ދިވެހިރާއްޖޭގެ ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ނަންބަރު 77/އެސް.ސީ-އޭ/2019 ނިންމުމުގެ ޚުލާސާއެއް

ދިވެހިރާއްޖޭގެ ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ 2019/SC-A/77 ޤަޟިއްޔާއަކީ ކުޑަކުދިންނަށް ޖިންސީ ގޯނާކުރާ މީހުންނާމެދު ޚާއްސަ އުސޫލުތަކަށް ޢަމަލުކުރުމުގެ ޤާނޫނު މާނަކޮށްދީ އެ ކޯޓުން ނިންމާފައިވާ މުހިންމު ނިންމުމެކެވެ. އެ ޤަޟިއްޔާގައި އެކަށައެޅި ޤާނޫނީ އުސޫލުތަކަށް ދިއުމުގެ ކުރިން އެ މައްސަލަ ބިނާކުރި ޙަޤީޤަތްތައް ޚުލާސާކޮށްލާއިރު އަންނަނިވި ކަންކަން ފާހަގަކުރެވެއެވެ. 1. ޝަކުވާކުރި ކުޑަކުއްޖާ، އެ ކުއްޖާގެ ދޮންބައްޕަ ކުއްޖާއަށް ޖިންސީ ގޯނާކޮށްފިކަމަށް ބުނެފައިވަނީ 16 ޖޫން 2013 ދުވަހު އެވެ. އެ ޝަކުވާކޮށްފައިވަނީ އެ ހާދިސާ ހިނގައިދިޔަތާ ގާތްގަނޑަކަށް 5 ވަރަކަށް މިނެޓް ތެރޭގައިކަން ހެކިންގެ ހެކިބަހުން އެނގެން އޮވެއެވެ. 2. ކުއްޖާގެ ދޮންބައްޕަ ކުއްޖާއަށް ޖިންސީ ގޯނާކުރި ދުވަހު ކުއްޖާގެ ދޮންބައްޕަ ހުރީ މަސްތުގެ ޙާލަތުގައިކަން ކުއްޖާގެ ބަހުންނާއި، ހެކިބަސްދީފައިވާ އަވަށްޓެރިއެއްގެ ހެކިބަހުން އެނގެން އޮވެއެވެ. ކުއްޖާގެ ދޮންބައްޕަގެ ކުޑަކަމުދާ ތަކެތި ތަޙުލީލުކުރުމަށްޓަކައި ނެގުނު ނަމަވެސް، އެތަކެތި ތަޙުލީލުކުރަން ނުފޮނުވައި ހުރެ ހަލާކުވެގެން އުކާލަންޖެހުނުކަން ފުލުހުންގެ ބަހުން އެނގެން އޮވެއެވެ. އެހެންކަމުން މަސްތުގެ ޙާލަތުގައި ހުރިކަމުގެ ސައިންޓިފިކް ހެއްކެއް ނެތެވެ. 3. ޖިންސީ ގޯނާ ކުރުމަށް ކުއްޖާގެ ދޮންބައްޕަ ކުރި ޢަމަލަކީ، ކުއްޖާގެ ފުރަގަހުން ކުއްޖާގެ ގައިގައި ބެއްދުމާއި، އޭނާގެ އެއް އަތުން ކުއްޖާ ލައިގެންހުރި ހަރުވާޅާއި ޖަނގިޔާ ބޭލުވުމަށްފަހު ކުއްޖާގެ ކުރިމަތިފަރާތަށް އިނގިލި ވެއްދުންކަމަށް ކުއްޖާ ފުރަތަމަ ދިން ބަޔާނުގައި ބުނެފައިވެއެވެ. 4. ކުއްޖާގެ ބަޔާން ނެގިތާ 3 މަސް ދުވަސް ފަހުން އެ ބަޔާނުގެ ވީޑިއޯ ފައިލް ނުހުޅުވޭކަމަށްބުނެ އަލުން ކުއްޖާގެ ބަޔާން ނަގާފައިވެއެވެ. އެ ބަޔާނުގައި ކުއްޖާ ބުނެފައިވަނީ ކުއްޖާގެ ދޮންބައްޕަ ކުރި ޢަމަލަކީ، ކުއްޖާގެ ފުރަގަހުން ކުއްޖާގެ ގައިގައި ބެއްދުން އެކަނި ކަމަށެވެ. އޭނާގެ އެއް އަތުން ކުއްޖާ ލައިގެންހުރި ހަރުވާޅާއި ޖަނގިޔާ ބޭލުވުމަށްފަހު ކުއްޖާގެ ކުރިމަތިފަރާތަށް އިނގިލި ވެއްދިކަމަށް ފުރަތަމަ ދިން ބަޔާނުގައި ބުނީ ކުއްޖާގެ ދޮންބައްޕަގެ ޢަމަލުތައް ހުރިގޮތުން އެފަދަ ކަމެއް ކޮށްފާނޭކަމުގެ ބިރަށްޓަކައި ކަމަށް ކުއްޖާ ދެވަނައަށް ދިން ބަޔާނުގައި ބުނެފައިވެއެވެ. 5. ހާދިސާ ހިނގި ވަގުތުގެ 5 ވަރަކަށް މިނެޓް ފަހުން ކުއްޖާގެ މަންމައަށް އެ ވާހަކަ ކިޔައިދިންއިރު ކުއްޖާ ހުރީ ވަރަށް ބޮޑަށް ހާސްވެ ބިރުގެންފައިކަން ކުއްޖާގެ މަންމަގެ ބަހުން އެނގެއެވެ. މީގެ އިތުރުން ކުއްޖާ އެ ވާހަކަތައް ކިޔައިދިނުމުން، ކުއްޖާގެ މަންމަ ކުއްޖާގެ ދޮންބައްޕައާ އެވަގުތު ސުވާލުކުރިކަމާއި އެކަމާމެދު ކުއްޖާގެ ދޮންބައްޕަ އެވަގުތު އެއްވެސް އެއްޗެއް ބުނެފައި ނުވާކަމަށް ކުއްޖާގެ މަންމަ ހެކިބަސްދީފައިވެއެވެ. 6. ކުއްޖާ ގެއަށް ވަންނަން ދިޔަ ވަގުތު އެ ގެއަށް ކުއްޖާ ވަނުން ރަނގަޅު ނޫންކަމަށް އިޙްސާސްކުރެވިގެން ކުއްޖާގެ އަވަށްޓެރިޔަކު، އެގެއަށް އެވަގުތު ނުވަނުމަށް ކުއްޖާއަށް ނަސޭޙަތްތެރިވިކަމަށް ހެކިބަސްދިން އަވަށްޓެރިޔާގެ ހެކިބަހުގައި ބުނެފައިވެއެވެ. އެގޮތަށް ނަސޭޙަތްތެރިވީ ކުއްޖާގެ ދޮންބައްޕަ އެވަގުތު ހުރީ މަސްތުވާ އެއްޗެއް ބޭނުންކޮށްގެންކަމަށް ބެލެވޭތީކަމަށްވެސް އަވަށްޓެރިޔާގެ ހެކިބަހުގައި ބުނެފައިވެއެވެ. 7. ހާދިސާ ހިނގައިދިޔަ ވަގުތު ކުއްޖާގެ މަންމަ ގާތުގައި ޝަކުވާކުރުމަށްފަހު ކުއްޖާ ބޭރަށް ނުކުމެ، ކުއްޖާގެ ދޮންބައްޕަ ކުއްޖާއާ ބެހުނުކަމަށް ކުއްޖާގެ ދޮންބައްޕަގެ އެއްބަނޑުއެއްބަފާ ކޮއްކޮ ގާތުގައި ބުނިކަމަށާއި އެހެން ބުނި ވަގުތު ކުއްޖާހުރީ ވަރަށްބޮޑަށް ހާސްވެ ރޮވިފައިކަމަށް ކުއްޖާގެ ދޮންބައްޕަގެ އެއްބަނޑުއެއްބަފާ ކޮއްކޮ ހެކިބަސްދީފައިވެއެވެ. 8. ކުއްޖާގެ މެޑިކޯލީގަލް ކޭސް ރިޕޯޓަށް ބަލާއިރު ކުއްޖާގެ ފަރުޖު ހިސާބު ކުޑަކޮށް ދުޅަވެފައިވާ ކަމަށާއި ކުއްޖާގެ ކުރިމަތިފަރާތުން ރީނދޫ ވައްތަރެއްގެ ދިޔާތަކެތި އައިސްފައިވާކަމަށް ފާހަގަކޮށްފައި އޮވެއެވެ. 9. ޖެންޑާ މިނިސްޓްރީގެ ފެމިލީ އެންޑް ޗިންޑްރަންސް ސަރވިސްގެ ރިޕޯޓުގައި ކުއްޖާގެ ދޮންބައްޕަ ކުއްޖާއަށް ޖިންސީ ގޯނާ ކޮށްފައިވާކަމަށް އެ ސެންޓަރުން ހެދި އެސެސްމެންޓުން ޤަބޫލުކުރެވޭކަމަށް ބުނެފައި އޮވެއެވެ. 10. މައްސަލަ ތަޙުޤީޤުކުރި ފަރާތުގެ ރިޕޯޓުގައި ބުނެފައި އޮންނަނީ މައްސަލައާ ގުޅިގެން ހޯދުނު ހޯދުންތަކަށް ބަލާއިރު ކުއްޖާގެ ދޮންބައްޕަ ކުއްޖާއާމެދު ޖިންސީ ގޯނާކުރިކަމަށް ތަޙުޤީޤުކުރިފަރާތަށް ޤަބޫލުކުރެވޭކަމަށެވެ. ކުޑަކުދިންނަށް ޖިންސީ ގޯނާކުރާ މީހުންނާމެދު ޚާއްސަ އުސޫލުތަކަށް ޢަމަލުކުރުމުގެ ޤާނޫނާމެދު ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ފަނޑިޔާރުންގެ ވިސްނުންފުޅު 1. މައްސަލަ ބެއްލެވި ފަނޑިޔާރުން ދެކެވަޑައިގަންނަވާ ގޮތުގައި ކުޑަކުދިންނަށް ޖިންސީ ގޯނާކުރާ މީހުންނާމެދު ޚާއްސަ އުސޫލުތަކަށް ޢަމަލުކުރުމުގެ ޤާނޫނުން އެކަށައަޅާފައި އޮތް އުސޫލަކީ "ކުއްޖާ ކިޔައިދޭ ކިޔައިދިނުން މައިގަނޑު އަސާސަކަށް ބަލައިގެން" މައްސަލަ ސާބިތުވޭތޯ ނުވަތަ ނޫންތޯ ވަޒަންކުރުމެވެ. ޤާނޫނުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ 12 ބާވަތުގެ ހެއްކަކީ ކުއްޖާ ކިޔައިދޭ ކިޔައިދިނުން ތެދުކަން ވަޒަންކުރުމަށް ފަނޑިޔާރު ބޭނުންކުރަންވާނޭ ވަސީލަތްތައްކަމަށް ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ފަނޑިޔާރުން ދެކެވަޑައިގަންނަވާކަން މައްސަލަ ނިމުނު ގޮތުގެ ރިޕޯޓުގެ 32 ވަނަ ނުކުތާއަށް ބެލުމުން އެނގެއެވެ. 2. ކުއްޖާ ކިޔައިދޭ ކިޔައިދިނުން އަސާސަކަށް ބަލައިގެން މައްސަލަ ސާބިތުވާކަމަށް ނިންމުމުގައި ކުއްޖާގެ ހެކިބަހަކީ އާދަޔާ ޚިލާފަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ ފަދަ ހެކިބަހެއްތޯ ފަނޑިޔާރު ބަލަންވާނޭކަމަށް ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ނިންމުމުގައި ބުނެފައިވެއެވެ. ކުއްޖާގެ ހެކިބަހަކީ އާދަޔާ ޚިލާފަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ ފަދަ ހެކިބަހެއްތޯ ބެލުމުގައި ކުޑަކުދިންނަށް ޖިންސީ ގޯނާކުރާ މީހުންނާމެދު ޚާއްސަ އުސޫލުތަކަށް ޢަމަލުކުރުމުގެ ޤާނޫނުގެ 47 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ވަސީލަތްތަކުގެ ތެރެއިން ލިބެންހުރި ހުރިހާ ވަސީލަތެއްގެ ބޭނުން ހިފުމާއެކު، ކުއްޖާގެ ހެކިބަހަކީ ތެދެއްތޯ ވަޒަންކުރުމުގައި އަންނަނިވި ކަންކަމަށް ފަނޑިޔާރު ރިޢާޔަތްކުރަންވާނޭކަމަށް ސުޕްރީމް ކޯޓުން ކަނޑައަޅުއްވާފައިވެއެވެ. 2.1. ކުއްޖާގެ ހެކިބަސް އެތެރެފުށުންނާއި، ބޭރުފުށުން އެއްގޮތްވޭތޯ ބެލުން. (ހ) ހެކިބަސް އެތެރެފުށުން އެއްގޮތްވުން. ކުއްޖާގެ ހެކިބަސް އެތެރެފުށުން އެއްގޮތްވޭތޯ ބެލުމުގައި ބަލަންވާނީ 2 ކަމަކަށް ކަން ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ މައްސަލަ ނިމުނު ގޮތުގެ ރިޕޯޓުގެ 50، 51، އަދި 52 މި ނުކުތާތަކަށް ބެލުމުން އެނގެއެވެ. އެ 2 ކަމަކީ؛ (1) ކުއްޖާގެ ހެކިބަހުގައި ތެދުބަހުން ވާހަކައެއް ކިޔައިދޭ މީހަކު ކިޔައިދޭނޭ ފަދަ ތަފްސީލުތައް ހިމެނުމާއި، (2) ކުއްޖާ އެކި ފަހަރު މަތިން އެ ވާހަކަ ދައްކާއިރު އެ ވާހަކަތަކުގައި ޖައުހަރީ ފުށުއެރުންތައް ނެތުމެވެ. ދެ ނުކުތާ އެކުގައި ޚުލާސާކޮށްލާއިރު، ކުއްޖާގެ ވާހަކަތަކަކީ ރީޒަނަބަލް، އަދި ބުއްދީގެ ހަމަތަކުން ޤަބޫލުކުރެވޭފަދަ ވާހަކަތަކަށްވުމެވެ. މި މައްސަލައިގައި ޝަކުވާކުރި ކުއްޖާ ވަނީ ހާދިސާ ހިނގި ދުވަހު އެކުއްޖާ ކުރި ކަންކަމާއި، ކުއްޖާގެ ދޮންބައްޕަ ލައިގެން ހުރި އަންނައުނާއި، ކުއްޖާގެ ދޮންބައްޕަގެ ހަރަކާތްތައް ތަފްސީލުކޮށް ކިޔައިދީފައެވެ. އެ ތަފްސީލުތަކާއި، ހެކިންގެ ހެކިބަހާ ގުޅިގެންދާއިރު، ކުއްޖާ ކިޔައިދޭ ކިޔައިދިނުން ތެދުކަމަށް ބުރަވެވޭކަމަށް ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ފަނޑިޔާރުން ދެކެވަޑައިގަންނަވައެވެ. ކުއްޖާގެ އެކިފަރާތްތަކަށް ހާދިސާ ކިޔައިދޭއިރު ބައެއް ތަފްސީލުތަކުގައި އުނިއިތުރު ހުރުމަކީ މައްސަލައެއް ނޫންކަމަށްވެސް ސުޕްރީމް ކޯޓުން ދެކެވަޑައިގަންނަވައެވެ. އެ އުނިއިތުރުގެ ސަބަބުން ކުއްޖާ ދައްކާ މުޅި ވާހަކައިގެ އިތުބާރު ގެއްލިގެން ދާ ވަރުގެ ޖައުހަރީ ތަފާތެއް އެ ވާހަކަތަކުގައި ނެތްނަމަ، އެފަދަ އުނިއިތުރެއް ހުރުމަކީ ކުއްޖާގެ ހެކިބަސް އެތެރެފުށުން އެއްގޮތްނުވާކަމަށް ނިންމޭނޭ ސަބަބެއް ނޫންކަމަށްވެސް ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ފަނޑިޔާރުން ދެކެވަޑައިގަންނަވައެވެ. (ށ) ކުއްޖާގެ ހެކިބަސް ބޭރުފުށުން އެއްގޮތްވޭތޯ ބެލުން ކުއްޖާގެ ހެކިބަސް ބޭރުފުށުން އެއްގޮތްވޭތޯ ބެލުމުގައި ބަލާނީ ކުއްޖާ ދައްކާ ވާހަކަތަކާ، ހެކިބަސްދޭ އެހެން މީހުންގެ ވާހަކަތަކާ ދިމާވުމާއި، ސައިންޓިފިކް ތަހުލީލުތަކުން ފެންނަ ނަތީޖާއާ ކުއްޖާ ބުނާ ބުނުމާ ދިމާވޭތޯ ބެލުމުގެ މައްޗަށެވެ. އެކަންކަން އެއްގޮތްވާނަމަ ކުއްޖާގެ ހެކިބަސް ބޭރުފުށުން އެއްގޮތްވާކަމަށް ކަނޑައެޅޭނެއެވެ. މި މައްސަލައިގެ ޙާލަތުގައި، ހޮސްޕިޓަލުން ދޫކުރި ރިޕޯޓުގައި ބުނެފައި އޮންނަނީ ކުއްޖާގެ ކުރިމަތިފަރާތު ހިސާބު ދުޅަވެފައިވާކަމަށާއި، ކުރިމަތިފަރާތުން ރީނދޫކުލައިގެ ދިޔާތަކެތި އައިސްފައިވާކަމަށާއި، އެހެންނަމަވެސް "ޖިސްމާނީ އަދި ޖިންސީ ހާނިކައެއްގެ ތަފާތު ފެންނަން ނެތް" ކަމަށެވެ. އެހެންނަމަވެސް، ކުއްޖާ ކިޔައިދޭ ކިޔައިދިނުމުގައި ބުނެފައި އޮންނަނީ ކުއްޖާގެ ދޮންބައްޕަ ކުއްޖާގެ ކުރިމަތިފަރާތަށް އިނގިލި ކޮއްޕިކަމަށް ކަމަށާއި، އެއީ ކުރިމަތިފަރާތުގައި ޖަރާސީމު އުފެދިދާނޭ ސަބަބެއްކަމަށް ސުޕްރީމް ކޯޓުގައި މިމައްސަލަ ބެއްލެވި ފަނޑިޔާރުން ދެކެވަޑައިގަންނަވައެވެ. ފަނޑިޔާރުންނަށް މިގޮތަށް ބުރަވެވުނީ ޚަބީރެއްގެ ބަހުގެ މައްޗަށް ކަމެއް ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ މައްސަލަ ނިމުނު ގޮތުގެ ރިޕޯޓުން އެނގޭކަށް ނެތެވެ. 2.2. ޝަކުވާކުރި ފަރާތުގެ އަޚުލާޤާއި އުޅުން ހުންނަ ގޮތް މައްސަލަ ބެއްލެވި ފަނޑިޔާރުންގެ ތެރެއިން ރިޔާސަތު ބެލެހެއްޓެވި ފަނޑިޔާރު އަލްއުސްތާޛް ޙުސްނުއްސުޢޫދު ދެކެވަޑައިގަންނަވާ ގޮތުގައި ކުއްޖާގެ ހެކިބަހަކީ ތެދުތޯ ވަޒަންކުރުމުގައި ކުއްޖާގެ އަޚުލާޤާއި އުޅުން ހުންނަ ގޮތަށް ރިޢާޔަތްކުރަން ޖެހެއެވެ. މި ރައުޔަށް ފަނޑިޔާރު އަލްއުސްތާޛް މަހާޒް ޢަލީ ޒާހިރު ތާއީދުކުރެއްވިއެވެ. އެހެންނަމަވެސް ފަނޑިޔާރު އަލްއުސްތާޛާ ޢާއިޝާ ޝުޖޫންގެ ރަޢުޔުގައި ވިދާޅުވެފައިވަނީ ކުއްޖާގެ ހެކިބަހަކީ ތެދުތޯ ވަޒަންކުރުމުގައި ކުއްޖާގެ އަޚުލާޤާއި އުޅުން ހުންނަ ގޮތަށް ބެލުމަކީ ޢަދުލުވެރިގޮތެއްކަމަށް ދެކެވަޑައިނުގަންނަވާކަމަށެވެ. އަދި ކުޑަކުއްޖާގެ އަޚުލާޤު ވަކި ގޮތަކަށް ހުރުމަކީ އެ ކުއްޖާއާމެދު ހިންގުނު ޖިންސީ ޢަމަލެއް ތަޙުޤީޤުކުރުމުގައި ބަލަންޖެހޭނޭ ކަމެއްކަމަށް ފެނިވަޑައިނުގަންނަވާ ކަމަށާއި، ކުއްޖާގެ އަޚުލާޤަކީ އެ ކުއްޖާގެ ތެދުވެރިކަން ވަޒަންކުރަން ބޭނުންކުރެވޭ ސިފައެއް ކަމުގައި ނުވަތަ އެ ކުއްޖަކާމެދު ޖިންސީ ޢަމަލެއް ހިންގަން މެދުވެރިވި ސަބަބުކަމުގައި ބެލެވިގެންނުވާނޭކަމަށް ދެކެވަޑައިގައިނުގަންނަވާކަމަށް ފަނޑިޔާރު އަލްއުސްތާޛާ ޢާއިޝާ ޝުޖޫންގެ ރަޢުޔުގައި ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. 2.3. ޝަކުވާކުރި ކުއްޖާގެ ނުބައި ނިޔަތެއް އޮތްތޯ ބެލުން ޝަކުވާކުރި ކުއްޖާ ޝަކުވާކޮށްފައިވަނީ ނުބައި ނިޔަތެއްގައި، ވަކިކަމެއް ޙާސިލުކުރުމުގެ ބޭނުމުގައިތޯ ފަނޑިޔާރު ބަލަންޖެހޭނޭކަމަށް ސުޕްރީމް ކޯޓުން ދެކެވަޑައިގަންނަވައެވެ. އަދި ކުއްޖާއަށް ޖިންސީ ގޯނާ ކޮށްފައިވާކަމަށް ބުނެފައިވަނީ ނުބައި ނިޔަތެއް އޮވެގެންކަމަށް ދަޢުވާލިބޭފަރާތުން ބުނާނަމަ، އަދި އެފަދަ ކަމެއް އޮތްކަމުގެ މައްޗަށް އެކަށީގެންވާ ސަބަބުތަކެއް ދަޢުވާލިބޭފަރާތުން ހުށަހަޅާފައިވާނަމަ، ކުއްޖާ ޝަކުވާކޮށްފައިވަނީ އެފަދަ ސަބަބެއް އޮވެގެން ނޫންކަން ސާބިތުކުރުމަށް ހުށަހަޅަންޖެހޭ ހެކި ހުށަހަޅައިގެން އެކަމެއް ސާބިތުކުރުމަކީ ދަޢުވާކުރާފަރާތުގެ ޒިންމާއެއްކަމަށްވެސް ސުޕްރީމް ކޯޓުން ކަނޑައަޅުއްވާފައިވެއެވެ. ޝަކުވާކުރާ ކުއްޖާ އެފަދަ ވާހަކައެއް ދައްކަނީ ހަސަދަވެރިކަމެއްގެ ސަބަބުން، ނުވަތަ ނުރަނގަޅު ނިޔަތެއްގައި، ވަކި ކަމެއް ހާސިލުކުރުމަށް ކަމުގައިކަން ދަޢުވާލިބޭފަރާތުން ސާބިތުކޮށްދިން ނަމަވެސް، ކޯޓުގައި އެ ސާބިތުކޮށްދެވޭ ކަމަކީ ކުއްޖާގެ ހިތުގައި ޝަކުވާ ރައްދުވާފަރާތާމެދު ހަސަދަވެރިކަމެއް އޮތްކަމެވެ. އެހެންނަމަވެސް ހިނގިކަމަށް ބުނާ ހާދިސާއަކީ ހިނގާފައިވާ ހާދިސާއެއްކަން ކުއްޖާގެ ބަހުންނާއި، ހެކިތަކުން ސާބިތުވާނަމަ، ކުއްޖާގެ ހިތުގައި ޝަކުވާ ރައްދުވި މީހާއާމެދު އޮތް ހަސަދަވެރިކަމަކީ އެކަމުގެ ސަބަބުން ކުށް ސާބިތުކުރުމަށް ހުރަސް އެޅޭނޭ ކަމެއް ނޫނެވެ. މި ކަންކަމުގެ އިތުރުން، މައްސަލައިގެ ނިންމުމަށް ވާސިލުވުމުގައި ތުހުމަތުކުރެވޭފަރާތުގެ ޙައްޤުތަކަށް ފަނޑިޔާރު ރައްކާތެރިވާންވާނޭކަމަށް ސުޕްރީމް ކޯޓުން ކަނޑައަޅުއްވާފައިވެއެވެ. މިގޮތުން ނިންމުމަށް ވާސިލުވުމުގައި މައްސަލަ ބައްލަވާ ފަނޑިޔާރު އަންނަނިވި ކަންކަމަށް ރިއާޔަތްކުރަންޖެހޭނޭކަމަށް ކަނޑައަޅުއްވާފައިވެއެވެ. 1. މައްސަލައިގައި ހުށަހަޅާފައިވާ ހެކިތަކަކީ ޤާނޫނާ އެއްގޮތަށް ހޯދާފައިވާ ހެކިތަކެއްކަން ކަށަވަރުކުރުން، 2. ހުށަހެޅިފައިވާ ހެކިތަކާއި، މައްސަލައިގެ ޙަޤީޤަތްތަކާ ހުރި ގުޅުން، 3. އެއްހެކި އަނެއް ހެއްކަށް ބާރުދޭ ގޮތާއި މިންވަރު، 4. އެއްވެސް ހެއްކެއް ހޯދާފައިވާގޮތުން ނުވަތަ އެ ހެކީގެ ޠަބީޢަތުން ހެކީގެ މުޢުތަބަރުކަން ދަށްވެ، އެ ހެއްކަށް ބަރޯސާނުވެވޭނޭ ފަދަ ޙާލަތެއް މެދުވެރިވެފައިވާކަން ނުވަތަ ނޫންކަންފަދަ، މައްސަލައިގެ ވަށައިގެންވާ އެންމެހައި ކަންކަން. ހައިކޯޓުގެ ނަންބަރު 2014/HC-DM/01 ޤަޟިއްޔާގެ ގެ ނިންމުން ބަދަލުކުރުން. ހައިކޯޓުގެ ނަންބަރު 2014/HC-DM/01 ޤަޟިއްޔާއަކީ ކުޑަކުދިންނަށް ޖިންސީ ގޯނާކުރާ މީހުންނާމެދު ޚާއްސަ އުސޫލުތަކަށް ޢަމަލުކުރުމުގެ ޤާނޫނުގެ 47 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކަންކަމުގެ ތެރެއިން އެ މާއްދާގެ (ޅ) އާއި (ކ) އަދި (ދ) އެއީ ވަކި ހެކިތަކެއްގެ ގޮތުގައި ނުބެލެވޭނޭކަމަށް ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓުން ކަނޑައެޅުއްވި ޤަޟިއްޔާއެކެވެ. އެ އަކުރުތަކުގައި އޮންނަނީ؛ (ޅ) އެކަމެއް ހިނގުމުން ދާދިއަވަހަށް ނުވަތަ އެކަމެއް ހިނގުމާދެމެދު ގިނަދުވަސްތަކެއް ނުވަނީސް ކުއްޖާގެ މައިންބަފައިންނަށް، ނުވަތަ ގާތްތިމާގެ މީހަކަށް، ނުވަތަ ރަޙްމަތްތެރިއަކަށް، ނުވަތަ ޑޮކްޓަރަކަށް، ނުވަތަ ޞިއްޙީ އެހީތެރިއަކަށް، ނުވަތަ ސައިކޮލޮޖިސްޓަކަށް، ނުވަތަ ސައިކިއޭޓްރިސްޓަކަށް، މައްސަލަ ތަޙްޤީޤުކުރާ ފުލުހަކަށް ނުވަތަ ކުޑަކުދިން ރައްކާތެރިކުރުމުގެ ޚިދުމަތުގައި މަސައްކަތްކުރާ މީހަކަށް ކުޑަކުއްޖާ ދީފައިވާ ބަޔާން. (ކ) އޭނާއާމެދު ކަންވީގޮތްކަމަށް ނުވަތަ އެކަން ހިނގާދިޔަގޮތްކަމަށް ކުޑަކުއްޖާ ކިޔައިދީފައިވާ ބަޔާން. (ދ) މައްސަލަ ބަލާ ފަރާތުން ކުއްޖާއާ އިންޓަރވިއުކުރުމުން ކުއްޖާ ކިޔައިދީފައިވާ ވާހަކަ. ކުޑަކުދިންނަށް ޖިންސީ ގޯނާކުރާ މީހުންނާމެދު ޚާއްސަ އުސޫލުތަކަށް ޢަމަލުކުރުމުގެ ޤާނޫނުގެ 47 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައި އޮންނަނީ އެހެން ޤާނޫނެއްގައި، ޖިނާއީ ކުށް ސާބިތުކުރުމަށް ބޭނުންވާ ހެކީގެ މިންގަނޑުކަމަށް ނުވަތަ ޝަރީޢަތަށް ޤަބޫލުކުރާ ހެކީގެ ބާވަތްކަމަށް އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައިވީނަމަވެސް، އެ ޤާނޫނުގެ ބޭނުމަށްޓަކައި ނުވަތަ އެ ޤާނޫނުގެ ދަށުން އުފުލޭ ދަޢުވާއެއްގައި، މީހަކު، ކުޑަކުއްޖަކާއެކު ޖިންސީ ޢަމަލެއް ހިންގައިފިކަން ސާބިތުކުރުމަށްޓަކައި، ނުވަތަ އެ ޤާނޫނުގައިވާ ކުށެއް ސާބިތުކުރުމަށްޓަކައި، އެ ޤާނޫނުގެ 47 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ބާވަތުގެ ހެކީގެ ތެރެއިން މަދުވެގެން ފަސް ބާވަތެއްގެ ހެކި ހުރެއްޖެކަމަށްވާނަމަ، އެ ހެއްކަކީ، ޤާނޫނުއަސާސީގެ 51 ވަނަ މާއްދާގެ (އ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ފަދައިން، މީހަކު ކުށެއް ކޮށްފިކަން އެކަށީގެންވާ މިންވަރެއްގެ ޝައްކެއްނެތި ޝަރީޢަތަށް ސާބިތުކުރުމަށް ބޭނުންވާ މިންވަރަށް ލިބިފައިވާ ހެކިކަމުގައި ބެލެވޭނެ ކަމަށެވެ. ހައިކޯޓުގެ ނަންބަރު ހައިކޯޓުގެ ނަންބަރު 2014/HC-DM/01 ޤަޟިއްޔާގެ ނިންމުމުގައި ބުނެފައިވަނީ އެ މާއްދާގައި ބުނެފައިވާ 12 ބާވަތުގެ ތެރެއިން އެ މާއްދާގެ (ޅ) އާއި (ކ) އަދި (ދ) ބުނެފައިވާ ކޮންމެ ހެއްކެއްގެވެސް އަސްލު ބިނާވެފައިވަނީ ކުއްޖާ ކިޔައިދޭ ކިޔައިދިނުމެއްގެ މައްޗަށް އެކަނި ކަމަށާއި، އެހެންކަމުން އެ އަކުރުތަކުގައި ބުނެފައިވާ ކަންކަމަކީ 5 ބާވަތުގެ ހެކި ހަމަކުރުމުގައި ވަކިވަކި ހެކިތަކެއްގެ ގޮތުގައި ބެލެވެން ނޯންނާނެކަމަށެވެ. ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ފަނޑިޔާރުންގެ ވިސްނުމުގައި ކުޑަކުދިންނަށް ޖިންސީ ގޯނާކުރާ މީހުންނާމެދު ޚާއްސަ އުސޫލުތަކަށް ޢަމަލުކުރުމުގެ ޤާނޫނުގެ 47 ވަނަ މާއްދާގައި ބުނެފައިވާ 12 ބާވަތުގެ ހެއްކަކީވެސް ކުއްޖާ ކިޔައިދޭ ކިޔައިދިނުން އަސްލަކަށް ބަލައިގެން، އެ ކުއްޖާ ދައްކާ ވާހަކައިގެ ތެދު ވަޒަންކުރުމަށް ބޭނުންކުރެވޭނޭ ވަސީލަތްތަކެވެ. އަދި މުޅި ޤާނޫނުން ޤާއިމުކުރި އުސޫލަކީވެސް ކުއްޖާއަށް ޖިންސީ ގޯނާކޮށްފިކަމަށް ކުއްޖާ ބުނާ ބުނުން އަސާސަކަށް ބަލައިގެން މައްސަލަ ސާބިތުވޭތޯ ނުވަތަ ނޫންތޯ ކަނޑައެޅުންކަމަށާއި، ހައިކޯޓުގެ ނަންބަރު 2014/HC-DM/01 ޤަޟިއްޔާގެ ނިންމުމުގެ ސަބަބުން ޤާނޫނުން ޤާއިމުކުރި އެ ނިޒާމު އެކީގައި ރޫޅިގެންދާކަމަށް ސުޕްރީމް ކޯޓުން ދެކެވަޑައިގަންނަވައެވެ. ހައިކޯޓުގެ ނަންބަރު 2014/HC-DM/01 ޤަޟިއްޔާގެ ނިންމުން ދައުލަތުން އޮތީ ސުޕްރީމް ކޯޓުގައި އިސްތިއުނާފްކޮށްފައެވެ. ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ މި ނިންމުމުގެ ސަބަބުން އެ މައްސަލައިގައިވެސް ގޮތެއް ކަނޑައެޅިގެން ދިޔައީއެވެ. މައްސަލަ ތަޙުޤީޤުކުރުމުގައި ފުލުހުން އިހުމާލުވުން މި މައްސަލައިގެ ތަޙުޤީޤުގައި ފުލުހުން ޢަމަލުކުރި ގޮތާމެދު ސުޕްރީމް ކޯޓުން ސުވާލު އުފައްދަވައި، އެ އިހުމާލުތަކާމެދު ފިޔަވަޅު އެޅުމަކީ އިދާރާތަކުގެ މައްޗަށް އޮތް ޒިންމާއެއް ކަމަށް ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ފަނޑިޔާރު އަލްއުސްތާޛާ ޢާއިޝާ ޝުޖޫންގެ ރަޢުޔުގައި ފާހަގަކުރައްވާފައިވެއެވެ. މައްސަލަ ތަޙުޤީޤުކުރުމުގައި ފުލުހުންގެ ބައެއް އިހުމާލުތައް ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ނިންމުމުގައި ފާހަގަކޮށްފައިވެއެވެ. އެގޮތުން، ހާދިސާ ހިނގި ދުވަހުގެ ފަހު ދުވަހު ކުއްޖާ ތަޙުޤީޤަށް ދިން ބަޔާނުގެ ފައިލް ނުހުޅުވޭކަމަށް އޭގެ 3 މަސް ދުވަސް ފަހުން ބުނުމާއި، ތުހުމަތު ކުރެވުނު ފަރާތުގެ ކުޑަކަމުދާތަކެތި ނެގުމަށްފަހު ތަޙުލީލުކުރުމަށްޓަކައި ނުފޮނުވައިހުރެ އެތަކެތި ހަލާކުވެގެން ދިއުމުގެ ސަބަބުން އުކާލާފައިވުމުގެ ސަބަބުން މުހިންމު ހެކިތަކެއް ގެއްލިފައިވާކަމަށް ފުލުހުން ބުނާ ބުނުމާއި، މައްސަލައިގެ ހާދިސާ ހިނގައިދިޔަ ފަހުން 3 އަހަރު ދުވަސް ވެގެންދިޔައިރުވެސް މައްސަލައިގެ ތަޙުޤީޤު ނިންމައި ދަޢުވާކުރަން ނުފޮނުވައި އޮތް އޮތުމަކީ ފުލުހުން ޢަމަލުކޮށްފައިވާ ގޮތާމެދު ޝައްކު އުފެދޭ ކަމެއްކަމަށް ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ނިންމުމުގައި ފާހަގަކޮށްފައި އޮވެއެވެ. މައްސަލަ ތަޙުޤީޤުކުރި ފުލުހުން އިހުމާލުވެފައިވާ މައްސަލަ ބެލުމަށް ސުޕްރީމް ކޯޓުން ކަމާބެހޭ އިދާރާތަކުގެ މައްޗަށް އަމުރުކޮށްފައެއް ނުވެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް ދިވެހިރާއްޖޭގެ ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ނިންމުމުގައި، އެ ކޯޓުން ބެލި މައްސަލަ ސާބިތުވާކަމަށް ކަނޑައެޅުއްވުމާއެކުވެސް، މައްސަލައިގެ ތަޙުޤީޤުގައި ހުރި އިހުމާލުތަކަކާމެދު ކަންބޮޑުވުން ފާޅުކޮށްފައި އޮތުމުންނާއި، އެފަދަ ކަންކަމުގައި އިދާރާތަކުން ފިޔަވަޅު އަޅަންޖެހޭނޭކަމަށް ދެކޭކަމަށް ބަޔާންކޮށްފައި އޮތުމުގެ އިތުރުން، މިމައްސަލައަކީ ކުޑަކުއްޖަކާ ގުޅުންހުރި މައްސަލައެއްކަމަށްވާތީ، ވަކި މައްސަލައެއް ހުށަނޭޅިކަމުގައިވީނަމަވެސް، އެ އިދާރާތަކުގެ އަމިއްލަ އިސްނެގުމުގައި އެ މައްސަލަ ބަލައި ފިޔަވަޅު އަޅަންޖެހޭނޭކަމަށް ފެނެއެވެ.