ދިނުން؛ ނުވަތަ (ii) އެކުށް ކުރުމުގައި، ނުރައްކާތެރި ހަތިޔާރެއް ބޭނުންކުރުން؛ ނުވަތަ (iii) އެ ޢަމަލުގެ ސަބަބުން އަނިޔާ ލިބުނު ފަރާތަކީ ފުލުހެއް ނުވަތަ ސިފައިންގެ މީހެއްކަމުގައިވުން.އަނިޔާއެއް ދިނުން: (2) މީހެއްގެ ހަށިގަނޑަށް އަނިޔާއެއް އޭނާ ދިންކަމަށްވާނަމަ، އެ ކުށަކީ ޖުނަޙްގެ 2 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ.ޖެހުން: (3) އެނޫން ޙާލަތްތަކުގައި، އެ ކުށަކީ، ޖުނަޙްގެ 3 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ.އަދަބު ކަނޑައެޅުމުގައި ވިސްނަން ޖެހޭ ނުކުތާ: (ނ) އަނިޔާކުރީ މީހަކު އޭނާ ދިރިއުޅޭ ގޭގައި ހުއްޓާ ކަމުގައިވާނަމަ ނުވަތަ ގެއެއްގައި މެހުމާނެއްގެ ގޮތުގައި ހުއްޓާ ކަމަށްވާނަމަ، މި މާއްދާގެ ދަށުން ކުށެއްކަމަށް ބަލާ ކޮންމެ ޢަމަލަކަށް ދެވޭ އަދަބު، މި ޤާނޫނުގެ 1002 ވަނަ މާއްދާގައިވާ އަދަބު ކަނޑައެޅުމުގައި ބަލާނެ މިންގަނޑުތަކުގެ އެންމެ އަސާސީ މިންގަނޑުގެ މައްޗަށް އެއް ދަރަޖަ އުފުލިގެން ވާނެއެވެ.މާނަކުރުން: (ރ) (1) "ނުރައްކާތެރި ހަތިޔާރު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ: (i) އެއިން ހިފިދާނެ ހުއްދަ އެހެން ބޭނުމެއް އޮތްކަން ސާބިތުކޮށްދެވެން ނެތް ޙާލަތްތަކުގައި ބޭނުންކުރާ، މީހަކު މަރާލެވިދާ ފަދަ ޤާބިލުކަން ހުރި ހަތިޔާރަށެވެ. ނުވަތަ؛ (ii) އެއިން އާދައިގެ ޢާންމު ހުއްދަ ބޭނުމެއް ކުރެވެން ނުހުންނަ އެއްޗެހީގެ ތެރެއިން މީހަކަށް ބޮޑެތި އަނިޔާ ލިބިދާނެ ފަދަ ގޮތަކަށް ބޭނުންކުރެވޭ އެއްޗެއްސަށެވެ. ނުވަތަ؛ (iii) އެއްވެސް ބާވަތެއްގެ ވަޅިއެއް، ނުވަތަ ކަނޑިއެއް، ނުވަތަ ޚަންޖަރެއް، ނުވަތަ ރޭޒަރު ތިލައެއް، ނުވަތަ ކަޓަރެއް، ނުވަތަ ކަޓަރު ތިލައެއް، ނުވަތަ ކަތިވަޅިއެއް، ނުވަތަ ފުރޮއެއް، ނުވަތަ ކޯރާޑިއެއް، ނުވަތަ މުޅޮއެއް، ނުވަތަ ތޫނުކޮށްފައި ނުވަތަ ކޮޅު ފޭއްސާފައި ހުންނަ ދަގަނޑު ނުވަތަ ލަކުޑި، ނުވަތަ އެނޫންވެސް އެޒާތުގެ ތަކެތި ހިމެނޭ ގޮތުން، ތޫނު އެއްޗެހި ނުވަތަ ޓޭޒަރ ގަންއާއި ސްޓަން ގަންއާއި އެނޫންވެސް މީހެއްގެ ހަށިގަނޑަށް ޝޮކެއް ފޮނުވައިގެން އޭނާއަށް ނުކުޅެދޭ ޙާލަތެއް ވަގުތީ ގޮތުން ނަމަވެސް މެދުވެރިކުރުވާ ކޮންމެ އެއްޗެއް، ނުވަތަ ގޮވާއެއްޗެއް، ނުވަތަ ވިހައާއި ވިހަ ގޭސް ނުވަތަ މީހުން މަރުވެދާ ފަދަ ކެމިކަލް ނުވަތަ ބައިލޮޖިކަލް މާއްދާއެއް ނުވަތަ ނުރައްކާތެރި އެސިޑް ނުވަތަ ރޭޑިއޯ އެކްޓިވް މާއްދާ ހިމެނޭ އެއްޗެއްސަށެވެ.(2) "ގެ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ މީހަކު ދިރިއުޅުމަށްޓަކައި ބޭނުންކުރާ ޢިމާރާތެއް ނުވަތަ އުޅަނދަކަށެވެ.

މާއްދާ 120. ޖެހުން 

ކުށް ކަނޑައެޅުން: 121. (ހ) މީހަކު ފަރުވާލެއްނެތި ކުރާ ޢަމަލެއްގެ ސަބަބުން، މީހަކަށް، އޭނާ މަރުވެދާނެކަމުގެ ނުވަތަ އޭނާގެ ހަށިގަނޑަށް ބޮޑު އަނިޔާއެއް ލިބިދާނެކަމުގެ ބިރެއް ކުރިމަތިކުރުވައިފިކަމަށް ވާނަމަ، އެ ޢަމަލު ކުރާ މީހާ އެކުރަނީ ކުށެކެވެ.އެހެން ގޮތަކަށް ސާބިތުނުވާހާހިނދަކު، ޤަބޫލުކުރާނެ ގޮތް: (ށ) ޤާނޫނާއި ގަވާއިދާއި ޚިލާފަށްކުރާ އަންނަނިވި ޢަމަލުތަކަކީ، އެހެން މީހެއްގެ ހަށިގަނޑަށް ބޮޑު އަނިޔާއެއް ލިބިދާނެ ގޮތަށް ނުވަތަ އޭނާ މަރުވެދާނެ ގޮތަށް، ފަރުވާލެއްނެތި ކުރާ ޢަމަލެއްކަމުގައި، އެހެން ގޮތަކަށް ސާބިތުނުވާހާހިނދަކު، ފަނޑިޔާރު ޤަބޫލުކުރަންވާނެއެވެ.(1) ގޮވާ ތަކެއްޗާއި ފަނާކުރަނިވި މާއްދާއާބެހޭ؛ ނުވަތަ(2) މެޝިނަރީއާއި އިންޖީނާއި އަދިވެސް އިންޖީނުން މަސައްކަތްކުރާ އެހެނިހެން އެއްޗެއްސާބެހޭ؛ ނުވަތަ(3) ޢިމާރާތް ތެޅުމާއި ވެއްޓުމާބެހޭ؛ ނުވަތަ(4) ޖަނަވާރު ގެންގުޅުމާއި، ބެލެހެއްޓުމާބެހޭ؛ ނުވަތަ(5) ގަސްގަހާގެހި ކެނޑުމާއި ވައްޓާލުމާބެހޭ؛ ނުވަތަ(6) ކަނޑުގައި ދުއްވާ އުޅަނދުފަހަރު އެހެލާ ބޭލުމާބެހޭ.މާނަކުރުން: (ނ) (1) "ފަނާކުރަނިވި މާއްދާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ގޮވާ ތަކެއްޗަށާއި، އަލިފާންރޯވެދާފަދަ ތަކެއްޗަށެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ވަކި ވަގުތެއް ޖެހުމުން ގޮވާ ގޮތަށް ހަދާފައި ހުންނަ ތަކެއްޗާއި، ގޮވާނެ ވަކި ގޮތެއް ރޭވިފައި ހުންނަ ތަކެއްޗާއި، ވިހައާއި، ވިހަ ގޭހާއި، މީހުން މަރުވެދާފަދަ ބައެލޮޖިކަލް ނުވަތަ ކެމިކަލް މާއްދާތަކާއި، ރޭޑިއޯއެކްޓިވް މާއްދާތައް ހިމެނޭ ގޮތަށެވެ.(2) "ގޮވާ ތަކެތި" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޢާންމު ބޭނުންތަކަށް ބޭނުންކުރުމަށް މަނާކުރެވިފައިވާ ނުވަތަ އެ ބޭނުންކުރުމަށްޓަކައި ސަރުކާރުގެ ހުއްދަ ހޯދަންޖެހޭ އެއްޗެހީގެ ތެރެއިން އޭގެ ޒާތުގައި ގޮވާ ކޮންމެ ވަސީލަތަކަށެވެ.ދަރަޖަކުރުން: (ރ) (1) އެ ކުށުގެ ޢަމަލު ހިންގީ އިންސާނާގެ ފުރާނައަށް އެއްވެސް ފަރުވާލެއް ނެތް ގޮތުގައިކަމުގައި ރަމްޒުކޮށްދޭ ޙާލަތެއްގައިކަމުގައި ވާނަމަ، އެ ކުށަކީ، ޖިނާޔަތުގެ 4 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ.(2) އެނޫން ޙާލަތްތަކުގައި އެ ކުށަކީ ޖުނަޙްގެ 1 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ.

މާއްދާ 121. ފަރުވާލެއްނެތި ކުރާ ޢަމަލަކުން އަނިޔާއެއް ލިބިދާނެކަމުގެ ބިރުދެއްކުން

ކުށް ކަނޑައެޅުން: 122. (ހ) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި، އަންނަނިވި ޢަމަލެއް ކުރާ މީހާ އެކުރަނީ ކުށެކެވެ: (1) މީހަކަށް އަނިޔާއެއް ލިބިދާފަދަ ކުށެއް ކޮށްފާނެކަމުގެ ބިރުދެއްކުން؛ ނުވަތަ (2) މަޢުލޫމާތަކީ ކަނޑައެޅިގެން ރަނގަޅުނޫން މަޢުލޫމާތެއްކަން އެނގިހުރެ، މީހެއްގެ ފުރާނައަށް ގެއްލުމެއް ލިބިދާފަދަ ޙާލަތެއް ކުރިމަތިވެދާނެކަމުގެ ޚަބަރު ނުވަތަ އަނިޔާވެރި ކުށެއް ހިންގައިފާނެކަމުގެ ޚަބަރު އެހެން މީހަކަށް ދިނުން. ދަރަޖަކުރުން: (ށ) އެއީ، ޖުނަޙްގެ 1 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ.

މާއްދާ 122. ބިރުދެއްކުމާއި ދޮގު ޚަބަރު ދިނުން

މާނަކުރުން: 123. (ހ)	"ހަށިގަނޑަށް ލިބޭ އަނިޔާ" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 17 ވަނަ މާއްދާގެ (7) ވަނަ ނަންބަރުގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ. (ށ) "ފަނާކުރަނިވި މާއްދާ" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 121 ވަނަ މާއްދާގެ (ނ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ. (ނ) "ނުރައްކާތެރި ހަތިޔާރު" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 120 ވަނަ މާއްދާގެ (ރ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ. (ރ) "ގޮވާ ތަކެތި" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 121 ވަނަ މާއްދާގެ (ނ) ގެ (2) ވަނަ ނަންބަރުގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.(ބ) "ގެ" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 120 ވަނަ މާއްދާގެ (ރ) ގެ (2) ވަނަ ނަންބަރުގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ. (ޅ) "ހަށިގަނޑަށް ލިބޭ ބޮޑެތި އަނިޔާ" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 17 ވަނަ މާއްދާގެ (91) ވަނަ ނަންބަރު ގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ. (ކ) "އަނިޔާވެރި ކުށް" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 110 ވަނަ މާއްދާގެ (ބ) ގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.

މާއްދާ 123. މާނަކުރުން

ކުށް ކަނޑައެޅުން: 124. (ހ)	(1) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި، އަންނަނިވި ޢަމަލުކުރާ މީހާ އެކުރަނީ ކުށެކެވެ.i. ދީނީ ޢިލްމުވެރިންގެ މެދުގައި ރައުޔު ތަފާތުވެފައިވާ މައްސަލައެއްގައި، އޭގެ ތެރެއިން އަހްލުއްސުންނަތި ވަލް ޖަމާޢަތުގެ މުޢުތަބަރު ރައުޔަކާ ޚިލާފުނުވާގޮތަށް މީހަކު ފާޅުކުރި ޝުޢޫރަކުން، ނުވަތަ ކުރި ޢަމަލަކުން، އެމީހަކީ އިސްލާމްދީނާ ޚިލާފަށް އުޅޭ ނުވަތަ އިސްލާމްދީނާ އިދިކޮޅު މީހެއްކަމަށް، ޢާންމު ތަނެއްގައި ތުހުމަތުކުރުން ނުވަތަ ސިފަކުރުން؛ ނުވަތަii. މުސްލިމަކު ކަނޑައެޅިގެން ކުފުރުގެ ޢަމަލެއް ނުކުރާހާ ހިނދަކު ނުވަތަ ކުފުރުގެ ބަހެއް ފާޅުނުކުރާހާ ހިނދަކު، ނުވަތަ ފާޅުގައި ދީނުން ބޭރުވެ މުރުތައްދުނުވާހާ ހިނދަކު، ޢާންމު ތަނެއްގައި، އެމީހަކީ ކާފަރެއްގެ&nbsp;ގޮތުގައި ނުވަތަ މުރުތައްދުވެފައިވާ މީހެއްގެ ގޮތުގައި ތުހުމަތުކުރުން ނުވަތަ ސިފަކުރުން.(2) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި، އަންނަނިވި ޢަމަލުކުރާ މީހާ އެކުރަނީ ކުށެކެވެ.i. މި އަކުރުގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުގައިވާ ޢަމަލެއް ހިންގުމާއެކު މީހަކަށް އަނިޔާއެއް ދިނުން؛ ނުވަތަii. މި އަކުރުގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުގައިވާ ޢަމަލެއް ހިންގުމާއެކު މީހަކާ ދެކޮޅަށް އަނިޔާވެރިވުމަށް ގޮވާލުން.(3) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި، މީހެއްގެ ނަސްލަށް، ނުވަތަ އުފަންވީ ޤައުމަށް، ނުވަތަ ކުލަޔަށް، ނުވަތަ ސިޔާސީ ވިސްނުމަށް، ނުވަތަ ދީނަށް ބަލައި އެމީހަކާމެދު އަންނަނިވި ޢަމަލުތަކުގެ ތެރެއިން ޢަމަލެއް ކުރާ މީހާ އެކުރަނީ ކުށެކެވެ.i. އެމީހަކަށް އަނިޔާއެއް ދިނުން؛ ނުވަތަii. އެމީހަކަށް އަނިޔާއެއް ދިނުމަށް ގޮވާލުން.އިސްލާމްދީނުގެ ޙުކުމްތައް ބަޔާންކުރުން ހުރަހަކަށް ނުވުން: (ށ) އެކި ކަންކަމާމެދު ކީރިތި ޤުރުއާނާއި ސުންނަތުން ސާބިތުވާ އިސްލާމްދީނުގެ ޙުކުމްތައް ބަޔާންކުރުމަށް މި މާއްދާ ހުރަހެއްނާޅައެވެ.ދަރަޖަކުރުން: (ނ) (1) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާންކުރާ ކުށަކީ، ޖުނަޙްގެ 1 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ.(2) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ (2) ވަނަ ނަންބަރުގެ (i) ގައި ބަޔާންކުރާ ކުށަކީ، ޖިނާޔަތުގެ 4 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ.(3) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ (2) ވަނަ ނަންބަރުގެ (ii) ގައި ބަޔާންކުރާ ކުށަކީ، ޖިނާޔަތުގެ 5 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ.(4) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ (3) ވަނަ ނަންބަރުގެ (i) ގައި ބަޔާންކުރާ ކުށަކީ، ޖިނާޔަތުގެ 4 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ.(5) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ (3) ވަނަ ނަންބަރުގެ (ii) ގައި&nbsp;ބަޔާންކުރާ ކުށަކީ، ޖިނާޔަތުގެ 5 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ.މާނަކުރުން: (ރ) (1) "ޢާންމު ތަނެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޢާންމުން ހިނގާބިނގާވާ ތަންތަނާއި، އެތަނަކަށް ޢާންމުން އައިސް އަދި އެނބުރި ގޮސްއުޅޭ ތަންތަނާއި، ޢާންމުން މަޑުކޮށްލައިގެން ތިބެވޭގޮތަށް ނުވަތަ އެކި ބޭނުންތަކުގައި އެއްވެ އުޅެވޭގޮތަށް ހުންނަ ތަންތަނާއި، ކަނޑައެޅިފައިވާ އަގެއް ދައްކައިގެން ނުވަތަ ދަޢުވަތެއްދީގެން ނުވަތަ އެނޫންވެސް ގޮތަކުން ޢާންމުންނަށް ވަދެވޭގޮތަށް ނުވަތަ ބައިވެރިވެވޭގޮތަށް ހުންނަ ތަންތަނާއި، ރޭޑިއޯ، ޓެލެވިޜަން ނުވަތަ އިންޓަރނެޓާއި ޓެކްނޮލޮޖީ މެދުވެރިކޮށް ޢާންމުކޮށް މަޢުލޫމާތު ފޯރުކޮށްދޭ ނުވަތަ ޢާންމުންނަށް ބައިވެރިވެވޭ ފޯރަމްތަކާއި، ޚަބަރާއި މަޢުލޫމާތު ޢާންމުކުރާ އެހެނިހެން ވަސީލަތްތަކަށެވެ.(2) "ކުފުރުގެ ޢަމަލު" ނުވަތަ "ކުފުރުގެ ބަސް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އަހްލުއްސުއްނަތި ވަލް ޖަމާޢަތުގެ ދީނީ ޢިލްމުވެރިންގެ މެދުގައި ވަކި ޢަމަލަކީ ކުފުރުގެ ޢަމަލެއްކަމާމެދު ނުވަތަ ވަކި ބަހަކީ ކުފުރުގެ ބަހެއްކަމާމެދު ޚިލާފެއް ނެތް ޢަމަލަށާއި ބަހަށެވެ.(3) "މުރުތައްދުވުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އަހްލުއްސުއްނަތި ވަލް ޖަމާޢަތުގެ ދީނީ ޢިލްމުވެރިންގެ މެދުގައި އެ ޢަމަލަކީ މުރުތައްދުވުމުގެ ޢަމަލެއްކަމާމެދު ޚިލާފެއް ނެތް ޢަމަލެއް މުސްލިމަކު ކޮށްފިކަމުގައި ކަނޑައެޅުމަށް، އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުގައި އޮންނަ އުސޫލުން ކަމާބެހޭ ޝަރުޢީ ކޯޓަކުން އެކަން ސާބިތުކޮށް އެގޮތަށް ކަނޑައަޅާ ޙާލަތުގައެވެ.

މާއްދާ 124. ތަކްފީރުކުރުމުގެ ޢަމަލާއި، މީހެއްގެ ނަސްލާއި، އުފަންވީ ޤައުމާއި، ކުލަޔާއި،  ސިޔާސީ ވިސްނުމާ ގުޅުވައިގެން ހިންގާ ޢަމަލު

ބާބު 130. ޖިންސީ ޢަމަލުގެ ކުށް 

ކުށް ކަނޑައެޅުން: 130. ރޭޕްކުރާމީހާ އެކުރަނީ ކުށެކެވެ.އެހެން ގޮތަކަށް ސާބިތުނުވާހާހިނދަކު ޤަބޫލުކުރާނެ ގޮތް: (ށ) މީހަކު އޭނާގެ އަނބިމީހާއާ ޖިމާޢުވާ ޙާލަތުގައި، އެހެން ގޮތަކަށް ސާބިތުނުވާހާހިނދަކު، ރުހުން އޮތްކަމުގައި ފަނޑިޔާރު ޤަބޫލުކުރަންވާނެއެވެ.މާނަކުރުން: (ނ) "ރޭޕްކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެމީހެއްގެ ރުހުމަކާނުލައި، އަންހެނެއްގެ ކުރިމަތިފަރާތަށް ނުވަތަ ފުރަގަސްފަރާތަށް ފިރިހެނެއްގެ ޖިންސީ ގުނަވަން ނުވަތަ އެނޫންވެސް ގުނަވަނެއް ނުވަތަ އެއްޗެއް ކިތަންމެ ކުޑަކޮށް ނަމަވެސް ވެއްދުން ނުވަތަ ފިރިހެނެއްގެ ފުރަގަސްފަރާތަށް ފިރިހެނެއްގެ ޖިންސީ ގުނަވަން ނުވަތަ އެނޫންވެސް ގުނަވަނެއް ނުވަތަ އެއްޗެއް ކިތަންމެ ކުޑަކޮށް ނަމަވެސް ވެއްދުމަށެވެ. އެދުން ފުދުން ލާޒިމެއް ނޫނެވެ.ދަރަޖަކުރުން: (ރ) (1) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގެ ތެރެއިން ޙާލަތެއްގައި މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކުށް ކުރާނަމަ، އެ ކުށަކީ، ޖިނާޔަތުގެ 2 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ.(i) ކުށުގެ އަނިޔާ ލިބުނީ ޢުމުރުން 14 (ސާދަ) އަހަރު ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ހަގު ކުއްޖެއް ކަމުގައިވުން؛ ނުވަތަ (ii) ބާރުގެ ބޭނުން ކޮށްގެން ނުވަތަ ބާރުގެ ބޭނުންކޮށްފާނެކަމުގެ ބިރު ދައްކައިގެން ޖިމާޢުވުމަށް މަޖުބޫރު ކުރުވުން.(2) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގެ ތެރެއިން ޙާލަތެއްގައި، މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކުށް ކުރާނަމަ، އެ ކުށަކީ، ޖިނާޔަތުގެ 3 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ. (i) އަނިޔާ ލިބުނު ކުއްޖަކީ ޢުމުރުން 18 (އަށާރަ) އަހަރުން ދަށުގެ ކުއްޖެއް ކަމުގައިވެފައި، އަނިޔާ ލިބުނު ކުއްޖާގެ ޢުމުރާ އަޅާ ބަލާއިރު، ދަޢުވާލިބޭ މީހާގެ ޢުމުރު 4 (ހަތަރެއް) އަހަރު ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ދޮށިވުން؛ ނުވަތަ (ii) އެ ހިންގި ޢަމަލުގެ ބާވަތް ދެނެގަންނަން އަނިޔާ ލިބުނު މީހާއަށް ނޭނގޭނެކަން ދަޢުވާލިބޭ މީހާއަށް އެނގިގެންވުން؛ ނުވަތަ (iii) ދަޢުވާލިބޭ މީހާއަކީ އަނިޔާ ލިބުނު މީހާ ބެލެހެއްޓުމުގެ ޒިންމާ އުފުލަންޖެހިފައިވާ މަޤާމެއްގައި ހުރި މީހަކަށްވުން.(3) އެނޫން ޙާލަތްތަކުގައި، މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކުށަކީ ޖުނަޙްގެ 1 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ.

މާއްދާ 130. ރޭޕްކުރުން 

ކުށް ކަނޑައެޅުން: 131. (ހ) ޖިންސީ އެދުންވެރިކަމެއް އުފެއްދުމުގެ މަޤްޞަދުގައި ނުވަތަ ޖިންސީ އެދުންވެރިކަމެއް ޙާޞިލުކުރުމުގެ މަޤްޞަދުގައި އެހެން މީހެއްގެ ރުހުމަކާ ނުލައި، އޭނާއާމެދު ޖިންސީ ޢަމަލެއް ހިންގާ މީހާ އެކުރަނީ ކުށެކެވެ.މާނަކުރުން: (ށ) "ޖިންސީ ޢަމަލު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ: (1) އެހެން މީހެއްގެ ކުރިމަތިފަރާތުގައި ނުވަތަ ފުރަގަސްފަރާތުގައި ނުވަތަ ޖިންސީ އެހެންވެސް ގުނަވަނެއްގައި ނުވަތަ ޖިންސީ އަރާމެއް ހޯދައިގަނެވޭ ހިސާބެއް ކަމަށް ބެލެވޭ ތަނެއްގައި އަތްލުން ނުވަތަ އެއްޗެއް މެދުވެރިކޮށް އަތްލުމަށް؛ ނުވަތަ (2) އެހެން މީހެއްގެ ކުރިމަތިފަރާތުގައި ނުވަތަ ފުރަގަސްފަރާތުގައި ނުވަތަ ޖިންސީ އެހެންވެސް ގުނަވަނެއްގައި ނުވަތަ ޖިންސީ އަރާމެއް ހޯދައިގަނެވޭ ހިސާބެއް ކަމަށް ބެލެވޭ ތަނެއްގައި އަތްލެއްވުމަށް ނުވަތަ އެއްޗެއް މެދުވެރިކޮށް އަތްލެއްވުމަށް؛ ނުވަތަ (3) ކުށުގެ އަނިޔާ ލިބުނު މީހާގެ ހަށިގަނޑުގެ ބަޔަކަށް މަނި ފޯރުވުމަށް ދަރަޖަ ކުރުން:ފާޙިޝް ޖިންސީ ޢަމަލު: (ނ) (1) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގެ ތެރެއިން ޙާލަތެއްގައި މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކުށް ކުރާނަމަ، އެ ކުށަކީ، ޖިނާޔަތުގެ 4 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ.(i) ކުށުގެ އަނިޔާ ލިބުނީ ޢުމުރުން 14 (ސާދަ) އަހަރު ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ހަގު ކުއްޖެއް ކަމުގައިވުން؛ ނުވަތަ (ii) ބާރުގެ ބޭނުން ކޮށްގެން ނުވަތަ ބާރުގެ ބޭނުންކޮށްފާނެކަމުގެ ބިރު ދައްކައިގެން އެ ކުށްކުރުމަށް މަޖުބޫރު ކުރުވުން.(2) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގެ ތެރެއިން ޙާލަތެއްގައި މި މާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކުށް ކުރާނަމަ، އެ ކުށަކީ، ޖިނާޔަތުގެ 5 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ. (i) އަނިޔާ ލިބުނު ކުއްޖަކީ ޢުމުރުން 18 (އަށާރަ) އަހަރުން ދަށުގެ ކުއްޖެއް ކަމުގައިވެފައި، އަނިޔާ ލިބުނު ކުއްޖާގެ ޢުމުރާ އަޅާ ބަލާއިރު، ދަޢުވާލިބޭ މީހާގެ ޢުމުރު 4 (ހަތަރެއް) އަހަރު ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ދޮށިވުން؛ ނުވަތަ (ii) އެ ހިންގި ޢަމަލުގެ ބާވަތް ދެނެގަންނަން އަނިޔާ ލިބުނު މީހާއަށް ނޭނގޭނެކަން ދަޢުވާލިބޭ މީހާއަށް އެނގިގެންވުން؛ ނުވަތަ (iii) ދަޢުވާލިބޭ މީހާއަކީ އަނިޔާ ލިބުނު މީހާ ބެލެހެއްޓުމުގެ ޒިންމާ އުފުލަންޖެހިފައިވާ މަޤާމެއްގައި ހުރި މީހަކަށްވުން.އެނޫން ޙާލަތްތަކުގެ ޖިންސީ ޢަމަލު: (3) އެނޫން ޙާލަތްތަކުގައި އެ ކުށަކީ ޖުނަޙްގެ 1 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ.

މާއްދާ 131. ޖިންސީ ޢަމަލު 

ކުށް ކަނޑައެޅުން: 132. (ހ) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި، އަންނަނިވި ޢަމަލު ކުރާ މީހާ އެކުރަނީ ކުށެކެވެ: (1) އޭނާގެ ޖިންސީގުނަވަން އެހެން މީހުންނަށް ފެންނަ ގޮތަށް ހާމަކުރުން؛ (2) މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ 1 ވަނަ ނަންބަރުގައި ބުނެފައިވާ ޢަމަލު ހިންގީ، އެހެން މީހުންނަށް ޤަބޫލުކުރަން ދަތި ނުވަތަ ލަދުވެތި ކަމަކަށްވާފަދަ ޙާލަތެއްގައި ކަމުގައިވުން؛ ނުވަތަ (3) ޖިންސީ އެދުންވެރިކަން އުފެއްދުމުގެ ނިޔަތުގައި ނުވަތަ އެދުންވެރިކަން ޙާޞިލުކުރުމުގެ ނިޔަތުގައިކަމަށްވުން. ދަރަޖަކުރުން: (ށ) މިކުށަކީ ޖުނަޙްގެ 1 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ.މާނަކުރުން: (ނ) "ޖިންސީ ގުނަވަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކުރިމަތިފަރާތް ނުވަތަ ފުރަގަސްފަރާތް ނުވަތަ އަންހެނާގެ އުރަމައްޗަށެވެ.

މާއްދާ 132. ބޭއަދަބީ ގޮތުގައި ޖިންސީ ގުނަވަން ހާމަކުރުން

ކުށް ކަނޑައެޅުން: 133. (ހ) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި، އަންނަނިވި ޢަމަލުކުރާ މީހާ އެކުރަނީ ކުށެކެވެ: (1) އެހެން މީހަކު ލައްވައި އެ މީހާގެ އައުރަ ހާމަކުރުވުން ނުވަތަ ޙަރަކާތް ދެއްކުވުން؛ އަދި (2) މި މާއްދާގެ (ހ) ގައިވާ ޢަމަލު ހިންގީ ޖިންސީ އެދުންވެރިކަން އުފެއްދުމުގެ ނިޔަތުގައި ނުވަތަ އެދުންވެރިކަން ޙާޞިލުކުރުމުގެ ނިޔަތުގައި ކަމަށްވުން؛ދަރަޖަކުރުން: ފާހިޝްގޮތުގައި ޖިންސީ ބޭނުންހިފުން: (ށ) (1) އެ ޢަމަލު ހިންގުނީ 18 އަހަރުން ދަށުގެ ކުޑަކުއްޖެއްގެ މައްޗަށްކަމުގައި ވާނަމަ ނުވަތަ ޤާނޫނީ ގޮތުން ތަޞައްރުފުނުފުދޭ މީހެއްގެ މައްޗަށްކަމުގައިވާނަމަ، އެއީ ޖުނަޙްގެ 1 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ.(2) އެނޫން ޙާލަތްތަކުގައި، އެ ކުށަކީ، ޖުނަޙްގެ 2 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ.

މާއްދާ 133. ޖިންސީ ބޭނުންހިފުން

ކާވެންޏެއް ކުރުމަށް ނޫން ގޮތުގައި ކުޑަކުއްޖާ ދޭ ރުހުން ބާޠިލު އެއްޗަކަށްވުން: 134. (ހ) ޒިނޭކުރުމަށް ނުވަތަ ޖިންސީ ޢަމަލެއް ހިންގުމަށް ކުޑަކުއްޖަކު ދޭ ރުހުމަކީ ނުވަތަ އެ ކަމަށް އެއްޗެއް ނުބުނެ ހުންނަ ހުރުމަކީ އޭގެ ޒާތުގައި ބާޠިލު ރުހުމެކެވެ. ނަމަވެސް، ޢުމުރުން 18 އަހަރުނުވާ ކުއްޖަކު، ދަޢުވާ ރައްދުވާ މީހާއާ އެކު ޤާނޫނީ ގޮތުން ޞައްޙަ ކާވެންޏެއް ކޮށްގެން ހުންނަ ޙާލަތު މި އުސޫލުން އިސްތިސްނާވެގެން ވެއެވެ.ޢުމުރާ ގުޅޭ ގޮތުން ނިޔަތް އޮތުން: (ށ) މި ޤާނޫނުގައި އެހެން ގޮތަކަށް ކަނޑައެޅިގެން ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާހާހިނދަކު، މި ޤާނޫނުގައި ކުށެއް މާނަކުރުމުގައި އެ ކުށުގެ އަނިޔާ ލިބޭފަރާތަކީ 18 އަހަރުން ދަށުގެ ކުއްޖެއްކަމުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ޙާލަތްތަކުގައި ދަޢުވާ ރައްދުވާ މީހާގެ މައްޗަށް ކުށް ސާބިތުކުރުމުގައި، އެކުއްޖާގެ ޢުމުރު ދެނެގަތުމުގައި، އޭނާ އިހުމާލުވެފައިވާކަން ސާބިތުކުރުމުން ފުދޭނެއެވެ.ޞިއްޙީ ފަރުވާއަށްޓަކައި އިސްތިސްނާކުރެވޭ ޙާލަތްތައް: (ނ) އަންނަނިވި ކަންކަމަށްޓަކައި ނުވަތަ އަންނަނިވި ގޮތުގެމަތިން، ޞިއްޙީގޮތުން ކުރަންޖެހޭ ކަމެއްކަމަށް ބެލެވޭކަމެއް ކުރުމަށްޓަކައި، ނުވަތަ ޞިއްޙީގޮތުން ބަލަންޖެހޭ ބެލުމަށްޓަކައި، ޑޮކްޓަރަކު ނުވަތަ ހުއްދަކުރެވިފައިވާ ޞިއްޙީމަސައްކަތްތެރިއަކު ނުވަތަ ބެލެނިވެރިއަކު ނުވަތަ ދޮންމަންމައަކު ނުވަތަ ދޮންބައްޕައަކު ނުވަތަ ޤާނޫނީގޮތުން ބަލަދުވެރިއަކު، އަންނަނިވި ކަންކަން ކުރުމަކީ، މި ބާބުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކުށެއް ކުރީކަމުގައެއް ނުބެލެވޭނެއެވެ:(1) ޞިއްޙީ ފަރުވާއެއް ދިނުމަށްޓަކައި ހިންގާ ޢަމަލަކަށްވުން؛ (2) އެ ޢަމަލު ހިންގަނީ ޤަބޫލުކުރެވޭ ޞިއްޙީ މިންގަނޑުތަކާ އެއްގޮތަށްކަމުގައިވުން؛ އަދި (3) އެކަން ކުރުމަށްޓަކައި ޞިއްޙީ ރޮނގުން ބޭނުންވާ ތަމްރީނާއި ތަޖުރިބާ އެކަން ކުރާމީހާގެ ކިބައިގައި ހުރުން.އަދަބު ކަނޑައެޅުމުގައި ބަލަން ޖެހޭ ނުކުތާ: (ރ) މި މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކުށެއް ކުރުމުގައި، އެ ކުށްކުރާ މީހާ އޭނާގެ ޢަމަލުތަކުގެ ޒާތާގުޅޭ ގޮތުން ނުވަތަ އޭނާގެ ޝަޚްޞާގުޅޭ ގޮތުން އޮޅުވާލުމެއް އޮޅުވާލާފައިވާނަމަ އަދި އެގޮތަށް އޮޅުވާލީ އެ ކުށްކުރުމުގެ މަޤްޞަދުގައިކަމަށްވާނަމަ، އޭނާއަށް ދެވޭ އަދަބު އެކަމަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ އަދަބުގެ އެންމެ އަސާސީ މިންގަނޑަށްވުރެ އެއް ދަރަޖަ މަތިވެގެންވެއެވެ.

މާއްދާ 134. ޖިންސީ ޢަމަލުގެ ކުށްކުށާ ގުޅޭ ޢާންމު އުސޫލުތައް

މާނަކުރުން. 135. (ހ) "ރުހުން" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 27 ވަނަ މާއްދާގައި މާނަކޮށްފައިވާ ގޮތަށެވެ. (ށ) "ޤާނޫނީ ބަލަދުވެރިޔާ" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 44 ވަނަ މާއްދާގެ (ބ) ގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ. (ނ) "ޖިންސީ ޢަމަލު" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 131 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) ގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ. (ރ) "ޒިނޭކުރުން" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 411 ވަނަ މާއްދާގެ (ޅ) ގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.

މާއްދާ 135. މާނަކުރުން 

ބާބު 140. މިނިވަންކަން ނިގުޅައިގަނެވޭ ގޮތަށް މީހުން ހިފެހެއްޓުމާއި  ކަންކަން މަޖުބޫރުކުރުމުގެ ކުށް 

ކުށް ކަނޑައެޅުން: 140. (ހ) ރުހުމެއްނެތި އެކަށީގެންވާ މުއްދަތަކަށް މީހަކު ހިފަހައްޓާ މީހާ އެކުރަނީ ކުށެކެވެ.މާނަކުރުން: (ށ) (1) "ހިފެހެއްޓުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ހިނގާބިނގާވެ އުޅުމުގެ މިނިވަންކަމަށް ހުރަސްއެޅުމަށާއި، ވަކި ތަނެއްގައި އެ ތަނުން ބޭރަށް ނުދެވޭ ގޮތަށް މީހަކު ހިފެހެއްޓުމަށެވެ.(2) "ހިނގާބިނގާވެ އުޅުމުގެ މިނިވަންކަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ އެއް ތަނުން އަނެއް ތަނަށް ދަތުރުކޮށް، ހިނގާބިނގާވެ އުޅުމަށް، ޢާންމު އުސޫލުން، މީހުން ބޭނުންކުރަމުންދާ ފުރުސަތަށެވެ.ދަރަޖަކުރުން: (ނ) (1) މީހަކު ލައްވައި އެ މީހާގެ އިޚްތިޔާރުން ބޭރުގައި، ގަދަކަމުން މަސައްކަތެއް ކުރުވުމުގެ މަޤްޞަދުގައި، މީހަކު ހިފަހައްޓައިފިކަމުގައި ވާނަމަ، އެ ކުށަކީ، ޖިނާޔަތުގެ 3 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ.(2) ކަނޑައެޅިގެން އެނގިހުރެ، އެއް ދުވަހަށް ވުރެ ދިގު މުއްދަތަކަށް މީހަކު ހިފަހައްޓައިފި ކަމުގައިވާނަމަ، އެ ކުށަކީ، ޖިނާޔަތުގެ 4 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ.(3) އެނޫން ޙާލަތްތަކުގައި، އެ ކުށަކީ ޖުނަޙްގެ 1 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ. ބެލެނިވެރިންނަށާއި ބަލަދުވެރިންނަށް ލުއި އުސޫލެއް އޮތުން:(4) އަންނަނިވި ފަދައިން އެކަށީގެންވާ ގޮތުގައި ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތަށް ޤަބޫލުކުރެވިގެން، އެ ޙާލަތުގައި، އެ ކުށުގެ ޢަމަލު ކުރާނަމަ، އެ ކުށަކީ، ޖުނަޙްގެ 1 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ.(i) އޭނާއަކީ ހިފެހެއްޓޭ މީހާގެ ބެލެނިވެރިއެއްކަން ނުވަތަ ބަލަދުވެރިއެއްކަން އޭނާއަށް ޤަބޫލުކުރެވިގެންވުން؛ އަދި (ii) ހިފެހެއްޓުނު މީހާއަކީ ޞައްޙަ ގޮތެއްގައި އެ ކަމަށް ރުހުން ދެވޭ ވަރުގެ މީހެއްކަމުގައި ނުވުން.

މާއްދާ 140. ހުއްދަނޫން ގޮތުގައި މީހުން ހިފެހެއްޓުން

ކުށް ކަނޑައެޅުން: 141. (ހ) ކަންކަން ކުރުމަށް މީހަކަށް ލިބިދޭ މިނިވަންކަން، އޭނާއަށް ގެއްލުން ހުރި ގޮތެއްގައި ޤާނޫނާ ޚިލާފަށް ހުއްޓުވާލުމުގެ މަޤްޞަދުގައި، އަންނަނިވި ކަންކަމުގެ ތެރެއިން ކަމެއް ކޮށްފާނެކަމުގެ ބިރު ދައްކާ މީހާ އެކުރަނީ ކުށެކެވެ.(1) ޖިނާއީ ކުށެއް ކޮށްފާނެކަމުގެ ބިރު؛ ނުވަތަ(2) ޖިނާއީ ކުށެއް ކޮށްފިކަމުގެ އިލްޒާމު އަޅުވަފާނެކަމުގެ ބިރު؛ ނުވަތަ(3) މީހުންގެ ނަފުރަތު އަމާޒުކުރުވުމަށް، ނުވަތަ މީހުންގެ ކުރިމަތީގައި އޭނާގެ ޤަދަރާއި އަބުރަށް އުނިކަން ގެނައުމަށް، ނުވަތަ އޭނާއާ މެދު ޤަދަރުކުޑަވާނެގޮތް ހެދުމަށް، ނުވަތަ އޭނާގެ، ނުވަތަ އޭނާގެ ވިޔަފާރި މީހުންގެ ތެރޭގައި ކުޑަކުރުމަށް، ސިއްރެއްކަމުގައި ބެލެވޭ ކަމެއް ހާމަކޮށްފާނެކަމުގެ ބިރު؛(4) ދައުލަތުގެ މުވައްޒަފެއްގެ ގޮތުން ވަކިކަމެއް ކުރުން ނުވަތަ ނުކުރުން؛ ނުވަތަ ދައުލަތުގެ މުވައްޒަފަކު ލައްވައި ވަކި ކަމެއް ކުރުވުން ނުވަތަ ނުކުރުވަފާނެކަމުގެ ބިރު.އިސްތިސްނާ: (ށ) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި މީހަކުކުރާ ޢަމަލަކީ މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ (2) ވަނަ ނަންބަރު، ނުވަތަ (ހ) ގެ (3) ވަނަ ނަންބަރު، ނުވަތަ (ހ) ގެ (4) ވަނަ ނަންބަރުގެ ދަށުން ކުށަކަށް ނުވާނެއެވެ:(1) އޭނާ ޤަބޫލުކުރާގޮތުގައި: (i) މީހަކާ މެދު ކުރެވޭ ތުހުމަތަކީ ނުވަތަ މީހަކާ ބެހޭގޮތުން އެނގޭ ސިއްރަކީ ތެދެއް ކަމުގައިވުން؛ ނުވަތަ (ii) ދައުލަތުގެ މުވައްޒަފަކު އެ ކުރާ ކަމަކީ އެކަމުގެ ޒާތުގައި، ކުރެވިދާނެ ކަމެއް ކަމުގައިވުން؛ އަދި (2) އެތުހުމަތަކާ ނުވަތަ ހާމަކުރެވޭ ސިއްރަކާ ނުވަތަ ދައުލަތުގެ މުވައްޒަފަކު އެޅުމަށް ހުށަހަޅާ ފިޔަވަޅާ ގުޅިގެން އޭނާ އަޅާ ފިޔަވަޅުގެ މަޤްޞަދަކީ އެޙާލަތާ ގުޅިގެން އެކަށީގެންވާ ގޮތަކަށް އެމީހަކު އުޅުމަށް މަޖްބޫރުކުރުމުގެ ގޮތުން އެކަނި ކުރާ ކަމަކަށްވުން.ދަރަޖަކުރުން: ޖިނާއީ މަޖުބޫރުކުރުވުމެއްގެ ދަރަޖަ (ނ) (1) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި، އެ ކުށަކީ، ޖިނާޔަތުގެ 5 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ.(i) ކުރަން މަޖުބޫރުކުރުވާ ކަމަކީ، އެކަން ކޮށްފިނަމަ، ޖިނާޔަތުގެ ކުށެއް ކުރީ ކަމުގައި ބެލެވޭ ޢަމަލެއް ކުރުންކަމުގައިވުން. (ii) ގެއްލުމެއް ވެދާނެކަމުގެ ބިރުދައްކާ، އެގޮތުން އެ ގެއްލުން ދީފިނަމަ، ޖިނާޔަތުގެ ކުށެއް ކުރީކަމުގައި ބެލެވޭ ޢަމަލެއް ކުރުން ކަމުގައިވުން.ޖިނާއީ މަޖުބޫރުކުރުވުން: (2) އެނޫން ޙާލަތްތަކުގައި، އެ ކުށަކީ، ޖުނަޙްގެ 1 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ.

މާއްދާ 141. ޖިނާއީ މަޖުބޫރުކުރުވުން

މާނަކުރުން. 142. (ހ) "ހިނގާބިނގާވެ އުޅުމުގެ މިނިވަންކަން" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 140 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) ގެ (2) ވަނަ ނަންބަރުގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.(ށ) "ޤާނޫނީ ބަލަދުވެރިޔާ" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 44 ވަނަ މާއްދާގެ (ބ) ގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.(ނ) "ދައުލަތުގެ މުވައްޒަފު" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 533 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) ގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ. (ރ) "ހިފެހެއްޓުން" އަށް ދީފައިވަނީ މި ޤާނޫނުގެ 140 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.

މާއްދާ 142. މާނަކުރުން 

ބާބު 210. މުދަލުގެ ކުށާއި ޒާތުގެ ކުށް

211 ވަނަ މާއްދާއިން 216 ވަނަ މާއްދާއަށް މާއްދާއަށް ބަޔާންކޮށްފައިވާ ޢަމަލުތަކަކީ ވައްކަމުގެ އެއް ކުށް ކަމަށްވުން: 210. (ހ) މި ބާބުގެ ދަށުން ކުރާ ދަޢުވާއެއްގައި، މި ޤާނޫނުގެ 211 ވަނަ މާއްދާއިން ފެށިގެން 216 ވަނަ މާއްދާގެ ނިޔަލަށް ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކުށްތައް ސާބިތުކުރުމުގެ ގޮތުން ހެކި ހުށަހެޅިދާނެއެވެ. ދަރަޖަކުރުން: (ށ) މި ޤާނޫނުގެ 211 ވަނަ މާއްދާއިން 216 ވަނަ މާއްދާގެ ނިޔަލަށް ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކުށުގެ ޢަމަލު ދަރަޖަކުރެވެނީ، އަންނަނިވި ގޮތުގެމަތިންނެވެ:(1) މުދަލުގެ އަގު -/500,000 ރުފިޔާއަށް ވުރެ މަތިވާނަމަ، އެކުށަކީ، ޖިނާޔަތުގެ 3 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ.(2) މުދަލުގެ އަގު -/50,000 ރުފިޔާއަށްވުރެ މަތިވާނަމަ، ނުވަތަ ވަގަށްނެގި މުދަލަކީ، ހަތިޔާރެއް ނުވަތަ އިންޖީނުލީ ދުއްވާއެއްޗެއް ނުވަތަ އިންޖީނުލީ ދޯންޏެއް ނުވަތަ އެނޫންވެސް އިންޖީނު އެޅި އުޅަނދެއްކަމުގައިވާނަމަ، އެ ކުށަކީ، ޖިނާޔަތުގެ 4 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ.(3) -/5,000 ރުފިޔާއަށް ވުރެ މުދަލުގެ އަގު މަތިވާނަމަ، އެ ކުށަކީ، ޖިނާޔަތުގެ 5 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ.(4) -/500 ރުފިޔާއަށް ވުރެ މުދަލުގެ އަގު މަތިވާނަމަ، އެ ކުށަކީ، ޖުނަޙްގެ 1 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ.(5) އެނޫން ޙާލަތްތަކުގައި، އެ ކުށަކީ، ޖުނަޙްގެ 2 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެކެވެ.ޙައްޤުއޮތުން: (ނ) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި، އަންނަނިވިގޮތަށް، ދަޢުވާ ރައްދުވާ މީހާ، ޤަބޫލުކުރާކަމަށްވާނަމަ، އޭނާ، މި ބާބުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާފަދަ ކުށެއް ކުރީކަމުގައެއް ނުބެލެވޭނެއެވެ: (1) އޭނާގެ އަތުގައި އެ މުދާ ބެހެއްޓުމަށް ނުވަތަ އޭނާ އެ މުދަލުގެ ބޭނުންކުރުމަށް، އަނެކާ ރުހޭނެކަމަށް އެކަށީގެންވާ ގޮތުގައި ޤަބޫލުކުރެވިދާނެފަދަ ޙާލަތްތަކެއް ހުރުން؛ ނުވަތަ (2) އޭނާ އެ މުދާ ބޭނުންކުރުމަށް ނުވަތަ އެ މުދާ އޭނާގެ އަތުގައި ބެހެއްޓުމަށް އޭނާއަށް ޙައްޤެއް އޮތްކަމުގައި، އެކަށީގެންވާ ގޮތުގައި، ޤަބޫލުކުރެވިދާނެފަދަ ޙާލަތްތަކެއް ހުރުން.މާނަކުރުން: (ރ) "އަގު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތަށް އެނގޭ ގޮތުގައި ނުވަތަ ކުށްކުރިއިރު އޭނާއަށް އެނގެން ޖެހޭނެ ގޮތުގައި އެ މުދަލަށް އަދުގެ ބާޒާރުން ލިބޭނެ އެންމެ މަތީ އަގަށެވެ.

މާއްދާ 210. ވައްކަން، ޓެކުން، މަކަރާއި ޙީލަތް، ޚިޔާނާތް އަދި ފޭރުން

ކުށް ކަނޑައެޅުން: 211. (ހ) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި، އަންނަނިވި ޢަމަލުކުރާ މީހާ، އެކުރަނީ ކުށެކެވެ: (1) އެހެން މީހެއްގެ މުދަލެއް އެމީހަކަށް ނޭނގި ސިއްރުން ނެގުން ނުވަތަ އެހެން މީހެއްގެ މުދަލުގެ މައްޗަށް ހުއްދަނޫން ގޮތެއްގައި ތިމާގެ އަމިއްލަ ބާރުހިންގުން؛ (2) އެކަން އެކުރަނީ އަނެކާއަށް އޮތް އަތުގެވެރިކަމުން، އެ މުދާ ދާއިމަށް ނިގުޅައިގަތުމުގެ މަޤްޞަދުގައި ކަމުގައިވުން. މާނަކުރުން: (ށ) "އަނެކާގެ މުދާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކުށުގެ ޢަމަލު ހިންގި މީހާއަށް ވުރެ، އެ މުދާ އެ ވަގުތު އެ މީހެއްގެ އަތުގައި ހުރި މީހާއަށް، އެ މުދަލާ ގުޅޭ ގޮތުން، ވަގުތީ، ނުވަތަ ދާއިމީ، ނުވަތަ ޣައިރުޤާނޫނީ ނަމަވެސް މަތީ ނުވަތަ ބޮޑު ޙައްޤެއް އެ ވަގުތު ލިބިފައިވާ މުދަލަށެވެ. ސަރުކާރު، ނުވަތަ ކުންފުނި ފަދަ ޤާނޫނީ ޝަޚްޞަކަށްވެސް މުދަލަކާ ގުޅިގެން އެފަދަ ޙައްޤެއް އޮވެދާނެއެވެ.

މާއްދާ 211. ވައްކަންކުރުން 

ކުށް ކަނޑައެޅުން: 212. (ހ) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި، އަންނަނިވި ޢަމަލު ކުރާ މީހާ، އެކުރަނީ ކުށެކެވެ:(1) އެނގިހުރެ އަނެކާގެ މުދާ އޭނާގެ ކިބައިން ނިގުޅައިގަތުން؛ އަދި (2) މަކަރާއި ޙީލަތުން އެކަން ކުރުން؛ ނުވަތަ (3) ޓެކުމަކުން އެކަން ކުރުން. މާނަކުރުން: (ށ) (1) "ޓެކުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އަނެކާއަށް އެކަމުގެ މަންފާއެއް އޮތްކަން ދައްކައިގެން ފައިދާއެއް ނުވަތަ ޚިދުމަތެއް ކޮށްދޭން ބުނެ ނުވަތަ އެފަދަ ކަމެއް ވެވިދާނެކަން، ކަމަކުން ނުވަތަ ސިފައަކުން ދައްކައިގެން، ފައިސާ ނުވަތަ ތަކެތި އަތުލައި، އެކަމެއް އެބުނި ގޮތަށް ކޮށްނުދީ އެފައިސާ ނުވަތަ ތަކެތި ބޭނުންކުރުމެވެ.(2) "މަކަރާއި ޙީލަތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ޓެކުމަށް ނުހިމެނޭ ގޮތުން ތިމާއަށް ފައިދާއެއް ހޯދުމަށްޓަކައި އަނެކަކަށް ގެއްލުމެއް ލިބޭ ގޮތަށް ކުރާ އަންނަނިވި ކަންކަމަށެވެ:(i) ޤާނޫނާ ގުޅޭ ގޮތުން ނުވަތަ މުދަލުގެ އަގާ ގުޅޭގޮތުން ނުވަތަ ސިކުނޑީގެ ޙާލަތާ ގުޅޭ ގޮތުން ތެދު ނޫން ތަޞައްވުރެއް އުފެއްދުން ނުވަތަ އެފަދަ ތަޞައްވުރަކީ، ތެދު ތަޞައްވުރެއްކަމުގައި ބަޔާންކުރުން؛ ނުވަތަ (ii) މުދަލަކާ ގުޅޭ ގޮތުން ހިންގޭ މުޢާމަލާތެއްގައި ވަކި މަޢުލޫމާތެއް ލިބިއްޖެނަމަ، އެ މުޢާމަލާތެއްގެ ނަތީޖާ އޭނާ ބަދަލުކޮށްފާނެކަމަށް ހީކުރެވޭ މަޢުލޫމާތެއް އޭނާއަށް ލިބުނަނުދީ ހިފެހެއްޓުން؛ ނުވަތަ (iii) އޭނާ ކުރިން އުފައްދައިފައިވާ، ނުވަތަ ތެދުކަމަށް ބަޔާންކޮށްދީފައިވާ ތަޞައްވުރެއް ފަހުން ރަނގަޅުނުކުރުން؛ ނުވަތަ (iv) އެ މުދަލުގެ މައްޗަށް ރަހުނެއް އޮތްކަން، ނުވަތަ އެ މުދާ އޭނާގެއަތުން ބީވެގެންހިނގައިދާނެ ދަޢުވާއެއް އޮތްކަން، ނުވަތަ މިނިވަންކަމާއެކު، އޭނާގެ އަތުގައި އެމުދާ ބެހެއްޓުމަށް އޮތް ހުރަހެއް (ޤާނޫނީ ހުރަހަކީ، އެއާ މެދު ސުވާލު އުފެދޭ ހުރަހެއްކަމުގައިވީނަމަވެސް އެފަދަ ހުރަހެއް) އޮތްކަން ހާމަނުކުރުން؛ ނުވަތަ (v) ޗެކެއްގައި ލިޔެފައިވާ ޢަދަދަށް ނުވަތަ ފައިސާގެ ގޮތުގައި ބަދަލުކުރެވޭ އެނޫންވެސް މާލީ ލިޔުމެއްގައި ލިޔެފައިވާ ޢަދަދަށް، އެ ލިޔުން ދޫކުރެވޭ ފަރާތުން، އެއަށް ފައިސާ ދެއްކުމަށް އެއްބަސްނުވާނެކަން އެނގިހުރެ، އެފަދަ ޗެކެއް ނުވަތަ ލިޔުމެއް ދޫކުރުން.(3) "މާލީ ލިޔުމެއް" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ ޤާނޫނީ ގޮތުން ތަންފީޒުކުރެވޭނެ އަންނަނިވި ޙައްޤުތަކުގެ ތެރެއިން ޙައްޤެއް ރަމްޒުކޮށްދޭ ކޮންމެ ލިޔުމަކަށެވެ:(i) މުދަލަކަށް، ނުވަތަ ޚިދުމަތަކަށް، ނުވަތަ އެއްޗަކަށް، ނުވަތަ ކުންފުންޏަކަށް އޮތް މިލްކުވެރިކަމުގެ ޙައްޤެއް؛ ނުވަތަ (ii) ފައިސާ ވަކި ދުވަހަކަށް ދައްކާނެކަމުގެ ޔަޤީންކަންދ ލިޔުން؛ ނުވަތަ (iii) މުދަލެއް ވަކި ދުވަހަކަށް ހަވާލުކުރާނެކަމުގެ ޔަޤީންކަންދޭ ލިޔުން؛ ނުވަތަ (iv) އެއްބަސްވުމަކުން އުފައްދައިދޭ ޙައްޤެއް. އިސްތިސްނާ: (ނ) މީހަކު މަކަރާއި ޙީލަތެއް ހެދީ އަންނަނިވި ކަންކަމާގުޅޭ ގޮތުންކަމަށްވާނަމަ އޭނާ އެކުރަނީ ކުށެއް ނޫނެވެ:(i) މާލީ ގޮތުން އޭގެ އެއްވެސް އަހަންމިއްޔަތެއްނެތް ކަމަކާގުޅޭ ގޮތުން ކަމުގައިވުން؛ ނުވަތަ (ii) ބުނާ އެއްޗެއްގެ ސަބަބުން ޢާންމު ވިސްނުމުގެ އަހުލުވެރިންނަށް އޮޅުމެއް ނާރާނެފަދަ އެއްޗެއް ބުނުން.މަކަރާއި ޙީލަތްކަމަށް ޤަބޫލު ނުކުރެވޭ ޙާލަތް: (ރ) ކުރިން ވަޢުދުވެފައިވާ ކަމެއް، އެ ވަޢުދާ އެއްގޮތަށް ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތުން ފުރިހަމަނުކުރުން އެއީ އޭގެ ޒާތުގައި، މަކަރާއި ޙީލަތެއްކަމުގައި ފަނޑިޔާރު ޤަބޫލުކޮށްގެން ނުވާނެއެވެ.އެހެން ގޮތަކަށް ސާބިތުނުވާހާހިނދަކު ޤަބޫލުކުރާނެ ގޮތް: (ބ) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ (2) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުގެމަތިން މަކަރާއި ޙީލަތެއް އޮތްކަމުގައި، އެހެންގޮތަކަށް ސާބިތުނުކުރެވޭހާހިނދަކު، ފަނޑިޔާރު ޤަބޫލުކުރަންވާނެއެވެ:(1) މީހަކު ޗެކަކުން ފައިސާ ދިނުމުގައި: (i) އެޗެކުގައިވާ ތާރީޚުން ފެށިގެން 30 ދުވަހުގެ ތެރޭގައި އެ ފައިސާ ހޯދުމަށް އެދި ޗެކު ދޫކުރެވިފައިވާ ބޭންކަށް ހުށަހެޅުމުން، އެ ޗެކުގައިވާ މިންވަރަށް އެކައުންޓުގައި ފައިސާ ނެތްކަމަށް ބުނެ އެ ފައިސާ ދެވެން ނެތްކަމަށް އެ ބޭންކުން އެންގުމުން، އެގޮތަށް އަންގައިފިކަން ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތަށް އެނގޭތާ 7 ދުވަހުގެ ތެރޭގައި، އެ ފައިސާ ފުރިހަމައަށް އަދާކޮށް ނުނިންމުން؛ ނުވަތަ (ii) އެ ޗެކު ދަޢުވާ ރައްދުވާ ފަރާތުން ދޫކުރިއިރު، އެ ޗެކު ދޫކުރެވިފައިވާ ބޭންކުގައި ދަޢުވާ ރައްދުވާ މީހާގެ އެކައުންޓެއް ނެތުން؛ ނުވަތަ(2) ކްރެޑިޓް ކާޑުން ނުވަތަ ޑެބިޓް ކާޑަކުން ފައިސާދެއްކުމުގައި: (i) އެ ކާޑަކީ ވަގަށްނަގާފައިވާ އެއްޗެއްކަން ދަޢުވާ ރައްދުވާ މީހާއަށް އެނގިފައި އޮތުން؛ ނުވަތަ (ii) އެ ކާޑު ވަނީ، އެ ކާޑު ދޫކުރި ފަރާތުން ބާޠިލުކޮށްފައި ނުވަތަ ކެންސަލްކޮށްފައިކަން، ދަޢުވާ ރައްދުވާ މީހާއަށް އެނގިފައިއޮތުން؛ ނުވަތަ (iii) އެނޫންވެސް ސަބަބަކާހުރެ ދަޢުވާ ރައްދުވާ މީހާ އެ ކާޑު ބޭނުންކުރުން އޮތީ، އެ ކާޑު ދޫކުރި ފަރާތުން ނުވަތަ އެ ކާޑުގެ ވެރިފަރާތުން މަނާކޮށްފައިކަން، ދަޢުވާ ރައްދުވާ މީހާއަށް އެނގިފައި އޮތުން؛ ނުވަތަ(3) މީހެއްގެ މުދާ ކުއްޔަށް ދޫކުރުމުގައި ނުވަތަ ކުއްޔަށް ހިފުމުގައި: (i) ކުލީގެ އެއްބަސްވުމުގެ މުއްދަތު ހަމަވާތާ 10 ދުވަހުގެ ތެރޭގައި، އެ މުދަލުގެ ވެރިފަރާތަށް ނުވަތަ މުދަލުގެ ވެރިފަރާތުން އެ ކަމަށް ކަނޑައަޅާފައިވާ މީހާއަށް، އެ މުދާ ރައްދުނުކުރުން؛ ނުވަތަ (ii) އެ މުދަލުގެ ވެރިފަރާތާއެކު ކުލީގެ އެއްބަސްވުމުގައި ސޮއިކުރުމުގެ މަޤްޞަދުގައި، އޭނާގެ ޝަޚްޞާ ގުޅޭގޮތުން ދޮގު މަޢުލޫމާތު ދިނުން، ނުވަތަ އޭނާގެ ނަމާއި ނުވަތަ އެޑްރެހާއި ނުވަތަ އޭނާ ވަޒީފާއަދާކުރާ ތަނާއި ނުވަތަ އެއްބަސްވުމުގައި އޭނާ ސޮއިކުރުމާ ގުޅޭގޮތުން ދިން މަޢުލޫމާތަކީ، ތެދު މަޢުލޫމާތެއްކަމުގައި ނުވުން. މުދާ އަނބުރާ ހަވާލުކުރުމަށް އެންގުމުގެ ވާޖިބު: (iii) މި މާއްދާގެ މި އަކުރުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ އެއްވެސް ކަމެއްގެ ސަބަބުން މީހެއްގެ މިލްކުވެރިކަމުގައިވާ މުދާ އަނބުރާ އޭނާއާ ހަވާލުކުރުމަށް އެންގުމަށް، އޭނާއަށް އޮތް ޙައްޤަކުން އޭނާ ބަރީއައެއް ނުވެއެވެ. އެފަދަ އެންގުމެއް ލިޔުމުން އަންގާ އިރުގައި، ކުލީގެ އެއްބަސްވުމުގައި ސޮއިކުރިއިރު ދަޢުވާ ރައްދުވާ މީހާ، ދީފައިވާ އެޑްރެހަށް އެފަދަ ލިޔުމެއް ޕޯސްޓުން ފޮނުވުމަކީ، ޞައްޙަ ގޮތުގައި އެންގި އެންގުމެއްކަމުގައި ބެލެވޭނެއެވެ.ދަރަޖަކުރުން: (ޅ) މި ޤާނޫނުގެ 210 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) ގެ (5) ވަނަ ނަންބަރުގައި އެހެން އޮތްކަމުގައި ވީނަމަވެސް، މި މާއްދާގައި ކުށެއްކަމުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ޢަމަލެއް މީހަކު ކުރަނީ، ޗެކެއްގެ ނުވަތަ ކްރެޑިޓް ކާޑެއްގެ ނުވަތަ ޑެބިޓް ކާޑެއްގެ ނުވަތަ މަނީ އޯޑަރެއްގެ ނުވަތަ އެނޫންވެސް މާލީ ލިޔުމެއްގެ ބޭނުން މަކަރުވެރި ގޮތުގައި ހިފައިގެންކަމަށްވާނަމަ ޖުނަޙްގެ 1 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށަކަށް ވުރެ އެ ކުށް ކުޑައެއް ނުވާނެވެ.

މާއްދާ 212. މަކަރާއި ޙީލަތުން ނުވަތަ ޓެކުމުން އެހެން މީހެއްގެ މުދަލެއް ނިގުޅައިގަތުން

ކުށް ކަނޑައެޅުން: 213. (ހ) އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގައި، އަންނަނިވި ޢަމަލު ކުރާ މީހާ، އެކުރަނީ ކުށެކެވެ: (1) އަނެކާގެ މުދާ ޤަޞްދުގައި އަތުލުން.(2) ބޮޑު ގެއްލުމެއް އެ މީހާއަށް ދީފާނެކަމުގެ ބިރުދައްކައިގެން، އެކަން ކުރުން. އިސްތިސްނާ ޙާލަތް: (ށ) މީހަކު މުދަލެއް ހޯދީ އަންނަނިވި ސަބަބުތަކުގެ ތެރެއިން ސަބަބަކަށްޓަކައި، އަނބުރާ ހޯދަން ޖެހިފައިވާ މުދާކަމުގައި ނުވަތަ ގެއްލުމުގެ ބަދަލުގައި ހޯދި މުދާ ކަމަށް، އިޚްލާޞްތެރިކަމާއެކު ދެކެގެންކަމުގައިވާނަމަ، އޭނާ ކުރި ޢަމަލަކީ، ކުށެއް ނޫނެވެ:(1) އެ މުދާ ހޯދި ޙާލަތާ ސީދާ ގުޅުން ހުރި ގޮތުގައި، އޭނާއަށް ލިބިފައިވާ ގެއްލުމަކަށްޓަކައި ކަމުގައިވުން؛ ނުވަތަ ގެއްލުމަކަށްޓަކައި ކަމުގައިވުން؛ ނުވަތަ (2) ޤާނޫނީ ގޮތުން ހުއްދަ މުޢާމަލާތެއްގެ ދަށުން އޭނާއަށް ލިބެން ޖެހޭ މުދަލެއް ނުވަތަ ދަރަނީގެ ފައިސާއެއްގެ ބަދަލުގައިކަމުގައިވުން.

ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުތައް